Tíminn - 08.07.1971, Blaðsíða 9

FIMMTUDAGUR 8. júlí 1971
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURiNN
r’ramkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarlnn
Þórarinsson (áb), Jón Heigason, tndriöl G. Þorsteínsson og
Tómas Karlsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason Rit
sr.jómarskriístofur i Edduhúsinu, simar 18300 — 18306 Skrif.
stofur Bankastræti 7. — Afgreiðslusími 12323. Auglýsingastmi:
19523. Aðrar skrifstofur sími 18300. Áskriftargjald kr 195.00
á mánuði innanlands. í lausasölu kr. 12,00 eint. — Prentsm.
Edda hf.
Skrif Morgunblaðsins
um Hannibal
Morgunblaðið skrifar nú ekki um annað meira en að
Hannibal Valdimarsson sé að glata kosningasigrinum.
Blaðið þrástaglast á þessu bæði í forustugreinum og
Staksteinum. Það mætti vel álykta af þessu, að Morgun-
blaðsmönnum lægi nú ekkert þyngra á hjarta en um-
hyggjan fyrir Hannibal og réttum árangri af sigri hans!
Þegar nánar er að gætt, kemur í ljós, að Mbl. gerir
sér talsvert skrítnar hugmyndir um afstöðu þeirra nær
10 þúsund kjósenda, sem veittu Hannibal og meðfram-
bjóðendum hans brautargengi. Mbl. virðist halda, að
það hafi verið aðal áhugamál þessara kjósenda, að flokk-
ur Hannibals yrði hækja núverandi ríkisstjórnar, ef
stjómarflokkarnir misstu meirihluta sinn. Þetta hafi átt
að gerast með þeim hætti, ef stjómarflokkamir misstu
meirihlutann, að flokkar Hannibals og Gylfa rynnu saman
í eitt og hinn sameinaði flokkur yrði svo ný hækja Sjálf-
stæðisflokksins.
Óþarft er að fara um það mörgum orðum, að þessar
hugmyndir Mbl. eru á sandi byggðar. Hannibal Valdi-
marsson fékk fylgi sitt frá kjósendum, sem höfðu það
fyrst og fremst sem markmið að fella ríkisstjómina og
koma á einingu vinstri manna um nýja stjóm og stjórnar-
stefnu. Þá fyrst hefði mátt segja, að Hannibal hefði glatað
niður kosningasigrinum og unnið andstætt fylgismönn-
um sínum, ef hann hefði gengið beint í fang Gylfa til
að viðhalda stjómarforustu og yfirdrottnun Sjálfstæðis-
flokksins.
Hannibal Valdimarsson vinnur vissulega í anda þeirra,
sem studdu hann til sigurs, þegar hann leggur fram
lið sitt til að mynda ríkisstjórn stjórnarandstöðuflokk-
anna, sem hlutu meirihluta í kosningunum. Með því er
fullnægt þeirri kröfu stuðningsmanna hans, að núv.
stjóm sé látin víkja og til sögunnar komi ný stjórn og
stjórnarstefna. Jafnframt er stigið með því stærsta
sporið til að koma á varanlegu samstarfi vinstri aflanna
og leggja grundvöll að því, að hér geti í framtíðinni
risið upp traust samtök eða sameinaður flokkur vinstri
afla. Misheppnist stjórnarmyndun stjómarandstæðinga,
má slíkt teljast útilokað í náinni framtíð.
Með þeim vinnubrögðum, sem Hannibal Valdimarsson
hefur viðhaft til þessa eftir kosningarnar, hefur hann
áreiðanlega ekki valdið kjósendum sínum vonbrigðum.
En hann hefur valdið forustumönnum Sjálfstæðisflokks-
ins vonbrigðum, því að þeir höfðu í óskhyggju sinni
gert ráð fyrir allt öðru. En því meira, sem Mbl. deilir á
Hannibal, því sannfærðari getur hann verið um, að hann
er ekki sð glata niður kosningasigrinum.
Mbl. og Benedikt
Morgunblaðið hamrar nú á því dag eftir dag, að
Alþýðuflokkurinn hafi sett það skilyrði fyrir sameining-
arviðræðum við Hannibalista og Alþýðubandalagið, að
þessum viðræðum yrði lokið áður en stjómarmyndun
stjórnarandstöðuflokkanna væri til lykta leidd. Benedikt
Gröndal hefur hins vegar lýst því yfir í Alþýðublaðinu,
að slíkar viðræður séu ekki neitt bundnar við stjórnar-
myndurina, enda hljóti þær að taka verulegan tíma.
Hann hefur einnig bent á, að það þurfi ekki að útiloka
þessar viðræður, þótt þeir flokkar, sem ræðast við, séu
sumir í stjórn en aðrir í stjóraarandstöðu. Þannig ber
Mbl. og Benedikt ekki saman. Telur Mbl. sig hafa betra
umboð en Benedikt til að tala fyrir munn Alþýðuflokks-
ins? J ‘
TIMINN

SANCHE DE GRAMONT, New York Times:
Margt er líkt með þeim
Speer og Robert
Nýja sérfræðingastéttin, sem lætur eingöngu stjórnast af tölvu
ALBERT SPEER tekur upp í
æviminningar sínar grein eina,
sem birtist í blaðinu The Lond-
on Observer áriS 1944, en þar
er honum lýst sem „þeirri mann
gerð, sem hefir æ mikilvægara
hlutverki að gegna meðal allra
hernaðarsinnaðra þjóða. Hér er
um að ræða hinn unga, snjalla
sérfræðing, sem engri stétt heyr
ir til, ekki byggir á neinu úr
fortíðinni, hefir ekkert markmið
annað en að komast áfram og
ekkert annað á að treysta en
eigin hæfni í tækni og stjórn.
Þessari manngerð verður af-
ar mikið ágengt á okkar tímum,
einmitt vegna þess, að hún hefir
ekki við neinar sálfræði- eða
siðferðilegar hömlur að stríða
og á því auðvelt með að beita
hinni ægilegu vélasamstæðu
tækni og skipulags samtímans
af fullkomnu öryggi og hlífðar-
leysi. Þetta er hennar öld. Þann-
ig munu Speers og hans líkar
verða mikilvægir meðal okkar
um langa framtíð, hvað svo sem
um hann sjálfan kann að verða.
Hitt má vel vera, að okkur tak-
ist að losna við Hitler og Himm-
ler og þeirra líka.“
VIÐ lifum svd sannarlega á
öld Speers og hans líka.
Ég hefi að undanfömu verið
að ræða margt af því, sem leyni
skjölin frá hermálaráðuneytinu
gefa til kynna, við kunningja
minn einn, sem hóf störf með
McNamara árið 1967. Hann bar
þá einmitt saman McNamara og
Speers. Báðir eru tæknifræðing-
ar hvor á sínu sviði, Speers
arkitekt, McNamara fram-
kvæmdastjóri hjá Ford, annar
vígbúnaðarráðherra, hinn varn-
armálaráðherra, — en báðir
beita þeir heimspeki og tækni
iðnrekstrar við rekstur styrjald-
ar. Afköst og árangur. eru þeim
allt of mikið aðalatriði til þess
að siðferðilegar flækjur eða
vandræði verði þeim til veru-
legs trafala.
Speers sá um, að mennimir,
sem nauðungarvinnu unnu á
hans vegum, fengju sæmilegt
fæði. Það var ekki af mannv.ð-
arástæðum, heldur til að
tryggja sem mestan árangur.
McNamara andmælti tillögum
flughersins um eyðandi
sprengjuárásir á Hanoi og Hai-
phong árið 1965, en mælti í þess
stað með, að sprengjuárásir á
hernaðarlega mikilvæga staði
yrðu auknar smátt og smátt.
Með þessu móti gaf hann Norð-
ur-Víetnömum tíma til að efla
loftvarnir sínar og hefir senni-
lega bjargað lífi fjölmargra Ví-
etnama. En ástæðan var ekki
mannúð, heldur mat árangurs í
hlutfalli við tilkostnað.
SLIKIR menn festa ekki hug-
ann við neitt annað en verkefn-
ið, sem þeir eru að inna af
hendi. Speer vissi af fangabúð-
unum, en lét sig engu varða,
hvað þar færi fram. I ævisögu
sinni skrifar hann meðal ann-
ars:
„Ég kannaði þetta ekki vegna
þess, að ég kærði mig ekkert
McNAMARA
um að vita, hvað þar væri að
gerast.“
Hvort McNamara hefir verið
kunnugt um fangabúrin í Víet-
nam og hryðjuverk á borð við
Mylai-morðin eða ekki meðan
hann gegndi störfum sem varna-
málaráðherra, hefir sjálfsagt
engu skipt. Það kom honum
ekki við. Slíkt og þvílíkt eru
aukaatriði í augum þess manns,
sem fyrst og fremst ber ábyrgð
á hernaðárstefnu ríkisins og
mótun hennar, enda drættir,
sem engin úrslitaáhrif hafa á
heildarmyndina.
MENN eins og Speers og Mc-
Namara eru hvergi nærri til-
finningalausir. Speers var aldrei
félagi í Nazistaflokknum, en
hann lét í Ijósi þess meiri efa-
semdir um Hitler og endalok
styrjaldarinnar, sem vegur hans
varð meiri í einræðisstjórn
flokksins.
McNamara átti einnig við
miklar efasemdir að stríða.
Hann létti stundum á samvizku
sinni með því að lýsa efasemd-
um sínum í einkasamtölum og
var að því leyti ólíkur Dean
Rusk, sem var nákvæmlega
sama sinnis sem einstaklingur
og opinber starfsmaður. En með
an McNamara var að störfum
var hann ekkert annað en rekstr
arsnillingurinn að baki styrjald-
arinnar.
Speer hélt áfram að vera
stoltur af afrekum sínum sem
vígbúnaðarráðherra eftir að
honum var ljóst, að styrjöldin
var ekkert annað en hrikaleg
mistök.
VAR þessu eins varið með
McNamara? Var hann ánægður
með árangur verka sinna þegar
hann lét af embætti? Til þess
gæti bent, að hann gaf fjörutíu
sérfræðingum í hem*álaráðu-
neytinu skipun um að semja
skýrslu um afskipti Bandaríkja-
manna af styrjöldinni í Víetnam
eftir skjölum varnarmálaráðu-
neytisins og leggja hana fram
eftir sex mánuði. Þegar skýrsl-
an var tilbúin og lögð frám í
mörgum bindum leit McNam-
ara ekki í þau einu sinni.
Einn af sérfræðingunum lét í
ljós undrun sína yfir þessu, en
McNamara sagði aðeins: „Hún
er ófullkomin og ekki tæm-
andi.“ Þetta er rétt að því leyti,
að höfundarnir gátu ekki not-
fært sér skjöl utanríkisráðuneyt
isins eða CIA, og höfðu ekki
við annað að styðjast í því efni
en daglegar skýrslur upplýsinga
þjónustunnar. (Þess er rétt að
geta, að Henry Kissinger var
með í ráðum, enda þótt hann
segist ekki hafa séð skjölin, til
þess að hann virðist ekki vera
fróðari yfirboðara sínum.)
SKÝRSLUR þessar eru engu
að síður gleggstu heimildirnar,
sem við höfum aðgang að, og
þær vekja meðal annárs van-
traust á manninum, sem lét
semja þær. Við lestur skýrsln-
anna verður ljóst, hve háska-
legir menn eins og Speers og
McNamara geta orðið. mennirn-
ir, sem trúa á óskeikulleika rak
anna og láta sig engu skipta þá
þætti, sem ekki er unnt að mata
tölvurnar á.
Ekki er komin fram fullnægj-
andi skýring á því. hvers vegna
McNamara vildi láta semja
skýrsluna. Var hann aðeins að
framfylgja þeirri hugsun. sem
liggur að baki ársskýrslu Ford-
verksmiðjanna, og yfirfæra hana
á styrjöldina í Víetnam? Eða
vakti skyldan um varðveizlu sög
unr.ar fyrir honum’ Var hann
ef tii vill aðeins að láta taka
saman upplýsingar, sem hann
taldi gagnlegt að hafa við hönd
ina í varnarmálaráðuneytinu?
Ævisaga Speers er tilraun til
sjálfsréttlætingaf, en skýrslan,
sem McNamara l«jt semia reyn-
ist hins vegar tiiraun til sjálfs-
fórnar.