Fréttablaðið - 07.02.2003, Page 14

14 7. febrúar 2003 FÖSTUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Þverholti 9, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Góðæri
aldraðra
Jónatan Árni Aðalsteinsson
frá Reykjanesbæ skrifar:
Ég rakst á samkomulag eldriborgara og ríkisins um launa-
greiðslu í Morgunblaðinu um síð-
ustu áramót. Mér fannst nú þunn-
ur þrettándi. Af þeim nöfnum sem
skrifuðu undir kannaðist ég við
Ólaf Ólafsson og Benedikt Davíðs-
son. Mig langar að varpa fram
þeirri spurningu hvort ekki hefði
verið hægt að ná betri samningi en
þetta? Nýlega flokkaðist ég sem
eldri borgari. Þegar ég fékk launa-
seðilinn í hendurnar varð ég hissa
því ég bjóst við öðru. Hækkun um
3,2%, skattur 38,54%, ráðherrar
með 7% hækkun. Það er ekki sama
Jón eða séra Jón. Mér finnst stór-
merkilegt að teknir séu skattar af
67 þúsund krónum. Erum við ekki
búin að fá nóg af góðærisskatta-
kónginum? Ég er hér með tillögu
um skattleysimörk og breytingar
á þeim. Til dæmis 10% skattur í
staðinn fyrir 38,54%, og að skatt-
leysismörk verði færð í 100 þús-
und krónur á mánuði.
Eldri borgarar þurfa að leggja
hörku í þessi mál og jafnvel fá að-
stoð lögfræðinga ef annað dugar
ekki. Það er mikil ósvífni að taka
svona háa skatta af þeim fáu krón-
um sem gamlingjunum er ætlað að
lifa á.
Ég skora á alla eldri borgara og
öryrkja að nýta sér kosningarétt-
inn. Við eigum að vera um 25.000
talsins og ættum að geta gjör-
breytt þessu leikhúsi við Austur-
völl í virðulegt Alþingishús. Ekki
skil ég hvernig sama fólkið getur
kosið sömu flokkana ár eftir ár.
Tökum sem dæmi forsætis-
ráðherrann sem í sumar hefur
setið í ráðherrastólnum í tólf ár,
gott hjá honum. Hann hefði samt
getað verið betri við þá aumu og
smáu. ■
Það er erfitt að sjá annað en að Ís-lendingar muni sækja um aðild
að Evrópusambandinu á næstu
árum. Evrópusambandið er það
svæði sem Íslendingar hafa mest
viðskipti við og sem hefur mest
áhrif á þróun íslensks samfélags og
efnahags. Það eina sem getur tafið
fyrir umsókn um aðild er getuleysi
íslenskra stjórnmálaflokka til að
koma sér saman um málið. Flestöll
hagsmunasamtök landsins hafa
þegar gert upp hug sinn. Þau vilja
inn í Evrópusambandið. Nú er bara
beðið eftir stjórnmálaflokkunum.
Það er erfitt að sjá annað en að
dregið verði úr innflutningshöftum
á landbúnaðarvörum á næstum
árum. Matvælaverð á Íslandi er allt
of hátt í samanburði við önnur lönd
og þar ræður mestu óheyrilegt verð
á landbúnaðarvörum. Þær eru um
30 prósent af matarinnkaupum
heimilanna. Að auka innflutning og
samkeppni í framleiðslu og sölu
landbúnaðarvara er því stærsta ein-
staka aðgerðin sem stendur til boða
til að bæta hag alls almennings.
Flestir sem skoðað hafa þessi mál
hafa áttað sig á þessu. Það mun hins
vegar verða löng bið á því að stjórn-
málaflokkanir ráði við þetta mál.
Ókeypis úthlutun aflakvóta er
bæði ákaflega ósanngjörn ráðstöfun
á sameign þjóðarinnar og skekkir
auk þess hagkerfið. Það að mikil-
vægasti útflutningsatvinnuvegur-
inn byggir á ókeypis hráefni hefur
styrkt hann í samkeppni við aðrar
greinar og haldið þeim niðri. At-
vinnulífið er því ekki eins fjölbreytt
og öflugt og það ætti að vera. Rang-
indi kerfisins og óhagkvæmni eru
flestum ljós og ætla má að kerfinu
verði breytt í veigamiklum atriðum
innan fárra ára. Það er hins vegar
vandséð að stjórnmálaflokkunum
muni takast að hafa forystu um það
mál.
Það er ljóst að á næstu árum
mun þurfa að endurskilgreina hlut-
verk ríkisins og vinna til baka
stjórnlausan vöxt þess á undan-
förnum áratugum. Hið opinbera
tekur ekki aðeins til sín of mikið af
fjármunum sem öðrum er fremur
treystandi fyrir heldur hefur það
teygt valdsvið sitt yfir of marga
þætti samfélagsins og inn í einkalíf
borgaranna. Það er hins vegar ólík-
legt að stjórnmálaflokkunum muni
takast að finna leið út úr ógöngun-
um.
Miðað við upphitun kosninga-
baráttunnar er ekki að sjá að næstu
kosningar muni breyta miklu um
hin stærri mál samfélagsins. En
þótt stjórnmálaflokkarnir okkar
séu slappir er það ekki svo að þeim
takist að tefja úrlausn stórra mála
endalaust. Einhverja nóttina eftir
langa þingfundi undir mikilli tíma-
pressu munu þingmenn afgreiða
hvert hinna stóru mála svefn-
drukknir á innan við tíu mínútum.
Það hefur verið vaninn hingað til
og verður það svo lengi sem við
búum við þá stjórnmálahefð sem
hér hefur ríkt. ■
Tafir flokkanna – ekki lausnir
skrifar um líkur þess að Íslendingar
leysi stór mál.
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Lítil vísbending
getur skipt sköpum
Námskeið í stjórnun leitaraðgerða á landi
stendur nú yfir. Þátttakendur koma frá ýms-
um stofnunum sem sinna neyðarþjónustu.
BJÖRGUN „Tilkynning sem berst
um týnda persónu getur virst sak-
leysisleg í upphafi en snúist upp í
andhverfu sína,“ segir Hörður
Már Harðarson, skólastjóri
Björgunarskóla Slysavarnafé-
lagsins Landsbjargar, sem þessa
dagana stendur fyrir námskeiði í
stjórnun leitaraðgerða á landi. „Í
þessu sambandi má nefna Geir-
finnsmálið. Námskeiðið á að
stuðla að því að menn vinni saman
skipulega frá upphafi og skilji
hvað litlar vísbendingar geta ver-
ið mikilvæg sönnunargögn.“
Farið er yfir upplýsingaöflun,
skipulag leitarsvæða, útreikninga
á líklegustu leitarsvæðum, leitar-
aðferðir og hvernig og hvenær á
að hætta leit. Notast er við raun-
verulega atburði hér á landi og
þeir brotnir til mergjar.
Einnig er hegðunarmynstur
týndra skoðað. Byggt er á erlen-
dum rannsóknum á því hvernig
haga skuli leit eftir hugarástandi
fólksins, s.s. alzheimersjúklinga,
sálsjúks fólks sem vill vinna sér
mein o.s.frv. Tveir erlendir kenn-
arar voru fengnir til að fara yfir
þessi atriði, þeir Skip Stoffel, eig-
andi ERI, og Clive Swombow,
fyrrverandi rannsóknarlögreglu-
maður í Wales. Hörður segir
þessa tvo hafa víðtæka reynslu í
öllu er komi að leitaraðgerðum.
Hörður segir nú vera lag að
fara yfir og samræma stjórnun
leitaraðgerða. Ný stjórnstöð verði
tekin í notkun í sumar þar sem
Landsbjörg, Almannavarnir, Fjar-
skiptamiðstöð Ríkislögreglu-
stjóra, Flugmálastjórn og Neyðar-
línan verði með aðstöðu. Með
þessu sé stefnt að því öll sam-
ræming björgunar- og leitarað-
gerða verði markvissari og örugg-
ari.
Námskeiðið er haldið í sam-
vinnu við Emergency Response
International (ERI) sem er fyrir-
tæki sem sérhæfir sig í kennslu
og þjálfun við leit og björgun
ásamt fleiri þáttum sem snúa að
neyðarþjónustu. Þátttakendur
koma frá ýmsum stofnunum sem
sinna neyðarþjónustu á Íslandi
svo sem embætti Ríkislögreglu-
stjóra, lögregluembættunum í
Reykjavík, Snæfellsnesi, Akur-
eyri, Árborg og Keflavík, Al-
mannavörnum, Landsstjórn
björgunarsveita og svæðis-
stjórnum björgunarsveita. Eiga
þeir sameiginlegt að hafa komið
að stjórnun leitaraðgerða á
landi.
kolbrun@frettabladid.is
Samstöðufundir á Austurvelli íhverju hádegi frá því snemma í
haust, í öllum veðrum, fjöldafundir,
greinaskrif, umræður í fjölmiðlum
og manna á milli; í fáum orðum,
málafylgja í þágu umhverfisvernd-
ar, innan þings og utan, hefur skipt
máli og hefur nú skilað árangri. Ný-
fallinn úrskurður um Norðlinga-
öldu ber þess vott að náttúruvernd-
arsinnar eru í sókn. Úrskurður Jóns
Kristjánssonar, setts umhverfis-
ráðherra, hefði ekki orðið á þennan
veg ef ekki hefði áður risið í land-
inu alda til varnar umhverfinu. Ár-
angurinn er mikilvægur varnarsig-
ur varðandi Þjórsárverasvæðið.
Sigurinn vísar einnig inn í framtíð-
ina. Í auknum mæli munu stjórn-
völd verða knúin til að taka tillit til
náttúrunnar þegar nýjar virkjanir
koma til álita. Um leið og niður-
staða setts umhverfisráðherra fel-
ur í sér varnarsigur veldur hún líka
vonbrigðum. Margir höfðu gert sér
vonir um að í úrskurði sínum myndi
Jón Kristjánsson einfaldlega hafna
með öllu virkjunaráformum á
Þjórsárverasvæðinu. Með því hefði
fengist svigrúm til að svara áleitn-
um spurningum sem nú brenna
mjög á þjóðinni.
Í fyrsta lagi þarf að svara því til
hvers við ætlumst af Landsvirkjun.
Ljóst er að taka þarf stefnu Lands-
virkjunar til gagngerrar endur-
skoðunar. Hvorki Landsvirkjun né
iðnaðarráðuneyti virðast kunna sér
nokkurt hóf þegar virkjanir eru
annars vegar. Ekki er nóg með að
hart sé sótt eftir því að virkja í frið-
landi innan Þjórsárvera; nú er
einnig búið að taka stefnuna á
Torfajökulssvæðið og greinilegt að
hvorki örnefni eins og Hrafntinnu-
sker né Landmannalaugar duga til
að halda aftur af Landsvirkjun.
Í öðru lagi og í framhaldi af
þessu þarf að svara því hvort ekki
sé tímabært að við endurmetum af-
stöðu okkar til raforkuframleiðslu
og nýtingar á raforku. Virkjunar-
áform Landsvirkjunar eru fyrst og
síðast til að þjóna stóriðju. Við
stefnum nú hraðbyri að því að ál-
iðnaður vegi mjög þungt í efna-
hagslífinu. Álið er háð miklum
sveiflum og þegar þetta tvennt fer
saman, mikilvægið og sveiflurnar,
verður augljóst að við eiga hin gam-
alkunnu varnaðarorð, að ekki sé
hyggilegt að setja mörg egg í sömu
körfuna. Reyndar þarf einnig að
setja fyrirvara um mikilvægi ál-
framleiðslunnar varðandi þjóð-
hagslegan ávinning því þegar eign-
arhaldið er erlent verður lítið
vinnsluvirði eftir í landinu. Arður-
inn streymir út úr landinu í ríkari
mæli en í atvinnugreinum sem eru
í eigu innlendra aðila. Allar
nafnstærðir um þjóðhagslegan
ávinning orka því mjög tvímælis.
Þennan efnahagslega þátt þarf að
taka til skoðunar og endurmats,
bæði í víðu og þröngu tilliti.
Í þriðja lagi þarf að spyrja hvort
eitthvað mikið sé að hjá Lands-
virkjun og iðnaðarráðuneyti í ljósi
þess hve miklu skeikar á milli til-
lagna þessara aðila annars vegar og
setts umhverfisráðherra hins veg-
ar. Gæti verið ráð að fá utanaðkom-
andi aðila til að leita leiða við nýt-
ingu orkulinda á umhverfisvænan
hátt?
En aftur að úrskurði Jóns Krist-
jánssonar. Hann á vissulega lof
skilið fyrir að sýna tilburði til að
hlýða kalli tímans. Það hefur þó
ekki alveg verið laust við að vera
aumkunarvert að hlusta á hvern
framsóknarmanninn á fætur öðrum
á Alþingi mæra flokksbróður sinn
og flokk eins og þjóðin hefði aldrei
kynnst öðru eins framtaki í þágu
náttúruverndar.
Ég ætla að leyfa mér að trufla
helgihaldið með því að spyrja: Var
það nokkuð annað en sjálfsagt og
eðlilegt að fara með virkjunarlónið
út úr friðlýstu landi? Var það nokk-
uð annað en sjálfsagt og eðlilegt að
virða alþjóðlegar skuldbindingar
okkar á sviði náttúruverndar? Ef
óskadraumur Landsvirkjunar hefði
orðið að veruleika hefðum við ekki
staðið við Ramsar-sáttmálann um
verndun votlendissvæða og senni-
lega átt yfir höfðum okkar máls-
höfðun á erlendum vettvangi. Síð-
ast en ekki síst skal spurt hvort það
eigi að vera sjálfgefið að við virkj-
um þegar erlendur álrisi krefst
þess? Eru menn staðráðnir í því að
hlusta aldrei á þá sem tala fyrir
öðrum lausnum í atvinnumálum en
þungaiðnaði?
Framhjá öllu þessu horfir Fram-
sóknarflokkurinn enda liggur mik-
ið við að telja fólki trú um að Fram-
sókn sé umhverfisvæn; hún hafi af
einurð og staðfestu gengið fram
fyrir skjöldu sem merkisberi um-
hverfisverndar. En er Framsóknar-
flokkurinn ekki einmitt sá stjórn-
málaflokkur sem stendur fyrir
mestu náttúruspjöllum Íslandssög-
unnar í tengslum við Kárahnjúka-
virkjun og stóriðjuáformin á Aust-
urlandi? Halda menn ef til vill að
þær framkvæmdir gleymist vegna
Norðlingaöldu? Halda menn að nú
sé lag að tala sig upp í syndaaflausn
vegna náttúruspjallanna við Kára-
hnjúka? Ekki hef ég trú á að það
muni takast. Mér sýnist Framsókn
hins vegar ætla að reyna. ■
þingmaður skrifar
um Norðlingaöldu.
ÖGMUNDUR
JÓNASSON
Um daginn
og veginn
Syndaaflausn
eða sjálfsagt mál?
FARIÐ YFIR STJÓNUN LEITARAÐGERÐA
Með nýrri samræmingarstöð er stefnan tekin á að öll samræming björgunar- og leitarað-
gerða verða mun markvissari og öruggari þar sem allir aðilar sem koma að leit- og björg-
un á Íslandi verða á sama stað og boðleiðir styttri.
BERLÍN, AP Þýsk yfirvöld hafa tekið
til fanga þrjá menn vegna grunns
um aðild að íslömskum öfgahóp sem
lagt hefur á ráðin um ýmis hryðju-
verk. Mennirnir hafa meðal annars
verið yfirheyrðir um meinta þátt-
töku þeirra í að skipuleggja hryðju-
verk sem fremja átti í Þýskalandi í
lok ársins 2001 eða byrjun 2002.
Einn þeirra er jafnframt grunaður
um að hafa tekið þátt í undirbúningi
sjálfsmorðsárásanna á Bandaríkin
11. september.
Á meðan mennirnir voru í yfir-
heyrslu hjá lögreglunni var gerð
skyndileit á sex stöðum í þýsku
borgunum Münster og Minden. Að
sögn lögreglunnar er markmiðið
með þessari aðgerð að varpa ljósi á
starf og fyrirætlanir hópsins og
hugsanleg tengsl hans við önnur ís-
lömsk öfgasamtök. ■
Íslamskur öfgahópur:
Árásir skipulagðar
í Þýskalandi
Hugleiðing-
ar kjósanda
Lesandi skrifar:
Kjósandi í norðvesturkjör-
dæmi vildi koma eftirfarandi á
framfæri.
Væna dúsu Villi fær
vinaþekktur greiði
Kristján Páls í kulið rær
kominn af gelgjuskeiði.
Ellert mæðist í mörgu
maður með kamb og stél
aftan við Ingibjörgu
íþróttum búinn vel.