Fréttablaðið - 19.11.2003, Síða 14

Íkosningabaráttunni skildist mérað sterk samstaða hefði myndast
milli forystumanna flestra flokka
um að nú væri kominn tími til að al-
menningur fengið notið ávaxta síns
erfiðis. Ríkissjóður hefði bólgnað
út í góðæri undanfarinna ára og
tekist að laga svo skuldastöðu sína
að hann hefði lítið við meiri fjár-
muni að gera. Og úr því að ríkis-
sjóður væri orðinn saddur væri
loks upprunninn sá tími að við hin
fengjum eitthvað í okkar hlut.
Stefnt yrði að því að lækka skatta á
allan almenning. Fyrir kosningar
var ekki tekið fram að þessi upp-
ljómun stjórnmálamanna – að al-
menningi væri jafnvel treystandi
fyrir fjármunum og þeim sjálfum –
væri háð neinum skilyrðum. En nú
er það sem sagt komið á daginn.
Skilyrðin eru þau að forysta verka-
lýðshreyfingarinnar stilli kröfum
um launahækkanir í hóf og semji
við atvinnurekendur með þeim
hætti að ríkisvaldinu líki.
Þessi skilyrði hljóma vel í fyrstu
– en síður við nánari skoðun. Sá hóp-
ur sem semur um kjör sín án at-
beina verkalýðsfélaga verður sífellt
stærri. Og jafnvel þótt launataxtar
verkalýðsfélaga séu lagðir til
grundvallar í samningum einstak-
linga um laun þá ráða þeir sjaldnast
öllu um kjörin. Launakjör batna yf-
irleitt með aukinni eftirspurn og
takmörkuðu framboði og lækka
þegar eftirspurnin minnkar og
framboðið vex. Samningar verka-
lýðsfélaganna geta haft áhrif á kjör
margra til skemmri tíma en þegar
til lengdar lætur þá eru það aðrir
þættir sem stjórna kjörum fólks.
Kjarasamningar verkalýðsfélaga
geta vissulega haft slæm áhrif á
kjörin – til dæmis samningar sem
bera með sér of miklar hækkanir á
skömmum tíma sem síðan brjótast
út í hærra verðlagi – en þau jafna
sig ávallt til lengri tíma. Til að vega
upp aukinn launakostnað neyðast
fyrirtæki til að fækka starfsfólki,
draga úr yfirvinnu og aukagreiðsl-
um og gera kjör starfsmanna sinna
verri með öðrum hætti. Launa-
hækkanir í kjarasamningum koma
hins vegar á eftir hækkunum sem
þegar hafa orðið í frjálsum samn-
ingum starfsmanna og atvinnurek-
enda. Nema helst hjá ríkinu. Hið op-
inbera byggir ekki á venjulegum
markaðsbúskap heldur skattpen-
ingum og þeir sem semja fyrir þess
hönd þurfa ekki að taka tillit til af-
komunnar. Ef hún versnar þá
hækka þeir einfaldlega skattana.
Það er því ef til vill óþarfi af rík-
isstjórninni að blanda öðrum en eig-
in starfsmönnum í þessa tengingu
launahækkana og skattalækkana.
Gagnvart því fólki sem fær laun á
almennum markaði mætti þess
vegna lækka skattana á morgun.
Vandann gagnvart opinberum
starfsmönnum væri síðan eðlilegra
að leysa við samningaborðið – og þá
með því að semja ekki um meiri
hækkanir en rekstur hins opinbera
stendur undir án frekari skatta-
hækkana. ■
Árni Johnsen, fyrrverandi al-þingismaður, lauk á dögunum
afplánunardómi á Kvíabryggju.
Þar var Árni í níu mánuði og sat
ekki auðum höndum. Hann skap-
aði tugi listaverka úr fjörugrjót-
inu á Snæfellsnesi og þar á meðal
er minnismerkið Þor, sem af-
hjúpað var síðastliðinn sunnudag,
en Árni gerði það í minningu þess
að nú er hálf öld liðin frá því að
síldveiðiskipið Edda fórst með
níu manna áhöfn. Kunnugir segja
þessa athafnasemi Árna dæmi-
gerða fyrir hann. Hann sé ekki
maður sem gefist auðveldlega
upp.
„Mín kynni af Árna voru að
flestu leyti góð. Mér líkaði alltaf
prýðilega við hann,“ segir Össur
Skarphéðinsson, formaður Sam-
fylkingarinnar. „Við tókumst að
vísu einu sinni líkamlega á í þing-
inu og það munu vera síðustu
átökin af þeim toga sem þar hafa
átt sér stað. Við jöfnuðum þetta
fljótt. Eitt sinn sá hann að ég var
að vinna á sunnudegi og hljóp með
risastóran ís handa mér upp fimm
hæðir til að sættast við mig. Ég
kunni vel að meta það.“
Örlátt eðli
Þegar Össur er beðinn um að
lýsa Árna segir hann: „Árni er
skemmtilegur, gríðarlega kapps-
fullur og vaskur til vinnu.“ Hann
segir Árna skapmikinn og minnist
þess að hann hafi átt til að reiðast
heiftarlega og reiðin gat setið í
honum.
Árni er þekktur fyrir hjálpsemi
sína og Össur segist hafa orðið
þess áskynja að hann vildi hvers
manns götu greiða. „Hann sá
aldrei þær hindranir sem aðrir
sáu og fór mjög óhefðbundnar
leiðir að marki sínu. Það kom hon-
um að lokum í koll. En hann er bú-
inn að taka út sína refsingu og
hann á rétt á því sama og allir aðr-
ir menn, sem er fyrirgefning,“
segir Össur og bætir við að hann
viti til þess að Árni hafi reynst ein-
staklega vel ungum mannni sem
var með honum á Kvíabryggu og
tekið hann undir sinn verndar-
væng. „Þetta sýnir hans örláta
eðli,“ segir Össur. „Ég vona svo
sannarlega að honum vegni vel og
er ekki viss um að hann hafi sagt
sitt síðasta orð í pólitík.“ ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um skattalækkanir og kjara-
samninga.
Maðurinn
ÁRNI JOHNSEN
■ lauk á dögunum afplánunardómi
á Kvíabryggju.
14 19. nóvember 2003 MIÐVIKUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Halldór Ásgrímsson, verðandiforsætisráðherra, hélt flokks-
þing síðustu helgi. Davíð Odds-
son, almættið í íslenskum stjórn-
málum, hefur ákveðið að leiða
hann inn í herbúðirnar strax á
næsta ári. Eftir síðustu kosningar
vildi Össur, formaður Samfylk-
ingarinnar, ólmur komast í stjórn-
arsamstarf við Framsóknarflokk-
inn og gera Halldór Ásgrímsson
að forsætisráðherra. Þeirri mála-
leitan neitaði Halldór. Því má
segja að meiri eftirspurn hafi ver-
ið eftir Halldóri Ásgrímssyni en
framboð. Vafalaust hefur Halldór
talið tryggara að starfa áfram
með almættinu og Sjálfstæðis-
flokknum en sundurleitri Sam-
fylkingu.
Þegar Halldór Ásgrímsson
verður forsætisráðherra verður
hann í hópi með þjóðarleiðtogun-
um Bush og Blair sem enn rétt-
læta innrásina í Írak og halda því
fram að gjöreyðingarvopn hafi
verið þar og það eigi eftir að finna
þau. Ef til vill yrði farsælast fyrir
Ísland, Bretland og Bandaríkin að
senda þessa þrjá einstaklinga til
að leita að gjöreyðingarvopnun-
um og banna þeim að koma til
baka fyrr en þau fyndust.
Hvers vegna Halldór?
Hvaða verðleikar réttlæta það
að Halldór Ásgrímsson skuli eiga
að taka við þessu valdamesta póli-
tíska embætti í landinu. Halldórs
Ásgrímssonar verður minnst fyrir
það að vera sá stjórnmálamaður
sem mesta ábyrgð ber á gjafa-
kvótakerfinu sem hann kom á fyrir
rúmum tveim áratugum. Halldór
ber því ábyrgð á þeim uppskiptum
sem orðið hafa í íslensku þjóðfélagi
vegna gjafakvótakerfisins. Hann
ber líka ábyrgð á því að lífsbjörgin
hefur verið tekin frá fólkinu víða á
landsbyggðinni og hópur fólks nýt-
ur afrakstursins af sölu þjóðar-
eignarinnar sem Halldór gaf þeim
og sinnir nú kaupmangi og prangi á
hlutabréfamörkuðum í stað þess að
draga björg í bú úr viðjum hafsins
og sinna uppbyggingarstarfi í
heimabyggð.
Steingrímur Hermannsson, for-
maður Framsóknarflokksins, á
undan Halldóri hefur lýst því í ævi-
sögu sinni að Halldór hafi komið á
fiskveiðistjórnarkerfi eftir hug-
myndum hagsmunasamtaka út-
gerðarmanna LÍÚ. Æ skal gjöf til
gjalda. Það er því ekki furða að
Framsóknarflokkurinn skuli hafa
getað rekið dýrustu og vönduðustu
kosningabaráttuna í síðustu kosn-
ingum þar sem að verðandi forsæt-
isráðherra varð allt í einu skæl-
brosandi með skærblá augu. Slík
var sjónhverfingin að hún vann til
sérstakra auglýsingaverðlauna.
Sjónhverfingin hefur kostað ærinn
skilding en Halldór er staðfastur í
því eins og almættið að vilja ekki
opinbera fjármál flokkanna. Þjóðin
má ekki vita hverjir eru vinir Hall-
dórs og kosta pólitískt gengi hans.
Auk „heiðursins“ af gjafakvóta-
kerfinu á Halldór líka heiðurinn af
ofursendiráðavæðingu þjóðarinnar
og hafa margfaldað útgjöld í sínum
málaflokki. Þar hafa útgjöldin vax-
ið aðhaldslaust. Ef þannig verður
raunin þegar völd hans færast út
er ekki von á góðu.
Breytast áherslur?
Spurningin er hvað ætlar Hall-
dór Ásgrímsson að gera þegar
hann verður forsætisráðherra.
Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn eru búnir að
starfa lengi saman og eru í dag
þreyttir hugmyndasnauðir valda-
flokkar sem virðast hafa það eitt í
huga að stjórna áfram svo lengi
sem sætt er frá degi til dags.
Stundum hafa þreyttir valdaflokk-
ar reynt að hressa upp á ímynd
sína með því að gera yngri og
óþreyttari stjórnmálamann að for-
manni en það á ekki við í þessu til-
viki.
Víða erlendis hvílir sú laga-
skylda á stjórnmálaflokkum og
stjórnmálamönnum að gefa upp
eigna- og fjármálatengsl. Þar hafa
menn breytt að hluta gömlu mál-
tæki og sagt: Segðu mér hverjir
styrkja þig og ég skal segja þér
hvað þú kemur til með að gera.
Halldór vill ekki segja hverjir
styrkja hann. Saga hans í íslensk-
um stjórnmálum er hins vegar það
löng að ljóst er að hann mun stjór-
na til hagsbóta þeim öflum í þjóð-
félaginu sem náð hafa að hreiðra
um sig í skjóli hans og almættisins
en venjulegum Íslendingum til lít-
illa hagsbóta. ■
Mæðra-
styrksnefnd
óskar eftir
aðstoð
Hildur G. Eyþórsdóttir, formaður Mæðra-
styrksnefndar, skrifar:
Jólin nálgast og þó flestir gleðjistþá vekur þessi hátíð kvíða í
brjóstum margra, einkum þeirra
sem minnst mega sín í þjóðfélag-
inu. Fólkinu sem á vart til hnífs og
skeiðar en langar engu að síður að
geta gert sér og sínum einhvern
dagamun. Á þessum árstíma leita
fleiri en nokkru sinni til Mæðra-
styrksnefndar. Þangað koma eink-
um mæður sem vantar nær allt til
að geta haldið jól. Þær vantar mat
og þær vantar föt fyrir börnin, að
ekki sé minnst á jólagjafir. Þetta
geta þær alls ekki gert nema sækja
sér hjálp til samtaka eins og
Mæðrastyrksnefndar.
Í 75 ár hefur Mæðrastyrksnefnd
lagt bágstöddum á Íslandi lið og
næstum má segja að þörfin fyrir
aðstoð sé jafnmikil nú og hún var í
upphafi starfsins. Í það minnsta er
hópurinn stór sem leitar reglulega
til nefndarinnar og það gerir eng-
inn að gamni sínu.
Öll þessi ár hafa fjölmargir aðil-
ar í þjóðfélaginu lagt Mæðrastyrks-
nefnd lið svo hægt sé að aðstoða þá
sem eru hjálparþurfi – án þeirra
gæti Mæðrastyrksnefnd ekki komið
til bjargar. Á næstunni mun ásóknin
í aðstoð aukast, eins og gerist jafnan
fyrir jólin, og þá þarf nefndin nú
eins og endranær að geta aðstoðað
þá sem til hennar leita um mjólkur-
vörur, kjöt og fisk, brauð og niður-
suðuvörur, hreinlætis- og snyrtivör-
ur, bleiur, leikföng, fatnað og hvað
annað sem fólk þarf á að halda til að
geta átt í sig og á. Mæðrastyrks-
nefnd er afar þakklát þeim fjöl-
mörgu aðilum sem hafa lagt henni
lið í áranna rás og vonar á hún megi
reiða sig á liðsinni þeirra – og fleiri
– nú sem hér eftir. ■
Um daginnog veginn
JÓN
MAGNÚSSON
■
hrl. skrifar um verð-
andi forsætisráðherra
Verðandi for-
sætisráðherra
■ Bréf til blaðsins
Kappsfullur
og skapmikill
Skattalækkanir og launahækkanir
Sléttubursti með gufu.
Sléttar hárið á mjög
stuttum tíma,
auðvelt í notkun.
Frábær nýjung frá
Babyliss
ÁRNI JOHNSEN
„Árni er skemmtilegur, gríðarlega kappsfullur og vaskur til vinnu,“
segir Össur Skarphéðinsson.