Tíminn - 04.11.1971, Blaðsíða 2

2
TÍMINN
FIMMTUDAGUR 4. nóvemher 1971
Handritafundur varpar nýju ljósi á
*
frumútg. Þjóðsagna Jfóns Arnasonar
Hafstelnn Guðmundsson forstjóri Þjóðsögu, Hallfreður Örn Eiríksson, cand
mag., Bjarni Vilhjálmsson, þjóSskjalavörSur, meS þann hluta prentsmlSju-
haudrits þjóSsagnanna, sem er í Landsbókasafninu, Claudía DavíSsson,
sagnfræSingur, sem fann þjó'Ssagnahandritin, og Einar Ólafur Sveins-
son, prófessor. (Tímamynd Gunrtar)
VEGAGERD UM SKEIDARAR-
SAND LOKIÐ ÁRIÐ 1975
Samgönguráðuneytið hefur ný-
lega falið Vegagerð ríkisins að
gera framkvæmdaáætlun um lagn
ingu vegar og byggingu brúa á
Skeiðarársandi miðað við, að
framkvæmdum yrði lokið á árinu
1974.
Þeirri áætlanagerð er ekki lok-
ið ennþá, en ljóst er, að ofan-
greind tímamörk fyrir lok fram-
kvæmda eru mjög þröng, og mun
hagkvæmara og öruggara væri að
hafa lengri tíma til ráðstöfunar,
t.d. að miða við að ljúka fram-
kvæmdum 1975. Hins vegar er
ljóst, að til þess að ljúka lagn-
ingu vegar yfir Skeiðarársand,
hvort heldur yrði á þremur eða
fjórum árum, verður að hefjast
handa um framkvæmdir snemma
á næsta vori og byrja á vegarlagn
ingu frá Kálfafelli í Fljótshverfi
og austur fyrir Lómagnúp. Jafn-
framt yrði að byrja á undirbún-
ingsframkvæmdum að brúargerð
á Núpsvötn og Súlu. Þau vötn
renna fram sandinn skammt
austan við Lómagnúp, og í þau
koma jökulhlaup úr Grænalóni
eins og kunnugt er, en þau eru á
hinn bóginn óháð hinum stóru
jökulhlaupum, sem koma úr
Grímsvötnum og falla í Skeiðará
og Sandgigjukvísl.
Hlaup úr Grímsvötnum hafa
undanfarna áratugi komið með
5—6 ára millibili, hið síðasta síðla
árs 1965. Hafa hlaupin komið,
þegar vatnsstaða í Grímsvötnum
hefur náð ákveðinni hæð. Við
mælingar á vatnsstöðunni s.l. sum-
ar kom í ljós, að hún var þá
mjög svipui og þegar síðasta
hlaup kom. Þetta, ásamt ýmsum
öðrum atriðum, bendir til að
skammt sé að bíða hlaups úr
Grímsvötnum, en hönnun mann-
virkja og tilhögun framkvæmda
við Sandgígjukvísl og Skeiðará
hlýtur að taka mið af niðurstöð-
um mælinga og rannsókna á hlaup
inu. Eru fullar líkur á því. að þær
niðurstöður geti legið fyrir í
tæka tíð fyrir mannvirkjagerð á
Sandgígjukvísl og Skeiðará, mið-
að við þann framkvæmdatíma,
sem áður var getið.
(Frá Vegagerðinni).
Geri markaskrár
fyrír hross í athugun
ÞÓ—Reykjavík, þriðjudag.
Landsþing hestamanna var hald
ið á Selfossi um helgina. Níutíu
og fjórir fulltrúar áttu re'.t til setu
á þinginu, en fjögur félög sendu
ekki fulltrúa. Þingið hófst með
því, að formaður Landssambands
hestamanna, Albert Jóhannesson,
Skógum, setti þingið, en síðan
var gengið til kosninga þingfor-
seta og voru kosnir þeir Jón
Bjarnason, Selfossi og Gunnlaug-
ur Skúlason, Laugarási.
Mörg mál voru afgreidd á þing-
inu, m.a. voru samþykktar nýjar
reglur um kappreiðar. Þá voru
gerðar smábreytingar á lögum fé-
lagsins, og rætt var um þátttöku
íslendinga á Evrópukeppni ís-
lenzkra hesta, sem haldin verður
í Sviss á næsta ári. Þá var rætt
um gerð íslenzkrar markaskrá
fyrir hross, og samþykkt að iáta
fara fram athugun á notkun frost-
SJ—Reykjavík, fimmtudag.
Fyrir nokkru varð Claudía
Davíðsson, þýzkur sagnfræðingur
búsettur hér á landi, þess vísari
að einhver íslenzk þjóðsagnahand
rit, og e.t-v. fleiri heimildir varð-
andi söfnun og útgáfu íslenzkra
þjóðsagna og ævintýra frá 19.
öld, væru í Bayerische Staats-
bibliothek í Miinchen. Hún gerði
íslenzkum fræðimönnum viðvart,
og fór Bjami Vilhjálmsson, þjóð-
skjalavörður, til Miinchen í októ-
ber og dvaldist þar í nokkra daga
til að athuga þetta mál nánar.
Komst hann að raun um, að í
Bayerische Staatsbibliothek var
allt prentsmiðjuhandrit Jóns
Ámasonar að íslenzkum þjóðsög-
um og ævintýram, sem út komu
í tveimur bindum í fyrsta sinni í
Leipzig 1862—64, nema sá hluti,
sem er í Landsbókasafninu (Lbs.
530, 4to). Þar að auki var þarna
ýmislegt, sem Guðbrandur Vig-
fússon — einn helzti aðstoðar-
maður Jóns við útgáfuna, hafði
bætt við, og þar að auki eigin-
handarrit Guðbrands að formála
hans að Þjóðsögum og ævintýrum
Jóns Árnasonar. Er nú miklu
greinilegra en áður, hve mikil-
vægan þátt Guðbrandur Vigfús-
son átti að útgáfu þessa öndvegis-
verks íslenzkra þjóðfræða.
Þessi merkilegu handrit voru
merkt Georg Ludwig von Maurer,
en sonur þessa merka stjórnmála
manns og réttarsögufræðings,
Konráð von Maúrer, átti drjúgan
þátt í útkomu Þjóðsagnanna.
Konráð von Maurer (1823—1902)
var prófessor í réttarsögu í Miinc-
hen langa hríð og einhver merk-
asti fræðimaður um norðurger-
manskt réttarfar og sögu stjórnar-
fars á Norðurlöndum. Hann var
íslenzkumaður ágætur og ritaði
margt um íslenzk fræði, jafnt á
sínu aðalsviði sem um bókmennt-
ir og þjóðsögur. Hann var og
mikill vinur Jóns Sigurðssonar.
Fékk Maurer því til leiðar kom-
ið að bókaforlag í Leipzig gaf út
þjóðsagnasafn Jóns Árnasonar og
Magnúsar Grímssonar. Hafði hann
einnig hönd í bagga með val sagna
í safnið og las prófarkir af því
ásamt Guðbrandi Magnússyni.
Það er mesta gleðiefni, að fram
angreind handrit skuli hafa kom-
ið í leitirnar. Texti Jóns Árna-
sonar að íslenzkum þjóðsögum og
Framhald á bls. 14
Sagríður varð
í þriðja sæti
í Helsinki
ÞÓ—Reykjavík, mánudag.
Á laugardagskvöldið fór fram
keppni ungra söngvara á Norður-
löndum, í Helsinki. Annar is-
ienzku þátttakendanna, Sigríður E.
Magnúsdóttir, hreppti þriðja sæt-
ið í keppni söngkvenna. Þær, sem
hrepptu fyrsta og annað sætið
voru frá Svíþjóð og Finnlandi.
Norskur barytonsöngvari bar
sigur úr býtum í keppni karla.
Geysihá verðlaun eru veitt fyrir
efstu sætin og nema t.d. fyrstu
verðlaun 255 þús. kr.
merkja í húð, en þau virka eins og
brennimerki.
Seinni daginn, sem þingið fór
fram, flutti Sveinn K. Sveinsson
erindi um ferðalög á hestum um
landið, og var samþykkt að auð-
velda mönnum að ferðast um land-
ið á hestum. Hestamannafélögin
voru hvött til að koma upp held-
um girðingum, hvert á sínum stað,
þar sem ferðamenn gætu geymt
hestana sína.
Kosningu í stjórn Lands-
sambands hestamanna hlutu
eftirtaldir menn: Alþert Jó-
hannsson, Skógum, formað-
ur, Jón Guðmundsson, ritari, Har-
aldur Sveinsson, gjaldkeri og með-
stjórnendur voru kosnir þeir Jó-
hann Hafstein og Egill Bjarna-
son.
Egill Bjarnason, sem kosinn var
i stjórrina núna, kemur í stað
Kristins Hákonarsonar, sem ekki
gaf kost á sér til °ndurkjörs.
Samræmdar ráðstafanir til
fækkunar á umferðarslysum
og aukins umferðaröryggis
KJ—Reykjavík, miðvikudag.
Umferðarráð hefur sent frá
sér ályktun í sjö liðum, um
ráðstafanir til aukins umferð-
aröryggis, og er ályktun þessi
í beinu framhaldi af þeirri
ískyggilegu fjölgun umferðar-
slysa, og umferðarlagabrota,
sem orðið hefur á síðustu mán-
uðum.
Hér fer á eftir ályktunin,
og þar fyrir aftan eru birtir
kaflar úr greinargerð þeirri,
sem fylgir ályktuninni.
„Umferðarráð vekur athygli
á því, að samkvæmt tölfræðileg-
um skýrslum sem fyrir liggja,
hefir tala umferðarslysa farið
hækkandi að undanförnu. Til
þess að stöðva þá þróun telur
ráðið nauðsynlegt að hafizt
verði nú þegar handa um sam-
ræmdar ráðstafanir sem lík-
legt má telja, að gætu stuðlað
að auknu umferðaröryggi í land
inu og fækkun umferðarslysa.
Vill Umferðarráð sérstaklega
benda á eftirfarandi atriði, sem
það telur mikilvægt að komi
til athugunar og framkvæmda
sem fyrst:
1. Umferðarlöggæzla verði auk
in að mun, m.a. með f jölgun
lögreglumanna á þeim stöð-
um á landinu, þar scm um-
ferðarslys eru flest. Jafn-
framt verði tækjakostur lög-
reglunnar aukinn og ]ög-
gæzluaðgerðir samræmdar
milli lögsagnarumdæma.
2. Sektir fyrir umferðarlaga-
brot verði endurskoðaðar og
þær hækkaðar verulega frá
því sem nú er.
3 .Ökuleyfissviptingu verði
beitt mun mei.r en nú tíðk-
ast, þannig að þeir ökumenn,
sem oftast brjóta af sér í
umferðinni eða valda tjóni,
verði sviptir ökuleyfi.
4. Meðfcrð mála vegna um-
ferðarlagbrota verði gerð
einfaldari og afgreiðslu
þeirra hraðað.
5. Tekið verði upp skriflegt
próf í umferðarlöggjöf við
endurnýjun ökuskírtei.nis.
6. Fræðslu um umferðarmál
verði fundinn sess í skóla-
kerfinu og tryggt að hún
verði framkvæmd. Kennslu-
bókum um umferðarmál
verði dreift endurgjalds-
laust til nemenda á skyhlu-
nómsstigi.
7. Umerðarfræðsla fyrir almcnn
ing verði aukin að mun,
bæði í fjöimiðlum og á
annan hátt. í því sambandi
er sérstaklega lögð áhcrzla
á, að liafin verði nú þegar
umferðarfræðsla í sjónvarpi
og vcrði. nægilegt fjármagn
tryggt til þessara mála.“
KAFLAR ÚR GREINARGERÐ.
Orsakir umferSarslysa eru
margþættar. Þær; má einkum
rekja til þriggja 'atriSa, þ. e.
ökúmartha og annarra vegfar-
enda, vegakerfisins og ökutæk-
isins. Ályktun þessi um ráð-
stafanir til auking umferðarör-
yggis f jallar eingöngu um nokk-
ur atriði, sem ætla má að geti
haft áhrif á breytni vegfar-
enda. Hins vegar skipta ekki
síður máli þau atriði, sem snúa
að vegakerfinu í þéttbýli og
utan þess, og ástand ökutækja.
Til frekari skýringar á ein-
stökum þáttum ályktunarinnar
er bent á eftirfarandi:
Umfcrðarráð telur, að hin
mikla fjölgu" bifreiða hér á
landi á undanförnum árum
hafi leitt til stóraukinna verk-
efna á sviði löggæzlu, samhliða
því að önnur viðfangsefni lög-
reglunnar hafa orðið fjölbreytt
ari og umsvifameiri.
Nauðsynlegt er að tryggja
sem bezta árangur löggæzluað-
gerða með því að samræma þær
milli lögsagnaramdæma, eink-
um þar sem umferð er mest.
Umferðarráð telur mikilvægt,
að viðurlögum vegna umferð-
arlagabro.a verði beitt til hins
ítrasta og sektir hækkaðar
verulega frá því sem nú er.
Ökuleyfissviptingar verði teknar
upp í vaxandi mæli, þannig að
ökumenn, sem brjóta oftast af
sér í umferðinni, verði sviptir
ökuleyfi og látnir taka ökupróf
að nýju, áður en þeir öðlast
ökuleyfi. Samhliða þessu er
mikilvægt, að meðferð umferð-
arlagabrota verði hraðað.
í umferðarlögum er heimild
til að láta menn sanna fyrir
lögreglustjóra þekkingu sína á
umferðarlöggjöf, þegar öku-
skírteini er endurnýjað. Þýð-
ingarmikið er að þessari heim
ild verði beitt sem fyrst, þann-
ig að þeir, sem endurnýja öku-
skírteini, taki skriflegt próf í
umferðarlöggjöf og rifji þannig
upp helztu umferðarreglur.
Umferðarráð hefur unnið að
uppbyggingu fræðslustarfs um
umferðarmál, sem nái til allra
landsmanna. Til þessa hefur
einkum verið lögð áherzla á
að ná til yngstu vegfarendanna,
þ.e. barna undir skólaskyldu-
aldri. Hins vegar skortir enn
verulega á að reglugerð um
umferðarfræðslu í skólum sé
framfylgt, ‘ida þótt hún hafi
verið í gildi í meira en áratug.
Umferðarráð leggur áherzlu
á þýðingu umferðarfræðslu í
sjónvarpi, en með því gefst
betra tækifæri en á nokkum
annan hátt að koma á framfæri
leiðbeiningum um umferðar-
mál