Tíminn - 03.12.1971, Blaðsíða 8

5
TÍMINN
FÖSTUDAGUR 3. desember 1971
ÁNÆGJAN ER EYÐILÖGÐ
Óánægja almúgans með alla
hluti, hérna í henni Ameríku, er
einn af þeim þáttum, sem telja
verður með þeim mikilvægari,
þegar reiknað er dæmið um niður-
lægingu þessarar stóru og vold-
ugu þjóðar. Vitanlega hafa alltaf
einhverjir verið óánægðir, en
imeirihluti Ameríkana hefur ein-
lægt verið þekktur fyrir að vera
ánægður með sig og stoltur af
því a® vera amerískur.
Einhvern veginn hefur það
verkast þannig, að á undan-
förnum árum hafa einstaklingar
og hópar sett sig upp, ekki ein-
göngu sem gagnrýnendur, heldur
dómarar um alla mögulega og
ómögulega hluti, sem koma í
snertingu við líf hins vinnandi
manns. Millistéttirnar, sem púla
inest, borga hæstu skattana, elska
landið sitt, senda drengina sína
í stríðin, sýna yfirvaldinu virð-
ingu, ferðast ekki til útlanda, trúa
á guð, virða fánann sinn og halda
þjóðinni saman, hafa orðið verst
úti í þessari niðurrifsherferð
þeirra, sem vilja eyðileggja
ánægjuna fyrir þeim, sem eitt-
hvað hafa öðlazt i þessu lífi til að
gleðjast yfir.
Við getum tekið bílana sem
dæmi. fslendingar skilja mæta
vel, að ánægja getur legið i því
að vinna sér fyrir góðri bifreið.
Svoleiðis tæki var til skamms
tíma mælikvarði á veraldargengi
eigandans. Svo kom Ralph Nader,
maður, sem ekki '■inu sinni á
sjálfur bíl ,en lætur aka sér í
leigubílum! Á skömmum tíma
hefur honum tekizt að eyðileggja
ánægju almúgamannsins yfir bíln-
um og að steypa bílaiðnaði Banda
ríkjanna í hálfgerða kreppu. Og
Nader er enn á bezta aldri og
ómögulegt áð vita, hverju hon-
um tekst að afreka í viðbót.
Boðskapur Naders og annarra
sjálfskipaðra foringja neytenda
hefur verið uppáhaldsefni frétta-
manna, sem séð hafa um, að hann
kæmist fyrir augu og eyru lands-
lýðs. Það er almúginn, sem orðið
hefur fyrir mestu hugarangrinu
vegna þessa, en þeir, sem betur
eru settir efnahagslega og gáfna-
PÓSTSENDUM
Rflálning & Járnvörur
Laugavegi 23 simar 112 9s.* 128 76
RAFSUÐUTÆKI
HANDHÆG OG ÓDÝR
Þyngd 18 kg.
Sjóða vir 2,5—3,0—3,25 mm.
RAFSUÐUÞRÁÐUR,
RAFSUÐUTANGIR,
RAFSUÐUKAPLAR
góðar teg. og úrval.
S M Y R I L L
Ármúla 7. Simi 84450.
lega, hafa ekki tekið eins mikið
mark á niðurrifsmönnum. Frammá
menn í viðskiptaheiminum hafa
flestir hina mestu skömm á
Nader og kollegum hans.
Það hefur farið með marga aðra
hluti eins og bílana. Helzt hefur
verið veitzt að tækjum og hlutum,
sem mikilvægir eru í lífi fólks hér
vestra. Ef ekki hefur tekizt að
níða niður sérstakar vörutegund-
ir, hefur verið reynt að koma þvi
inn hjá fólki, að allir framleið-
endur og reyndar allir, sem við-
skipti stundi, séu svindlarar af
verstu tegund, sem sitji um hvert
tækifæri til að hafa fé af fóiki.
Ekki má gleyma mengunar-
mjálmurunum, sem gert hafa sitt
bezta til að gera hinum vinnandi
lýð lífið leitt. Þúsundum saman
hafa sérfræðingarnir prédikað
um syndir þeirra, sem stundað
hafa atvinnurekstur og launþeg-
anna, sem eitthvað hafa eignazt.
Fáir setja hér bíl í gang án þess
samvizka þeirra verði ekki fyrir
hnjaski vegna meintrar mengun-
ar, sem þeir valda með meintri
fúlmennsku sinni. Þeir hinir sömu
eru löngu búnir að missa tilfinn-
inguna, sem þeir einu sinni
þekktu sem bland af létti og
ánægju, þá er þeir hægðu sér
til baks og kviðar. Núna fyllast
þeir hugarangist og kvíða í hvert
sinn, er þeir pumpa niður úr’
salerninu, því þeir eru ekki vissir
um, nema þeir séu að vinna stór-
kostleg náttúruspjöll.
Skólarnir hafa hamrað inn í
börn og unglinga alls kyns hryll-
ingssögum um það, hvernig eldri
kynslóðin hafi eyðilagt landið
„þeirra“. Hálfstálpaðir og alstálp-
aðir unglingar deila við foreldra
sína um svokallaða vandræðakyn-
slóðina, og meina þá ekki sjálfa
sig.
Það mætti nú halda, að nóg
hefði verið að eyðileggja þannig
trú almúgamannsins á öllu
veraldlegu í þessum heimi, og
honum hefði verið leyft að halda
trúnni á landið sitt, guð og yfir-
valdið.Svo billega hefur hann þó
ekki sloppið.
Skioulega hefur vnnnið að
•' laaöið og fána
þess, s: m miilistéttunum hefur
alltaf verið einkar helgur. Sjón-
varpið hefur slengt inn á gafl
hvers heimilis myndum af alla
vega athöfnum hérlendra og er-
lendra manna, þar sem Bandaríkj
unum hefur verið sýnd óvirðing.
Vietnam-stríðið hefur auðvitað
komið sem af himnum sent og
óspart verið notað í þessum til-
gangi.
Sögur af spillingu ráðamanna.
blekkingum stjórnmálamanna.
mútuþiggjandi lögreglusveitum og
alls kyns öðru svínaríi í opipber-
um rekstri hafa valdið almúgan-
um sálarangist og kvíða Við þetta
hefur bætzt ólga og óánægja inn-
an kirkjunnar, sérstaklega hinmr
kaþólsku.
Ykkur finnst eflaust, að hér
hafi verið tínt til allt það nei-
kvæða, en ég get fullvissað ykkur
um það. að margt mikilvægt hef-
ur orðið útundan, t.d. blámanna-
vandamálið. En við látum hér
staðar numið, og höldum áfram
að fyi?iast með því, hvernig þessi
lýðræðistilraun ætlar að takast.
Þórir S. Gröndal.
Kristinn Björnsson, sálfræðingur:
UMFEROAR-
SIVS OG RÁÐ
GEGNÞEIM
Oft er nú rætt um hina miklu
aukningu umferðarslysa og
leiiðir til úrbóta. Margar skyn-
samlegar tillögur hafa komið
fram og margt mætti gera, svo
sem auka löggæzlu, auka
fræðslustarfsemi, herða á próf-
kröfum og fleira. Tvær aðgerð-
ir held ég þó yrðu áhrifamest-
ar:
1. Svipta þá menn ökuleyfi,
a.m.k. tímabundið, sem veru-
lega brióta umferðarreglur
eða sýna með því að valda
* tjóni, að þeir eru ekki færir
um að stjórna ökutæki svo
öruggt sé.
3. Auka muninn á trygg-
ingaiðgjöldum þeirra, sem
aka örugglega. Þegar ökumað
ur á sjálfur verulega sök á
tjóninu með gálausum akstri
og broti á umferðarreglum,
ættu tryggingafélögin einnig
að krefjast endurgreiðslu
bóta.
Ég vil rökstyðja þessar skoð-
anir mínar. Flestum ber saman
um, að of hraður akstur, miðað
við aðstæður, sé einhver algeng
asta ástæða tjóna. Það einfalda
ráð að fylgja ákvæði umferðar-
laga um ökuhraða mundi koma
í veg fyrir marga árekstra. Ef
þeirri reglu væri almennt fylgt
að miða hraða ávallt við að
hægt sé að stöðva ökutæki á
% þeirrar vegalengdar, sem
auð er og sýnileg framundan,
eins og boðið er í lögunum,
yfði t.d. lítið um aftanákeyrsl-
ur. Svo er um fleiri reglur um-
ferðarlaga, ef þeim væri fylgt,
yrði litiið um árekstra ,og þær
eru alls ekki settar af handa-
hófi eða þýðingarlitlar.
Þegar talað er um sviptingu
ökuleyfis er þetta oftast kall-
að „refsing“. Þetta finnst mér
rangnefni. Þegar einhver sýnir
með akstri sínum, að hann
hefur ekki hæfni, kunnáttu eða
persónulega' eiginleika til að
aka örugglega, er það frekar
verndarráðstöfun fyrir almenn
ing og hann sjálfan, að leyfa
honum þáð ekki framvegis. Sá
sem veldur endurteknu tjóni
vegna gáleysis eða brota á um
fer^irréglum, sannar í raun-
inni, að hann getur ekki innt
verkið af hendi svo viðunandi
sé. Honum er þá sjálfum bezt
að fást ekki við það, a.m.k.
Þangað til hann hefur lært
meira. Með þessu legg ég
áherzlu á, að svipting ökuleyfis
er ekki gerð í hefndar- eða
refsiskyni, eins og sumir álíta,
heldur verður að gera háar
kröfur til hæfni ökumanna.
Þess er alls ekki að vænta ,að
nær allir geti farið með jafn
hættulegt tæki og bifreið er.
Varðandi tryggingarmálin þá
er spurning, hvort allt of örugg
Kristinn Björnsson.
trygging hefur ekki neikvæð
áhrif á áhuga manna tU að
forða tjóni. Að sjálfsögðu verð-
ur tjónþoli að fá fullar bætur,
en meira mætti e.t.v. gera af
því að endurkrefja þær bætur
frá þeim, sem tjónunum valda.
Að minnsta kosti virðist sann-
gjarnt, að þeir, sem áhættu
vilja taka með of hörðum
akstri og gáleysi í umferð,
verði að einhverju leyti að
greiða sjálfir það tjón, sem
þetta veldur. Hinir sem var-
kárari eru, ættu að fá að njóta
þess í lækkuðum iðgjöldum.
Nú þegar er nokkur munur á
iðgjöldum eftir því, hvort tjóni
er valdið, en sá mismunur
þyrfti að vera meiri.
Að lokum þær spurningar:
1. Eru íslcnzk lagafyrir-
mæli nægilega skýr til að
hægt ‘ sé að koma við svipt-
ingu ökuleyfis í auknum
mæli, eins og oft er rætt um
og m.a. nýlega í sjónvarps-
þætti, eða þarf að breyta lög-
unum? Þessu gætu lögreglu-
yfirvöld svarað.
2. Hvað gera tryggingarfé-
lög í því að krefjast endur-
greiðslu bóta af þeim, sem
valda tjóni með miklu gá-
leysi og brotum á umferðar-
reglum, t.d. með allt of hröð-
um akstri eða ölvun við akst-
ur? Æskilegt væri að heyra
um Þetta frá fulltrúum trygg-
ingafélaga.
Að síðustu: Gætilegri akstur
og tillitssemi í umferðinni
mundi bjarga nokkrum manns
lífum, forða meiðslum og ör-
kumlum margra manna og
spara tugi milljóna kr. vegna
minni skemmda á ökutækjum.
Vandinn er aðeins sá, að fá
fólk til að fara rólegar og með
meiri gætni í umferðinni og
taka tillit til annarra. Sumir
geta e.t.v.. ekki lært þ'-tta eða
fást ekki til þess. Þeir ættu
því ekki að fá að stjórna öku-
tækjum.