Tíminn - 06.05.1972, Side 7

Laugardagur 6. mal 1972.
TÍMINN
7
útg?fandi; FramídknarHok-kurinn
i ipramkvæmdaa+Ílirií i lírlSitfártvBínftdtktsSÉin^ líjtatlótart ^rarÍrth:;:;:;::: ::
: x ::: Þóirarinsson |áb)> AndréS Krlstiíínsson, Jón Höigaton,: IndrtSI:::.
G. Þorsteinsson og Tómos Ksrlsson. Augtýsingastjórl: Stein-
grimur Gislason. RitstiómarskrJtstofur :i : €<JdU>u5sinU/ sffTtar
léadó — 5S3Q6, Skrilstofur Bankastræti 7. Afgrel5slusfmi
17A23. Auglýsingasími 195Í3. A5ror skritstofgr sim| T8300.
Askriftargíald kr, ~52tfiQ á mánuSi tnnanfands. f laUsasólu
kr. 15.00 4Jrvt*k«S. — BlaSaprent h.f. [ötíuAl
Heimsókn Rogers
Þrátt fyrir þá skrilmennsku, sem átti sér
stað á miðvikudag við Árnagarð og á Bessa-
staðavegi, má hiklaust telja, að heimsókn Will-
ams Rogers, utanrikisráðherra Bandarikj-
anna, til íslands hafi orðið gagnleg.
Rogers átti hér hreinskilnar viðræður við
Ólaf Jóhannesson, forsætisráðherra, Einar
Ágústsson, utanrikisráðherra, og Þórarin
Þórarinsson, formann utanrikismálanefndar
Alþingis.
Mikilvægast má telja, að utanrikisráðherra
Bandarikjanna lýsti þvi yfir, að Bandarikja-
stjórn hefði mikla samúð og skilning á baráttu
íslendinga i landhelgis- og fiskveiðimálum.
Rogers sagði, að Bandarikjastjórn gerði sér
ljóst, að aðstaða íslendinga i þessum málum
væri einstæð vegna þess, hve háðir þeir væru
fiskveiðum. Ráðherrann sagði, að
Bandarikjastjórn væri reiðubúin til þess að
gera það, sem hún gæti i þessu máli, þar sem
hún gerði sér grein fyrir þvi sérstaka mikil-
vægi, sem tengt er þessu vandamáli, að þvi er
ísland varðar.
íslenzku ráðherrarnir gerðu Rogers grein
fyrir stefnu islenzku rikisstjórnarinnar i utan-
rikis- og varnarmálum. 1 varnarmálunum
lagði utanrikisráðherra t.d. áherzlu á, að Is-
lendingar litu svo á, að Nato-samningurinn og
varnarsamningurinn við Bandarikin frá 1951
væru tveir aðskildir samningar. Minnti hann á
þá fyrirvara, sem ísland hefði gert, er það
gerðist aðili að Nato 1949 og að núverandi rikis-
stjórn stefndi að þvi að uppfylla skyldur sinar
gagnvart Nato án þess,að hér þyrfti að dveljast
erlendur her. Rogers var gerð grein fyrir
ákvæðum málefnasamnings rikisstjórnarinnar
i þessu sambandi og jafnframt.að þessi mál
væru nú öll til könnunar i utanrikisráðuneyt-
inu. Landhelgismálið hefði hins vegar algeran
forgang, en óskað yrði eftir formlegum viðræð-
um um endurskoðun varnarsamningsins þegar
islenzka rikisstjórnin teldi sig hafa fengið næg-
an tima og undirbúning til að hefja viðræður
um málið.
Það fer þvi eitthvað milli mála hjá þeim
fréttamanni New York Times, sem hefur það
eftir bandariskum aðilum, að islenzka rikis-
stjórnin hefði ekki haft uppi neinár kröfur um
brottflutning varnarliðsins. Eins og hér hefur
verið rakið er þar um algera firru að ræða.
Þau skrilslæti, sem áttu sér stað við Árna-
garð og á Bessastaðavegi, er Rogers var mein-
að að skoða islenzku handritin og skrill búinn
benzini og naglaspjöldum hugðist hefta för
ráðherrans úr landinu, eru fordæmd af öllum
sæmilegum mönnum. Hér var um að ræða hóp
öfgamanna, sem telur sér ofbeldisverk sæma.
Gera verður viðeigandi ráðstafanir til að slikir
' hlutir, sem eiga ekkert skylt við frelsi til mót-
mæla, endurtaki sig ekki. —TK
ERLENT YFIRLIT
Sigrar McGwern strax við
fyrstu atkvæðagreiðslu?
Það getur oltið á afstöðu Edward Kennedys
McGovern og kona hans
Næstu vikurnar verður
sennilega einkum fylgzt með
þvi, hver úrslit verða i þeim
rikjum, þar sem fulltrúar á
flokksþingið verða valdir af
sérstökum þingum, en bein
prófkjör fara ekki fram.
McGovern stendur vel að vigi i
mörgum þessara rikja, þvi að
hann hefur skipulagt að fá
sem flesta fulltrúa kjörna á
flokksþingin þar. Hinsvegar
er skipulagningin hjá Humph-
rey sögð mjög i molum, enda
fór hann seinna af stað.
A FLOKKSÞINGI demó-
krata, sem velur frambjóð-
anda þeirra i forsetakosning-
unum, munu eiga sæti 3016 full
trúar. Það þarf þvi 1509 at-
kvæði til að sigra strax i fyrstu
umferð. Þær spár eru ekki að
verða óalgengar, ef McGovern
helduráfram sigurgöngu sinni
og vinnur prófkjörin i Kali-
forniu og New York, að hann
hafi 1300 ákveðna fulltrúa að
baki sér, þegar á flokksþingið
kemur. Samkvæmt sömu
spám mun Humphrey hafa 900
og Wallace 300, um 55 fulltrúar
verða óbundnir eða fylgja öðr-
um forsetaefnum en þessum
þremur. Ef McGovern á að
takast að sigra strax i fyrstu
atkvæðagreiðslu, þarf hann
samkvæmt þessu að ná fylgi
um 200 þessara fulltrúa, sem
eru óháðir eða fylgja öðrum en
honum, Humphrey og Wall-
ace. Þetta er ekki talið útilok-
að, einkum þó ef Edward
Kennedy snerist i lið með
McGovern á siðustu stundu.
Það er nú talið mjög sennilegt,
að Kennedy muni styðja
McGovern á flokksþinginu, en
sennilega ekki lýsa yfir stuðn-
ingi sinum fyrr en að próf-
kjörunum loknum, enda
mikilvægt fyrir McGovern að
vinna þau á eigin spýtur.
Kennedy er talinn halda enn
fast við þá ákvörðun að vera
ekki i framboði sjálfur. Hann
er sagður kjósa McGovern
helzt sem frambjóðanda
flokksins, en helzt ekki geta
sætt sig við Humphrey. Milli
Kennedyættarinnar og
Humphrey eru gamlar erjur
siðan John F. Kennedy og
Humphrey kepptu i prófkjör-
um 1960 og ekki dró úr þeim
1964, þegar Johnson tilnefndi
Humphrey sem varaforseta-
efni, en Robert Kennedy mun
þá hafa viljað hljóta það sæti.
EFTIR prófkjörin i Ohio og
Indiana, sem fóru fram siðast-
liðinn þriðjudag, hafa þær lik-
ur aukizt verulega, að
McGovern verði kjörinn for-
setaefni demókrata. Meira að
segja virðist það ekki útilokað,
að hann sigri strax i fyrstu at-
kvæðagreiðslunni á flokks-
þinginu. Það myndi kollvarpa
öllum spádómum, sem uppi
voru, þegar prófkjörin hófust i
byrjun marzmánaðar. Þá var
McGovern talinn meðal þeirra
forsetaefna demókrata, sem
hefðu minnstar likur til að ná
útnefningu á flokksþinginu.
Úrslitin i prófkjörunum i
Ohio og Indiana urðu þau, að
Humphrey sigraði i þeim báð-
um, eins og spáð hafði verið.
Hann átti að þvi leyti óhægt
um vik, að hann keppti i báð-
um rikjunum, en keppinautar
hans aðeins i öðru þeirra eða
Wallace i Indiana og
McGovern i Ohio. Úrslitin I
Indiana urðu þau, að
Humphrey fékk 46% atkvæða,
en Wallace 42%. Wallace hlaut
mun meira fylgi en spáð hafði
verið. 1 Ohio varð munurinn
enn minni. Vegna ónákvæmi
við atkvæðagreiðsluna og
ágreinings, sem hefur risið
vegna þess, eru fullnaðartölur
enn ekki fyrir hendi, en likur
benda til, að Humphrey fái um
41% atkvæðanna, en
McGovern um 39%. Þessi
munur getur jafnvel orðið enn
minni, þegar endanleg úrslit
verða kynnt. McGovern hlaut
hér miklu meira fylgi en spáð
hafði verið þangað til allra
siðustu daga fyrir prófkjörið.
Sökum þess, hve sigur
Humphreys varð naumur i
báðum rikjunum, hefur hann
ekki orðið honum eins mikill
ávinningur og ella- og Humph-
rey þurfti á að halda. Hið
mikla óvænta fylgi, sem
McGovern hlaut i Ohio, þar
sem hann hafði lltið haft sig I
frammi þangað til i siðustu
vikunni, mun hinsvegar reyn-
ast honum mikill styrkur, að
þvi að talið er.
PRÓFKJÖRUM er nú lokið i
ellefu rikjum, en alis fara
prófkjör fram i 23 ríkjum.
Segja má, að i þeim 12 rikjun-
um, þar sem prófkjörin eru
eftir, beinistekki mikil athygli
að nema tveimur þeirra, eða
prófkjörinu i Kaliforniu, sem
fer fram 6. júni, og prófkjörinu
i New York, sem fer fram 20.
júni. McGovern hefur lagt sér-
stakt kapp á undirbúninginn i
þessum tveimur stærstu rikj-
um Bandarikjanna. Sigri hann
i báðum þeirra mun hann hafa
mjög styrkt aðstöðu sina á
flokksþinginu.
ÝMSAR ASTÆÐUR valda
þvi að sjálfsögðu, að
McGovern hefur tekizt að af-
sanna allar hrakspár og cr nú
það forsetaefni demókrata,
sem þykir orðið sigurvænleg-
ast. Andstaða hans gegn
Vietnamstyrjöldinni hefur
verið honum ómetanlegur
styrkur og stutt að þvi, að hon-
um hefur verið veitt miklu
meiri athygli en ella. Það varð
einnig vatn á myllu hans, þeg-
ar Wallace hóf ádeiluna á
skattakerfið og auðhringana,
þvi að McGovern gat bent á,
að hann hefði flutt tillögur á
þingi i þessum anda. Þá hefur
það verið McGovern mikill
styrkur, að hann hóf lang-
fyrstur kosningabaráttuna og
kom sér upp ótrúlega öflugu
sjálfboðaliði, einkum meðal
ungs fólks, sem var andvigt
Vietnamstyrjöldinni. Það hef-
ur nú verið sagt um hann, að
hann hafi teflt fram fótgöngu-
liði, þegar aðrir tefldu fram
flughernum, en þá er átt við
hljóðvarp og sjónvarp. — En
þótt mikið sé til i þessu, er
þetta ekki alveg rétt. Siðan
sigurmöguleikar hans tóku að
aukast, hefur hann verið tiður
gestur i sjónvarpsfréttum og
það orðið mikill styrkur fyrir
hann, þvi að virðuleg fram-
koma hans og glöggur mál-
flutningur hefur unnið honum
vaxandi tiltrú kjósenda.
Það, sem McGovern á nú
helzt við að striða, er að vera
ekki stimplaður frambjóðandi
vinstri sinna eingöngu. Ef
hann á að hafa möguleika til
að sigra Nixon þarfnast hann
stuðnings úr hópi miðstétt-
anna. McGovern leggur þvi
áherzlu á, að hann sé ekki
bundinn neinum kreddukenn-
ingum, enda spyrji ameriskir
kjósendur yfirleitt ekki um,
hvort frambjóðendur séu til
hægri eða vinstri, heldur hvað
þeir vilji og hvernig þeir ætla
að koma þvi fram. Úrslitin i
Ohio benda til, að þessi mál-
flutningur McGoverns falli i
góðan jarðveg, þvi að hann
hlaut ekki sizt óvænt fylgi i
hverfunum, þar sem mið-
stéttarfólk býr.
Þ.Þ.