Tíminn - 06.07.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Fimmtudagur 6. júli 1972
I
NORÐLENZKIR
NÁTTÚRUVERNDAR
AAENN Á FUNDI:
ÁTTATIU OG ÞRÍ
A NATTURUMIÞ
„Hvar skal byrja? Hvar
skal standa?" spuröi
Matthias Jochumsson
sjálfan sig, þegar hann orti
hið fræga kvæöi sitt um
Skagafjörö. Svipaðra
spurninga hafa náttúru-
verndarmennirnir, sem
þinguöu á Hólum og mörk-
uöu þar stefnu samtaka
sinna lagt fyrir sjálfa sig,
þótt þeir væru annarrar
niöurstööu aö leita en
skáldið. En kannski eru þar
þó tengsl á milli: Ófædd
• l
■■■
Selkópur — í eina tió kailaöur „skipsselurinn á Sævaldi”.
skáld eiga trúlega eftir að
yrkja um þaö, sem náttúru-
verndarmennirnir verja og
vernda.
Loks er það svo blaðamaður-
inn, sem hefur spurnir af fundin-
um á Hólum. Einnig hann spyr
sjálfan sig: Hvar skal byrja. Og
eftir dálitla umhugsun byrjar
hann á dálitilli aukagetu i nokk-
urri fjarlægð við Hólafundinn.
Inngangur um
Hindisvíkurprestinn
Séra Sigurður Norland i
Hindisvik er fallinn frá, en selirn-
ir koma eftir sem áður i hópum i
látrið við vikina neöan við bæinn.
Munurinn er sá, að enginn staðar-
prestur hleypur kófsveittur fram
á tangann, ef ferðamenn stiga út
úr bilnum og ganga þangað út eft-
ir á selaslóðirnar. Séra Stglirbur
héit sem sé dyggilega verndar-
hendi yfir selnum, og má enginn
verða til þess að styggja hann og
þaðan af siður aö vinna honum
grand.
Lengst af prestskapartið séra
Sigurðar i Hindisvik var náttúru-
vernd hugtak, sem mönnum lá
ekki svo mjög á tungu, og það átti
ekki heldur heima i brjósti nema
sumra. Jafnvel sumir forystu-
menn mannfélagsins voru
fremstir i náttúruspjöllum, þótt
þeir hyggðu sig vera að stuðla að
framförum. Það var með þá eins
og aðra menn á eldri tið, að þeir
vissu ekki, hvað þeir gerðu.
Selirnir ekki
heiilum horfnir
Nú er runnin ný tið. Þvi fer
auðvitað fjarri, að nýr hugsunar-
háttur hafi gagnsýrt samfélagið
— það biður sins tima. En nú eru
náttúrufræðingar og náttúru-
verndarmenn orðnir fjölmennir,
og völd þeirra og áhrif munu fær-
ast i aukana, enda ekki seinna
vænna að spyrna við fótum, þótt
við úti hér megum vel við okkar
hlut una, þegar hugsað er til
þeirra óskapa, sem margar aðrar
þjóðir hafa kallað yfir sig.
Þessa mun til dæmis selurinn
njóta. Á aðalfundi samtaka um
náttúruvernd, sem haldinn var á
Hólum i Hjaltadal um siðustu
helgi, var meðal annars lagt fram
uppkast að norðlenzkri náttúru-
minjaskrá, þar sem getið var
áttatiu og þriggja staða og svæða,
sem talið er æskilegt að friðlýsa
eða vernda á annan hátt. Og þar
gleymdust selirnir sannarlega
ekki. A þessum aðalfundi var
samþykkt ályktun um friðlýsingu
selalátursins i Hindisvik og friðun
allra sela i Skagafirði, Eyjafirði
og á Skjálfandaflóa. Þetta skul-
um við vona, að hafi skjótan og
göðan framgang, os m.egi SGiifnir
i nihdisvik um langa framtið
horfa óttalausum augum úr látri
sinu, hvort heldur er upp til lands
eða út á flóann.
Fuglarnir og
óshólmarnir
Á óshólmasvæðum er viða mik-
ið lif og margbreytilegt. Þar á oft
fjöldi fugla athvarf, og það segir
sig sjálft, að náttúruverndar-
mennirnir gleymdu ekki slikum
svæðum.Meðal þeirra staða, sem
þeir vilja friða, eru öll óshólma-
svæði á Norðurlandi, og eru það
tiðindi, sem án efa láta vel i
eyrum allra,sem unna fuglalifinu
i landinu.
Rannsókn hefur verið gerð á
fuglalifi á að minnsta kosti einu
sliku svæði i Skagafirði og skrifuð
um hana skemmtileg grein i
Náttúrufræðinginn.
Friölýsing
Flateyjarskaga
Stærst i sniðum þeirra áætlana
um friðun, sem samtökin sam-
Skrautgrös og þurrkaðir blómvendir
Margar grastegundir eru
fagrar og auðræktaðar til
skrauts i görðum. Vinsælt og
mjög sérkennilegt er
randagras. Það er stórvaxið,
allt að metrahátt, með stórum
fallegum hvitröndóttum
blöðum. Er það góð tilbreyting
frá hinum græna blaðalit
flestra annarra jurta. Randa-
gras er harðgert og þrifst hér
ágætlega i sæmilegri garð-
mold. Ber ljósa puntskúfa.
Það getur myndað fallegar
raðir, ljósar að lit. Einstakir
toppar eru lika mjög til prýði,
og ber mikið á þeim i garð-
inum. Auðvelt er að fjölga
randagrasi með skiptingu.
Varast þarf að láta annað gras
ná að festa rætur innan um
það, þegar árin liða. Sumir
gróðursetja randagrashnaus i
stóran bauk, blikkfötu eða
annað ilát, og má þá færa það
til að vild i garðinum.
Snarrótarpunt er hag-
kvæmast að rækta á sama hátt
og randagras, en snarrótar-
puntur er einhver fegursta
islenzka grastegundin, stór-
vaxin og harðgerð og ber gljá-
andi blábrúnleita, stóra punt-
skúfa. Stundum er punturinn
gullgulur, en það er sjald-
gæfara. Þurrkaður snarrótar-
puntur er ágætur i vendi, sem
halda litum mjög lengi, jafn-
vel allan veturinn.
Ýmis fleiri islenzk grös er
auðvelt að rækta á sama hátt i
iláti úti i garði. Grashnausana
er hægt að ná i viða úti um
hagann. Þið munuð hafa
gaman af að reyna þetta i
sumar.
F"agurgrænar, margslegnar
grasflatir i görðum eru
sannarleg fallegar, en bæði
fegurðarauki og tilbreyting er
i þvi að rækta grashnaus i iláti
eða milli steina og leyfa
sjálfum puntinum að
þroskast. Hann er furðu
margvislegur eftir tegundum.
Ýmsar einærar eða tviærar
erlendar grastegundir geta
þrifizt hér i görðum, og er hin
sérkennilegasta og fegursta
þeirra silkibygg (Hordeum
jubatum). Sjá mynd. Axið ber
langar silkigljáandi týtur.
Silkibygg er hentugt i
þurrkaða vendi, ef það er tekið
og þurrkað áður en týturnar
fara að losna. Má hengja það
upp til þerris i lausum smá-
kippum, eða láta það i blóma-
vasa. Silkibygg sáir sér.eins
má fjölga þvi með skiptingu.
Héraskott er lika skemmti-
legt gras, sem ber egglega,
hvitullhærða axskúfa.
Hjartapuntur (Briza) ber
hjartalagá öx á grönnum
stilkum.
Bæði héraskott og
hjartapuntur hæfa prýði
lega 1 þurrkaða blómvendi. Sá
þarf til þeirra árlega, þvi að
þau lifa aðeins eitt sumar.
Mörg önnur skrautgrös er
reynandi að rækta hér. Fjöl-
breytnin er mikil, bæði að gerð
og lit.
Fifurnar islenzku, hrafna-
fifa og klófifa, eru prýðilegar i
þurrkaða blómvendi, ef þær
eru tindar hæfilega snemma,
Silkibygg
áður en fifuhárin fara að
losna. Haldast vendirnir snjó-
hvitir allan veturinn.
Ekki er vert að hafa
þurrkaða blómvendi i sterku