Tíminn - 09.08.1972, Blaðsíða 11

10
TÍMINN
Miövikudagur 9. ágúst 1972
Miðvikudagur 9. ágúst 1972
TÍMINN
11
1
K - ÆS v ysSEili 5 M ^ t jf*
Yokoi grét, þegar hann lenti á fósturjöröinni. Með sér haföi hann bein tveggja félaga sinna og ætlaöi aö
biöja kcisarann afsökunar á að hafa tapaö styrjöldinni, sem fyrir honum varði i 31 ár.
Undir Lómagnúpi —bifreiö aö fikra sig áfram austur á sandinn.
GLÆSILEG BYGGÐ
Þegar óþurrkurinn þjakaði
Suðurland eftir 20. júli og bændur
voru ráðlausir yfir úrsérsprottnu
grasi og hröktum heyjum var sól
og sumar fyrir austan Mýrdals-
sand. Þetta var dagana, sem
hlaupið mikla var i Skaftá og Eld-
vatninu. Með jötunskrafti runnu
þessi jökulfljót fram, jökulleðjan
var þykk eins og þunn steypu-
blanda. Skaftfellingar mokuðu
saman silgrænni töðunni og fylltu
hlöður sinar, þetta voru sælir
dagar að sjá uppskeru mikils
erfiðis komast óskemmda i hlöö-
ur.
t Seglbúðum var gist hja hjón
unum Jóiii Helgasyni og Guðrúnu
Þorkelsdóttur. Seglbúðir eru
meðal glæsilegustu bændabýla á
lslandi, mikil ræktun, vel húsað
og frábær snyrtimennska á öllum
sviöum, enda hafa þau hlotið við-
urkenningu frá búnaðarsam-
bandinu, fyrir hina góðu um-
gengni. Á Kirkjubæjarklaustri er
að myndast byggðakjarni. Þar er
kaupfélag, sláturhús, skóla- og
gistihús, auk þess sem þar er
prestssetur. Þarer i smiðum kap-
ella til minningar um eldprestinn,
Jón Steingrimsson, glæsilegt hús
og sérsta'tt, byggt á þeim stað
þar sem hann stóð foröum og
ákallaði drottinn, skapara himins
og jarðar og bað hann að stöðva
hraunið, sem frægt er og skapar-
inn varð við þessari bón, sem
kunnugt er. Á Klaustri búa af-
komendur Lárusar Helgasonar,
alþingismanns og héraðshöfð-
ingja við mikla rausn og athafna-
semi.
Á Siðunni eru miklar brúa- og
vegaframkvæmdir, vegna hins
fyrirhugaða hringvegar. Gjöf
þjóðarinnar til sjálfrar sin, vegna
1100 ára afmælisins 1974. Núps-
staður er einn fegursti og merki-
legasti staður á Islandi, Lóma-
gnúpur er þar rétt fyrir austan.
Þarna bjó hinn landsþekkti póst-
ur og vatnamaður, Hannes Jóns-
son, sem ferjaði óteljandi ferða-
menn yfir Núpsvötn og Skeiðará.
Hann varð 88 ára gamall, börn
átti hann 10 og er kona hans lif-
andi á Núpsstað 86 ára aö aldri.
Býr hún þar með tveim sonum
sinum, einnig er til heimilis tvitug
stúlka úr Vestmannaeyjum með
tveggja ára barn. Þetta er allt
heimilsfólkiö á stórbylinu Núps
stað. Þarna er hið fræga bænhús,
reist 1659 og hafa þar verið frægir
menn prestar svo sem Brynjólfur
Sveinsson, biskup, Jón Vidalin
biskup og Jón Steingrimsson eld-
prestur. Núpsstaður er mikil
sauðajörð i skjóli hárra fjalla og
jökla. I skóginum fyrir austan
Lómagnúp gengur fé oft sjálfala
og þar hefur verið villt fé, sem séð
hefur um sig sjálft árum saman.
Það eru margar byggðir á landi
okkar friðar og erfitt að kveða
upp dóm um hver fegurst er, en
Siðan er hér i fremstu röð að
margra dómi.
Hjálmtýr Pétursson.
Hermaður
Enginn hafði átt von á að sjá
Schoichi Yokoi liöþjálfa i hinum
keisaralega japanska her, á Iifi
aftur. En dag nokkurn i janúar sl.
sneri hann heim. Undanfarin 28
ár hafði hann falið sig i frumskóg-
unum á Kyrrahafseynni Guam.
Ilann vissi ekki, að striöinu var
lokið og nýir timar komnir.
Heimkoma Yokois hefur nú oröið
til þess, aö menn þykjast vissir
um að enn séu tii menn, sem
„berjast” úti i frumskógunum.
Meðan athygli alls heimsins
beindist að vetrarolympiuleikun-
um i Sapporo og Japanir biðu
spenntir eftir að sjá, hvort stökk-
menn sinir myndu halda uppi
heiöri þjóðarinnar, kom fram á
sjónarsviðið litill, veiklulegur og
niðurbrotinn maður, sem skyndi-
lega varð þjóðhetja.
Schoischi Yokoi liðþjálfi sneri
heim úr siðari heimsstyrjöldinni
eftir 31 ár. Enginn hafði búizt við
að sjá hann iifandi framar. Nafn
hans er skráð á lista þeirra, sem
fallið höfðu.
En Yokoi far^st i janúar sl. á
eynni Guam, þar sem hann hafði
verið i feium i frumskógunum i 28
ár, tryggur þeirri skipun keisar-
ans að láta aldrei taka sig hörid-
um lifandi. Hann beið allan tim-
ann eftir að japanski herinn gengi
á land á Guam, en þá ætlaði hann
að bætast i hópinn og reka burtu
Bandarikjamennina, sem höfðu
gert sig þar heimakomna árið
1944. Yokoi hélt, að Japanir væru
enn að berjast við erkifjandmenn
sina frá Bandarikjunum.
Yokoi vissi ekki, að striðinu var
lokið, né heldur, hvað gerzt hafði i
millitiðinni. Hann hafði aldrei
heyrt um kjarnorkusprengjuna,
sjónvarp eða tunglfara. Hann
vissi heldur ekkert um Japan og
kom heim til allt annars lands en
hann hafði yfirgefið. Honum
fannst landar sinir alls ekki
skilja, hvers vegna hann hafði
verið i felum. Hafði hann ekki
heyrt köllin i gjallarhornunum
um að striðinu væri lokið?
Auðvitað heyrði hann þau, en
hélt, að þau væru gildra óvin-
anna. Köllin um að gefast upp
brutu i bága viö skipun keisar-
ans: — Berjist til dauða, eða
fremjið sjálfsmorð (harakiri).
óvinaflugvélar
Þess vegna var ekki um annað
að ræða en biða. Úr felustað sin-
um reyndi Yokoi að fylgjast með
þvi sem geröist, en sá ekki mikið.
Hann þorði ekki út úr helli sinum
að deginum, og missti bra'tt allt
samband við umheiminn.
Ekki vissi Yokoi hvað þota var,
þó að hann hefði séð
þær þjóta um himininn i mörg ár.
Hann gat ekki lesið það.sem á vél-
unum stóð og sló þvi föstu að það
væru óvinaflugvélar, fyrst þær
gerðu þennan ógnarhávaða.
Um nætur fór Yokoi út i frum-
skóginn, safnaði rótum og veiddi
fisk með heimatilbúnum veiðar-
færum. 1 gildrur veiddi hann
einnig krabba og rækjur. Auk
þess borðaði hann rottur og
snigla. Steiktar rottur voru hrein-
asta lostæti. Auk þess að veiða,
gekk Yokoi langar ferðir til að
halda likama sinum i þjálfun til
þess tima, að félagar hans kæmu
og hann þyrfti að fara og hjálpa
þeim. A einni slikri gönguferð, 24.
janúar 1972, stóð hann skyndilega
augliti til auglitis við tvo inn-
fædda Guambúa.
Yokoi liöþjálfi hikaði ekki.
Hann vissi, hvað nú myndi ger-
ast. Að hitta óvininn gat aðeins
þýtt eitt fyrir hann. Hann kastaði
sér á mennina og reyndi að muna
hvað honum hafði verið kennt um
bardaga i návigi. Hann var ekki
hræddur, heldur fann til bardaga-
hita. Hann átti að deyja fyrir
keisarann. Loks gæti hann farið
að siðustu skipuninni.
En litlir kraftar voru eftir i hin-
um þreytta hermanni. Hann vóg
aðeins 38 kiló og hinir innfæddu
voru ekki i neinufn vandræðum
með að yfirbuga/nann.
Niðurbrotinn fangi
Yokoi var i vandræðum með að
skilja það, sem næst gerðist.
Mennirnir fóru fyrst með hann til
litils þorps. Hann skildi ekki hvað
þeir sögðu, en greinilegt var að
koma hans olli miklu fjaörafoki.
Farið var meðhann inn i herbergi
og honum boðinn matur, sem
hann hafði aðeins getað dreymt
um siðan 1944. Allt var hreint og
hvitt og óvinurinn brosti. Yokoi
fannst hann mega til með að neita
kræsingunum. Til hans komu i
heimsókn menn, sem sögðust
vera landar hans. Hann hélt, að
þeir væru með brögð/ er þeir
Schoichi Yokoi viö heimkomuna
til Japan.
spurðú, hvort hann langaði ekki
að koma heim til Japan. Hann
kæmist þangað á nokkrum
klukkustundum með stóru vélun-
um, sem þeir kölluðu þotur. Ann-
að hvort hlaut hann þegar að vera
dauður, eöa óvinurinn var að
reyna aö véla hann.
Yokoi var fluttur á sjúkrahús á
Guam og fréttirnar um fund hans
bárust um allan heim. Sjálfur
taldi hann sér verða refsað, ann-
aðhvort af Japönum eða Banda-
rikjamönnum og hann varð sið-
astur til að gera sér grein fyrir
þvi, að hann var þjóðhetja Japans
árið 1972. Hann leið samvizku-
kvalir fyrir að hafa látið taka sig.
Japanir tóku nú að velta fyrir
sér, hvort Yokoi væri sá siðasti,
eða hvort þúsundir manna væru
enn i felum.
A efri myndinni sjást föt, sem
Yokoi geröi sér úr jurtatrefjum,
en á þeirri neöri er riffillinn, sem
hann gætti eins og sjáaldurs
auga sins allan timann.
Tveir látnir vinir
Bardagarnir á Guam hófust 10.
júli 1944, þegar Bandarikjamenn
settu her á land þar. 20 þúsund
Japanir vörðust i örvæntingu, þar
til vistir þeirra þraut. Um 1000
hermenn lifðu af og struku inn i
skóginn.
Flestir gáfust upp eftir nokkra
mánuði og margir sveltu i hel.
Yokoi var með félögum sinum, !
október sama ár, voru aðeins 10
menn eftir og tii að vekja sem
minnsta athygli, dreifðu þeir sér
og töpuðu brátt sambandinu. 1960
fundust tveir og þá voru aöeins
þrir eftir. Yokoi var einn þeirra.
Þeir bjuggu saman i helli og
brátt versnaði samkomulagið og
endirinn varð sá að Yokoi fór frá
hinum og gróf sér nýjan helli.
Eftir nokkur ár ákvað Yokoi að
heimsækja hina fyrri vini sina.
Þeir sátu hlið við hlið i gamla
hellinum, en aðeins beinin voru
eftir. Þetta var fyrir átta árum.
Yokoi las bænir yfir beinunum og
hét þvi að taka þau með, ef hann
ætti eftir að komast heim.
snýr
Japönsku blaðamennirnir, sem
ræddu við Yokoi nokkrum dögum
eftirað hann fannst á Guam, urðu
undrandi, þegar hann sagði þeim
að hann hefði falið sig i 28 ár og
væri 56 ára gamall. Hann hafði
komið sér upp almanaki með að
skera merki i tré. Blaðamenn,
sem skoðuðu helli hans voru einn-
ig undrandi yfir þvi, hve skammt
hann var frá aðalbrautinni. Ótal
innfæddir áttu leið þar framhjá
daglega, en hellirinn var vel fal-
inn.
Vegna föðurlandsins
Þrátt fyrir að Yokoi var illa
farinn af hungri og sjúkdómum,
var hann vel til hafður. Hár sitt
hafði hann klippt reglulega meö
skærum úr útbúnaði sinum. Auk
þess hafði hann saumað sér föt úr
jurtatægjum, en Yokoi hafði verið
klæðskeri áður en hann var
kvaddur i herinn. Hann hafði gert
þrenna alklæðnaði, einn fyrir
timann frá janúar til júni, einn
fyrir regntimann og einn til vara.
I hellinum mátti hann berjast
við skordýr og alls kyns plágur.
Oft á dag fór hann og baðaði sig i
ánni skammt frá og þess vegna
fékk hann enga húðsjúkdóma.
Hann þvoði einnig föt áin reglu-
lega.
En sjúkdómar hrjáðu hann
samt. Hann þjáðist af saltleysi.
Vöðvarnir rýrnuðu og hann fékk
krampa. Matareitrun var þrisvar
næstum búin að gera út af við
hann og blóðleysið var alvarlegt.
Á Guam eru ekki hitabeltis-
sjúkdómar, né heldur eiturslöng-
ur og stór rándýr. Hins vegar er
eyjan mjög frjósöm og það bjarg-
aði Yokoi. En gegn einmanaleik-
anum er ekki til neitt meðal.
Stundum langaði hann til að
öskra hátt, en söng gamla her-
mannasöngva i hálfum hljóðum i
staðinn. Einnig romsaði hann upp
allar þær bænir,er hann kunni.
Meðal þeirra hluta, sem Yokoi
gætti vandlega, var riffill hans, sá
sem keisarinn hafði afhent hon-
um. Hann vonaðist til að geta
skilað honum að striðinu loknu. A
allan hátt var Yokoi gætinn I að
verða ekki föðurlandi sinu til
skammar, til dæmis fór hann
aldrei til byggða til að stela mat,
þó að hann væri að farast úr
hungri.
Er Roosevelt dáinn?
Blaðamenn sem komu fljúg-
andi frá Japan, létu spurningun-
um rigna. Yokoi skildi.að hann
var að tala við landa sina, en hon-
um gramdist að þeir skyldu ekki
skilja, hvers vegna hann hafði
ekki gefið sig fram. Hann spurði
eftir keisaranum. Gátu þeir ekki
skilið.að hann hafði aðeins fylgt
skipun keisarans?
Þegar mennirnir báðu hann að
tala inn i litinn kassa, vissi hann
ekki, hvaða apparat það var.
Hann reyndi að horfa ekki á finu
fötin, sem allir voru i. Hann yrði
að hugsa sem hermaður, en ekki
klæðskeri. Þarna voru lika vinir
hans tveir, sem horfið höfðu úr
frumskóginum 1960. Voru þeir
ekki dánir?
Og langt að bíða
Félagarnir tveir, sem fundizt
höfðu 12 árum áður, urðu að
sverja helgan eið, til að Yokoi
tryði öllu þvtsem þeir sögðu hon-
um. Þeir lofuðu honum, að hann
skyldi hitta keisarann. Þeir komu
með segulband með kveðju frá
frænda hans og blaðamennirnir
brostu, er Yokoi svaraði jafnan
tækinu.
Hvað ætlaði hann að gera, er
hann kæmi heim til Japan? Jú,
hann ætlaði að klifra upp á f jall og
biðja fyrir sálum þeirra, sem
féllu i styrjöldinni og heimsækja
aðstandendur félaga sinna og
hugga þá.
En enginn haföi minnzt á fööur
hans eða móður? Rödd frænda
hans hafði komið til hans, svo að
hann gekk út frá þvi sem visu, að
foreldrar hans væru látnir en
þorði ekki að spyrja. ^
Hann var spurður, hvort hann
hefði átt vinkonu, sem biði eftir
honum.Jú, einusinni hafði verið
heim
stúlka, en ómögulegt var að hún
hefði beðið allan þennan tima. Nú
leit i fyrsta sinn út fyrir að Yokoi
fyndist hann vera farinn að eld-
ast.
Hetja kemur heim
Yokoi fékk skeyti frá heilbrigð-
isráðuneytinu og þar var honum
sagt, að öll þjóðin fagnaði heim-
komu hans. Hann var fullvissaður
um,að hann hefði ekkert að óttast
og engar áhyggjur að hafa.
Rikisstjórnin tók á leigu flugvél
til að sækja hann og með henni
komu læknar og hjúkrunarkonur.
1 sjónvarpinu sýndi Yokoi þau 300
yen, sem hann hafði sparað sam-
an á hermennskuárum sinum.
Launaskrifstofa hersins fékk nú
þann starfa að reikna út, hvað
hann ætti inni i laun og reyndust
það mörg hundruð þúsund yen.
Auk þess fóru fram samskot um
allt land og nú er Yokoi milljóna-
mæringur, lika á vestrænan
mælikvarða. (EndursagtSB)
Yokoi var undrandi yfir heiminum. Þotur, segulband og sjónvarp sá hann nú I fyrsta sinni. En hvers
vegna skildu landar hans ekki, hvi hann hafði falið sig?
r
auðvitað þarf málningin
ð þaki húss yðar
ekki að þola eins mikið
ng gðð skipamálning
en betra þó, að hún geri það
Rex-skipamálning er framleidd sérstaklega með tilliti til siglinga í norðurhöfum og umhverfis ísland í misjöfnum veðrum:
Vetrarstormum, stórhríðum, ísingu, rigningu og í sumarsól.
í þessum veðrum hefur Rex-skipamálningin ótvírætt sannað hið mikla slitþol sitt, og þetta getið þér með góðum árangri
hagnýtt yður á þaki húss yðar. Notið Rex-skipamálningu og þakið verður fallegra og endingin betri.
Skoðið nýja Rex-litakortið með 30 glæsilegum litum, - þér fáið hvergi meira litaúrval.
HEX SKIPAMÁLNING
á skipin - á þökin
\
/