Tíminn - 29.08.1972, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 29. ágúst 1972
TÍMINN
9
Íillt
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm..), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
i:::::;::: Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans)
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason,. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306.
Skrifstofur I Bankastræti 7 — afgreiöslusimi 12323 — auglýs-
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjald
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-
takið. Blaðaprent h.f.
Enn reiknar Björn
Ingi Tryggvason, blaðafulltrúi búnaðarsam-
takanna, svaraði Birni Matthiassyni hagfræð-
ingi nokkrum orðum i Mbl. sl. laugardag. M.a.
gerði hann athugasemdir við þá útreikninga á
„vinnuaflsafköstum” i landbúnaði, sem Björn
hafði gert að umtalsefni.
Ingi upplýsir, að i verðlagsgrundvelli land-
búnaðarins sé Svo ákveðið, að bóndi með 400
ærgilda bú fái greiðslu fyrir 2.900 vinnustundir
bóndans, 600 vinnustundir húsfreyju og 1000
vinnustundir unglinga. Samtals eru þetta 4.500
vinnustundir eða um 90 vinnuvikur. Er þá gert
ráð fyrir 52 vinnuvikum hjá bóndanum, en
vinnutimi húsfreyju og unglinga metinn til 40
stunda vinnuviku. Meðalbú i landinu,var á sl.
hausti um 360 ærgildi, og ætti þvi vinnuvikna-
fjöldi á sliku búi að vera nálægt 80 á ári.
Ef gert er ráð fyrir 4.900 bændum i landinu,
greiðir verðlagningin samtals 392 þúsund
vinnuvikur, en skv. skýrslum Hagstofunnar
voru tryggingaskyldar vinnuvikur i land-
búnaði árið 1970 nær 654 þúsund, en það er skv.
þeirri tölu, sem „vinnuaflsafköstin” i land-
búnaði eru reiknuð, svo fráleitt sem það er.
Þessi mikli munur á greiddum vinnuvikum og
„tryggðum vinnuvikum” stafar af þvi, að
Hagstofunni er skylt að telja vinnuvikurnar
skv. ákvæðum tryggingalaganna, en af
ýmsum ástæðum verða vinnuvikur i landbún-
aði stórlega oftaldar með þvi móti.
Bændur og skyldulið þeirra,er tryggt allt
árið við landbúnað, og fellur sú trygging ekki
niður, þótt önnur störf séu unnin lengri eða
skemmri tima ársins. Ennfremur er mjög
margt gamalt fólk tryggt við landbúnaðar-
störf, þótt það hafi að verulegu leyti hætt dag-
legum störfum vegna aldurs, og ýmsir, sem
taldir eru til landbúnaðar, gegna margs konar
öðrum störfum en landbúnaðarframleiðslu.
Þannig gefa þær tölur, sem Björn Matthias-
son notar, til að sýna fram á litil vinnuaflsaf-
köst og lágt framleiðnihlutfall landbúnaðarins,
ekki neitt tilefni til samanburðar við afköst og
framleiðni annarra stétta.
Réttara væri að leggja til grundvallar þann
vinnustundafjölda, sem bændur fá greiddan,
og meta vinnuaflsafköst þeirra eftir þvi.
Um þetta segir Ingi Tryggvason:
„Raunar er það svo, að þessar bollalegg-
ingar um „vinnuaflsafköstin” eru út i bláinn.
Það er engu auðveldara að bera saman afköst
bónda og múrara,heldur en t.d. hagfræðings og
prests. Það er hægt að vita, hvað þjóðfélagið
metur þjónustu þessara manna til mikilla pen-
inga, en við getum endalaust um það deilt,
hvort slikt mat sé rétt eða rangt frá þjóðhags-
legu sjónarmiði’.’
Björn Matthiasson hefur tekið að sér að reka
einhliða áróður gegn bændum og landbúnaði. 1
fyrstu atrennu misreiknaði hann sig um 570
milljónir króna, er hann var að leggja saman
„ölmusufé” til bænda. Ekki taldi hann sig
þurfa að leiðrétta þessar firrur i þeim fjöl-
miðli, er hann flutti þær i, heldur telur sig þess
umkominn að halda áróðri, byggðum á álika
traustum forsendum, áfram. —TK.
GABRIEL R0NAY:
Ungverska stjórnin hefur
endurreist Imre Nagy
Rit eftir hann er allt í einu meðal notaðra bóka,
sem menningarmálaráðuneytið heimilar sölu á
Janos Kadar
RIKISSTJORN Janos
Kadars i Ungverjalandi
virðist hafa stigið fyrstu
skrefin i þá átt að endurreisa
mannorð og minningu Imre
Nagy, hins þjóðlega forsætis-
ráðherra Ungverjalands, sem
tekinn var af lifi eftir
uppreisnina árið 1956.
Fræðilegar hugleiðingar
Nagys um landbúnaðarstefnu
flokksins eru á skrá rikisreknu
bóksölunnar Kultura yfir
gamlar bækur, sem boðnar
eru til sölu. Þar með er á enda
15 ára útskúfun eða bann-
færing þessa fyrrverandi
forsætisráðherra.
Flokkurinn hefir einkarétt
til bókaútgáfu og Menningar-
málaráðuneytið litur vel eftir
sölu notaðra bóka. Það er þvi
stjórnmálaviðburður, þegar
ritverk Nagys koma á markað,
og ákvörðun um það hefir efa-
laust verið tekin á æðstu
stöðum. Þar með er Nagy
kippt upp úr útskúfuninni likt
og með töfrasprota og tekinn
að nýju i tölu stjórnmála-
manna, sem hafa mótað
stefnu flokksins á hinum ýmsu
timum og veitt þjóðinni
forustu.
NAGY hlaut stjórnmála-
uppeldi sitt og tamningu sem
kommúnisti i Moskvu, var i
útlegð i Sovétrikjunum á
styrjaldarárunum og lifði af
hreinsanir Stalfns vegna
hollustu sinnar við flokks-
linuna. Honum var trúað til að
framkvæma umbætur i land-
búnaðinum i Ungverjalandi
eftir striðið og varð bráðlega
átrúnaðargoð langsoltinna
bænda i landinu.
Hann var knúinn til að
draga sig i hlé, þegar sam-
yrkjubúunum var komið á
með valdboði. Krustjeff dró
hann svo upp úr ruslakistunni
þegar afstalfnun hans stóð
sem hæst, enda var hann álit-
inn eini maðurinn, sem gæti
sameinað kommúnistaflokk-
inn i Ungverjalandi, og
þjóðina um leið, ef allt færi
vel.
Flokksleiðtoginn Matyas
Rakosi átti mestan þátt i þvi,
að afstalinunin i landinu
mistókst. Reiði almennings
yfir glæpum Stalins brauzt út i
uppreisninni árið 1956.
Nagy lenti þá i þeirri siður
en svo öfundsverðu aðstöðu að
verða að velja milli þjóðar-
hagsmuna og hollustu sinnar
við Moskvu. Hann hlaut að
velja þá leiðina, sem honum
var fær sem heiðarlegum
stjórnmálamanni. Hann
fordæmdi innrás Rússa, bað
um aðstoð Sameinuðu þjóð-
anna og sagði Ungverjaland
úr Varsjárbandalaginu.
NAGY og samráðherrar
hans leituðu skjóls i Júgó-
slavneska sendiráðinu i
Budapest undan skriðdrekum
Rússa i nóvember 1956. Janos
Kadar myndaði rikisstjórn,
sem var á bandi valdhafanna i
Moskvu og naut verndar
rússneska hersins. Hann bauð
Nagy grið.
22. nóvember 1956 rændu
rússneskir hermenn Imre
Nagy úr bil, sem Kadar hafði
sent eftir honum til Júgó-
slavneska sendiráðsins i
höfuðborginni.
Næst fréttist um Nagy 17.
júni 1958. Þá tilkynnti rikis-
stjórn Kadars, að Nagy hefði
verið sakfelldur fyrir and-
byltingarglæpi, veriö dæmdur
til dauða og tekinn af lifi.
SKRÁIN yfir notaðar
bækur, sem felur i sér fyrsta
vottinn um endurrei-sn Imre
Nagys, ber raunar vott um
fleiri breytingar. Á skránni
eru ritverk eftir fræga sagn-
fræðinga, þjóðfélagsfræðinga
og rithöfunda frá þvi á timum
keisaradæmisins Austurriki-
Ungverjaland, og eins frá
timum Horthys, en bækur
þeirra hafa til þessa verið
bannaðar. Stúdentar, sem
voru að löglegum hætti að
kanna þessa tima,gátu ekki
einu sinni fengið sumar þeirra
til afnota.
Bókaskráin, virðist með
öðrum orðum binda endi á
þann opinbera boðskap
flokksins, að allt það, sem
nokkurs virði sé i landinu, hafi
orðið til eftir frelsun Sovét-
rikjanna, að siðari heims-
styrjöldinni lokinni. Þar með
er söguleg framvinda viður-
kennd og ritverk nútima höf-
unda i viðari skilningi falla inn
i heildarsögu Ungverja i
þúsund ár. Þetta er fyrsta
áþreifanlega dæmið um
tilraun flokksforustunnar til
að framfylgja á menningar-
sviðinu stefnu Kadars um
þjóðarsættir — pólitiskan
undanfara hinna efnahagslegu
framfara.
BÓK nr. 5417 á skránni
heitir St. Stephen og er eftir
Balint Homan, sem var
menntamálaráðherra i hægri-
stjórn Horthys aðmiráls. Þar
getur lesandinn séð með eigin
augum, hverjum tökum
borgaralegur sagnfræðingur
tekur feril stofnanda krist-
innar kirkju i Ungverjalandi
fyrir tiu öldum. Skammt frá á
skránni er svo ritgerð eftir
Bela Köpeczi, framkvæmda-
stjóra visindaakademíunnar,
um Tamas Esze, leiðtoga
bændabyltingarinnar á 15. öld.
Þeir, sem áhuga hafa á
hinum illræmda aðli
Ungverjalands þykjast efa-
laust hafa himin höndum
tekið, þegar þeir komast yfir
..aðalsbækurnar”, sem eru á
skránni. Nr. 5425 er heildar-
skrá um aðalstitla, upphaf
þeirra og nöfn þeirra, sem
veittu þá. Lesendur, sem hafa
áhuga á sögu Ungverjalands
ritaðri á hefðbundinn hátt.
hafa efalaust mikla ánægju af
bókinni, þúsund ára saga
Ungverjalands, sem gefin var
út árið 1939.
TVÆR bækur á skránni
vekja athygli fyrir það, hve
skammt er þar á milli þeirra,
jafn fjarskyldar og þær eru.
Onnur hefir að geyma rit
Laszlo Rudas, sem er viður-
kenndur heimspekingur á
anda Marx og hefir afsakað
ofsóknirStalins.enhin geymir
riteftir Gyula Szekfu, sem var
viðurkenndur sagnfræðingur
og lögerfðasinni á valdaárum
Horthys, þar sem hann skýrir
orsakirnar að falli kommúnu
Bela Kuns.
Málkönnun Antals Horger
hefir meira að segja verið
dregin fram i dagsljósið, en
hann var með afbrigðum
ihaldssamur kennari við
Szeged háskóla. Hann tók að
sér að meina Attila Jozef
aðgang að háskólanum, en
hann var fremsta ljóðskáld
vinstrimanna á árunum milli
1930 Og 1940.
EKKI má gera of mikið úr
áhrifum breyttrar stefnu i
menningarmálum. Tilraunir
rikisstjórnar Kadars til þess
að bjarga þvi verðmætasta úr
fortiðinni, eru eigi að siður
táknrænar mjög.
Skráin um notaðar bækur til
sölu^iefir efalaust verið samin
með gjaldfæra kaupendur i
huga, en þó naumast ein-
vörðungu út frá þvi sjónar-
miði. Hins má eigi að siður
minnast, að þessar pólitiskt
lituðu bækur hefðu margar
hverjar veriö malaðar i kvoðu
hér áður fyrr, en nú eru þær
boðnar til sölu — á háu verði
að visu.
Þetta eflir það álit erlendis,
að eining riki meðal þjóðar-
innar, og um leið vitundina um
menningarlegt samhengi og
framvindu heima fyrirMarxist
gagnrýni i samfélagsfræðum
og sögu er þar með að nokkru
losuð undan valdboðinu, og
auk þess stuðlar aðferðin að
þvi, að rit þeirra manna, sem
lýsa hinu nýja Ungverjalandi
sósialismans falli eðlilega
inn i vef þúsund ára sögu
þjóðarinnar.