Tíminn - 09.11.1972, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 9. nóvember 1972
TÍMINN
7
má

Útgefandi: Fra'msóknarflokkurínn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:|
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,!
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timáns)J
Auglýsingastjóri: Steingrimur, Glslasqþi, • Ritstjórnarskrif-
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, símar 18300-18306^;
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusími 12323 — auglýs i;
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300.. Askriftargjalá;
3?5 krónur á mánuöi innan lands, i lausasölu 15 krónur ein'i
takiö. Blaðaprent h.f.
Sigur Nixons
Úrslit forsetakosninganna á Bandarikjunum
fóru á þann veg, sem spáð hafði verið. Nixon
var endurkosinn forseti með miklum yfirburð-
um, en andstæðingar hans héldu hins vegar
meirihluta sinum á báðum þingdeildum. Sigur
sinn átti þvi Nixon ekki að þakka flokki sinum.
Tvennt mun einkum hafa stutt að þessum
sigri Nixons. Annað var það, að hann þykir
yfirleitt hafa reynzt betur sem forseti en
Bandarikjamenn gerðu sér vonir um fyrir fjór-
um árum. Með heimflutningi Bandarikjahers
frá Suður-Vietnam og viðræðum við forustu-
menn Rússa og Kinverja, hefur Nixon farið inn
á nýjar brautir i alþjóðamálum, sem þykja
vænlegar til að gefa góða raun. I innanlands-
málum hefur stjórn hans verið frjálslyndari og
róttækari á mörgum sviðum en búizt var við.
T.d. má segja, að Nixon hafi brotið blað i efna-
hagssögu Bandarikjanna, er hann greip til
verðlagshafta og fleiri opinberra aðgerða til að
hamla gegn dýrtið og verðbólgu. Nixon hefur á
þennan og margan annan hátt sýnt, að hann er
ekki ihaldssamur kreddumaður, heldur frjáls-
lyndur og raunsær athafnamaður. Sumir and-
stæðingar hans telja hann þvi tækifærissinna,
en Nixon mun svara þvi likt og Talleyrand:
Það er ekki ég, sem breytist, heldur timarnir
og kringumstæðurnar.
Óneitanlega hefur Nixon vaxið mikið og eflzt
að reynslu siðan hann féll i forsetakosningun- •
um 1960 og i rikisstjórakosningunum i Kali-
forniu 1962. Tveir svo stórfelldir ósigrar hefðu
bundið endi á ferilvenjulegsstjórnmálamanns.
En Nixon lærði af ósigrinum og hann hefur ver-
ið vaxandi maður i forsetaembættinu. Hann
mátti þvi frá upphafi teljast nokkuð viss um
endurkjör, þvi að Bandarikjamenn eru óvanir
að hafna forseta, sem sæmilega hefur reynzt.
Þessu til viðbótar bættist svo það, að demó-
kratar voru seinheppnir i vali sinu. Ekki færri
en ellefu forsetaefni kepptu i prófkjörunum og
varð þessi sundrung til þess, að róttækustu
vinstri öflunum i flokknum tókst að ráða út-
nefningu forsetaefnisins. Þótt McGovern sé
hinn mætasti maður og hefði vafalaust reynzt
gegn forseti, var kosning hans frá upphafi von-
laus sökum þess, að hann var bendlaður við
þessi öfl og náði þvi aldrei stuðningi mikils
hluta demókrata. Hann var þvi fyrirfram
dæmdur til ósigurs alveg eins og Goldwater i
forsetakosningunum 1964, en hann hafði unnið i
prófkjörunum hjá repúblikönum með tilstyrk
ihaldssömustu aflanna i flokknum. ósigrar
Goldwaters og McGoverns sýna, að forseta-
efni, sem eru taldir fulltrúar róttækra hægri
afla eða vinstri afla, eru ekki sigurvænleg i
Bandarikjunum.
Ósigur McGovern verður ekki túlkaður sem
ósigur frjálslyndrar stefnu i Bandarikjunum.
Stefna sú, sem Nixon boðaði núær mun frjáls-
lyndari en sú stefna, sem hann hafði á oddinum
i forsetakosningunum 1968, og gildir það jafnt
um innanlandsmál og utanrikismál, einkum þó
hin siðarnefndu. Sigur sinn á Nixon ekki sizt
þessari stefnubreytingu að þakka.
ERLENT YFIRLIT
Roscoe Drummond, The Christian Science Momtor:
Stjórnmálaþróunin í Banda
ríkjunum þokast til vinstrí
Báðir aðalflokkarnir hafa færzt í þá áttina
Hichard Nixon
NIÐURSTÖÐUR sumra
skoðanakannana um stjörn-
mál eru i senn hárréttar og
villandi.
Gott dæmi um þetta er nýaf-
staðin könnun, sem Daniel
Yankelovich gerði fyrir stór-
blaðið New York Times. Við-
fangsefnið var, hvernig kjós-
endur i New York-fylki flokk-
uðu sjálfa sig i stjórnmálum.
Niðurstaðan var þessi, — og
kom sannarlega á óvart:
Ihaldsmenn 38 af hundraði
Hægfara 29 af hundraði
Frjálslyndir 24 af hundraði
Táknar þetta þá, að ibúar
New York, sem eitt sinn voru
frjálslyndari en íbuar annarra
fylkja i Bandarikjunum, séu
allt i einu orðnir öllum öðrum
ihaldssamari, þar sem 67 af
hundraði kjósenda flokka
sjálfa sig sem „ihaldsmenn”
eða „hægfara”?
Athugun leiddi einnig i ljós,
að kjósendur i New Jersy og
Connecticut skipuðu sér i
flokka að heita má á sama
hátt.
Réttlætir þessi niðurstaða
þá ályktun, að bandariskir
kjósendur séu að verða veru-
lega ihaldssamir?
AÐ minu viti er þessu þver-
öfugt farið og bandariskir
kjósendur einmitt orðnir sér-
lega frjálslyndir, — hvort sem
þeir gera sér sjálfir grein fyrir
þvi eða ekki.
Ég dreg ekki i efa rétta
niðurstöðu þeirra athugana,
sem sýna, að i sumum hlutum
rikisins kenna fleiri kjósendur
sig við ihaldssemi en aðrar
skoðanir. Ætli meirihluti kjós-
enda sér að endurkjósa Nixon
forseta vilja margir þeirra
efalaust —- og ef til vill flestir
— telja sig vera
„ihaldsmenn”.
En þvi ber að veita sérstaka
athygli, að kannendur meta
ekki sjálfir, hvað sé að vera
ihaldsmaður og hvað frjáls-
lyndur, þegar þeir biðja kjós-
endur að draga sig sjálfa i
pólitiska dilka.
Ljóst virðist og óumdeilan-
legt, að báðir aðalflokkarnir
hafa stöðugt verið að þoka sér
til vinstri, og það svo að um
munar undanfengin fjögur ár.
Forsetinn hefir þokað Repú-
blikanaflokknum til vinstri og
McGovern hefir einig fært
Demókrataflokkinn til vinstri.
Þegar kjósendur segjast
sjálfir vera ihaldsmenn verð-
um við að hafa i huga, að
ihaldssemi i dag var frjáls-
lyndi i gær.
ÞEGAR kjósendur fallast á
og lofa þær mörgu breytingar
á stefnu, sem rikisstjórn
Nixons hefir gengizt fyrir, —
og flestar eru á þann veg, sem
frjálslyndir hafa lengst af bar-
iztfyrir, — en nefna sig eigi að
siður „ihaldsmenn”, — Getur
það þá táknað nokkuð annað
en að „ihaldið” sé hætt að
vera sérlega „ihaldssamt”?
Þessi hneigð til ihaldssemi
var tekin til meðferðar á rit-
stjórnargrein i timaritinu Life
Þar var sagt, að „endanleg
áhrif framboðs McGoverns
kunna að verða þau, að sýna
svart á hvitu, hve ihaldssöm
þjóðin er orðin”. Að svo mæltu
er bætt við:
„Kjósendur, sem eiga mikið
undir þvi að halda kerfinu
óbreyttu, eru miklu fleiri en
hinir, sem hag hefðu af grund-
vallarbreytingum”.
ÉG trúi ekki, að viljinn til að
„verja kerfið” breytingum sé
öruggur prófsteinn á ihalds-
semi.
Allar þær endurbætur
„hinnar nýju gjafar
Roosevelts”, sem stefndu á
sinni tið að þvi að varðveita
kerfið, eru orðnar stefnumál
flestra ihaldsmanna. Félags-
legu réttindunum og umbótun-
um i velferðarmálum, sem
rikisstjórn Johnsons gekkst
fyrir, var komið á þegar al-
menn velmegun rikti og flestir
áttu þvi að hafa hag af að
varðveita kerfið.
Er það órækt merki þess, að
þjóðins sé orðin ihaldssöm, ef
mikill meirihluti kjósenda
hafnar McGovern eins og
haldið er fram i ritstjórnar-
grein timaritsins Life?
ÞESSI skoðun hefir að engu
þá staðreynd, að valdhafarnir
i Washington hafa stefnt að
frjálslyndislegum markmið-
um i félags-, efnahags- og
utanrikismálum eftir að þeim
varð ljóst, að gamla stefnan
gaf ekki nógu góða raun.
Aukning Nixons forseta á
fjölskyldubótum er i ætt við
frjálslyndi en ekki ihaldssemi.
Áform hans um greiðslu-
halla á fjárlögum eru sótt til
frjálslyndra en ekki ihalds-
manna.
Aðhald forsetans i efna-
hagsmálum og fyrirætlanir
hans i kaupgjalds- og verð-
lagsmálum eru i beinni and-
stöðu við ihaldskenninguna
um frjálsa verðmyndun
framboðs og eftirspurnar.
Viðleitni Nixons forseta til
bættrar sambúðar við Rússa
og Kinverja á ekki skylt við
ihaldssemi.
Við getum þvi ekki haldið
fram með neinum rétti, að um
sé að ræða alvarlega og sögu-
lega sveiflu til hægri, þó að sú
verði raunin, að Nixon nái
endurkjöri.
Þ.Þ.