Tíminn - 04.01.1973, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Kimmtudagur 4. janúar 1973
l»aft fcr vel á meö þeim félögum. Taliö frá vinstri: Árni Kristjánsson tónlistarstjóri rikisútvarpsins,
Vladimir Askenasi og Gunnar Guömundsson framkvæmdastjóri Sinfóniuhljómsveitar tslands.
(Timamynd: G.E.)
ASHKENAZI STJORNAR
SINFÓNÍUHUÓMSVEITINNI
- og leikur með henni einleik annað kvöld
Stp—Heykjavík.
Ilaldinn var blaöamanna-
l'undur i tilefni af aukatónleikum
Sinfóniuhljómsvcitar islands i
dag, fiinmtudaginn 4. janúar,
þar sem stjórnandi og einleikari
veröur Vladimir Ashkcna/.i. Eru
þetta Mo/art-tónleikar og er
efnisskráin þannig, aö fyrst verð-
ur leikin sinfónia nr. 35 i D-dúr
Þá er pianókonsert nr. 23 i A-dúr.
Eftir hlé er á dagskrá eitt verk,
pianókon/ert nr. 20 i d-moll.
Óþarfi er að kynna Ashkenazi
sérstaklega hér. Hann þekkja all-
ir landsmenn. Ashkenazi er 35 ára
að aldri og er i dag talinn einn al-
bezti pianóleikari heimsins af
yngri kynslóðinni. Hann hefur
undanfarin ár verið á stöðugu
hljómleikaferðalagi um allan
heim, t.d. kom hann fram á
hljómleikum i Japan i nóvember
s.l. Aö eigin sögn er hann nú
bókaöur tvö ár fram i timann við
hljómleikahald, um 100 hljóm-
leikar á ári. Það þýðir næstum
daglega hljómleika, þar sem
hann tekur sér fri i fáeina mán-
uði, á ári hverju.
Það hlýtur ætið að vera
fagnaðarefni fyrir okkur Islend-
inga, þegar Ashkenazi gefur sér
tima til að sækja okkur heim og
leika fyrir okkur á sinn frábæra
hátt. Þau hjónin, Ashkenazi og
Þórunn Jóhannsdóttir, dvöldu nú
um jólin i New York. Þau eru ný-
komin til landsins og fara aftur út
13. jan. Eins og flestum er kunn-
ugt eiga þau hér hús i smiðum,
sem áætlað er að verði fullbúið i
marz n.k. og munu þau þá flytja i
það, en Ashkenazi kemur einmitt
næst til landsins um það leyti.
Þetta verða þriðju tónleikarnir,
sem Ashkenazi stjórnar hér á
landi. Þeir fyrstu voru i desember
1971 og þeir siðustu 12. október
1972 (að Minni Borg i Grimsnesi).
Þegar Ashkenazi kemur hingað
seinna i vetur mun hann stjórna
hljómleikum með Sinfóniuhljóm-
sveitinni, þar sem einleikari
verður Misha Dichter. 1 það sinn
ÞÓ—Reykjavik.
Nýlega hafa börn fyrrverandi
forsetahjóna, Dóru Þórhallsdótt-
ur og Asgeirs Asgeirssonar, af-
hent Kvenfélagasambandi ts-
lands að gjöf málverk af móður
sinni, sem Halldór Pétursson
listmálari hefur gert.
Dóra Þórhallsdóttir var vernd-
verður um reglulega hljómleika
hljómsveitarinnar að ræða og
verða þeir 5. april. Hljómleikarn-
ir á morgun hefjast kl. 9 i
Háskólabiói, að sjálfsögöu.
Ashkenazi hefur litið gert að þvi
að stjórna. Kveðst hann ekki hafa
i hyggju að skapa sér nafn á þvi
sviði, en segist hafa mikla
ánægju af þvi og muni halda þvi
áfram i framtiðinni. Aðspurður,
hvernig honum fyndist sinfðniu-
hljómsveitin islenzka, sagðist
hann telja hana mjög góða og að
allir meðlimir hennar virtust ætið
leggja sig alla fram. Skilyrðin i
Háskólabiói sagði hann að væru
einnig ágæt.
ari Kvenfélagasambandsins á
meðan hún var forsetafrú og
sýndi starfi þess jafnan mikinn
skilning og vinsemd. t frétt frá
Kvenfélagasambandinu segir, að
sambandið meti mikils þessa vin-
samlegu gjöf, sem verður varð-
veitt, i húsakynnum sambandsins
að Hallveigarstöðum.
Málverk af Dóru Þórhallsdóttur
gefið Kvenfélagasambandinu
I
11
mmi
Flokkun hrossa
Aður en Fjórðungsmót og
Landsmót hestamanna komu
til, voru hross dæmd á hreppa
og héraðssýningum, það var
framkvæmt á mörgum stöð-
um i hverri sýslu. A þessum
sýningum var hrossum raðað
eftir byggingu aðallega og
gæðum i 1.2. og 3. verðlauna-
flokk. Sú breyting hefur hér á
orðið að auglýst er að skoðuð
verði hross, oftast á einum
stað i hverri sýslu, til úrtöku á
Fjórðungsmót og Landsmót.
komið hefur fyrir að af 20-
30 hrossum séu 5-6 valin á
þessi mót, hinum er kastað.
Það er óheppilegt út af fyrir
sig, að fleiri sýningarstaðir
skuli ekki vera en 1-2 i sýslu.
Það getur orsakað það að
menn hafi ekki tima eða tæki-
færi til að fara með hross
langa leið til sýningar, en ef
styttra væri er sennilegt að
meiri þátttaka fengist. Nú er
vitað, að takmarka verður að
einhverju leyti þann hóp sem á
stórsýningar fer svo f jöldinn á
mótinu verði ekki of mikill. Nú
er það ekkert höfuðatriði fyrir
hestaeigendur að hross þeirra
séu valin á stórmót, það er
ekki alveg vist að endilega
veljist fallegustu eða beztu
hrossin, þótt svo ætti að vera,
þvi oft getur verið mjótt á
mununum, hvort á að taka
þetta eða hitt hrossið. En til
þess eru héraðs eða hreppa-
sýningar, samkvæmt búfjár-
ræktarlögunum að öll hross
eiga að dæmast sem á þessar
sýningar koma. Það er skylt
að láta þau fá umsögn skoðun-
armanna og flokka þau til
verðlauna eða i úrkast. Und-
anfarið, þegar valið hefir ver-
ið á þessi stórmót hafa verið
tekin úr nokkur hross, hinum
hefur verið hreinlega kastað
án neinnar umsagnar. En eins
og áður segir er skylt að geta
umsögn um þessi hross og er
það furðulegt, að Búnaðarfé-
lag tslands skuli láta það við-
gangast, að þessum lögum og
reglum skuli ekki vera fylgt
betur en raun er á. A einni
hreppasýningu siðastliðið vor,
þar sem fram fór úrtaka á
Fjórðungsmót, var farið
þannig að, að hrossaræktar-
ráðunautur benti á þetta og
hitt hrossið og sagði að þau
ættu að mæta á fjórðungsmót-
inu. öll hin hrossin voru
hvorki mæld né nein umsögn
um þau gefin. Svona móðganir
og litilsvirðingu eiga menn
eðlilega bágt með að þola af
þeim mönnum sem trúað er
fyrir ábyrgðarstöðum. Ef
þetta hefði verið hrútasýning,
hefðu ráðunautar flokkað og
skoðað eins og vera ber, svo
eigendur hefðu mátt við una.
Ekki er nú meira gert fyrir
hrossaræktunina i landinu en
svo, að hálfur ráðunautur er
fyrir allt landið. Ef til vill er
orsakanna um óstundvisi á
hreppasýningum þar að finna,
svo og nokkuð miklum flaust-
urshætti i vali á kynbótahross-
um. Það væri ekki úr vegi, að
Búnaðarfélag tslands, og ekki
siður Búnaðarfélögin i sýslum
landsins færu að leggja þessu
máli meira lið ekki sizt vegna
aukins útflutnings, sem mun
gefa um fimmtiu milljónir
þetta ár.
SMÁRI
„Mega málar-
ar tala?”
Það er ekki ný bóla að fjallað sé
um list eins og públikum og listin
væri hvað öðru óviðkomandi.
Públikum lifir i heimi út af fyrir
sig og listin rennur ár og sið i sin-
um sérstaka farvegi. Það eru
ótrúlegustu hlutir, sem fólk lætur
sig skipta. En þegar list ber á
góma er viðkvæðið ávallt það
sama. Ég hef nú ekkert vit á
þessu. Eftir sem áður kaupir fólk
listaverk og þar sem markaður-
inn er stór og fjölbreytnin mikil
a.m.k. á ytra borðinu, segir sig
sjálft, að fólk verður að velja og
hafna. Að visu ræður þar oft
miklu um, hvort listamaðurinn
er nafn, enda verður æ torskild-
ara, hvað útheimtist til að ná máli
i listaheiminum. Stundum fellur
maður þó i stafi, þegar maður sér
hvað fólk kaupir fyrir beinharða
peninga, sem það hefur aflað i
sveita sins andlits, og er þá oft
hvorugu til að dreifa, nafni eða
frumstæðasta listgildi, ekki einu
sinni yfirborðskenndu handverki
fóðruðu með snotru mótivi. Ekki
þarf annað en að fletta dagblöð-
unum til að ganga úr skugga um
sannleiksgildi þessara orða. Þau
mora af aðsendum greinum, jafnt
um skipulag borgarinnar, sem
meðferð áfengissjúklinga. A
meðan hvilir mest öll listgagn-
rýni á herðum tveggja manna,
þeirra Valtýs Péturssonar og
Braga Ásgeirssonar, en þeir
skrifa báðir i sama blaðið.
Sá siðarnefndi segir i grein,
sem birtist i Samvinnunni 1970,
,,að það sé trú manna og al-
menningsálit að málarar geti
ekki og eigi ekki að skrifa hver
um annan”. Þetta er jafn lifseigt
viðhorf og það er óskiljanlegt.
A sinum tima auglýsti Þjóðvilj-
inn eftir manni til að skrifa list-
gagnrýni i blaðið. Ingiberg
Magnússon, sem valdist i starfið,
lét hafa eftir sér i viðtali, sem
birtist i blaðinu um það leyti, sem
hann hófst handa, að málarar
ættu ekki að skrifa hver um ann-
an. Þótt Ingiberg birti nokkra
listdóma, er nú svo að sjá sem
þetta viðhorf hans hafi borið sigur
af hólmi, a.m.k. hefur ekkert
slysazt úr penna hans nú um hrið.
Ekki er gull i skel. Ekki alls fyrir
löngu las ég i einu dagblaðanna
viðtal við ungan auglýsingateikn-
ara. Þar bar listgagnrýni meðal
annars á góma. Þessi ungi maður
stakk upp á þvi að listgagnrýni
yrði breytt til samræmis við kvik-
myndagagnrýni, þannig að
nokkrir menn skrifuðu að jafnaði
um hverja sýningu, en stuttar,
gagnorðar umsagnir leystu af
hólmi langar greinar. Kannske
verð ég vændur um að smiða
negluna á undan bátnum með
þessum þönkum minum um list-
gagnrýni og skoðanaskipti i fjöl-
miðlum um myndlist. Slái al-
menningur slöku við listina, þvi
að hún er að nokkru leyti fóstur
públikums, þarf varla lengi að
biða þess, að listin sjálf verði
utangarna og kollótt. Við sjáum i
þróun popplistarinnar -hvernig
listaverkið er ekki til eða fullgert
fyrr en með tilkomu públikums. I
þessu sambandi má t.d. minna á
verk eftir Jón Gunnar Arnason,
„Leikur fyrir tvo stjórnmála-
menn” eða ,, Leikfang fyrir tvo
fullorðna”. Ég hef þá drepið á
það, sem er efst á baugi i lista-
heiminum, þ.e.a.s. hlut publik-
ums i verðandi listarinnar.
Ég hef rætt list við marga skyn-
sama menn, sem gera engan
greinarmun á dilettant og mennt-
uðum listamanni. Það er fólki
engin afsökun að listin sé sundur-
leit. Þvert á móti á hver og einn
kost á að eignast listaverk eftir
menntaðan listamann i þvi list-
sniði, sem það hneigist helzt að,
vegna þess hve listamenn okkar
leita fanga á ólikum miðum. En
sina sök á þessu ófremdarástandi
eiga þeir, sem hamra á ein-
ræningslegum listsmekk og
leggja allt annað að jöfnu, hvort
sem f jallað er um af kunnáttu eða
frumstæðri vankunnáttu og
afkáraskap.
Eðlilega hefur þetta reynt á
þolrifin i skárri hóp listunnenda
með þeim árangri að þeir eru
löngu orðnir ruglaðir i riminu og
áhugalausir um að greina að,
lélega og góða list. Listrýni er
orð, sem er að leysa listgagnrýni
af hólmi. Eiginlega er listrýni ný
bókmenntagrein. Meðfram er það
sprottið upp úr smánarlegu tóm-
iæti bókmenntagagnrýnenda og
menntafrömuða um innlegg I
umræður um myndlist, þó ekki
væri nema til að draga gikkshátt-
inn úr málurunum sjálfum og
koma þeim af stað. Þótt ekki sé
við þvi að búast að málarar
standi rithöfundum á sporði í stil-
lipurð og málleikni þá lúra
málararnir samt á lifsreynslu,
sem er fágæt á sinn hátt og upp-
hefur oft blaðagreinar, sem eru
kannski ekki miklar bókmenntir,
grandskoðað, en skilja eitthvað
sérstakt eftir hjá lesandanum,
sem virðist stundum eins og ryk-
sugað úr óþrotlegum orðaustri
skribentanna sjálfra þó þeir þenji
sig yfir fleiri blaðsiður dag eftir
dag með ævintýralegu úthaldi.
Fyrir eitthvert afmælisverk hefur
höfund þessara lina þrotið áhuga
til að lesa nema örfáar skáldsög-
ur frá byrjun til enda utan
Atðmstöðina, sem ég held mig
hafa druslazt i gegnum að nafn-
inu til, sennilega vegna titilsins.
Hins vegar á ég nokkur ritgerða-
slitur i fórum minum, sem seiða
mig til sin nótt eftir nótt, þegar ég
er genginn til kojs og slétta með
mildi sinni og galdri hnökra dags-
ins. Þetta lesmeti, sem ég hirði
ekki um að tilgreina, er mér þrot-
laus undrunar- og ánægjuupp-
spretta. Ég grip alltaf niður i
greinar eftir höfunda, sem einu
sinni hafa snert einhverja taug i
mér, a bupp, eins og Hegga litla
sagði. Eins renni ég augunum yfir
allt um myndlist, sem rekur á
fjörur minar. Sem sagt, ég tel
mig gjalda keisaranum það, sem
keisarans er.
Listrýni er hugtak, sem ætlað
er að hóa saman öllu, er skoðazt
getur sem tillag til listgreiningar
i ákveðið snið eða form mynd-
listarbókmennta. í listskólum
fara fram skoðanaskipti og hug-
takamyndanir, sem eru öllum
nema hinum fáu innvigðu lokað
ménningarsvið. Þessi töfrandi
heimur er sorglega afskiptur af
menningarspirum og flestum er
tigna tunguna, sem ósvikulustu
kveikju mannlegra samskipta og
um leið siðmenningar. O, nei,
málarar eiga ekki og mega ekki
tala. Það er meira að segja ekki
full ljóst, hvort þeir mega hugsa
nema i einhverjum holtaþokum
lita og forma. Og, það sem
hryggilegast er, ég held að fólk
trúi að svona sé þetta. Þannig
marsérar hringavitleysan áfram
holt og bolt, án eftirtektar einnar
einustu hræðu. Ungu málararnir
slást i hópinn með meinlegu sífri
um átök og innri spennu lista-
verkanna. Þeir mættu minnast
orða Maós um, að bylting sé ekki
eins og að „sauma út eða mála
mynd”. Loks dragast þeir ofan i
diki klikustrefs og ynnbyrðis
miskliðar i staðinn fyrir að
standa saman og jafna ágreining
sinn. Ég hef drepið lauslega á fá-
eina hluti, sem liggja i láginni
þótt um sé að ræða heilan heim
gleymdra ósigra og hversdags-
legrar baráttu i afkima.
Þðrsteinn Þórsteinsson.
FRÍMERKI — MYNT
Kaup — *ala
Skrifið eftir ókeypis
vörulista.
Frímerkjamiðstöðin
Skólavörðustíg 21 A
Reykjavík