Tíminn - 04.01.1973, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 4. janúar 1973
TÍMINN
15
Umsvif hjá hjálpar-
sveitunum á Akureyri
Loðna
Framhald
af bls. 16.
SB-Reykjavik
Rover-menn og hjálparsveit
skáta á Akureyri eru framtaks-
samir og þarfir náungar þar
nyrðra. Auk þess að ferðast um
fjöll og firnindi, sér til ánægju og
öðrum til hjálpar, snúast þeir
ýmislegt fyrir einstaklinga og
bæjarfélagið, lita eftir kindum, og
þess háttar.
Aðalfarartæki þessara manna
Hrafna-Flóki
Framhald
af 9. siðu.
bátar neinna stétta i þjóðfélaginu
hvað dugnað og framleiðslumagn
snertir.og þeir munu lifa, ef það
er ekki beinlinis gerður leikur að
þvi að drepa þá.
Ég hefi alla tið verið i Árnes-
þingi og man vel til aldamóta og
hefi sæmilega fylgzt með þvi,sem
gerzt hefir i þessu héraði frá
aldamótum. Árnesingar hafa gert
meira þessi ár en rækta og byggja
landið, sem við höfum fyrir
augum og er það ekkert smáræði.
Þeir hafa liklega meira en
nokkrir aðrir landsmenn að til-
tölu byggt upp höfuðborg okkar,
Reykjavik. A öðrum tug þessarar
aldar, þegar manntal var tekið i
Reykjavik, þá var fimmti hver
maður fæddur i Arnessýslu og
fjöldi Arnesingar i báðar ættir af
þeim, sem fæddir voru i Reykja-
vik. Hvað halda menn, að það
væri i manngjöld, sem höfuð-
staðurinn skuldar Arnessýslu.
Til viðbótar er svo það, að
þessir menn hafa ekki allir farið
auralausir i nýja heimkynnið.
Þegar heilar fjölskyldur hafa
flutt til Reykjavikur með allt sitt
og þess eru mörg dæmi. Ég er
viss um, að það er allt of lágt
áætlað, að annar hver maður og
kona, sem fædd er i Arnessýslu á
þessu timabili, hafi lent i Reykja-
vik. Það veit ég, að svo er það i
minni sveit. Þessu gleyma menn
alltaf og telja, að bændur fram-
leiði aðeins matinn fyrir þéttbýlið
og þeirra hlutverk sé ekkert
annað.
En hvað um menningaráhrifin?
Þegar ég var ungur, mátti segja,
að allir helztu framámenn i
Reykjavik væru Arnesingar, og
þetta er ég tilbúinn að sanna
hvenær sem er.og hvernig hefir
þetta varðveitzt i höfuðborginni?
Það kom ofurlitið i ljós i vor
nóttina eftir þjóðhátiðina 17. júni,
en um það er bezt að tala sem
minnst.
Nú þessa dagana er verið að
skipta handritunum, sem koma
úr Arnasafni. Þessum ger-
semum, sem tæplega eða ekki
eiga sinn lika i heiminum að mati
þeirra, sem vitið hafa. Hvar hafa
þessar gersemar orðið til? Það er
ekki á þeim vélavinna nútimans.
Þá er það þeim að þakka, að það
fyrirbæri er til, sem heitir
islenzk tunga og þjóðerni.
tslenzkan er af málfræðingum
talin eitt af fegurstu fungumálum
heims. Einn af vitrustu mönnum,
sem Árnesingar hafa átt á þessari
öld, séra Magnús Helgason, sagði
um islenzkuna fyrir nokkrum
áratugum: ,,Ég vildi ekki skipta
á henni fyrir alheimstunguna
ensku, þó að Bretinn legði auðinn
sinn allan i ofan&lág”. Nokkrum
áratugum eftir að þetta var sagt,
þá vaða uppi i okkar þjóðfélagi
skammsýnir stofulallar i tuga-
tali, sem telja sig þess umkomna
að taka á kné sér þá stétt i þjóð-
félaginu, sem þessi verðmæti
hefir skapað, og bylta öllu um.
Þeir eru auðvitað misjafnlega
kotrosknir og þess vegna mis-
jafnlega skringiiegir. En skringi-
legastir, þegar þeir reikna allt út i
verðlausum krónum og þykjast
geta mælt og vegið og nákvæm-
lega reiknað út alheiminn.
Helgi Ilaraldsson

eru vélsleðar og eru sveitirnar nú
að birgja sig upp af sleðum, sem
keyptir eru frá Finnlandi og hafa
reynzt einstaklega vel i reynslu-
ferðum um dali, skörð og heiðar
umhverfis Eyjafjörð. Ef sleði
skyldi bila i svona ferðalagi, gerir
það ekki mikið til, þvi meðferðis
eru snjóþotur, 2,20 m. að lengd,
sem þá er skotið undir sleðann og
siðan bundið aftan i annan. Plast-
iðjan Bjarg á Akureyri hefur
smiðað þessar risaþotur, sem
einnig eru mestu þarfaþing til
annarra flutninga.
Akureyringar kunna að meta
þessar björgunarsveitir sinar og
styrkja þær vel, með þvi að gera
sér far um að kaupa flugelda og
annað, sem þær gera sér til
fjáröflunar.
Tengdamamma
Framhald
af bls. 1
þessa könnun. Þegar sá sem
annast könnunina er búinn að
fullvissa sig um að öll skil-
yrðin séu uppfyllt, gefur hann
út vottorð til hjónaefna um
það að þau megi eigast. A þá
sá, sem framkvæmir vigsl-
una, ekki að þurfa að hafa
neinar áhyggjur af þvi að ein-
hverjir meinbugirséu á, nema
að hann beinlinis viti það.
Þessi listi og vottorð löghelga
ýmis þau atriði, sem fara átti
eftir hingað til.
Nú mega piltar 18 ára og
eldri kvænast án neinnar
undanþágu, eins og var til
áramótanna. Er hér komið á
jafnrétti kynjanna, þvi stúlkur
máttu giftast 18 ára en karl-
menn ekki fyrr en 20 ára.
Engu að siður þurfa þau bæði
samþykki foreldra allt til tvi-
tugsaldurs.
Hér eftir verður skilnaður
að borði og sæng eitt ár,
hvernig sem afstaða aðila er.
Eftir gömlu lögunum mátti
veita skilnað að borði og sæng
eftir eitt ár, ef báðir aðilar
voru sammála um skilnaðinn.
En ef annar aðilinn var á móti
skilnaði, var ekki hægt að
veita hann fyrr en eftir tvö ár.
Þetta atriði verður að öllum
likindum til mikilla hagsbóta.
I framkvæmd hefur oft valdið
miklum deilum t.d. i sam-
bandi við lifeyri og sitthvað
fleira. Ef hjón skilja að borði
og sæng, er til þess ætlast að
þau lifi einlifi og getur eitt ár
orðið sumum hverjum nógu
erfitt i þvi tilliti, þótt ekki sé
verið að draga það ástand i tvö
ár.
1 nýju lögunum er höggvið
af ýmsum hjúskapartálmum.
Er til dæmis flogaveiki, sótt-
næmir kynsjúkdómar, holds-
veiki, smitandi berklaveiki og
sjúkdómar yfirleitt, ekki leng-
ur hjúskapartálmar. En til
þessa hefur lögum um slika
tálma verið framfylgt og
undanþága ekki verið fyrir
hendi. En geðveiki og hálf-
vitaskapur er enn hjúskapar-
tálmi, eins og var.
i eina tið urðu systkinabörn
að fá undanþágu til að mega
giftast en alllangt er siðan slik
hjónabönd voru leyfð. Er nú
enn lengra gengið hvað snertir
giftingar skyldmenna. Fyrir
áramótin var bannað að vigja
mann og afkvæmi bróður eða
systur, nema leyfi stjórnar-
ráðsins kæmi til, en nú er
þetta ákvæði felit niður. Nú
eru meinbugirnir miðaðir við
að fólk sé skylt i beinan legg,
hvort sem um er að ræða
tengsl eða skyldleika. 1 nýju
lögunum segir, að eigi megi
vigja mann og skyldmenni i
beinan legg er hann áður átti,
en það er undanþægt. Til
dæmis getur maður nú fengið
leyfi til að giftast fyrrverandi
tengdamóður sinni.
Ákvæði eru um umgengnis-
rétt þess foreldris sem ekki
fær forráðarétt yfir börnum
eftir skilnað. Samkvæmt nýju
lögunum er reiknað með að
umgengnisréttur sé ávallt fyr-
ir hendi.
OÓ
loðnuveiðum og sjálf loðnuvertið-
in stendur i stuttan tima.
Seinna á ferðinni
en í fyrra
Hjálmar sagði, að hann hefði
ekki getað myndað sér neina
skoðun um það hvenær hægt yrði
að byrja loðnuveiðarnar á þessari
vertið, þegar hann var um borð i
Eldborgu i desember. — ,,Ég
gizka á”, sagði Hjálmar, ,,að
loðnan verði komin á miðin i
fyrra lagi, en þó ekki eins
snemma og i fyrra, en þá veiddist
loðnan að kvöldi 21. janúar og
hægt hefði verið að byrja veiðarn-
ar 17. eða 18. janúar ef einhver
bátur hefði þá verið kominn á
miðin”.
Þegar Hjálmar var um borð i
Eldborgu fyrir jólin fannst loðna
á töluvert stóru svæði NA af
Langanesi, en hún var frekar
dreifð þá og erfitt að átta sig á
magninu. Einnig var veðrið
slæmt flesta daga og þegar veður
var sæmilegt var reynt að finna
blett, þar sem von var um afla,
þannig að ekki leitaðist mikið.
Hjálmar fer aftur út með Eld-
borgu til loðnuveiða i kvöld og
verður hann þar um borð frá Haf-
rannsóknarstofnuninni. Sagði
hann að þeir væru bjartsýnir á að
fá nú einhvern loðnuafla i trollið,
þar sem þeir verða nú ekki ein-
skipa, en leitarskipið Arni Frið-
riksson er nú kominn á miðin
austur af landinu.
Ekki spáð 100 þúsund tonn-
um meiri afla
Hjálmar sagði, að það mætti
koma fram, að nokkrir fjölmiðl-
anna hefðu að undanförnu sagt að
fiskifræðingar spáðu 100 þúsund
tonna meiri loðnuafla en i fyrra.
Það væri ekki allskostar rétt.
,,Það rétta er”, sagði Hjálmar,
,,að fiskmagnsins vegna getur
aflinn orðið 100 þúsund lestum
meiri en i fyrra. Við álitum að
aflamagnið fari fyrst og fremst
eítir þvi hvernig afsetningar-
möguleikar verða á hverjum
tima, og hvernig loðnan hagar
sér, og sérstaklega fer þetta eftir
tiðarfarinu. En i fyrra t.d. var
tiðarfarið varla i meðallagi”.
Sem fyrr segir þá fer Hjálmar
út með Eldborgu GK 13 i kvöld, og
mun hann stunda loðnumerking-
ar á meðan hann er um
borð i bátnum, en Eldborg mun
leggja stund á loðnuveiðar með
flottroll og nót, en eins og kunnugt
er af fréttum þá mistókust veiðar
skipsins með flottrollið að mestu
fyrir áramót.
Rannsóknarskipið Arni Frið-
riksson er nú komið austur fyrir
land. Leiðangursstjóri er Jakob
Jakobsson fiskifræðingur, og
Sveinn Sveinbjörnsson fiskifræð-
ingur er einnig með i förinni. Arni
Friðriksson átti að hefja leit við
Stokknes og siðan verður haldið
vitt og breitt um miðin norður
með Austfjörðum. Arni Friðriks-
son kemur aftur til Reykjavikur
27. janúar, verður stanzað i
nokkra daga, siðan heldur skipið
til loðnurannsókna á ný.
Víðivangur
Framhald
af bls. 3.
leiðir, til að hamla gegn verð-
hólgunni. <)g það er alveg vist,
að á verðhólgunni verður
aldrci viðhlitandi hemill, ef
menn hugsa aðeins um
þrengstu stundarhagsmuni.
Verðbólgunni verður ekki
haldið i skefjum, nema menn
horfi lengra fram á veginn og
taki höndum saman unt ráð-
stafanir, sem haldi verðbólgu-
eldinum i skefjum, en slik
samstaða mun færa öllum
bættan hag og öruggari efna-
hagsþróun en öfgafyllstu kröf-
ur þrengstu stundarhags-
muna. —TK
Staða
byggingarfulltrúa
Þrir menn hafa sótt um stöðu
byggingafulltrúa Reykjavikur-
borgar. Umsækjendurnir eru Óli
J. Ásmundsson, arkitekt, Gunnar
Sigurðsson, verkfræðingur, og
Hallgrimur Sandholt, verk-
fræðingur.
Myndin er úr Lýsiströtu en hún hefur hlotið frábæra dóma og
góða aðsókn.
30.000 leikhúsgestir
fram að áramótum
Agæt aðsókn hefur verið hjá
Þjóðleikhúsinu það sem af er
þessu leikári. Sýningar urðu alls
75 til áramóta og hafa sjaldan
verið fleiri sýningar i Þjóðleik-
húsinu á fyrstu fjórum mánuðum
leikársins. Rösklega 30.000
leikhúsgestir komu i leikhúsið á
þessi timabili og er það svipaður
áhorfendafjöldi og var á s.l. leik-
ári.
Flestar sýningar hafa verið á
þessum tima á Sjálfstæðu fólki,
eða alls 28 og að jafnaði hefur
verið húsfylli á sýningum. Þá
hafa verið 14 sýningar á Lýsis-
trötu og aðsókn á þær sýningar
einnig ágæt.
Skömmu fyrir jól hófust
sýningar á vegum Þjóðleikhúss-
ins á litla sviðinu i Lindarbæ.
Unnur Guðjónsdóttir, ballett-
meistari stjórnaði þar sýningu
með nokkrum ballettdönsurum
og tveimur leikurum. 1 þessum
mánuði hefjast sýningar á nýju
verkefni i Lindarbæ og verður sú
leiksýning ætluð börnum. Stjórn-
andi er Kristin M. Guðbjartsdótt-
ir. Fyrirhugaðar eru fleiri
sýningar i Lindarbæ á vegum
Þjóðleikhússins á þessu leikári.
Báru fóðurbætispoka
á bifreiðar sínar
ÞJ-Húsavik
1 veðurofsanum, sem gekk yfir
landið aðfaranótt 22. des. sl. urðu
viða skemmdir á húsum og fleiri
eignum manna i Suður-Þing-
eyjarsýslu, — en hvergi þó stór-
kostlegar.
Þakplötur fuku af húsum og
Viltist
kom fram eftir þrjá tíma
ÞÓ-Reykjavik
Kona, sem stödd var á bænum
Vestra- Geldingaholti i
Gnúpverjahreppi á nýársdag,
villtist er hún fór að fá sér göngu
ferð og fannst hún ekki fyrr en
eftir þrjá tima, en þá átti að fara
að skipuleggja leit að henni.
Konan, sem er úr Reykjavik
var stödd á Vestra- Geldinga -
holti ásamt manni sinum i heim-
sókn hjá dóttur þeirra. Svo vill til,
að i Geldingaholti er þribýli, og
siðari hluta dagsins fékk eigin-
maðurinn sér gönguferð yfir á
einn bæinn. Stuttu seinna ætlaði
konan að ganga á móti manni
sinum, en hún mun ekki hafa
verið komin langt frá bænum, er
hún missti sjónir á ljósum
bæjanna, en skyggni var slæmt er
þetta gerðist.
Gekk konan siðan i þrjá tima og
þurfti hún að klöngrast yfir alls-
konar vegaleysur, en hún kom þó
fljótlega auga á ljósin á Stóra-
Holti. Komst konan á veginn heim
að Stóra-Holti, en er þangað kom
missti hún sjónir á ljósunum þar
og snéri hún við. Fyrir tilviljun
höfðu menn i Stóra-Holti þurft að
skreppa frá stuttu áður, og voru
þeir að koma heim aftur á jeppa,
er þeir fundu konuna og vissi hún
þá ekkert hvar hún var.
Konunni var ekki meint af
þessu enda var hún vel búin, en
aftur á móti var hún mjög þreytt
eftir gönguna.
Að sjálfsögðu varð fólkið i
Geldingaholti flemtri slegið, er
það uppgötvaði að konan hafði
farið á mis við mann sinn, og eins
og fyrr segir, þá var búið að
skipuleggja leit, þegar hún kom
fram.
heyskaðar urðu töluverðir. Frá
tveim bæjum i sýslunni hefur
frétzt, að þar hafi fóðurbætis-
sekkir verið bornir að bifreiðum
til að koma i veg fyrir að þær
fykju. Þá varð og mikið tjón á
gleri i gróðurhúsum’ á Hvera-
völlum i Reykjahverfi.
A Húsavik fuku þakplötur af
tveimur ibúðarhúsum og 10 lesta
þilfarsbáttír slitnaði frá legu-
færum i höfninni og rak upp i
fjöru^
Nokkrar rafmagnstruflanir
urðu á nokkrum stöðum i
sýslunni, en Húsavik varð þó
aldrei rafmagnslaus. Aftur á móti
rofnaði allt simasamband við
bæinn, nema rétt til næstu sveita.
Slikir atburðir hafa orðið mjög
tiöir i vetur.
182 milljónir
í kassann
á síðasta degi
Klp-Reykjavik
Siðasti gjalddagur opin-
berra gjalda i Reykjavik
fyrir árið 1972 var 29. desem-
ber. Þann dag var Gjald-
heimtan opin til klukkan sjö
um kvöldið, og var fullt út úr
dyrum á þeim ágæta stað
allan daginn.
Okkur lék forvitni á að
vita hvað hefði komið i
skúffur gjaldkeranna
þennan dag og hringdum þvi
i gjaldheimtustjórann, Guð-
mund Vigni Jósefsson.
,,Þvi er ekki að neita, að
þetta var góður dagur hjá
okkur,” sagði Guðmundur.
,,Það innheimtust 182
milljónir króna þennan dag,
og er það dagsmet hjá okkur.
Gamla metið, ef svo má
nefna það, var 100 milljónir,
sem innheimtust siðasta dag
ársins 1971. En það ár er lik-
lega betra hvað heildina
snertir, þvi þá nam inn-
heimtan 83,1% en á siðasta
ári nam hún um 82%. ”