Tíminn - 05.01.1973, Blaðsíða 9

Föstudagur 5. janúar 1517:5
TÍMINN
9
Útgefandi: Framsóknarfiokkurinn
::: Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-í
;i arinn Þórarinsson (ábin.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,:;
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans
Sj; Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason . Ritstjórnarskrif-:;;
stofur í Eddubúsinu vift Lindargötu, simar 18300-18306^;
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglvs::
i;;;j ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjald
;•;•; 225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-';;
takið. Blaðaprent h.f.
ERLENT YFIRLIT
Mesti stjórnandi, sem
Indland hefur eignazt
Indira er miklu meiri stjórnandi en faðir hennar
Vindgangur, sem verður
engum að grandi
I áramótagrein sinni, sem birtist hér i blað-
inu vék ólafur Jóhannesson forsætisráðherra
að stjórnarandstöðunni og sagði m.a.:
„Stjórnarandstaðan hefur þyrlað upp miklu
moldviðri i sambandi við efnahagsráðstafanir
rikisstjórnarinnar. En mér er spurn: Hvað
vildu þeir gera?
Þeir fengu allar upplýsingar með það góðum
fyrirvara, að þeim var i lófa lagið að koma
fram með tillögur sinar engu siður en okkur.
En ég hygg, að i þeim umræðum, sem fram
fóru, hafi enginn einasti maður skilið, hvað
þeir vildu gera. Formaður Alþýðuflokksins er
þar frá undantekning. Hann lýsti þvi yfir að
hann vildi niðurfærsluleið og væntanlega þá
með þeirri kjaraskerðingu, er henni fylgir i
bili.
Stjórnarandstaðan gerði sér lengi vonir um,
að stjórnin kæmi sér ekki saman um ráðstaf-
anir i efnahagsmálum. Var hún þvi farin að
búa sig undir i ráðherrastólana.
En Morgunblaðsvéfréttin reyndist röng. Eru
nú Sjálfstæðismenn æva reiðir hinum slétt-
kembda forstöðumanni hennar. Hafa þeir við
orð, að kasta ritstjórnarmönnum Morgun-
blaðsins fyrir róða. Það gæti óneitanlega orðið
rikisstjórninni nokkurt ógagn, ef Morgunblaðið
rétti sig af. En eins og eðlilegt var, að fenginni
„véfréttinni”, urðu það Sjálfstæðismönnum
sár vonbrigði að sjá, að full eining var innan
rikisstjórnarinnar um lausn efnahagsmál-
anna. í örvæntingu sinni gripu þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins til þess frumhlaups að bera
fram á Alþingi tillögu til þingsályktunar um
vantraust á rikisstjórnina, þingrof og nýjar
kosningar.
Þetta er enn eitt dæmi um örþrifaráð reikull-
ar og ráðvilltrar stjórnarandstöðu til þess að
reyna að vekja á sér athygli og skrásetja ósk-
hyggju sina i þingtiðindum og meðal þjóðar-
innar.
Ég skal engu spá um langlifi núverandi rikis-
stjórnar. Þeir lifa oft lengst, sem með orðum
eru vegnir. En hún fellur varla fyrir þessu van-
trausti. Sú tillaga er sýndarmennska og annað
ekki, sem bezt sést af þvi, að þeir óskuðu ekki
eftir að ræða hana fyrr en að loknu þingleyfi.
Það vantar svo sem ekki, að það er nógur vind-
gangur i stjórnarandstöðunni, en hann verður
engum að grandi”.
Búrfellslínan
Það virðist nú ótvirætt komið i ljós, að mikil
mistök hafi átt sér stað, þegar raforkulinan frá
Búrfellsvirkjun var hönnuð. Einn af þekktustu
veðurfræðingum landsins, Páll Bergþórsson,
hefur sagt i viðtali við Þjóðviljann, að linan
hefði átt að vera helmingi sterkari, ef hún hefði
átt að miðast við islenzkt veðurfar. Svipuð
gagnrýni hefur komið fram i grein i Mbl. eftir
Matthias Matthiasson rafvirkjameistara. Hér
er vissulega um mál að ræða, sem rikisstjórnin
verður að láta rannsaka til fulls.
Imlira Gandhi
NÚ UM áramótin hélt Indira
Gandhi mikla ráðstefnu með
helztu leiðtogum flokks sins og
ráðgjöfum, þar sem rætt var
um þau verkefni, sem leggja
bæri á mesta áherzlu i náinni
framtið. Óneitanlega eru
verkefnin mörg og mikil, sem
biða óleyst i Indlandi, og
margir hafa þvi óttast, að Ind-
land geti fyrr eða siðar orðið
öfgastefnum að bráð. Minni
horfur eru þó taldar á þvi nú
en oftáður og a.m.k. þykir það
ekki liklegt meðan Indiru
Gandhi nýtur við. Hún hefur
óneitanlega áorkað miklu sið-
an hún tók við stjórnarforust-
unni og vinsældir hennar hafa
aldrei verið meiri. Henni er þó
eigi siður ljóst, að hún má ekki
láta numið staðar, heldur
verður enn að herða sóknina
fyrir meiri framförum og út-
rýmingu fátæktar i Indlandi.
ÞAÐ ER nú margra dómur,
að Indira sé mesti stjórnmála-
leiðtoginn, sem Indalnd hafi
eignazt. Hún hafi skilið betur
en aðrir nauðsyn þeirra
breytinga, sem verða að koma
i Indlandi, og jafnframt af-
kastað mestu i verki. Ungur
menntamaður, sem blaða-
maður ræddi við um þetta
efni, skýrði þetta m.a. á þenn-
an hátt: Gandhi trúði á
fátæktina og vildi hafa menn
fátæka og nægjusama. Hann
hefði þvi verið ófær um að
stjórna eftir að Indland varð
sjálfstætt. Nehru sá margt
rétt, en hann umgekkst aðal-
lega menntamenn, flokksfor-
ingja og iðjuhölda og reis
aldrei gegn þeim, heldur hafði
þá fyrir helztu ráðgjafa sina
og trúnaðarmenn. Galli hans
var sá, að hann kunni ekki aö
velja sér ráðgjafa og hafði
ekki hörku til að losa sig við
lélega ráðgjafa. Vissulega
urðu miklar framfarir i
stjórnartið hans, en flestar
þeirra stuðluðu að þvi að gera
þá riku rikari en þá fátæku fá-
tækari. Indira sér ekki aðeins
rétt, eins og faðir hennar
gerði, hún hefur jafnframt
einbeitni og hörku til að fram-
fylgja stefnu sinni. Hún kann
að velja sér samstarfsmenn
og losa sig við óhæfa sam-
starfsmenn. Hún er órög og
risa gegn flokksforingjum,
menntamönnum og iðjuhöld
um, ef hún telur þá standa i
vegi sinum. Hún hefur hina
nauðsynlegu einbeitni og
röggsemi stjórnandans, sem
föður hennar skorti. Þess
vegna hefur hún áorkað miklu
meira en hann og þó einkum i
þá átt að bæta kjör fólksins.
Einn af andstæðingum
hennar hefur látið svo um
mælt við blaðamann, að þvi sé
ekki aö neita, að hún sé 10
sinnum meiri stjórnmála-
maður en faðir hennar var.
VISSULEGA sýnir stjórn-
málaferill Indiru Gandhi, að
hún er einbeittur og rögg-
samur stjórnandi, þótt hún
væri valin forsætisráöherra
1966 af allt öðrum ástæðum.
Hún átti það öðrum þræði að
þakka vinsældum föður sins,
en hinum þræðinum þvi, að
leiðtogar Kongressflokksins
töldu sig geta ráðið mestu um
gerðir hennar og yrði hún þvi
frekar verkfæri þeirra en
raunverulegur stjórnandi.
Lengi reyndi hún að hafa sam-
vinnu við þá, en smátt og
smátt gekk það verr og verr,
þvi að hún var miklu róttækari
en flestir þeirra. Að lokum
leiddi þetta til fullra friðslita
og klofning Kongressflokks-
ins. í l'yrstu virtist
ekki liklegt, að Indira myndi
sigra i þeirri viðureign, þar
sem andstæðingar hennar
höfðu flokksvélina á valdisinu.
Henni tókst þó að halda meiri-
hluta á þingi með aðstoð
ýmissa smáflokka, en and-
stæðingar hennar gripu þá til
þess, að þeir höfðu meirihluta
i hæstarétti. Þegar Indira fékk
þingið til að samþykkja lög
um þjóðnýtingu banka og af-
nám á sérréltindum prins-
anna, úrskurðaöi hæstiréttur
þau ógild, þvi að þau væru i
andstöðu við stjórnarskrána.
Indira lét þetta ekki beygja
sig, heldur rauf þingið og efndi
til nýrra kosninga i marzmán-
uði 1971. í þeim kosningum
vann hinn nýi flokkur hennar
ótrúlega mikinn sigur. Hann
fékk tvo þriðju þingsæta og
gömlu leiðtogar Kongress-
flokksins féllu langflestir og
hafa engin áhrif lengur. Eitt
fyrsta verk Indiru var að
breyta stjórnarskránni og
draga úr valdi hæstaréttar. Til
þess að breyta stjórnar-
skránni þarf 2/3 meirihluta á
þingi, en þessum meirihluta
náði hún i kosningunum 1971,
eins og áöur segir, I framhaldi
af þessu þjóðnýtti svo Indira
bankana og ýmsar fjármála-
stofnanir aðrar, en þetta taldi
hún frumskilyröi þess, að
rikisstjórnin gæti náð fullum
tökum á stjórn efnahagsmál-
anna og uppbyggingu atvinnu-
lifsins i landinu.
INDIRA Gandhi hefur kom-
ið fram furðulega mörgum og
miklum framfaramálum.
Landbúnaðurinn hefur eflzt
stórlega og færzt i hendur
smábænda. Iðnaöurinn hefur
einnig stóreflzt, en öll helztu
stórfyrirtækin eru þjóðnýtt.
Hagnaðurinn rennur nú ótvi-
rætt meira til að bæta hag al-
mennings en til þess að auka
auð iðjuhölda, eins og áður
var. Almenningur finnur
áþreifanlega breytinguna og
það hefur aukið og styrkt vin-
sældir Indiru. Hún bætti svo
vinsældir sinar stórlega i
striðinu við Pakistan, þegar
hún lét indverska herinn ráð-
ast inn i Austur-Pakistan og
kom með þvi fótum undir hið
nýja riki þar, Bangladesh.
Þetta þótti indverskum al-
menningi bæöi sjálfsagt og
réttlátt, og það dró ekki úr
áliti hans á Indiru, aö þetta
var gert i fullri andstöðu við
tvö stórveldi, Bandarikin og
Kina, en hún lét það ekki aftra
sér. Áður hafði Indira að visu
tryggt sér óbeinan stuðning
Rússa. Um skeið var óttast að
það kynni að leiða til ofmikilla
rússneskra áhrifa i Indlandi,
en Indira hefur sýnt á siðari
hluta nýliðins árs, að hún ætl-
ar sér ekki að vera háð Rúss-
um, þótt hún hafi vinfengi við
þá. Sambúðin við Bandarikin
hefur færzt i betra horf aftur,
og Nixon hefur nýlega skipað
sendiherra i Indlandi, sem
þykir liklegur til að vinna að
bættri sambúð Indlands og
Bandarikjanna.
ÞAÐ ER Indiru ómetan-
legur styrkur i hinu vanda-
sama starfi hennar, að hún
hefur óvenjulegt starfsþrek.
Venjulega byrjar starfsdagur
hennar klukkan hálfsjö að
morgni. Meðan hún snæöir
morgunverðinn les hún
skýrslur frá sendiherrum Ind-
lands viða um heim. Siðan
ræðir hún við helztu sam-
starfsmenn sina og skipulegg-
ur starf dagsins. Þá hefjast
viðtöl, en hún reynir að veita
sem allra flestum áheyrn,
enda segir hún, að þannig öðl-
ist hún mestu þekkingu á mál-
efnum Indlands. Ef hún þarf
ekki að mæta i þinginu, heldur
hún að viðtölum loknum til
stjórnarskrifstofu sinnar. Þar
borðar hún hádegisverð og
vinnur oftast til klukkan sjö að
kveldi. Kvöldverð snæðir hún
venjulega klukkan hálftiu og
les oft eftir það eitthvert létt
efni, einkum þó ljóö, en venju-
lega fer hún ekki að sofa fyrr
en um tólfleytið.
Indira ferðast allmikið um
riki sitt og reynir þá að hitta
sem flesta að máli og hafa
sem nánust skipti við al-
menning. I ferðalögum hennar
kemur vel i ljós, hve mikla
vinsælda hún nýtur. Ekkert
veitir lífinu meira gildi, segir
hún, en að vinna fyrir aðra.
Afi minn sagði, að menn skipt-
ust I tvo hópa eða þá, sem
vinna, og þá, sem njóta ávaxt-
anna. Ég vil fylla fyrri hópinn,
enda er samkeppnin þar
minni, bætir hún oft við.
Þ.Þ.
Þ.Þ.