Tíminn - 05.01.1973, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Föstudagur 5. janúar 197:5
Föstudagur 5. janúar 1971!
TÍMINN
Þorsteinn Matthíasson:
I LANDI KVOLDRODANS
A þcim tima sumars, þegar
húm kviildsins brcgöur hljóölátri
dulúö yfir vötn og velli, háran
hjalar vift bláan sand og lcikur
lctt vift kalda klappar kinn, sá cg i
fyrsta sinn island, hinn þckkta
lifshcim ævi minnar, hvcrfa i blá-
móftu fjarlægftar aft haki, og
framundan bcift min endalaus
viftátta þcirrar vcraldar, sem cg
kunni cngin skil á iinnur en þau,
scm ncma má af frásögnum
þeirra manna og kvenna, scm
lcngra og betur hafa lcitaft cn cg.
Heimur er vestan vift hal'ift.
Land, sem fyrir eitt hundraö ár-
um heift ónumift og varft fóstur-
land islenzku innflytjendanna,
sem aft hætti Austmannanna, for-
feftra sinna, þoldu illa stjórnar-
farslega ánauft, er gerfti þeim
ókleift aft mæta harftindatimabili
þvi, sem gekk yfir Island á seinni
hlula 19. aldar. Fólkift kaus frem-
ur aft leggja út i óvissuna en vesl-
ast upp ellegar vera „sett á
sveit.” Flestu var þvi ljóst, aft þaft
hlaut aft brjóta allar brýr aft baki
sér og átti þess naumast kost aft
snúa aftur, enda þótt framtiftar
gatan yrfti grýtt og hál.
Haft var þessi heimur, sem
mætti augum minum aft morgni
dags þann 3. ágúst i sumar, þegar
flugvélin frá Air Canada l'lugfé-
laginu l'laug inn yfir Manitoba-
lylki og lenli á flugvellinum i
Winnipcg.
Næstu niu vikur ferftaftist ég
Frú Lára Tergesen
svo um byggftir tslendinga,
kynntist högum þeirra og háttum
töluvert og naut gestrisni, sem
erfitt er aö lýsa meft orftum, þvi
aft hún kom ekki einungis fram i
rausnarlegum veitingum og vin-
gjarnlegum oröum, heldur var
hugblærinn, sem andafti til gests-
ins frá þessu fólki svo notalegur,
aft hann verður afteins skynjaftur
af þeim sem reynir.
Mér var þaft alls ekki ljóst fyrr
en ég var þarna á ferft, hver þrek-
raun þaft hefur verift fyrstu land-
nemunum að setjast þar aft. En
þótt fólkift væri flest fátækt þegar
þaft yfirgaf ættland sitt og ætti lit-
iö skotsilfur til aft bera fyrir sig i
nýja landinu, haffti þaft þó nokkra
heimanfylgju, sem gagnaftist þvi
vel þegar vestur kom. A fimmtiu
ára afmæli islenzku byggftarinn-
ar i Dakota, sem haldin var aft
Mountain 1. júli 1928, flutti séra
Rögnvaldur Pétursson ræftu og
komst þar meftal annars svo aft
orfti:
„Vér minnumst þess öll, sem til
fyrri áranna munum, aft þaö var
islenzka þrautseigjan, er yfir-
steig örftugleika frumbýlingsár-
anna, islenzka iftjusemin, sem
varnafti bjargþrotum, islenzk
handavinna, er klæddi börn og
íullorftna, islenzk hagvirkni er
hlóft bæjarveggina og refti yfir
brún af brún, islenzkir völundar,
er smiöuftu allt, er hafa þurfti til
heimilisnota, islenzkar sögur er
breyttu hreysunum i hallir,
kenndu börnum og unglingum aft
umgangast tigna menn, luku upp
fyrir þeim heiminum sem bók,
léftu þeim vængi kvöldroftans, svo
þau gátu kosift sér hvern þann
leikvöll er þau vildu, lengra út i
óvissunni og auftninni, i landi
allra leyndardóma, eöa niftur aft
sjónum, þar sem hinum fornu
konungum ævintýranna verftur
reikaft, er þeir geta ekki sofift.
Þaft var islenzk umhyggja, er
vitjafti þeirra ér einangraftir voru
og einmana, miftlaði þeim, er fyr-
ir missi urðu efta heilsubresti.
Þaft var islenzkt skaplyndi, er
varftist umskiptingsáhrifum
hversdags erfiftisins, meft þvi aö
gera sér einatt gaman úr van-
höldum og vitleysu, slyppni og
hrakförum sjálfra sin og annarra.
Þaft voru islenzk spakmæli, er
bezt kenndu mönnum að þekkja
lifift, islenzkur metnaöur, er dreif
menn til hugsanasjálfstæftis og
framsóknar, islenzk trú á lifinu er
létti undir sporin. En umfram allt
þó, var þaft islenzk tunga, sem
var i meft og undir öllu þessu, er
hélt sálum manna vakandi.”
Þannig hafa Islendingarnir,
þetta litla þjóöarbrot i mannhafi
milljónanna, verift uppruna sin-
um trúir og alift i vitund sinni
sterka og virftulega þjófternis-
kennd, sem hefur aukiö styrk
þeirra og samheldni innbyrftis, og
ennþá virftist enginn fölskvi fall-
inn yfir.
Skúli Jóhannsson, formaftur
Þjóðræknisfélags tslendinga i
Vesturheimi, tók mér ákaflega
vel og greiddi götu mina eftir þvi
sem honum var unnt. Þegar hann
varft þess visari, aft ég haffti hug á
aft vera eitthvaft á Gimli, útveg-
afti hann mér samastaft hjá for-
manni þjóftræknisdeildarinnar
þar, frú Láru Tergesen og manni
hennar, Joe Tergesen kaup-
manni. Hjá þeim dvaldi ég svo i
þrjár vikur og fjórum dögum bet-
ur.
Það er full ástæfta til aft kynna
þessi hjón islenzku fólki, þvi aö á
næstu árum er þess aft vænta, aft
samskipti aukist milli Vestur og
Austur - íslendinga, hvorum
tveggja til aukinnar auftnu.
Islendingur, sem ferftast til
Nýja-tslands i Kanada og kemur
til Gimlibæjar, á traustan hauk i
horni, þar sem þessi hjon eru.
Einkum kemur það i hlut frú
Tergesen að greifta götu gestsins,
þar sem hún vinnur svo mikift að
þjóftræknismálum og stendur i
fararbroddi fyrir störfum deild-
arinnar á Gimli.
Nú mætti ef til vill ætla, að ég
miklafti fyrir mér og öftrum gest-
risni og góftan hug þessara vest-
ur-islenzku hjóna og talafti þar
eingöngu út frá eigin reynslu En
svo vill til, að ég hef einnig vift aft
styftjast greinagófta og trúverft-
uga umsögn enskrar konu, mrs.
Ethel Howard, sem er mikill Is-
lendingavinur og hefur starfað
með frú Tergesen. Þessi kona,
mrs. Howard, vinnur nú að gerð
bókar um Manitoba. Ummæli
hennar birtust i viðlesnu kana-
disku blafti og fara hér á eftir i
lauslegri þýðingu:
— Lára Tergesen er merkileg
kona, meft óviðjafnanlegt þol, og
þau eru mörg afreksverkin sem
hún hefur unnift fyrir byggftarlag
okkar, sum þeirra ókunn okkur
llestum. En Lára er ekki einungis
blifta, lágmælta og hógværa kon-
an, sem tengd er svo mörgum Is-
lenzk-kanadiskum vinum okkar.
Hún er heiftarleg hreinskilin og
blátt áfram, og þegar hún er ekki
sammála þér, hikar hún ekki vift
aft segja þaft. Ef hún afthyllist
verkefni efta hugmynd gefst hún
aldrei upp fyrr en hún hefur yfir-
unnift þá öröugleika, sem i vegi
standa.
Hún getur gleymt, þótt henni og
öftrum verði sundurorfta, og end-
urfundiö einlægan vinarhug án
eftirmála.
Lára Tergesen, fædd Sól-
mundsson, á djúpar rætur á Gimli
og Nýja-Islandi og henni er i blóft
borift stolt og þrautseigja land-
nemanna. Hún ólst upp i stórri
fjölskyldu, þar sem Lútherstrú og
Únitaratrú ollu beiskri sundur-
þykkju, en varft út úr þvi öruggur
fylgjandi og stuöningsmaftur Lút-
herstrúar og umburftarlynd
gagnvart únitörum.
Hún giftist inn i heldri
lútherska fjölskyldu i Gimli, þeg-
ar hún, ung kennslukona, giftist
S.J. (Joe) Tergesen, syni braut-
ryftjandi kaupmanns og leifttoga i
byggftarlaginu. Þau voru gefin
saman á islenzka sumardeginum
fyrsta, fimmtudaginn 21. april.
Kennsluferill Láru hófst
snemma. Þegar hún var ung
stúlka innan vift tvitugt, meft sitt
jarpt hár niftur á bak, sendi hún
inn umsókn og fékk stöftu sem
stundakennari i Berlo, þar sem
sumir nemendurnir voru næstum
jafnaldrar hennar.
Þegar hún kom aftur til Gimli,
fæftingarhérafts sins, sökkti hún
sér strax niður I félagsstörf og
varð virkur þátttakandi i iþrótt-
um, kvenfélaginu og kirkju eða
safnaftarstörfum. Ljósmynd af
fyrsta skautasvellinu utan dyra,
sýnir Láru á skautum með is-
hokkilifti stúlkna.
Þótt Lára sé nú komin á sjö-
tugsaldur, er hún ennþá virk
iþróttakona, hefur mikinn áhuga
á isknattleikjum og var meðal
þeirra fremstu i flokki kvenna á
Gimli. Þol hennar sýndi sig áriö
1970, þegar hún gaf sinn hálfpott
af blófti, eftir að hafa unnift i
Tergesenverzluninni allan daginn
og fór svo strax i isknattleik á
skautasvellinu.
Lára er lifstiðar heiftursfélagi i
kvenfélaginu á Gimli. Er hún vel
aft þeim heiðri komin, þvi hún
hefur unnift félaginu lengi og
gegnt þar mörgum mikiivægum
trúnaftarstörfum. Einn minnis-
varftinn um framúrskarandi störf
hennar i þvi félagi er Evergreen
héraftsbókasafnift. Hug.myndin aft
þvi fæddist i frjósömum heila
hennar. Þessi ásetningur hennar
aft stofna héraðsbókasafn, varft til
þess, að allir kepptu aft þvi marki
og árangurinn varft jafnvel betri
en hún haffti látift sig dreyma um.
Þetta fyrsta héraftsbókasafn náði
til fimm sveitarfélaga.
Lára Tergesen átti einnig sæti
skólanefnd Gimli i mörg ár og
varft formaftur hennar. Hún
mætti andstöftu þegar ákvarða
átti hvar reisa skyldi nýjan skóla,
en málstaftur hennar sigrafti og
þrátt fyrir þaft, þótt ýmsum sýnd-
ist á annan veg er þaft skoftun
ókkar aft þar hafi verift rétt ráftift.
Þau Lára og Joe eiga tvo'syni,
Joe, iyfjafræfting og Terry, arki-
tekt. Þegar þeir voru uppkomnir
og fóru aft heiman, fór Lára i
verzlunina meö manni sinum og
hefur siftan verift þar hans trausta
hægri hönd. I búðinni hefur hún
verift tillitssöm viö fjölda nýlifta,
sem þar hafa unnift gegnum árin.
Þeir sem alltaf hafa búift i kaup-
staft, geta naumast fullkomlega
gert sér grein fyrir þvi, hve mik-
ils virfti vingjarnlegt andlit
verzlunarfyrirtæki getur verift
manni, sem er ókunnugur og ný-
kominn i byggftarlagift.
Þrátt fyrir félagsstarfsemi sina
og vinnu i verzluninni, hefur Lára
gefið sér góftan tima til að sinna
fjölskyldu sinni. Gamla virftulega
Tergesensheimilift, sem hún og
Joe fluttust á þegar móftir hans
lézt, er flestar helgar samkomu-
staftur allra sonarsona hennar og
sonardóttur.
A seinni árum hefur Lára eink-
um helgaft Islendingafélaginu
starfskrafta sina. Hún var fyrir
nokkrum árum kosin forseti þess
og hefur siðan varift miklum tima
fyrir þetta félag, sem hefur að
aðalmarkmifti varðveizlu is-
lenzkrar menningar og islenzkrar
tungu. A þeim tima, sem hún hef-
ur gegnt forsetastörfum hefur
áhugi glæðzt og meftlimum fé-
lagsins fjölgaft. Meðal verkefna,
sem unnið hefur verið aft, er gerð
landakorts, þar sem á eru merkt
öll gömlu býli landnemanna og
þar skráft islenzku nöfnin. Einnig
er takmarkift aft varðveita gamla
kirkjugarftinn vift Sjöundugötu.

Hus Tergescnhjónanna að Gimli. Húsiðer 60 ára gamalt og vel viðhaldið eins og sjá má. Ljósm. ÞM
Hið athafnasama hf Láru er
kannske leyndardómurinn aft
góftri heilsu hennar og unglegu
útliti, þó komin sé hún á þann ald-
ur, sem árin fara aft setja mark
sitt á marga. Henni eru i blóft
bornir persónueiginleikar hinna
styrku landnema, sem komu frá
tslandi aft ströndum Winnipeg-
vatns og byggöu nýlendu, ein-
staka i sinni röft, þrátt fyrir næst-
um óyfirstiganlega örftugleika.
Þannig farast mrs. Howard orft
og mun þar ekkert ofmælt.
Dvöl min á heimili Tergesen
hjónanna sannfærfti mig um, aft
þarvoru á ferft heilsteyptar og
mætar manneskjur, isienzkar aft
eftli en þó góftir þegnar sins fóst-
urlands. Joe Tergesen er mjög
viftfelldinn maftur. Þótt hann sé
kominn af fjölskyldu, sem kölluft
var heldra fólk og sé maftur vel
fjáftur, er hann alúftlegur i fram-
komu og viröist ekki gera neinn
mun rikra og snauftra, ef hann
leggur manngildi þeirra nokkuft
aft jöfnu.
Félagiö styrkir nú starfsemi
Menningarsamtaka tslendinga,
sem hafa meftal annars þetta mál
á dagskrá.
Þrátt fyrir framtakssemi sina
ber Lára framar öllu öftru um-
hyggju fyrir manni sinum Joe,
sem er heimakær maftur og vill
hafa hana vift hlift sér eins mikift
og unnt er. Hún er stöftugt hans
hjálparhella og félagi, jafnframt
þvi aft taka virkan þátt i félagslif-
inu, sem hún hefur lifandi áhuga
fyrir.
Lára og Joe Tergesen með sonarsyni sinum.
Þórður Tómasson:
„Gáðu að, hvað segirðu"
GesturGuftfinnsson blaftamaftur •
ber hönd fyrir höfuft sér i Timan-
um 8. desember. Svargrein hans
við grein minni um Þórsmörk og
afréttalýsingar frá 5. des. er ivift
lengri en grein min. Minni ró hef-
ur hann gefift reifti en ég, sem
hann ætlar, aft hafi e.t.v. komizt
upp i þaft aft telja upp aft 10 á 11
árum til að sefa illt skap mitt.
Ekki getur árangur Gests talizt
aft sama skapi góftur og greinin er
löng, þvi athugulir lesendur
beggja greinanna munu sjá um
það er þrýtur, að athugasemdir
minar standa óhaggaftar.
Ekki kemst ég hjá aft svara
örvum þeim.sem að mér er beint i
greininni, þar sem sum orft min
eru rangfærft, mér gerðir illir
þankar i annarra garft, jafnvel
gamalla góðvina, og sumt staft-
hæft gegn máli minu ranglega.
Þarflaust er að ræða reifti efta
móftgun i sambandi vift athuga-
semdir minar. Hér gildir þaö eitt,
hvort satt og rétt skuli frá segja
efta ekki. É hef þaft álit á Rangæ-
ingum og Eyfellingum, aft þeir
hefðu átt hægara meft aft skrifa
skýrt og rétt um byggftir sinar en
flestir eða allir aftkomumenn eða
„útlendingar” eins og Gestur orft-
ar þaft, óg þeir hefðu mátt móðg-
ast fyrir aft fram hjá þeim skyldi
gengið. Ætla ég.að það álit rýri i
engu veg Gests Guftfinnssonar
efta annarra góftra manna. Orfta
sinna er hver ráftandi, einnig
Gestur i einkunn þeirri, er hann
gefur orðum minum: „mest-
megnis einber tittlingaskitur og
hótfyndni”.
Þórsmerkurpésann, sem Gest-
ur nefnir svo, keypti ég aft sönnu
og las nýútkominn, en siftan hefur
hann legið óhreyfftur i bókum
minum, og má virfta mér þaft til
lasts eöa lofs eftir atvikum. Mér
færði hann engin ný fræfti, sem ég
vissi ekki áftur, en ýmsum kann
hann aft hafa komift aft góftum
notum, þótt eitt og annaft þyrfti
endurbóta.
Gestur kveður hróðugur upp úr
meft þaft i grein sinni, aft ef við
einhvern sé að sakast um veilur
varftandi örnefni, þá sé sá maftur
Þórftur Tómasson. Nú sér hann
ástæöu til aft tilkynna eina notaða
heimild sina, örnefnaskrár. Ekki
synja ég fyrir, að sjá megi á þeim
aft nokkru handbragft mitt, og lik-
lega eru þær nokkuft góftar það
sem þær ná. Þetta eru þó engar
heilagar skrár, sem ekki megi um
bæta. Undanfarin ár hef ég farift
yfir skrárnar meft þetta i huga og
spurt frófta menn. Hefur þaft leitt
ýmislegt nýtt i ljós, m.a. örnefni,
sem bæta þurfti inn i á stöku staft.
Arangurinn liggur hjá mér i
heimildasafni minu um Þórs-
mörk og nálæga afrétti.
Hvert er þá matarbragft Gests
af þessu mér til vanvirftu? Fyrst
þetta, að hafa leitt hann á villi-
götu varðandi búsetu Sæmundar
rika og Magnúsar frá Hólmum
inni i Húsadal. Þaft er hvert
mál sem þaft er virt. Al-
menn gömul sögn sagði, aft þeir
félagar hefðu búift þar tvö ár, og
vist voru þeir þar drjúgan hlut af
árunum 1802 og 1803, en aft sönnu
afteins eitt fardagaár, Húsakosti
sinum munu þeir hinsvegar hafa
komift upp að verulegu leyti 1801.
örnefnaskráin er eingöngu byggft
á munnlegri frásögn og meta
verftur hana út frá þvi.
Meft útúrsnúningi og háði reyn-
ir Gestur að klekkja á mér i um-
sögn um örnefnið Eggjar utast á
Þórsmerkurrana. Ég dró ekkert
úr þvi, aft þar hétu Eggjar, en
tanginn, sem þær eru á, heitir
Ranatá.
Engin ádeila á Gest fólst i orð-
um minum um Tvistæftur, þar
sem ég vitna einmitt til örnefna-
skrár um fyrri staðsetningu.
Ekki ferst Gesti betur rófturinn,
er hann vitnar til gamla frænda
mins, Páls alþingismanns i Ar-
kvörn, um Grautarlág á Almenn-
ingum. Oft hef ág farift upp eftir
þeirri lág i smalamennsku og
alltaf haft bæjarrústina á vinstri
hönd og dysjahæftina á hægri
hönd. Lágin skilur á milli bæjar-
stæðis og dysja og er þvi austan-
hallt við bæjarstæðið, gn ekki
vestan.
Gestur telur réttilega, að tak-
markaft rúm Árbókar setji efni
skorftur. Eitthvaft heffti þó mátt
inn setja i stað haldlitilla hug-
mynda um Þórsmörk og dansa-
gerftir Sturlungaaldar. Og úr þvi
Gestur minntist á annað borft á
ber Sæmundar. i Odda, þvi lét
hann þá ógert aft geta um blessuft
einiberin i Miðmörk, (Þórs-
mörk), sem þaftan voru flutt i
miklu magni á 18. öld? Heimildin
segir, aft þau hafi gengift kaupurr
og sölum og verið etin meft harð
fiski og smjöri. Gestur segist ekki
hafa gleymt drápsbólunum. Má
vera. Hvergi sé ég þó orðift dráps-
bóli Árbókinni, en kannski hef ég
ekki leitað nógu vel.
Léttilega hristir Gestur fram af
sér þau glöp að hafa fært heilan
afrétt úr stað (þ.e. Múlatungur)
meft viðeigandi nafnaruglingi.
Liklega þýftir nú ekki aft minna
Gest á þaft, að ég benti honum i
tveggja manna tali á færslu
Múlatungna á korti Þórsmerkur-
pésans nýútkomins. Sjálfsagt er
honum það löngu gleymt efta
hann hefur misskilið mál mitt.
Eina breytingin á korti Arbókar
frá korti Þórsmerkurpésa er sú,
- að Guftrúnartungur eru færðar út
yfir Múlatungur, en Múlatungur
eru áfram hafðar á Goðalandi.
I fyrri grein minni drep ég á
Hrunárjökul efta Hrunajökul. Þar
hefur fallið niftur eitt atrifti: Und-
an jöklinum fellur Hruná eystri
efta Hrunakvisl.
Aldrei voru Austurfjallamenn i
vafa um Heljarkamb efta Hruna,
Bláfell þekktu þeir á Múlatung-
um, og ég man, aftÁrni Einarsson
i Múlakoti átti hægt með aft visa á
Molda, er ég smalafti með honum
Teigstungur.
Sjálfsögft krafa til Ferðafélags
Islands er sú aft láta prenta af-
réttakort Arbókar 1972 að nýju og
setja örnefni inn á réttum stöft-
um.
Skilgreining min um Fimm-
vörðuháls segir Gestur aft sé
röng. Ég visa þvi til föðurhúsa.
Er þaö i raun og veru dómur
hinna visu feðra i feröamálum, að
margra alda gömul, staðbundin
örnefni skuli nú ýmist færð úr
staftefta út til allra átta eftir einni
saman óskhyggju ókunnra ferfta-
manna? Það eitt er vist, að ör-
nefnift Fimmvörftuháls gildir i
dag i augum heimamanna aðeins
um hálsinn, sem ber skála Fjalla-
manna.
Artal siftasta lambarekstrar
hér norftur um jökul gefur Gesti
tilefni til þeirrar furftulegu stað-
hæfingar, að ég sé aft berja á Sæ-
mundi i Mörk i gröfinni. Hverju
þjónar slikur hugsunarháttur?
Artalift 1917 er rétt. Um þessa
ferft hafði ég glöggar sagnir frá
gömlum Austurfjallamönnum,
Jónasi Sigurftssyni i Hlift, Sigurfti
Jónssyni i Eyvindarhólum og
fleirum. Hér vill lika svo til, aft
enn eru á lifi menn, sem fylgdu
rekstrinum. Óskar Gestur e.t.v.
eftir vottorftum frá þeim, ef hann
trúir ekki orftum minum? Sóma-
maðurinn Sæmundur Einarsson I
Stóru-Mörk var góftvinur minn,
gætinn, vitur og vandaftur i öllu.
Virðing hans rénar i engu, þótt
skeiki um þetta eina ártal i fræð-
unum.
„Það hefur við engin rök að
styftjast og er alveg út i bláinn
mælt” segir Gestur um þaft, sem
hann nefnir minn mikla ásteyt-
ingarstein’’ Jöldustein. Það
skyldi nú vera. Ekki er vitað,
hvor orftmyndin Jöldusteinn efta
öldusteinn er réttari. Njáls saga
notar þá siftari. Látum þaft liggja
á milli hluta. örnefnift virftist
gleymt á fyrri hluta 19. aldar.
Páll Sigurftsson i Árkvörn
(1808—1873) kveftur upp úr meft
það, aft Lausalda sé Jöldusteinn.
Ekki er vitaft um heimild hans
fyrir þvi aft ég ætla. örnefnift
Lausalda er þekkt frá skjali frá
1833. Einar Sighvatsson, fræfti-
maftur á Yztaskála (f.1792),
þekkir ekki annaft nafn á Laus-
öldu. Sighvatur Arnason, al-
þingismaftur i Eyvindarholti
í f. 1823), nefnir steininn i
Hoftorfu, Jöldustein. Sigurftur
Vigfússon fornfræftingur taldi lik-
legra, aft þaft væri hinn rétti land-
námssteinn. Vel má vera, aft
Lausalda sé Jöldusteinn, en ég
hygg, aft erfitt sé aft sanna þaft
meft fullyrftingu einni saman.
Minni ásteytingarsteinn er þetta
fyrir mér en Gestur ætlar.
Ástæfta væri til aft fjalla um
fleiri atrifti i grein Gests, en bifta
má það um sinn og skal hér mál
falla.
Fyrir nokkru siftan, birtist
frétt i einu dagblafti i Rvik, aft
allmörgum folöldum, sem átti
aft flytja út var neitaft um út-
flutningsleyfi af Búnaftarfé-
lagi tslands. Þaö kom fram i
blaftinu aft veröift per stykki
væri um 9.500,00 kr. og þætti of
litiö verft. Þessi ákvörftun hef-
ur sjálfsagt glatt marga, og
þeir hinir sömu vonast eftir aft
á þvi yrfti staftið framvegis.
Samt sem áftur hefur núna i
haust verift flutt út þó nokkrir
tugir af folöldum, um verftift
hefur ekki frétzt frekar.
Þaft má segja, aft engu sé
eirt, ef útlendingar eiga i hlut.
Þaft er einkennilegur
verzlunarmáti aft rjúka til og
flytja út folöld i staftinn fyrir
aft ala þau upp og selja siftan 5-
6 vetra, þaft er og aft flytja út
óunna vöru. Nú eru miklar
birgftir af heyi i landinu, svo
bændur þurfa ekki þess vegna
aft gripa til svona úrræftaleiða,
ekki sizt þegar um lélegt
kaupverft er aft ræfta, eða
minna en þau ganga manna á
milli innan lands. Þjóöin er
sem betur fer farin að rétta úr
kútnum eftir aldagamla erfifta
baráttu i verzlunarmálum.
Vift eigum aft hugsa og fram-
kvæma sem fullvalda riki, en
ekki vera meö minnimáttar-
kennd gagnvart útlendingum,
þótt þeir brosi blitt og skjalli
nokkra framá menn i hrossa-
rækt. Það er niftrandi fyrir
hrossaeigendur og útflytjend-
ur aö ganga inn á svona
smánarverft. Viftskulum vera
minnugir þess, aft hvergi er
betri fiskur i heiminum, en frá
tslandi. Hrossastofninn is-
lenzki á engan sinn lika i
heiminum, sökum eftliskosta
og ganghæfni. Samt sem áftur
viröast vera til menn, sem
vilja gefa þetta útlendingum.
Vift skulum athuga aftra hlift á
þessu máli.
Hvaft kostar eitt folald,
komift á borft neytanda? Vift
skulum reikna meft 90 kg. fol-
aldi, búftarverft er um 130,00
kr. perkg. i heilum skrokkum.
Miðið vift þetta verft þarf
neytandinn aft borga um
12.000.00 kr., þegar útlending-
ar þurfa aft borga fyrir eitt lif-
andi folald niu þúsund og
fimm hundruft krónur, verft-
um vift hér heima að borga um
tólf þúsund fyrir eitt dautt fol-
ald.
Þaft hefir alltaf legift sú
hætta i aft flytja út folald,
hryssur og óvanafta hesta, aft
útlendingar færu aft rækta
sjálfir hross af islenzkum
stofni. Þegar fyrst var farift
inn á þessa braut, gerftu for-
ráftamenn sér ekki grein fyrir
þvi, hvaft mundi gerast, ef þaft
ætti sér staft, sem þeir reyndar
máttu reikna meft. Þaö er þess
vegna ekki dyggft þessara
áminnstu forráftamanna aft,
þakka, hvaft okkur áhrærir. aft
úti i löndum væru nú risin upp
ræktunarstöftvar i stórum til á
islenzkum hrossum, siftur en
svo. En móftir náttúra fer sin-
ar leiðir, hvaft sem hver segir,
og fyrir hennar tilverknað hef-
ir ekki öftrum tekizt þaft sem
vift getum.
SMARI