Tíminn - 02.02.1973, Síða 9

Föstudagur 2. febrúar 1973
TÍMINN
9

Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-:j
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,:!
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timans);!
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason, Ritstjórnarskrif-;!
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, símar 18300-18306.!
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðsiusimi 12323 — auglýs-i
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjald.'!!!
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-i
takið. Blaðaprent h.f.
Bretar geta lært af
Bandaríkjamönnum
Brezkir fjölmiðlar hafa flutt þær fréttir og
m.a. talið sig hafa það eftir brezka utanrikis-
ráðherranum, að Islendingar væru að veikjast
i landhelgisdeilunni sökum atburðanna i Vest-
mannaeyjum. M.a. muni undanlátssemi
tslendinga stafa af þvi, að Bretar hafi boðið að-
stoð vegna eldgossins i Heimaey. Norsk blöð
hafa tekið undir þetta og talið íslendinga nauð-
beygða til samninga við Breta, þar sem þeir
standi á gjaldþrotsbarmi. Um allar þessar
sögusagnir er það að segja, að þær eru ger-
samlega úr lausu lofti gripnar. íslendingar
munu þiggja aðstoð af Bretum eins og öðrum
vegna atburðanna i Vestmannaeyjum, ef hún
verður veitt, en þeim dettur ekki i hug að væna
Breta um að þeir setji einhver skilyrði fyrir
hjálpinni. Ef svo væri, yrðu íslendingar að
taka slika aðstoð til sérstakrar athugunar áður
en hún yrði þegin.
Það ætti að liggja öllum i augum uppi, að at-
burðirnir i Vestmannaeyjum hafa ekki haft
nein áhrif á afstöðu íslendinga i landhelgis-
málinu, nema þá þau, að gera þeim enn ljósara
en áður hve mikilvægt er að verja fiskimiðin.
íslendingar geta lika beðið rólegir átekta i
landhelgisdeilunni, þvi að þeir hafa gert Bret-
um sanngjarnt sáttatilboð, en þvi hefur hingað
til verið hafnað af Bretum.
Selja má, að það tilboð, sem íslendingar hafa
gert, hafi i meginatriðum verið byggt á land-
helgissamningi, sem gerður var milli Banda-
rikjanna og Brasiliu á siðastl. vetri. Sú
samningur veitir bandariskum rækjubátum
undanþágur innan fiskveiðilandhelgi Brasiliu,
sem Bandarikin viðurkenna ekki. Höfuðatriði
hans eru þessi:
1. Samið er um ákveðna tölu og stærð skipa.
2. Samið er um ákveðin svæði og ákveðinn tima
sem skipin megi veiða innan svæðanna.
3. Eftirlitið með samningnum er i höndum
strandrikisins. íslendingar hafa i næstum heilt
ár verið reiðubúnir til samninga við Breta á
þessum grundvelli, en Bretar hafa hafnað þvi.
Þeir hafa hvorki viljað semja um tölu eða
stærð skipa og þeir hafa ekki viljað semja um,
að eftirlitið væri i höndum strandrikisins. Á
þessu hafa samningarnir strandað. 1 staðinn
hafa Bretar boðið fram óraunhæfar tillögur,
eins og að samið verði um vist aflamagn eða
ákveðna úthaldsdaga. Þessar tillögur þeirra
eru algerlega óraunhæfar, þvi að ómögulegt
væri fyrir íslendinga að fylgjast með fram-
kvæmd þeirra.
Ef Bretar vilja sýna sanngirni i þessum mál-
um, eiga þeir að fylgja fordæmi Bandarikja-
manna, er þeim sömdu við Brasiliumenn. Enn
hefur ekki verið bent á annan grundvöll, sem er
eins skýr eða fullnægir betur þeim óskum
beggja, að ljóst sé, hvað samið er um og að
hægt sé að fylgjast með þvi, að það sé haldið.
Á orðsendingu þeirri, sem forsætisráðherra
Breta sendi forsætisráðherra Islands á siðastl.
hausti var ekki annað ráðið en að Bretar væru
tilbúnir til að ræðaum tölu og stærð skipa.
Þegar til kom reyndist það ekki. Strax og Bret-
ar eru reiðubúnir til að ræðast þannig við á
grundvelli bandariska-brasiliska samningsins,
geta viðræður hafizt að nýju. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Tanzambrautin verður góð
auglýsing fyrir Kínverja
Hún mun afla þeim álits og vinsælda í Afríku
FYRIR tæpum fimm árum
hófu kinverskir verkfræöingar
að mæla fyrir járnbraut frá
Dar-es-Salaam i Tanzaniu tií
Kapiri Mposhi i Zambiu, sem
yröi um 1800 km löng. Oll vest-
rænu stórveldin, þ.e. Banda-
rikin, Bretland, Frakkland og
Vestur-Þýzkaland, höfðu þá
neitaö Tanzaniu og Zambiu
um tæknilega og fjárhagslega
aðstoö til að byggja járnbraut-
ina. Talið er, að Sovétrikin
hafi gert það einnig, þótt ekki
hafi þaö verið staðfest. Undir-
tektir Alþjóðabankans höfðu
einnig verið mjög neikvæðar.
Allir höfðu þessir aðilar talið
sig komast að þeirri niður-
stöðu, að aðstæður til þess að
leggja slika járnbraut væru
svo erfiðar, að framkvæmdin
yrði alltof dýr og myndi aldrei
borga sig fjárhagslega. Rikis-
stjórnir Zambiu og Tanzaniu
viidu samt ekki gefast upp,
enda lágu hér einnig pðlitiskar
ástæður að baki, þar sem slik
járnbraut myndi mjög draga
úr þörf Zambiu fyrir flutninga
um Rhodesiu, Suður-Afriku og
portögölsku nýlendurnar.
Zambia yrði miklu sjálfstæð-
ari og óháðari eftir en áður.
T.d. gæti hún flutt alla kopar-
framleiðslu sina með slikri
járnbraut, en kopar er dýr-
mætasta útflutningsvara
Zambiu. Með þvi að stöðva
kopaflutningana geta umrædd
riki hæglega gert Zambiu fjár-
haglega gjaldþrota.
Klnverskur vinnuflokkur kemur til Dar-es-Salaam
ÞAÐ VAR undir þessum
erfiðu og vonlitlu kringum-
stæðum, að rikisstjórnir
Zambiu og Tanzaniu sneru sér
til stjórnarinnar i Peking, og
báðu hana um tæknilega og
fjárhagslega hjálp. Kinverjar
höfðu þá veitt vanþróuðum
rikjum ýmsa aðstoö, en enga i
likingu við það að leggja um-
rædda járnbraut. Niðurstaðan
varð samt sú, að þeir tóku
þetta verk að sér og lofuðu að
hafa lokið þvi á miðju ári 1975.
Sumarið 1970 höfðu þeir lokið
öllum mælingum og undirbún-
ingi og hófu þá sjálft verkið.
Þeir luku fyrsta áfanganum,
sem er frá Der-es-Salaam til
Mlimba, fyrir árslok 1971.
Þetta er um 500 km vega-
lengd. Siðan hófst einn erfið-
asti hluti verksins, eða á milli
Mlimba og Kakambaku. Þetta
er ekki nema 150 km vega-
lengd, en á henni þarf að gera
18 mikil jarðgöng og á annað
hundrað brýr. Þessum kafla
er nú að verða lokið og þykir
fullvist, að járnbrautin verði
komin til landamæra Zambiu
fyrir næstu áramót. Þetta
þýðir, að verkið er verulega
á undan áætlun, og þykir
Uppdráttur, sem sýnir
sennilegt, að járnbrautin nái
til Kapiri Mposhi einu ári á
undan áætlun. í Kapira
Mposhi á endastöö hennar að
verða, enda eru mestu kopar-
námurnar á þessu svæði. En
koparflutningar um járn-
brautina munu hefjast fyrr
eða i byrjun næsta árs.
TALIÐ er, að það hafi komið
vestrænu rikjunum mjög á
óvart, þegar Kinverjar tóku
þetta verk að sér. Þau höfðu
ekki reiknað með þvi, að Kin-
verjar treystu sér til að ráðast
i slikt stórvirki i annarri
heimsálfu. Þau hefðu einnig
talið, að Rússar hefðu svo
mörg járn i eldinum, að þeir
myndu ekki geta bætt þessu
verkefni við sig. Forseti
Tanzaniu, Nyerere, hefur full-
yrt, að það hafi ekki verið af
fjárhagslegri umhyggju fyrir
Tanzaniu eða Zambiu, aö
vestrænu rikin neituðu aö taka
verkið að sér, eins og þau
vildu vera láta, heldur hafi
ameriskir og evrópskir auð-
hringar, sem hafa hagsmuna
að gæta i Rhodesiu og portu-
Tanzambrautina
gölsku nýlendunum, verið hér
að verki.
Fyrst i stað, munu þeir, sem
litu þessa framkvæmd óhýru
auga, hafa gert sér vonir um,
að Kinverjum myndi mistak-
ast verkið eða a.m.k. verða
langt á eftir áætlun. Raunin
hefur oröið á aðra leið og talar
það sinu máli um verkkunn-
áttu og eljusemi Kinverja.
Af hálfu stjórnenda
Tanzaniu og Zambiu mun það
eitthvað hafa verið óttast, að
Kinverjar myndu nota dvöl
sina i þessum löndum til pðli-
tisks áróðurs. Sú hefur ekki
orðið reyndin. Kinverjar hafa
reynt að hafa sem minnst
samskipti við landsmenn og
hefur það bersýnilegt verið
gert i þeim tilgangi að komast
hjá öllum árekstrum. Jafn-
framt hafa þeir forðast allan
áróður. Þeim er þvi borin sag-
an mjög vel. Kinverjar hafa
bersýnilega gert sér ljóst, að i
þvi er fólginn bezti áróðurinn
fvrir bá. Til iafnaðar hafa um
15 þús Kinv. og um 30 þús.
heimamenn unnið að lagningu
járnbrautarinnar siðan verkið
hófst fyrir alvöru.
VAFALAUST mun Tanzam-
járnbrautin, eins og þessi
járnbraut verður kölluð, hafa
mikil pólitisk áhrif. Hún tengir
Tanzaniu og Zambiu nánara
saman og gerir Zambiu miklu
óháðari i skiptum sinum við
suður-Afriku, Rhodesiu og
portúgölsku nýlendurnar.
Einna mikilvægast getur það
þó orðið, að járnbrautin verð-
ur góð auglýsing fyrir Kin-
verja i Afriku, þvi að segja
má, að þessi járnbrautarlagn-
ing hafi verið metnaðarmál
flestra svartra þjóða i Afriku.
Það verður munað, að Kin-
verjar komu til hjálpar, þegar
aðrir höfðu brugðizt, og leystu
verkið af höndum með mikl-
um myndarbrag.
Þ.Þ.