Tíminn - 30.03.1973, Blaðsíða 9

Föstudagur 30. marz 1973.
TÍMINN
9
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
. Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans).
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur í Bankastræti 7 — afgreiöslusimi 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Aörar skrifstofur: simi 18300. Askriftagjald 300 kr.
á mánuöi innan lands, i iausasöiu 18 kr. eintakiö.
Blaöaprent h.f.
—------------------<
Firrur Jóhanns
Mbl. tekur upp i forystugrein sinni i gær, þau
ummæli Jóhanns Hafsteins formanns á Alþingi
sl. þriðjudag, að með þvi að senda Alþjóða-
dómstólnum i Haag gögn varðandi útfærslu
fiskveiðilögsögunnar i 50 milur hafi islenzka
rikisstjórnin hafið skriflegan málflutning fyrir
dómnum og skriflegur málflutningur sé alveg
eins bindandi fyrir ísland og munnlegur mál-
flutningur og þess vegna eigi að senda mál-
flutningsmann til Haag, þegar farið verður að
fjalla um efnisatriði málsins.
í fyrsta lagi er það alger firra, að Island,
stundi skriflegan málflutning fyrir dómi,- þegar
hún sendir honum tilkynningu og röksemdir
fyrir þvi að hún viðurkenni ekki dóminn og af-
skipti hans og muni hafa úrskurði hans að
engu.
í öðru lagi svarar brezki dómarinn, Sir Ger-
ald Fitzmaurice, Jóhanni bezt i séráliti,þar
sem hann kvartar yfir þvi, að ísland skuli ekki
mæta fyrir dóminum en gefa út yfirlýsingar i
sifellu varðandi málið, sem Alþjóðadómstóln-
um sé skylt að taka til efnismeðferðar, án þess
að Island sé á nokkurn hátt skuldbundið dómn-
um og hyggist hunza úrskurð hans. Sir Gerald
segir m.a.:
,,En staðreyndin er sú, að samt sem áður
hefur ísland sent dómstólnum syrpu af bréfum
og simskeytum varðandi málið, sem oft hafa
innihaldið efni, sem gengur miklu lengra en
spurning um rétt dómsins til lögsögu, og hefur
snert sjálfan kjarna efnisatriða þess. ísland
hefur notað hvert tækifæri, sem gefizt hefur til
að gera hið sama með yfirlýsingum, sem gefn-
ar hafa verið, eða dreift hjá Sameinuðu þjóð-
unum og með öðrum hætti, en athygli dóm-
stólsins hefur auðvitað verið vakin á öllum
þessum yfirlýsingum með einum eða öðrum
hætti, eins og vafalaust ætlunin hefur verið.
Þvi miður má túlka þennan framgangsmáta
íslands á þá lund, að honum sé ætlað að skapa
íslandi næstum eins góða stöðu og ísland hefði
tekið beinan þátt i málflutningi fyrir dóminum
— (vegna þess, að dómstóllinn hefur i raun
vendilega athugað og fjallað um sjónarmið
íslands i málinu) — en á hinn bóginn ætlað að
gera íslandi kleift, ef á þyrfti að halda, að
viðhalda þeirri afstöðu,að ísland viðurkenni
ekki lögmæti málaferlanna eða niðurstöður
þeirra — eins og ísland hefur einmitt gert
varðandi leiðarvisun þá, sem dómstóllinn gaf
út 17. ágúst 1972.”
Við þessi orð brezka dómarans varðandi
hagsmunagæzlu islenzku rikistjórnarinnar i
þessu máli þarf engu að bæta.
Þá vitnar Mbl. i gær til ummæla eins af ráð-
herrum viðreisnarstjórnarinnar á árinu 1961
um að það væri hans skilningur, að einhliða út-
færsla Islendinga tæki gildi 6 mánuðum eftir að
Bretum og öðrum hefði verið um hana til-
kynnt,” ef ekki áður er búið að hnekkja henni
með úrskurði alþjóðadómstólsins.”
1 utanrikisráðuneytinu finnast engin skjöl,
sem gefa til kynna, að Bretar hafi haft slikan
skilning á samkomulaginu heldur þvert á móti.
Og Alþjóðadómstóllinn gaf út leiðarvisun i
ágúst 1972 áður en 50 milurnar tóku gildi um að
ísland ætti að fresta útfærslunni. Þann úrskurð
yrðum við að viðurkenna, ef við sendum mál-
flutningsmann til Haag. — TK
José AA. Ferrer, Time:
Nixon vill taka upp
dauðadóma að nýju
Draga þyngdar refsingar úr glæpum?
„SUMIR segja, að „lög og
regla” sé ekki annaö en dul-
nefni á kúgun og kreddufestu.
Þetta er háskaleg vitleysa.
Hér I Bandarikjunum tákna
þessi orö gæzku og heiöar-
leika”. Þannig fórust Nixon
forseta orö þegar hann var aö
mæla meö tillögum sinum um
löggæzlu og refsingar. Þessi
ummæli lýsa honum afar vel
og eru byggð á þeirri trú, aö
meirihluti Bandarikjamanna
sé honum samdóma.
Nixon er raunar ekki einn
um þessa skoðun. Nelson
Rockefeller i New York hvetur
eindregiö til lifstiðar fang-
elsisdóms yfir öllum fulltiöa
mönnum, sem sannir eru að
sök um dreifingu eiturlyfja.
Lögreglan nýtur aukinnar
viröingar i mörgum stór-
borgum. Fyrrvernadi lög-
reglumenn eru i framboði sem
borgarstjóraefni bæöi I New
York og Los Angeles. Fjögur
fylkisþing hafa þegar sam-
þykkt dauðarefsingu og um
það bil annað hvert fylki er aö
athuga um samþykkt slikra
laga. Forsetinn var þvi siður
en svo einn á báti þegar hann
hafði yfir ummælin hér að
ofan. Þegar hann vék kulda-
lega að „undanlátssömum
dómurum” virtist hann alveg
handviss um, að umhyggja
hæstaréttar fyrir sakborn-
ingum i glæpamálum á dögum
Warrens væri ekki annað en
leiö minning.
FORSETINN hafði greinilega
engar áhyggjur af harðýðg-
inni, sem i tillögum hans
fólust. Rökin, sem hann beitti,
hefðu þó átt að geta ýtt við
honum: „Bandarikjamönnum
var oft sagt siðast liðinn ára-
tug, að glæpamaðurinn bæri
ekki sjálfur ábyrgð á gerðum
sinum.... heldur þjóð-
félagið..” Þetta er ofeinföldun
þeirrar kenningar, að raun-
verulegt aðhald i glæpamálum
krefjist átaka við frum-
orsakirnar. Þegar hann svo
vikur að „endurheimtum
striðsföngum” sem „siðferði-
lega styrkum streng”, er
hjálpa muni þjóðinni til „að
losna við glæpi”, gerist hann
bæði sekur um ýkjur og stað-
lausar fullyrðingar.
Tillögur forsetans eru
strangar, enda þótt orð hans
kunni aö hafa verið laus i
reipum. Höfuðáherzluna
leggur hann á tvö umdeild
atriöi, þyngda dóma og dauða-
refsingu. Þetta vekur ýmsar
efasemdir. Draga þyngdar
refsingar til dæmis úr
glæpum? Visbending um nei-
kvætt svar gæti leynzt i þvi, að
Bandarikjamenn hafa lengi
beitt lengri fangelsisdómum
en nokkur önnur iðnvædd þjóð
og átt við hvaö mestan glæpa-
faraldur að strlða.
Beinskeyttari andmæli
bárust um daginn frá Fortune
Society, hjálparsamtökum
fyrrverandi fanga I New York.
Þeim þykir miöur, að stjórn-
málamenn spyrja þá aldrei,
„hvað fæli okkur frá
glæpum”, eins og stendur i
mánaðarriti þeirra, „en þeir
okkar, sem stunduðu smá-
þjófnaði og rán, minnast þess,
að viö háðum of haröa lifs-
baráttu á götunum til þess að
löggjöfin gæti haft hindrandi
áhrif á okkur. Við hugsuðum
ekki um handtökur þegar við
vorum að fremja glæpi”
JOHN Kaplan háskóla-
kennari við Stanford kemst
aðsömu niðurstöðu um lengda
fangelsisdóma, en af allt
Rafmagnsstóiiinn I rlkis-
fangelsinu I Iilinois
öðrum ástæðum: „Glæpa-
menn hafa enga ástæðu til
þess að óttasthegningarlöginá
stórum svæðum I Banda-
rikjunum. Það stafar einfald-
lega af þvi, að fylkisstjórn-
irnar eru ekki reiðubúnar að
inna af hendi þaö fé, sem
þyrfti til þess að heröa refs-
ingar verulega á þennan hátt.
Yfirvöldin vilja blátt áfram
ekki byggja og manna þau
dómhús og fangelsi, sem til
þyrfti. Fjárlög næsta árs gera
ráð fyrir 2,6 milljörðum doll-
ara til glæpavarna og einungis
tiundi hluti þess fjár á aö
renna til dómstóla og refsing-
ar”.
Helzta afleiöing þessa er, að
niu af hverjum tiu málum eru
útkljáð á þann hátt, að sak-
borningur játar sekt sina, en
það leiðir óhjákvæmilega til
vægari dóma. Kaplan varar
einnig við þvi, að þegar sé
tekið að hrikta i kerfinu öllu og
það brysti blátt áfram ef fjöldi
glæpamanna ættu að hljóta
þyngri dóma en nú tiðkast.
Loforð um vægari dóm valdi
þvi venjulega, að sakborn-
ingur játi sekt sina. „Full-
komið öngþveiti yrði ef
fimmta hvert mál ætti að fá
fulla réttarmeðferð hvað þá
meira”, segir Kaplan. Að
hans áliti er meira en vafa-
samt, að þyngdir dómar leiði i
raun og veru til aukinnar refs-
ingar þorra þeirra, sem
gripnir eru.
EKKI er siður vafasamt, að
dauðarefsing komi að til-
ætluðum notum. Hæstiréttur
kannaði þetta nokkuð i fyrra
og niðurstöður hans leiddu
ekki i ljós neina sönnun þess,
að dauðarefsing héldi aftur af
glæpamönnum. Yfirvöld i
fylkjum, sem höföu afnumið
dauðarefsingu, gátu ekki bent
á fjölgun stórglæpa og morð
voru viölika tiö og i nágranna-
fylkjum, hvort sem þar gilti
dauðarefsing eða ekki. Atta
Vestur-Evrópuriki, sem af-
numið hafa dauðadóma, lýstu
fækkun glæpa, sem áður
vörðuðu llflát. Gögnin eru
ekki nægilega óræk og verða
sennilega aldrei til þess að
unnt sé að fullyrða af eöa á.
En forsetinn hefir heldur
ekki forsendur til að segja
það, sem hann segir: „Ég er
sannfærður um, aö dauða-
refsing getur veriö virk vörn
gegn vissum glæpum”. Hann
hlvtur i raun og veru að meina
„mig grunar að það hrifi”.
Énn verður að minnast
þeirrar siðferðilegu rök-
semdar, að dauðarefsing sé
villimennska, sem siðað þjóö-
félag gæti ekki sætt sig við.
Clarence Darrow minnir á, að
refsingin feli I sér dráp, og
segir: „Dauðarefsing er of
hræðileg til þess aö nokkurt
riki geti viðhaft hana”.
ENDA þótt andstaða
margra frjálslyndra manna
gegn þyngdum dómum og
dauöarefsingu sé sannfærandi
geta þeir einnig oröið sekir
um skammsýni.. Fáir þeirra
viröast til dæmis minnast
þess, að önnur höfuðástæða
refsingar, auk endurreisnar
og hindrunar, er hegning og
einangrun hins dæmda og tákn
um fordæmingu samfélagsins.
Verið getur, að hinar
miskunnarlausu staöreyndir
götulifs stórborganna snerti
frumstæða þörf á takmörkuðu
ofbeldi þungra refsinga.
Lögin verða aö vera þjált
félagslegt tæki þegar á allt er
litiö.
En hver er svo grunntil-
gangur refsingar eða endur-
reisnar eða hvors tveggja?
Frjálslyndir og afturhalds-
samir halda áfram að deila
um, hvaðgagni I raun og veru,
en samtimis bendir ýmislegt
til, að eitthvað sé nú þegar
fariö að koma að gagni. Rikis-
lögreglan birtir bráðlega
niðurstöður sinar um drýgöa
glæpi árið 1972. Fyrstu niu
mánuði ársins höföu alvar-
legir glæpir aðeins aukizt um
einn af hundraöi og ef til vill
hefir aukning engin orðið
siöasta ársfjórðunginn. Tölur
um bilaþjófnaði hafa siast út
og þær sýna i fyrsta sinni
fækkun stolinna farartækja
um 4%. Alrikislögreglan
annast löggæzlu i Washington
og i febrúar 1973 voru al-
varlegir glæpir 50% færri en I
einum mánuði árið 1969.
FYLGJENDUR þyngdra
refsinga vildu geta tekiö þetta
sem sannanir fyrir sinum
kenningum. En gallinn er sá,
að tölulegar niðurstöður geta
bæði verið blekkjandi og mót-
sagnakenndar. Til dæmis
fjölgar þremur stærstu glæp-
unum, eða likamsmeiðingum,
nauðgunum og moröum.
Skrár rikislögreglunnar um
alvarlega glæpi taka ti'l fjög-
urra annarra glæpa, þaö eru
allt ýmis konar þjófnaðir.
Þessum glæpum fækkar
heldur, fyrst og fremst vegna
þess, að erfiðara er en áður að
framkvæma þá. Fækkun bila-
þjófnaða er til dæmis að mestu
þökkuð stýris- og skiptingar-
lásum i nýjum bandariskum
bilum siöan 1970. Eins fækkar
þjófnuðum úr verzlunum i
sumum borgum og er það ef-
laust að þakka auknu eftirliti i
verzlunum. Þessar hindranir
eiga ekkert skylt viö þungar
eða vægar refsingar.
Þrátt fyrir allt oröagjálfur
veröskulda sum stefnuatriði
Nixons fullan stuðning beggja
hinna deilandi hópa. Margir
sérfræöingar eru samdóma
um, að aukin læknismeðferö
eiturlyfjasjúklinga með að-
stoð alrikisins hafi fækkað
þjófnuðum af þeirra völdum.
Nixon stefnir einnig að bættri
menntun lögreglumanna og
bættum starfsaðferðum.
Þessi atriði eru tvimælalaust
til bóta og verðskulda stuðning
harölinumanna. Þeim, sem
þykir afstaða Nixons til glæpa
yfirleitt ógeðfelld, er ráðlagt
að hugleiða fremur, hvað að
gagni komi en orðin, sem látin
eru fylgja. Aletranir eru
stundum villandi. Eftirlitið
Framhald á bls. 19