Tíminn - 30.03.1973, Blaðsíða 11

10
TÍMINN
Föstudagur 30. marz 1973.
Föstudagur 30. marz 1973.
Frá Panamaborg.
Hér eru nokkrar myndir á sIAunni, sem Snjólaug tók, þegar RauOÍJiúpur sigldi I gegn um Panamaskuröinn. Sýna þær hin ýmsu þrep skur&arins,
og þegar hliöin opnast milli hóifanna.
Ævintýraleg nótt í
Panamaskurðinum
Rauðanúpi 21. marz.
Við vörpuðum akkerum á
Panamaflóa, við enda skuröarins
klukkan sex að morgni þess
fjórtánda. Stillilogn var og 35
stiga hiti, sá mesti, sem við höf-
um fengið. Þá höfum við þolað 62
stiga hitamismun i ferðinni, þar
sem 27 stiga frost var i Alaska, er
viö fórum þar um fyrir réttum sjö
vikum, mjög sællar minningar.
Vanliðan okkar náði einnig
hámarki þarna á flóanum, þvi við
hitann bættist það, að loftið var
svo rakt, að það var eins og anda
að sér gufu og allt var blautt. Sem
betur fór var sólarlaust, i fyrsta
sinn i mánuð og vorum við þakk-
lát fyrir það. Þarna biðu tugir
skipa eftir að komast i gegn og
sáum við fram á langa bið. Hún
reyndist verða það löng, að óhætt
yrði að fara að bryggju i Balboa
og taka oliu á meðan. Þar fengum
við svo loks að vita, að við
kæmustekki i gegn fyrr en upp úr
hádegi daginn eftir og þá brugð-
um við okkur i land, og upp i
Panamaborg, sem er aðeins
steinsnar i burtu.
Fyrirfram vissum við ekkert,
hverju viö mætti búast, en eins og
við urðum fyrir miklum von-
birgðum meö Honolulu, kom
Panamaborg okkur þægilega á
óvart. Ég segi fyrir mig, að þessi
200 þúsund manna borg, er ein-
hver fallegasti blettur, sem ég hef
augum litið. Hún er byggð á
mörgum smáhæðum, þannig aö
maður er alltaf á leið upp eða
niður. Hvarvetna eru stórar vel
hirtar grasflatir og allar götur,
nema rétt i aðalverzlunar-
hverfinu eru breiðar og steyptar,
með risastórum pálmatrjám til
beggja handa. Alls staðar eru tré,
ótal skrýtnar tegundir, en ekkert
einasta þeirra virðist vera á
röngum stað og það er hreinasta
unun að virða umhverfið fyrir sér
ofan af einhverri hæðinni.
Þennan dag var mikið um
dýrðir, öll borgin skreytt marglit-
um veifum og fánum, þvi að
öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
var að hefja þing á staðnum. Eitt
aðalmálið átti að vera deila
Bandarikjamanna og Panama-
búa um yfirráðin yfir skurðinum
og virtist fólkið hafa mikinn
áhuga á málinu, þvi að fjöldi lög-
reglumanna á hestum hafði nóg
að gera við að halda mann-
fjöldanum úti úr hinum geysi-
stóra og fallega garði, umhverfis
þinghúsið.
Er við höfðum lokið við að
verzla ýmsar nauðsynjar, feng-
um við okkur leigubil til að geta
séð sem allra mest af þessari
fallegu borg. Alls staðar vakti það
sama athygli okkar: hvað allt var
hreint. Hvergi nokkurs staðar var
hægt að sjá bréfsnifsi á götunum,
hvað þá dósir og flöskur. Sem
dæmi um þetta ætla ég að segja
frá þvi, að siðar um daginn fór ég
gangandi á ilskóm um götur
Balboa og eftir nokkra göngu tóku
skórnir að meiöa mig. Ég tók þá
af mér og gekk berfætt til til
skips, um 15 minútna gang. Það
var ekki fyrr en ég kom um borð
að eitthvað stakk mig. Það er
hreinhreinlega eins og göturnar
og gangstéttirnar séu
ryksugaðar. Ég leyfi mér að efast
um, að hægt sé að ganga ber-
fættur i mörgum hafnarborgum,
hvað þá heima i Reykjavik.
Um kvöldið fóru strákarnir
flestir i land til að skoða
skemmtanalifið, sem var vist
ótrúlega ódýrt og þeir voru ekki
nema rétt komnir um borð aftur.
þegar skyndilega var gefin
skipun um aö fara, alveg fyrir-
varalaust. Við höfðum fengið að
njóta þess hvað skipið er litið, svo
það komst fyrir i hólfi i skurðin-
um með öðru. Þótti flestum súrt i
broti, en ekki tjáði það og nú hófst
einhver eftirminnilegasta nótt
sem ég hef lifað.
Mörg okkar höfðu hugsað sér að
fara að sofa, þvi það er þreytandi
að ganga um götur eftir 20 daga
dvöl á nokkrum fermetrum, en
við hættum fljótlega við það, svo
margt nýtt bar þarna fyrir augu.
Fyrst fórum við upp einar fjórar
tröppur, þannig að vatni er dælt
úr og i hólfin til skiptis. Fjórir
virar voru festir i skipið, tveir að
framan og tveir að aftan og
tengdir i landi i eins konar skrið-
dreka, sem gengu á tannhjóla-
spori á bakkanum og drógu okkur
i gegn. Siðan var siglt nokkurn
spöl eftir löngu og mjóu vatni og
voru háir bakkarnir skógi vaxnir
til beggja handa. 1 vatnsborðinu
voru marglit ljós, sem lýstu upp á
trén og var þetta sannariega
ævintýralegt umhverfi i
myrkrinu. Við sátum frammi á
hvalbak, rennandi blaut af nátt-
fallinu og störðum stórum augum
á dýrðina. Siðan komu aftur
nokkrar tröppur upp og skömmu
seinna fórum við i gegn um hliðiö,
en það er staður, þar sem á sinum
tima, fyrir 60 árum, var grafið i
sundur heilt fjall, aðeins með
skóflum og hökum. Þegar þangað
var komið var farið að birta, svo
við gátum virt fyrir okkur þetta
mannvirki. Beggja vegna eru
smástallar i jarðveginn, alveg
upp úr og á þeim neðsta öðrum
megin var stór járnplata i hvitum
steini og á henni ártaliö 1913 og
mynd af mönnum með haka og
skóflur. Þetta fannst okkur ákaf-
lega tilkomumikil sjón allt
saman.
Þá tók við Gatunvatn, langt og
mjótt stööuvatn, sem er megin-
hluti leiðarinnar yfir eiðið. Það
liggur 85 fet yfir sjávarmáli og
þarna er umhverfið allt annað.
Vatnið er mórautt og bakkarnir
og hinir ótal mörgu hólmar er
vaxið þéttum fenjaskógi. Innan
úr þykkninu mátti heyra margvis-
leg hljóð og garg i ibúunum.
Þarna urðum við i fyrsta skipti
vör við flugur, en þó ekki nema
fáar. Við fengum að vita, að þetta
væri bezti árstiminn þarna um
slóðir, siðustu dagar sumarsins
og flugurnar kæmu allar með
vetrarregninu, sem von var á á
hverri stundu. Eftir Gatunvatni
sigldum við i fjórar klukkustundir
og siðan var nokkuð bið eftir að
komast að tröppunum niður. Nú
var komið allt annað loftslag,
hitinn hrapaður niður i 28 stig og
hressandi andvari á móti, sem
þurrkaði þær fáu spjarir, sem við
vorum klædd, á svipsundu. Um
hádegisbilið sigldum við út úr
siðasta hólfinu og út i Kariba-
hafið, á milli hafnarborganna
Christobal og Cholon. Skipið,sem
veriö hafði samferða okkur i
gegn, Santa Magdalega frá New
York, setti á fulla ferð og far-
þegarnir veifuðu okkur i kveöju-
skyni, áður en það hvarf út i
buskann.
Þá hófst næstsiöasti áfanginn,
áætlaðir sex dagar til Bermúda.
Þetta var svo stuttur spotti að það
tekur þvi varla að tala um hann,
bara eins og frá Spáni til Islands.
Fyrsta sólarhringinn var gola á
móti, en svo kom aftur sama
lognbliöan og við höfðum siglt i
alla leiðina frá Honolulu. Við fór-
um á milli Haiti og Puerto Rico og
horfðum á sjónvarpið frá Puerto
Rico og hlustuðum á
dóminikanska útvarpið á meðan,
þó öllu lengur. Eftir þriggjadaga
siglingu var beygt til norðurs og
það var mikill dagur, þvi að þá
varvonáaðloks færi að kólna i
veðri, sem og varð. Hitinn
lækkaði meö hverjum deginum og
flestir eru fegnir, þótt einstaka
maður sé að kvarta yfir þessu
„heimskautaloftslagi” ekki nema
19 stiga hiti orðinn og menn farnir
að tina á sig föt utan yfir nærfötin.
I kvöld komum við til Hamilton,
en ekki er vist að við fáum aö
koma að bryggju fyrr en i fyrra-
málið, þvi innsiglingin þarna er
vist ákaflega erfið i myrkri.
Áætlað er að dvelja þar i tvo daga
en þá verður lagt i siðasta
áfangann, sem eins og slikir
verður liklega drjúgur, þótt ekki
sé gert ráð fyrir nema 10-12 dög-
um til Raufarhafnar. Þegar
þangað er komið, sendi ég siðasta
bréfið úr þessari löngu og ævin-
týralegu ferð og segi eitthvað frá
Bermúda og leiðinni til Islands.
Snjólaug Bragadóttir
skrifar
úr heimsiglingu:
— sjöunda bréf
TÍMINN
Sfðustu þrepin I skipaskurðinum.
Lilla Teatern fró Helsingfors
í Iðnó ó mónudagskvöld
FINNSK-SÆNSKI
leikflokkurinn Lilla
Teatern kemur hingað til
lands næstkomandi sunnu-
dag og heldureina eða tvær
sýningari Iðnó á mánudag-
inn, 2. apríl. Ákveðin er ein
sýning á mánudagskvöldið
kl. 20:30, og líkur eru á
annarri sýningu fyrr um
daginn, en leikflokkurinn
fer strax aftur utan á
þriðjudagsmorgun. Kemur
hann hingað á vegum Leik-
félags Reykjavíkur og
Norræna hússins. Aðgöngu-
miðasala hófst á miðviku-
daginn, 28. marz s.l.
Lilla Teatern kom hingað til
lands siðastliðiö vor og sýndi leik-
ritið „Umhverfis jörðina á 80 dög-
um”. Verkið,sem flokkurinn sýnir
hér nú, heitir á sænsku „Kyss
sjalv” (þýðir „Kysstu sjálfur”
eða eitthvað i þá áttina). Þetta er
„kabaretsýning”. Leikendur eru
þrir, Lasse Martensen, Elina Salo
og Birgitta Ulfsson. Pianóundir-
leik annast Esa Katajavuori.
Leiksviðsbúnaöur er afar ein-
faldur eða aðeins einn sófi, sem
flokkurinn kemur meö með sér.
Leikurinn er þjóðfélagsádeila,
svo mikið er vist, og eftir þvi sem
næst verður komizt fjallar hanri
einkum um stöðu konunnar i
þjóðfélaginu og sambandið milli
hjóna. Leikurinn er i 22 þáttum,
ogeru höfundar þeirra allmargir.
Sumir þeirra eru allþekktir, og
má þar nefna Wava Sturmer,
varaformann i bókmenntafélagi
sænska Austurbotns og ritstjóra
timarits þess, Horisont. Svo
leiðinlega vill til, að okkur er
ekki kunnugt um kynferðið (enda
erfitt að ráða það af nafninu).
Sturmer skrifar bókmenntagagn-
rýni, smásögur, leikrit og ýmis-
legt útvarpsefni i samvinnu við
aðra. Christer Kihlman er rit-
höfundur, sem vegur að þjóð-
félaginu og dregur dár að þvi lifi,
sem finnsk-sænski minnihluta-
hópurinn i Finnlandi sækist eftir.
Arið 1971 kom út eftir hann bókin
Mánniskan som skalv, sjálfs-
játning, sem olli talsverðu
hneyksli. Bez (Benedikt
Zilliacus) er ritstjóri við
Hufvudstadsbladet i Helsingfors.
Hefur samiö ádeilukenndar
reviur ásamt fleiru. Claes
Andersson er geðlæknir að
mennt. 1 kvæöum sinum, smá-
sögum, kabarettum og sjón-
varpskvikmyndum ræðst hann á
ihaldssemi, efnishyggju og
borgaralega singirni. Sonja Akes-
son hefur gefið út margar bækur,
einkum ljóðabækur. Aðalvið-
fangsefni hennar er maðurinn
sjálfur, og viða i verkum hennar
má sjá skoðun hennar á stöðu
konunnar innan heimilis og utan.
Þetta er sem sagt helztu
höfundar „Kyss sjalv”.
Nokkur orð um leikendur:
Elina Salo leikur bæði á finnsku
og sænsku, og hefur farið með
hlutverk i mörgum kvikmynd-
um. Hún lék Mrs. Aouda i
„Umhverfis jörðina á 80 dögum”
á Listahátiö i Reykjavik á siðast-
liönu ári. Birgitta Ulfsson er gift
Lassa Pöysti, en þau standa i
sameiningu að Lilla Teatren.
Henni þykir takast sérlega vel
upp i gamanhlutverkum. Lasse
Martensson er tónskáld,
söngvari, leikari og texta-
höfundur. Hefur samið marga
vinsæla söngleiki. Hann er einn af
fjórum höfundum tónlistarinnar
við „Kyss sjálv”.
Lilla Teaterlrvar stofnaður 1940
af leikurunum Oscar og Eja
Tangström. Leikflokkurinn
byrjaði smátt og hafði i fyrstu
ekkert fast leiksvið. En vegur
hans óx jafnt og þétt. Arið 1955 tók
Vivica Bandler viö stjórn leikhúss
flokksin og gerði það að rót
tækasta framúrstefnuleikhúsi á
Norðurlöndum. Lilla Teatern
hefur i dag stórt leiksvið við
Georgsgötu i Helsinki og heldur
áfram gamla, litla sviðinu við
Kaserngötu, þar sem einkum eru
sýndir kabarettar með pólitiskri
undiröldu. Leikflokkurinn leggur
einnig mikla rækt við sigild verk,
sem eru þar færö upp á stærra
sviðinu. Má þar nefna verk eftir
Shakespeare, Tsékhov og Brecht.
Siðan 1967 hafa hjónin Lasse
Pöysti og Birgitta Ulfsson veitt
leikflokknum forstöðu, en með
honum hafa þau leikið i 12 ár.
A fundi meö Vigdisi Finn-
bogadóttur leikhússtjóra L.R. og
Maj-Brittlmnander forstöðukonu
Norræna hússins á þriðjudaginn.
Kom fram mikil ánægja af hálfu
þeirra beggja yfir þeirri góðu
samvinnu, sem átt hefur sér staö
milli L.R. og Norræna hússins i
sambandi viö að fá þennan fræga
leikflokk hingað. Sagði Vigdis
m.a. að það væri óskandi, að
listastofnanir hér á landi legðu
áherzlu á að axla sameiginlega
dýr og umfangsmikil fyrirtæki
sem þetta i framtiðinni. Slik sam-
vinna gæti oröið báðum eöa öllum
aðilum til mikils hagræðis, og
umfram allt myndi það hafa
hvetjandi áhrif á listkynningu hér
á landi.
Liklegt er að marga fýsi að sjá
leiksýningu Lilla Teatern og þá
ekki sizt islenzku leikarastéttina.
Það er þvi næsta liklegt, aö aö-
göngumiðarnir séu uppseldir, er
þetta birtist. — Stp
Tveir af leikurum Liila Teatern, þau Birgitta Ulfsson og Lasse
Mðrtensson. Bæði taka þau þátt I sýningunni f Iðnó næstkomandi
mánudagskvöld.