Tíminn - 04.05.1973, Blaðsíða 11

Hollenzkur ballett, 1971

'Wm.
tÉil
W$mm
ÉÍÍ
■fegStyv.ýíýý.
HIÐ TVÖFALDA
LÍF SNOWDONS
Úr myndaflokknum „Nokkur barna okkar,” 1970.
Jarbskjálftarnir miklu i Perú, 1972.
TÍMINN
Föstudagur 4. mai 1973
Föstudagur 4. mai 1973
TÍMINN
Beinir myndavélum sínum að
félagslegum vandamálum
GÍFURLEG aðsókn var að
sýningu i London, sem
haldin var nýverið. Sýning-
in bar heitið „Fyrirmynd-
arheimilið" og gefur nafn-
giftin til kynna um hvað
hún fjallaði. En sú deild,
sem hvað mesta athygli
vakti, fjallaði þó ekki um
húsgögn og búsáhöld, held-
ur sýndí Snowdon lávarður
þar 200 Ijósmyndir, sem
hann valdi sjálfur til sýn-
ingarinnar.
Aðspurður sagði Snowdon, að
hann veldi þennan sýningarstað,
þvi að hann vissi að þangað
flykktist fjöldi fólks, sem ekki
legði i vana sinn að sækja listsýn-
ingarsali, en myndir sinar vildi
hann sýna fjöldanum, en ekki að-
eins ,,fáum útvöldum”. Hann
hafði áður gert tilraun til að fá að
sýna þessar myndir i stórverzlun,
þar sem hundruð þúsunda manna
koma i daglega, en framkvæmda-
stjóranum leizt ekki á hugmynd-
ina og sagði lávarðinum að halda
sig við viðurkennda sýningarsali
og láta verzlanir i friði, sendi
hann þá sýninguna til Köln, þar
sem myndirnar voru fyrst sýndar
og siðar á heimilissýninguna i
London.
Eftirfarandi viðtal sýnir vel, að
þótt ljósmyndarinn sé nátengdur
brezku hirðinni, en hann er sem
kunnugt er kvæntur systur Elisa-
betar II, er starf hans og hugðar-
efni ekki eingöngu pragt og prjál
hirðlifsins.
— Hvers vegna leggur þú svo
mikla áherzlu á félagsleg vanda-
mál i myndum þinum?
— Ég sýni fram á ýmis félags-
leg vandamál, sem leysa þarf.
Meö myndum og skrifuðum texta
er hægt að vekja fólk til umhugs-
unar um vandamálin. Starf ljós-
myndarans er ekki eins mikil-
vægt og þess, sem skrifar. Mynd:
irnar eiga fyrst og fremst að
koma fólki til að lesa textann,
vekja athygli þess á honum.
— Hvernig vinnur þú?
— Ég álit, að það sé nauðsyn-
legt fyrir ljósmyndara að gera
sina heimavinnu, það er að kynna
sér vel efnið áður en hann fer að
ljósmynda. Þegar ég hef valið
mér eða fengið verkefni, fer ég oft
i fylgd með blaðamanni á staðinn
og við reynum að kynna okkur
eftirbeztu getu það verkefni, sem
við ætlum aö vinna að. Stundum
tekur þetta heila viku eða lengri
tima.
— Myndir þær, sem þú hefur
tekið á geðveikrahælum eru mjög
áhrifamiklar. Hefur þú ekki not-
fært þér eymd og varnarleysi
fólks til að gera slikar myndir?
— Hvereinasta mynd, sem birt
er eða sýnd opinberlega hefur
verið sýnd viðkomandi sjúkling-
um, eða vandamönnum þeirra og
leyfi fengið til birtingar. Upphaf-
lega voru allar þessar myndir
teknar fyrir blöð, timarit eða
sjónvarp.
ég er skattgreiðandi
— Eru ekki ljósmyndir af ör-
eigum og geðveiku fólki slæm
kynning fyrir England?
— Ég hef verið ljósmyndari frá
19 ára aldri. Taki maður þetta
starf alvarlega er ekki hægt að
einskorða sig einvörðungu við
það, sem fagurt er i lifinu og loka
augunum fyrir raunveruleikan-
um. Ég get fallizt á, að það getur
talizt frekja, að leita eftir og lýsa
þvi sem aflaga fer i öðrum lönd-
um, en ég er brezkur skattgreið-
andi og þess vegna hef ég rétt á að
vekja athygli á vandamálunum i
þessu landi.
— Er þu ljósmyndari af hug-
sjón?
— Sjálfur er ég ekki striðsljós-
myndari, en ég held, að frábær
kollegi minn eins og Donald
McCullin, sem hefur myndað
mikið i Vietnam og tekur myndir,
sem lýsa samúð með manneskj-
unni, en jafnframt hörmungum
striðsins, eigi sér hugsjón. Góðir
ljósmyndarar geta átt sinn þátt i
að koma i veg fyrir nýjar styrj-
aldir.
Ekki góðgerðar-
starfsemi
— Hefur þú beihlinis orðið vitni
að árangri vegna mynda þinna?
— Eftir birtingu mynda, sem
ég tók i Middelsex-sjúkrahúsinu
voru styrkir til þess hækkaðir. En
ég álit, að ljósmyndari eigi ekki
að vinna að þvi að ýta undir góð-
gerðastarfsemi — þá hefur hann
misst sjónir af takmarki sinu. t
þessu starfi verður maður að lýsa
bæði þvi ánægjulega og þvi, sem
miður fer — en þegar maður siðar
sér, að verkin hafa komið ein-
hverju góðu til leiðar, er það
gleðiefni.
— Þú hefur lýst félagslegum
vandamálum i sjónvarpsþáttum?
— Já, ég hef unnið að nokkrum
sjónvarpsþáttum með Derek
Hart. Einn þeirra fjallaði um hina
gömlu og einmana og ég vona að
sá þáttur vekji fólk til skilnings á
þeirra vandamálum. Siðasti sjón-
varpsþátturinn, sem við gerðum
kallast „Fæddur litill” og er um
dvergvaxið fólk. Fólki virðist
lagið að vanmeta þá, sem lita
öðruvisi út en það sjálft. Manni
finnst, að allir þeir, sem eru
dvergvaxnir starfi i hringleika-
húsum eða við . einhvers konar
skemmtanastörf. I sjónvarps-
þættinum sýnum við fram á, að
hér i landi lifa um þrjú þúsund
dvergvaxnar manneskjur. Fólk
þetta lifir á misjafnan hátt og1
stundar alls kyns störf. Þetta er
fyrirtaks fólk þegar maður fer að
kynnast þvi.
Ekki heimilið
— Finnst þér þú vera frjáls
sem ljósmyndari? Getur þú gert
eins margt i núverandi stöðu
þinni og áður?
— Það verður þú sjálfur að
ákvarða eftir að hafa séð þessa
sýningu. En ég hef einbeitt mér
mun meira að félagslegum
vandamálum siðan ég varð Lord
Snowdon, en þegar ég hét
Anthony Armstrong-Jones.
— Hefur núverandi staða þin
gert þér auðveldara að fá að taka
myndir af þekktu fólki?
— Nei, ég tók fleiri myndir af
þekktu fólki áður en ég kvæntist.
Þeir, sem ég vinn fyrir, hafa látið
sér skiljast að ég notfæri mér ekki
aðstöðu mina til að taka myndir i
æsifrétta-stil. Ég starfa eftir ein-
földum reglum. Ég er samnings-
bundinn við The Sunday Times,
og eina skilyrðið, sem ég set, er
að ritstjórarnir láti ekki vita hver
ég er, áður en mér er falið sér-
stakt verkefni. Að auki fer ég
fram á að nafn mitt sé prentað
með smærra letri en blaða-
mannsins, sem skrifar greinar,
sem ég myndskreyti.
— Hvers vegna?
— Ég álit, að rithöfundurinn
beiti hreinni líst, en ljósmyndar-
inn notfærir sér þá listrænu
möguleika, sem eru fyrir hendi.
Þreyta með aldrinum
— Ætlar þú að halda áfram að
ljósmynda?
— Það geri ég. En þvi eldri sem
maður verður er erfiðara að taka
vélarnar upp og byrja. Þetta
verður erfiðara með árunum, ég
veit ekki hvers vegna. Ég held, að
hið sama eigi við um rithöfunda
— þvi eldri sem þeir verða, þvi
erfiðara verður fyrir þá að hefja
skriftir. Auður pappirinn hræðir.
Maður skyldi ætla að starf verði
auðveldara eftir þvi sem lengur
er unnið við það, en það er ekki
tilfellið. Ég hef verið ljósmyndari
i 20 ár og starfið reynist æ erfið-
W. Somerset Maugham, 1958.
ara. Maður vonar að fyrirmynd-
irnar bregðist og maður geti farið
heim i stað þess að vinna. Þetta
er ekki hræðsla við að ná ekki
árangri, heldur vandkvæði á að
hefja starfið. Ég held að margir
leikarar eigi við sama vanda að
striða.
/,Misheppnaður
arkitekt"
Snowdon hefur fengizt við sitt-
hvað. Sjálfur kallar hann sig
„misheppnaðan arkitekt”. Hann
laúk ekki prófi eftir tveggja ára
nám i arkitektúr i Cambridge. En
hann hefur fengizt við bygginga-
list. Meðal annars hefur hann
teiknað hið fræga fuglabúr i dýra-
garðinum i London. Sumum
finnst það hræðilegt, en aörir dást
að þvi. Hann hefur einnig teiknað
húsgögn og er meðlimur i brezka
„hönnunarráðinu”.
Snowdon þarf að sjálfsögðu
ekki að vinna. En hann gerir það
og greiðir skatt af þvi, sem hann
vinnur fyrir. Margrét prinsessa
sér ekki fyrir hónum. Ein leiði-
gjarnasta spurningin, sem fyrir
hann er lögð:
— Verður þú að vinna?
— Allir verða að vinna. Verður
þú ekki að vinna? Þú sérð þessa
sýningu. Ég hef gefið út fimm
bækur, ég ljósmynda fyrir The
Sunday Times og Vouge og hef
gert margar sjónvarpsdagskrár
— er þetta ekki vinna? Ég tók
mér tveggja vikna fri i fyrrasum-
ar. Það er allt og sumt.
— 1 blöðum er oft taÞð um þig
sem „svarta sauðinn . Er ekki
þreytandi að vera skotspónn si-
fellds slúðurs?
— Allir þurfa á gagnrýni að
halda, en maður tekur aðeins
mark á gagnrýni frá fólki, sem
maður veit að hefur menntun og
skynsemi til að gagnrýna. Það
verður að dæma mann eftir
verkum hans, en ekki
slúðurdálkum dagblaöanna.
— Hvernig gengur aö samhæfa
það, að vera hirðmaður og að
ljósmynda öreiga?
— Það, sem fólk ekki skilur, er
að hægt er að lifa tvöföldu lifi.
Þegar ég kem fram sem hirð-
maður hef ég aldrei myndavél
meðferðis og ég blanda aldrei
saman stöðu minni innan hirðar-
innar og starfi minu sem ljós-
myndari.
Snowdon vinnur að viðgerðum á myndum á nýopnaðri sýningu sinni.