Tíminn - 14.08.1974, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 14. ágúst 1974
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason, Tómas
Karlsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur Glslason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Eddubúsinu við Lindargötu, simar
18300—18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523.
Verð i lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
Blaðaprent h.f.
Myndun meirihluta
stjórnar er
þjóðarnauðsyn
Tilraun sú til stjórnarmyndunar fjögurra
flokka, sem Ólafur Jóhannesson forsætisráð-
herra hefur beitt sér fyrir að undanförnu hefur
misheppnazt. í veginum stóðu ýmis ágreinings-
atriði, mismunandi stór, ásamt skilyrðum um
vinnuaðferðir, sem ekki var hægt að fallast á.
Raunar kom það þeim, sem fylgdust með
skrifum Alþýðublaðsins og Þjóðviljans meðan á
viðræðum stóð, ekki á óvart, að þannig fór. Þau
báru vissulega vott um skort á áhuga hjá báðum
viðkomandi flokkum, þótt innan þeirra beggja
væru menn, sem heilshugar unnu að þvi, að
samvinna þessara flokka mætti takast. Aðrir
réðu meira, og þvi fór sem fór.
Að sjálfsögðu harma Framsóknarmenn það, að
þannig skyldi fara. Þeir gerðu sitt til þess, að
þetta samstarf tækist, og var þó mestur og
drýgstur hlutur formanns Framsóknarflokksins,
sem forustu hafði um þessa tilraun. Þeir, sem
óhlutdrægt kynna sér alla málavöxtu, munu sizt
af öllu geta sakað Framsóknarflokkinn um þessi
málalok.
Það hefur frá upphafi verið stefna Fram-
sóknarflokksins að kjósa að öðru jöfnu samstarf
við þá flokka, sem telja mátti fulltrúa verkafólks,
enda var flokkurinn i upphafi byggður á þeim
grundvelli, að framtiðarsamvinna geti myndazt
milli hans og verkamannaflokka bæjanna. Á
meira en hálfrar aldar ferli flokksins hefur hins
vegar oft á það skort, að slikir samstarfsmögu-
leikar væru fyrir hendi. Framsóknarflokkurinn
hefur aldrei látið það standa i vegi fyrir þvi, að
hann tæki ábyrga afstöðu og reyndi að koma
stefnumálum sinum fram eftir öðrum leiðum
Fyrstu sjö árin, sem flokkurinn starfaði, á
árunum 1917-1923, hafði hann t.d. stjórnarsam-
vinnu með ýmsum hætti við þau flokksbrot, sem
siðar stóðu að stofnun Sjálfstæðisflokksins. Á
þeim timum þokaði flokkurinn ýmsum mikil-
vægum málum fram, og voru samvinnulögin
einna merkust þeirra, en þetta var einn mesti
vaxtartiminn i allri sögu samvinnuhreyfingar-
innar.
Ástandið i efnahagsmálum þjóðarinnar er nú
þannig, að fyrir næstu mánaðamót verður að
gera róttækar aðgerðir. Framundan getur verið
enn meiri vandi, þvi að margir óttast, að kreppa
sé að hefjast i hinum vestrænu löndum. Undir
slikum kringumstæðum er það höfuðnauðsyn, að
þjóðin hafi trausta meirihlutastjórn. Fram-
sóknarflokkurinn mun þvi ekki, nú fremur en
endranær, skorast undan ábyrgð, þegar vandinn
er mestur, heldur er hann reiðubúinn að mæta
erfiðleikunum með hverjum þeim, sem einnig
eru reiðubúnir að gera það á ábyrgan hátt. En
jafnhliða þvi mun hann halda áfram eftir megni
að tryggja framgang þeirrar umbótastefnu i
byggðamálum og öðrum framfaramálum, sem
fylgt hefur veriö i tið núverandi stjórnar.
í samræmi við þetta mun formaður Fram-
sóknarflokksins, ólafur Jóhannesson forsætis-
ráðherra, halda áfram að vinna að myndun
meirihlutastjórnar, en Alþingi bregzt skyldu
sinni, ef myndun slikrar stjórnar dregst mikið úr
þessu. þ þ
TÍMINN
AAikhail Kobrin, APN:
r
Ovinur óvinar míns
er vinur minn
Rússum geðjast ekki að gestum Maós
Sambúöin milli Kina og
Sovétrikjanna fer siöur en
svo batnandi. M.a. kemur
þetta fram á þan hátt, aö
valdamenn Kinverja gera
sér sérstaklega dátt viö þá
vestræna stjórnmálamenn,
sem eru andvigastir Sovét-
rikjunum. I eftirfarandi
grein er vikiö að slikum
ge s t a h e i m s ók nu m til
Peking, og sést á þvi, aö þær
fara ekki framhjá valda-
mönnum i Kreml. Allur
blærinn á greininni ber jafn-
framt ljósan vott þeirrar
óvináttu og tortryggni, sem
nú einkennir sambúö
þessara landa, og þykir þvi
rétt að birta hana hér sem
sýnishorn þess, hvernig
rússnesk blöð skrifa nú um
þessi mál:
STUNDUM heyrir maður
sagt, að Peking-leiðtogarnir
fylgi engri reglu, þegar þeir
velja sér vini. En það er varla
hægt að samþykkja. Reynsla
undanfarinna ára hefur leitt i
ljós, að Maóistarnir eru smá-
smugulega nákvæmir, þegar
um er að ræða hvaða erlendir
leiötogar hæfa þeim sem
félagar. Meginregla þeirra i
þvi sambandi er: „Ovinur
óvinar mins er vinur minn”.
Gestalisti Peking sannar
þetta ótvirætt. A honum eru
m.a. Edward Heath, leiðtogi
brezka Ihaldsfiokksins, og
Henry Jackson, öldunga-
deildarþingmaður frá
Washington. 1 náinni framtið
mun nafn Franz Josef Strauss
bætast á listann.
Auðvitað er hverjum og
einum frjálst að velja sér vini.
Og væri hér aðeins um að ræða
persónuleg tengsl Pekingleið-
toganna við Heath, Jackson,
Strauss eða aðra, færi enginn
að skipta sér af þvi. En hér er
um að ræða markvissa stefnu
leiðtoga slórveldis, sem
gegnir mikilvægu hiutverki i
heimspólitikinni. Og það
snertir hagsmuni annarra
landa, hverja þeir velja sem
pólitiska félaga sina og eðli
samskipta þeirra.
SÚ STAÐREYND, að
stjarna áðurnefndra manna
hefur hrapað á himni stjórn-
málanna, ætti að vera nægileg
til að hugsa sig tvisvar um,
áður en stofnað er til vináttu
við þá.
Hvað snertir hin þróuðu
auðvaldslönd, þá er erfitt að
finna opinbera leiðtoga þar,
sem eru reiðubúnir að
aðhyllast andsovézka stefnu.
Völdin i helztu auðvalds-
löndunum færast æ oftar i
hendur manna með raunhæfar
skoðanir, sem eru reiðubúnir
að þróa samskipti við hinn
sósialiska heim, þ.á.m. Sovét-
rikin, á grundvelli friðsam-
legrar sambúðar. Þeir hafa
einnig áhuga á að efla og auka
alþjóðlega vinnuskiptingu.
Við slikar kringumstæður
geta Peking-leiðtogarnir ekki
annað en leitað til þeirra
vestrænu leiðtoga, sem
aðhyllast ekki raunhæf
sjónarmið vorra tima bundið
vonir á sviði utanrikismála við
þessa menn og þau áhrif, sem
þeir geta enn haft á vestræna
stjórnmálafrömuði.
Hver er tilgangur Peking-
stjórnarinnar? Hvers vegna
leitar hún slikra samskipta, og
hvers vegna tekur hún á sig
þessa áhættu?
Siðustu spurningunni er
auðsvarað. Maóistarnir eiga
engra annarra kosta völ. Hvað
viðkemur tilganginum, er
•MMtmamiim
Henry Jackson
Franz Josef Strauss
hann augljós. Það er almennt
vitað, að i Kina rikir mjög
mikil stjórnmálakreppa, og
við liggur að innanrikisdeilur
brjótist út. Peking-stjórnin
þarf á vissri grýlu að halda til
að halda baráttunni i skefjum,
og er langt siðan farið var að
nota Sovétrikin sem slika.
Hinir vestrænu leiðtogar stað-
festa undirferli Sovétrikjanna.
Kinverska þjóðin, sem er al-
gerlega einangruö, veit ekki
annað en að Heath, Jackson og
þeirra likar séu talsmenn
„alls heimsins.”
EN HELZTU áætlanirnar
eru auðvitað tengdar utan-
rikisstefnu Peking-stjórnar-
innar. Með sambandi sinu við
menn, sem eru fúsir til að
útbreiða andsovézkan áróður,
vonast Peking-leiðtogarnir til
að geta vakið vantraust á
stefnu Sovétrikjanna meðal
almennings á Vesturlöndum
og tafið fyrir slökun spennu.
Samkvæmt útreikningum
Maóista hafa alþjóðadeilur
þann tilgang að veikja rikin og
stuðla að framkvæmd forystu-
áætlana Peking-stjórnarinn-
ar.
Þetta fellur stjórnmála-
mönnum „kalda striðsins” að
öllum likindum vel i geð. En
almenningur, sem þarfnast
ráða þeirra, ætti að gera sér
grein fyrir þvi, hversu hættu-
leg sú braut er, sem verið er
að lokka hann út á. David
Rowe, prófessor við Yale-
háskóla, skrifaði ekki alls
fyrir löngu i New York Times,
að lokamarkmið Kina væri að
draga Sovétrikin og Banda-
rikin inn i kjarnorkustyrjöld
eða hefja maóiska uppreisn i
þessum löndum. Er það mikill
heiður að verða nauðugur
viljugur vitorðamaður i
slikum áætlunum?