Tíminn - 05.12.1974, Síða 7

Fimmtudagur 5. desember 1974.
TÍMINN
7
IV <$■
wmm
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Franikvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Heigason. Augiýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur f
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur I Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðsiusimi 12323 —
auglýsingaslmi 19523.
Verð i iausasölu kr. 35.00.
Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Hógværar umræður
í fyrradag fóru fram stytztu og hófsamlegustu
umræður, sem hafa farið fram um varnarmál á
Alþingi, en til umræðu var það samkomulag, sem
nýlega var gert milli íslands og Bandarikjanna
um framkvæmd varnarsamningsins. Af skrifum
Þjóðviljans hafði mátt búast við allmiklum
ádeilum af hálfu Alþýðubandalagsins, en svo
varð ekki. Af hálfu þess töluðu aðeins tveir menn,
sem fluttu mál sitt hógværlega og málefnalega af
Alþýðubandalagsmönnum að vera.
Ástæðan til þess, að viðbrögð þingmanna
Alþýðubandalagsins voru jafn hófleg og raun
varð á, er vitanlega sú, að þeir finna, að þetta
nýja samkomulag stefnir i rétta átt, þótt þeir telji
ekki pólitiskt rétt að viðurkenna það opinberlega.
Þeim er lika ljóst, að hefði verið mynduð vinstri
stjórn með þátttöku Alþýðuflokksins á siðast
liðnu sumri, myndi hafa verið gert litið annað i
varnarmálunum en það, sem felst i þessu
samkomulagi. Ef Alþýðubandalagið hefði viljað
koma á vinstri stjórn, eins og fullyrt er i stjórn-
málaályktun nýlokins landsfundar þess, hefði
það orðið að sætta sig við, að ekki væri annað
aðhafzt i varnarmálunum en það, sem felst i
umræddu samkomulagi. Neiti Alþýðubandalagið
þessu, neitar það jafnframt að það hafi viljað
mynda stjórn á siðast liðnu sumri, þvi að Alþýðu-
flokkurinn var ófáanlegur til samstarfs á öðrum
grundvelli.
Einar Ágústsson utanrikisráðherra og Stein-
grimur Hermannsson áréttuðu báðir, að stefna
Framsóknarflokksins i öryggis- og varnarmálum
væri óbreytt eða sú sama, sem mörkuð var á
flokksþinginu 1971. Hún er i stuttu máli sú, að
ísland verði i Nato að óbreyttum aðstæðum, að
hér verði ekki her á friðartimum og herinn fari i
áföngum. Við þetta voru þær tillögur miðaðar,
sem Einar Ágústsson lagði fram i viðræðunum
við Bandarikin i marzmánuði siðast liðnum.
Úrslit þingkosninganna urðu þau, að þessar til-
lögur höfðu ekki lengur meirihlutafylgi á Alþingi.
Fyrir Framsóknarflokkinn var þvi um tvennt að
velja: Að draga sig I hlé og hindra myndun meiri-
hlutastjórnar, eða að taka þátt I meirihlutastjórn
og sætta sig við að ná fram þvi, sem hægt var i
varnarmálunum, þótt það gengi skemmra en
stefna hans. Fyrir Framsóknarflokkinn var ekki
áhorfsmál að velja siðari kostinn, enda ekki
annað i samræmi við það meginloforð hans i
kosingabaráttunni, að efnahags málin ættu að
sitja i fyrirrúmi fyrir öllum örðum málum á
næsta kjörtimabili.
Með hinu nýja samkomulagi er stefnt augljóst i
þá átt, sem Framsóknarflokkurinn hefur
markað. Fækkað verður i hernum og íslendingar
taka við störfum, svo að auðveldara verður að
láta herinn fara, þegar þar að kemur. Einangrun
hersins verður aukin. Fylgt verður fram tak-
mörkunum á útsendirigum hersjónvarpsins. Það
er ekki annað en brosleg sögufölsun, þegar
Alþýðubandalagsmenn segja, að hér sé verið að
fylgja fram stefnu Sjálfstæðisflokksins. Eða vill
Þjóðviljinn benda á, hvenær Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur barizt fyrir fækkun varnarliðsmanna,
aukinni einangrun hersins eða takmörkun á her-
sjónvarpinu?
Jafnvel Alþýðubandalagsmenn finna, að hér er
verið að stefna I rétta átt. Þess vegna voru þeir
ánægjulega hógværir og hljóðir i umræðunum á
Alþingi i fyrradag. Þess vegna mun utanrikisráð-
herra lika fá verðskúldaða viðurkenningu og
þakkir fyrir þann áfanga, sem hér hefur náðst.
Þ.Þ.
\
Forustugrein úr The Times, London:
Stirðari sambúð milli
Bandaríkjanna og Kína
Því valda Taiwan og Vladivostokfundurinn
Margt bendir til þess, að
viðræður þær, sem Kissinger
átti við kinverska ráðamenn
eftir fund þeirra Fords og
Brézjneffs I Vladivostok,
hafi verið með erfiðara móti.
i fyrsta lagi er Kinverjum
litið um bætta sambúð
Sovétrikjanna og Bandarikj-
anna gefið, og I öðru lagi
munu þeir hafa talið fundar-
staðinn illa valinn, þar sem
Vladivostok og umhverfi
hennar var klnverskt land
fram á sfðustu öld, en þá
lagði rússneski herinn þetta
land undir sig og fékk þáver-
andi Klnastjórn til að
samþykkja það. Vladivostok
er aðeins 35 mílur frá kln-
versku landamærunum. Á
öllum hótelherbergjum, þar
sem erlendir blaðamenn
gistu, meðan Kissinger var I
Peking, var að finna greini-
legar uppiýsingar um þetta.
Athygli hefur vakið, að Mao
ræddi ekki neitt við Kissing-
er að þessu sinni. Þá veldur
afstaðan til Taiwan árekstr-
um, eins og rakið er I eftir-
farandi grein. Þrátt fyrir
þetta teija stjórnir Kina og
Bandarikjanna rétt að halda
auknum samskiptum áfram,
eins og ráða má af fyrirhug-
aðri ferð Fords til Kina á
næsta ári. Hefst svo greinin
úr The Times:
I VIKUNNI, sem leið, kom
dr. Kissinger i heimsókn til
Peking I sjöunda sinn, og
nærri liggur að lita á þá heim-
sókn sem upphaf að stirðari
sambúð Bandarikjamanna og
Kinverja en verið hefir um
skeið. Ef til vill hefir verið
óhjákvæmilegt frá upphafi, að
hin nýja vinátta kólnaði.
Stjórnir beggja rlkjanna sáu
sér hag I sambúðarbótunum,
en þær litu á málin sln frá
hvorum sjónarhóli.
Hvað Bandarik jamenn
áhrærði, endurvakti hin nýja
vinátta við Kínverja fornar
tilfinningar og bægði um leið
hættu frá. Kinverjar og
Bandarikjamenn höfðu barizt
i Kóreu, og þeir höfðu virzt
ógna hvorir öðrum um tveggja
áratuga skeið, bæði i stjórn-
málum og hermálum. Timi
var þvl kominn til að takast i
hendur og láta fyrri grun-
semdir og erjur lönd og leið.
KÍNVERJAR voru þvi einn-
ig fegnir, að hættan liöi hjá.
Einn ljóður var þó á. Sam-
kvæmt byltingarstefnuskrá
þeirra á þessari öld var fyrsta
og brýnasta markmiðið
sameinað og sjálfstætt Kina.
Árið 1950 höfðu óvæntar skuld-
bindingar Bandarikjamanna
við stjórnina á Taiwan komið I
veg fyrir, að þessu markmiði
yrði náð.
Frá sjónarhóli Kínverja séð
var sambúðarbótin ekki i þvl
einu fólgin, að tvö frjáls og
fullvalda rlki væru að reyna
að jafna fyrri ágreining. Málið
var ekki svo einfalt. Þeir litu
svo á, að þarna væri á annan
bóginn um að ræða frjálst og
fullvalda riki, sem hindraði I
verki, að hitt rlkið kæmi á
fullri einingu og óskoruðu
sjálfstæði.
KINVERJAR lýstu þvl und-
andráttarlaust I upphafi, hve
þeir teldu Taiwan miklu
skipta. I opinberri tilkynningu
þeirra I febrúar árið 1972 var
hún talin „aðal þröskuldur
eðlilegrar og góðrar sambúð-
ar” Bandarikjamanna og Kín-
verja.
Klnverjar hafa ekki séð
ástæðu til að breyta þessum
orðum slðan þau voru viðhöfð,
Chia* Kuan-hua, utanrikisráðherra Klna aö skýra
lag fyrir Kissinger og frú.
og enginn getur vænzt þess, að
nein rikisstjórn i Peking liti
öðrum augum á þetta mál.
Viðurkenning
Bandarikjamanna á rikis-
stjórn Chiang Kai-shek er ekki
einungis hryggilega rangt val
af þeirra hálfu að dómi Kin-
verja, val, sem þarf að fá þá
ofan af. Viðurkenningin var
þar á ofan tvimælalaus af-
skipti af innanlandsmálum I
Kina, að mati stjórnarinnar I
Peking.
ÞEIR Kinverjar, sem
gagnrýndu sættirnar við
Bandarlkjamenn fyrir þremur
árum, munu festa augun á at-
burðum þess árs, sem liðið er
slðan að Kissinger var slðast á
ferðinni. Mikils metinn sendi-
herra Bandarikjanna I Taipei
lét af störfum á þvl ári, en við
af honum tók annar, ef til vill
enn meira metinn. Enn frem-
ur hefir sendiráð Taiwan I
Bandarikjunum aukið umsvif
sln.
Gagnrýnendurnir spyrja þvi
sennilega, hvar sé að finna
árangurinn af sambúðarbót-
unum? Og sé slikur ágreining-
ur I raun og veru uppi meðal
forustumanna I Peking, hljóta
umræður um Taiwan að hafa
hitnað verulega síðast liðna
viku.
RENNA má grun I, að Kin-
verjar hafi lagt að Kissinger
að lofa einhverjum breyting-
um á afstöðunni til Taiwan, en
um það er ekkert vitað. Fyrsta
vlsbendingin um mikilvægi
þessa máls hefði getað fólgizt i
þeirri orðsendingu Kínverja á
afmælisdegiSovétrikjanna, aö
við brotalömina á
afstööuþrihyrningnum mætti
ef til vill gera með sáttum
Klnverja og Sovétmanna.
En hafi þessi visbending átt
að felast I orðsendingunni,
reyndist hún ekki nema orðin
tóm. Brézjneff var fljótur að
vlsa þessari hugmýnd á bug,
þegar hann hélt frá Vladivo-
stok til Ulan Bator!
. t Bandarikjunum og Sovét-
rlkjunum var mikið gert úr
mikilvægi leiðtogafundarins I
Vladivostok. Þetta kom að
sjálfsögðu óþægilega við Kln-
verja, og ekki slður það sem
oröin gáfu I skyn, eða að bætt
sambúð risaveldanna tveggja
skipti þau meira máli en
sambúð hvors um sig við Kln-
verja.
VERÐUR þá að draga af
þessu þá ályktun, að sambúð
Bandarikjamanna og Kin-
verja hljóti að fara verulega
versnandi?
Fjarri fer þvi, að svo sé.
Kissinger hefir áreiðanlega
lagt sig allan fram i viðleitn-
inni til að varðveita þann yI,
sem unnt var. Hann hefir
efalaust lýst af hreinskilni,
hversu Bandarlkjamenn ættu
erfitt um vik að hafast nokkuð
það að, sem leiddi til brott-
hvarfs sendisveitar þeirra frá
Taipei.
Hann kann svo að hafa
hugsað með sér, að foringinn á
Taiwan væri að nálgast nírætt
og foringinn I Peking kominn á
níræðis aldur. Ef til vill yrði
þvl ekki langt að blða
breytinga, sem gætu dregið úr
spennunni yfir Formósusundi
og bætt þar með aðstöðu
Bandarikjamanna. Andspænis
svipuðum vanda hafa
stjórnmálamenn oft hugsað
sem svo: Bíðum og sjáum
hvað setur.
EKKI blasir heldur við nein
bein ástæða 'til að ætla, að
Kinverjar séu áfjáðir I að
hverfa frá viðleitninni til
sambúðarbóta við valdhafana
I Washington, enda þótt fram-
vindan i sambandi við Taiwan
hafi valdið þeim vonbrigðum.
Ariö 1949, þegar nýja stjórnin
var mynduð, gerðu þeir sér
jafnvel vonir um þolanlega
sambúð við Bandarikjamenn
sem mótværi gegn Sovét-
mönnum handan landamær-
anna.
Þetta er jafn skynsamleg
túlkunáhagsmunum þeirra nú
og þá hvort heldur aö horft er
af sjónarhóli stjórnmála eða
hermála. Kinverska þolin-
mæðin gæti þvi enzt enn um
sinn, hversu mikill gustur sem
kann að hafa verið i
viðræðunum I Peking I vik-
unni, sem leið.