Tíminn - 13.12.1974, Blaðsíða 9

Föstudagur 13. desember 1974.
TÍMINN
9
Furðu margt
og
furðuljóst
Kristján Friðriksson:
Farsældarríkið og
manngildisstefnan.
Skuggsjá.
Það er nýstárleg bók, sem
/ Kristján Friöriksson, hefur hér
J samiö. Bækur um þjóömála-
stefnur eru ekki afar margar á
islenzku, en það sem þaö er
fjallar einkum um sósialismann
á ýmsum stigum eöa þá
auðvaldsfræöi. Það er eölilegt,
1 þvi að marzistar hafa öörum
fremur rekið trúboö á fræöileg-
um grundvelli. En hér hefur
Kristján ráðizt i þaö að gera
grein fyrir hugmyndafræði
flokks sins, Framsóknar-
flokksins, eins og stefna hans
kemur honum fyrir sjónir og
hann vill aö hún sé.
Þetta er ekki neitt hálfverk
hjá Kristjáni þvi að hann gerir
hvort tveggja að reka i stuttu
yfirliti sögu hugmynda-
fræöinnar á sviöi þjóðfélags-
skipunar og hagfræöi og fjalla
um dýpstu rök mannlegs eölis.
Hér er nefnilega veriö að leita
eftir farsælustu skipun
mannfélagsmála og þá er jöfn-
um höndum gefinn gaumur að
reynslu fenginnar hagstjórnar
og áhrifa skipulagsins á
einstaklinginn. Aö þvi leyti er
það ekkert efamál aö Kristján
tekur efniö réttum tökum. Og
vissulega er þetta verkefni sem
varðar hvern og einn.
Þegar Kristján gerir grein
fyrir manngildisstefnunni segir
hann m.a.:
„Kjarninn er, aö samkvæmt
manngildisstefnunni, sem er hiö
hugmyndafræðilega afl aö baki
framsóknarstefnu er litið á alla
einstaklinga sem jafn réttháa,
en fyrst og fremst breytilega
einstaklinga”.
— „Sjálft hið sósialiska kerfi er
i eðli sinu kerfun á þvi
ókerfanlega, sem er hinn enda-
laust margbreytilegi maöur”.
Hérer vitanlega ekki tækifæri
til aö rökræða kenningar
Kristjáns almennt, en auövitað
má margt um þær segja, enda
margt i stuttu ágripi sem hæfir
að skýra nánar. Þó tel ég furöu
margt sagt furðuljóst i jafn
litilli bók.
Höfundur gerir sögulegt yfir-
lit um uppruna Framsóknar-
flokksins og sögu hans.
Auðvitað hafa menn skipti af
opinberum málum og eru kosnir
á þing án þess alltaf sé um að
ræöa samfellda hugmyndafræði
um þjóöfélagsmálin. Hug-'
myndafræðin er þvi hvergi
nærri altæk i stjórnmálasög-
unni, en samt sem áöur hafa
flokkar jafnan heildarstefnu i
atvinnumálum, o.fl. Og vissu-
lega höfðu forustumenn Fram-
sóknarflokksins ákveönar hug-
myndir um þaö hvernig þjóö-
félag þeirra ætti að mótast.
Kaflinn um rikisstjórn Her-
manns Jónassonar 1934 er sér-
stakrar athygli verður en á
timabilinu 1927 til 1940 telur
höfundur aö gerzt hafi merki-
legasti kafli Islandssögunnar
frá landnámsöld. Orörétt segir
hann:
„Eysteinn og Hermann voru
hetjur 4. áratugsins. Þjóðin fær
þeim seint fullþakkað dugnaö
þeirra og úrræöasemi á þeim
erfiöu timum. Þeir höföu for-
ustu um aö snúa vörn i sókn”.
Sá timi er nú svo langt aö baki
aö viö ættum aö vera menn til aö
ræöa fræðilega um hann og
stjórnarfarið þá. Ég held, aö þá
hafi veriöstjórnaö svo, að af þvi
mætti læra. En þá réöi rikis-
stjórnin nokkru um þaö, hvaö
geröist i landinu. Og þaö er dýrt
spaug, ef þjóö þolir ekki aö
henni sé stjórnaö.
Ég tel aö Kristjáni Friöriks-
syni hafi heppnazt tilraun sin
meö gerð þessarar bókar. Hún
er ávöxtur áratugaglimu viö
mannfélagsfræðina. Fyrir
áhugamenn um stjórnmál og
þjóömál er hún kjörin umræöu-
grundvöllur. Fyrir alla, sem
vilja skilja þjóöfélag sitt er hún
veröugt umhugsunarefni. Þaö
væri gaman aö taka hana til
meöferðar i góöum leshring i
góöu tómi.
Kristján er kennari aö námi,
og þvi er þaö engin furöa þó
hann dvelji lengst viö skóla-
málin, þegar hann ræðir um
framkvæmd manngildis-
stefnunnar, enda eru skóla-
málin býsna örlagarik, jafnvel
þó ekki sé gert ráö fyrir aö
þriöjungur ævinnar fari I skóla-
nám. En hér skulu aö lokum
tekin upp til áréttingar nokkur
orö Kristjáns af siöustu blaösiöu
bókar hans:
„öll megin-vandamál Is-
lendinga eru stjórnmálalegs
eölis. Þau verður þvi aö leysa á
sviöi stjórnmálanna. Stjórn-
málin eru þvi mál málanna”.
„Alveg sama er aö segja um
heimsvandamálin. Þau eru
stjórnarfarslegs eölis. — Við Is-
lendingar gætum lagt lið svo um
'munaði I þessari baráttu, ef
ekki brestur hug og dug.
H. Kr.
Verkamannafélagið
Dagsbrún
Félagsfundur
verður i Iðnó sunnudaginn 15. desember
kl. 2. e.h.
Dagskrá:
1. Félagsmál
2. Kjara- og samningamál.
Félagsmenn mætið vel og sýnið skirteini
við innganginn.
Stjórnin.
Krefjast 200 mílna fiskveiðilögsögu
FORMANNARAÐSTEFNA Far-
manna- og fiskimannasambands
tslands var haldin dagana 7.-8.
desember s.l. Skorar ráðstefnan á
rikisstjórnina og Alþingi aö gera
eftirfarandi aö meginstefnu varö-
andi fiskveiöilögsöguna og frek-
ari útfærslu hennar aö semja ekki
við erlenda aöila um veiöi-
heimildir innan 50 milna mark-
anna, frekar en gert hefur veriö,
aö framlengja ekki samninginn
viö Breta um veiöirétt þeirra,
þegar hann cr útrunninn, og aö
lýsa yfir útfærslu fiskveiöilög-
sögunnar i 200 sjómilur
samdægurs og nefndur samning-
ur viö Breta fellur úr gildi.
Ennfremur andmælti ráöstefn-
an efnahagsráöstöfunum stjórn-
valda.
Öryggismál voru einnig rædd á
ráðstefnunni, og tekiö var fram,
aö á hverju skipi, sem hefur
gúmbjörgunarbát, eigi aö kynna
áhöfn staösetningu og meöferö
þeirra, aö minnsta kosti á þriggja
mánaöa fresti. Einnig skal kynna
skipverjum reykköfunartæki
ásamt meöferö og notkun flug-
linutækja, og aö skipverjum séu
sérstaklega kynnt hættuleg störf,
og þeir þjálfaðir.
I SKEIFUNN11511SÍIV
SKEIFUNNI15IISIMI 86566
Viðskiptakortaverð
fyriralla
Opið
til kl. 10 í kvöld
og 6 á morgun
BORÐSTOFUSETT
Eik • Fura • Hnota • Palisander • Teak
NÚ ER RÉTTI TÍAAINN
til að festa sér borðstofusett
ÚRVALIÐ HEFUR ALDREI VERIÐ MEIRA
Veljið vöruna þar sem úrvalið
er mest og kjörin bezt
Opið í öllum deildum til kl. 10
húsið Verzlið þar sem úrvalið er
mest og kjörin bezt