Tíminn - 16.01.1975, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 16, janúar 1975.
TÍMINN
7
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsingp-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur I
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur I Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusími 12323 —
auglýsingasimi 19523.
Verð i lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Undir fannafeldi
Við höfum búið við mikinn veðraham undan-
farnar vikur og orðið að horfast i augu við dapur-
legar afleiðingar þess, auk þeirra óþæginda, trufl-
ana á daglegu lifi og kostnaðarauka, er snjóalög og
óveður hafa haft i för með sér fyrir fólk i mörgum
landshlutum. Og enn er veturinn ekki nema rétt
hálfnaður. Fari þessu liku fram, getur þessa vetr-
ar siðar orðið minnzt sem snjóavetrarins mikla.
Land okkar er þar á hnettinum, sem á ýmsu
getur oltið um veðurfarið. Þvi verðum við að taka,
rétt eins og við njótum kosta þess, og fáum þar
engu um þokað, hvort norðanbálið hylur allt þykk-
um fannafeldi eða suðrið sæla andar vindum hlýj-
um. 1 okkar valdi stendur aftur á móti að læra af
sambúðinni við hina striðu þætti náttúrufarsins að
búa sem heppilegast um okkur og láta ekki blekkj-
ast af þvi, þótt langir kaflar komi, er heita má ár-
sæld, sem litið bregður út af.
Við, sem hreiðrum um okkur við hitaveituofna i
þéttbýli, eigum kannski ekki auðvelt með að gera
okkur i hugarlund, hvaða erfiðleikar steðja i hinu
versta tiðarfari að þeim, er öðrum skilyrðum
verða að lúta. Við vitum að visu, að það er kaf-
ófærð, svo að fólk kemst jafnvel ekki út úr hibýlum
sinum nema um glugga, heyrum að ófært sé að
kalla milli húsa i þorpum og bæjum og vegir allir
að sjálfsögðu lokaðir nema friður fáist til þess að
ryðja þá með ærinni fyrirhöfn og kostnaði. Okkur
er kunnugt um rafmagnsskort og rafmagnsbilan-
ir, sem sifellt þjaka Norðlendinga og Austfirðinga,
við fréttum af simabilunum og sambandsleysi i
öllum áttum, og við vitum, að sjónvarps og út-
varps nýtur ekki norðan lands og austan nema
með höppum og glöppum, þótt rafmagn hafi ekki
brugðizt. En við gerum okkur trúlega aðeins tak-
markaða grein fyrir þvi, hvað það er i reynd, að
eiga við þetta að búa.
Við sumum þessara annmarka, sem veðurlagið
hefur i för með sér, verður seint spornað. Eigi að
siður er það sá lærdómur, sem við verðum að
draga af áföllum af þessu tagi, að gera þau mann-
virki, sem eru meginstoðir tæknivædds þjóðfélags,
svo traustlega úr garði, að þau þoli það álag, er
gera má ráð fyrir, að geti mest orðið. Atburðimir i
vetur bera okkur lika vitni um það, að stór orkuver
eru ekki einhlit, heldur þarf einnig smærri stöðv-
ar, dreifðar um landshlutana, til þess að bjarga
málum við, þegar meginlinur rofna. Loks höfum
við fengið hörkulega áminningu um það, að mjög
mikla gát er skylt að viðhafa, þegar byggð og
verkstöðvum er ákvarðað vaxtarrými, á þeim
stöðum landsins, þar sem snjóflóðahætta er, og er
það jafnvel ekki einhlitt, þótt aldrei hafi til válegra
tiðinda dregið um langan aldur, ef staðhættir geta
hugsanlega verið viðsjárverðir, hvað þá þar sem
dæmin hafa áður sannað, að ekki er allt öruggt.
Vitaskuld verður þvi, sem má betur gera og
traustlegar um búa, ekki kippt i lag i einni svipan,
En vitneskju um það, hvað til bóta stendur, má
safna og hagnýta eftir föngum. Þannig þreifum við
okkur áfram til meira öryggis og betra lifs, jafnvel
þótt þeir vetur komi, að ofan gefi snjó á snjó lang-
timum saman. En svo mun að sjálfsögðu verða
annað veifið, likt og verið hefur frá upphafi íslands
byggðar.
Charles W. Yost, The Christian Science Monitor:
Aðildarþjóðir SÞ verða
að gæta hófs og sótta
Snauðir og fjáðir verða að ástunda samstöðu
en ekki hefnigirni
1 BYRJUN desember var
deilt á allsherjarþinginu um ^
„hlutverk Sameinuöu þjóö-
anna.” Langvinn gremja full-
trúa iönþróuðu rikjanna
brauzt þá út i hverjum reiði-
lestrinum á fætur öðrum.
Fulltrúar Bandarikjanna,
Bretlands, Frakklands,
Vestur-Þýzkalands, ttaliu,
Danmerkur, Svíþjóðar og
Belgiu fordæmdu allir ,,of-
beldi meirihlutans”, sem þeir
nefndu svo. Þeir vöruðu við
þvi, að ef meirihlutinn héldi
uppteknum hætti að troða á
minnihlutanum með gnægt-
imar, kynni svo að fara, að al-
menningsálitið I þróuðu rikj-
unum yrði svo andvigt sam-
tökunum, að aðstoðar þaðan
yrði ekki framan að vænta.
Kurrs af þessum toga hefir
þegar orðið vart i fulltrúadeild
Bandarikjaþings. Flestar
framkvæmdir Sameinuðu
þjóðanna velta á framlögum
iðnþróuðu og auðugu rikjanna.
TVÆR samþykktir meirihlut-
ans á þessu allsherjarþingi
voru höfuðtilefni óánægju-
raddanna, sem lýst er hér á
undan. Onnur samþykktin
snerist um Palestinu, hin um
Suður-Afriku.
Ekki var látið nægja að
leyfa leiðtoga Frelsishreyf-
ingar Palestinuaraba að á-
varpa allsherjárþingið, en það
hefir enginn einstaklingur
fengiö að gera annar en páf-
inn, nema þá sem fulltrúi
aðildarrikis. En leiðtoga
Frelsishreyfingarinnar var
gert jafnhátt undir höfði og
þjóðarleiðtoga. ísrael varö
ennfremur fyrir allmiklu að-
kasti I umræðunum, sem
spunnust út af ræðu leiðtog-
ans, en fulltrúa ísraels var
ekki leyft að tala eins oft og
hann fór fram á. (UNESCO á
að vera ópólitisk stofnun, en
mismunaði Israelsmönnum
greinilega eigi að siður, og það
var ef til vill enn óafsakan-
legra.)
Tillaga um að vikja Suður-
Afriku úr samtökunum með
löglegum hætti strandaði á at-
kvæðum Bandarikjamanna,
Breta og Frakka i öryggisráð-
inu. Fulltrúa Suður-Afriku var
eigi að siður bönnuð sefa á
allsherjarþinginu með vafa-
sömum aðferðum.
EN reiðilegstur fulltrúa þró-
uðu þjóðanna I byrjun desem-
ber var einnig afleiðing upp-
safnaðrar gremju út af öðrum
málum. Fulltrúar vanþróuðu
rikjanna hafa að undanförnu
sýnt nokkra hneigð til að
knýja fram um alþjóðleg efna-
hagsmál ýmsar samþykktir,
sem sýna þróuðu þjóðunum
verulega áreitni, enda þótt
samvinna þeirra þurfi óhjá-
kvæmilega að koma til, ef af
framkvæmdum á að verða.
Allt virðist þetta sýna ýtni
og ábyrgðarleysi, fljótt á litið.
En eigi að sýna meirihluta
vanþróuöu rikjanna fulla
sanngirni, verður að vega
málin og meta i viðara sam-
hengi.
I FYRSTA lagi verður að
viðurkenna, að allsherjar-
þingiö er ekki löggjafastofnun.
Þegar frá eru talin þingsköp
og fjárhagsáætlun samtak-
anna, eru allar samþykktir
allsherjarþingsins aðeins
meðmæli og ábendingar en
ekki bindandi fyrir neina
aðildarþjóð. Gildi þeirra er
fyrst og fremst fólgið i þvi að
sýna skoðanir meirihluta
þjóða, og oft og einatt meiri-
hluta mannkyns.
I öðru lagi mega Bandarikj-
amenn ekki gleyma þvi, að
vestrænar þjóðir höfðu meö
aðstoð Suður-Amerikuþjóð-
anna yfirgnæfandi meirihluta
fyrstu fimmtán ár samtak-
anna, og hikuðu ekki við að
notfæra sér hann til sam-
þykkta, sem oft komu vanþró-
uðu rikjunum afar illa. Þá
kvörtuðu fulltrúar Sovétrikj-
anna og hlutlausra rikja oft
yfir „ofbeldi meirihlutans”.
Nú kreppir skórinn á hinum
fætinum, það er allt og sumt.
1 þriðja lagi stafar hin
„ábyrgarðlausa” framkoma
meirihlutans á allsherjarþing-
inu núna af gremju, sem langa
lengi hefir safnazt fyrir, og
siðan hefur soðið upp úr,
þegar rækifæri gafst.
MIKILL meirihluti heimsbúa
litur svo á, að Palestinumenn
hafi sætt ósanngjarnri með-
ferð i tuttugu og fimm ár.
Þeim beri sjálfsákvöröunar-
réttur og réttur til að flytja
mál sitt, jafnvel þó að röddin
sé hrjúf og flutningurinn ó-
mjúkur. Breytir hér engu um,
hvort Bandarikjamenn vilja á
þetta fallast eða ekki.
Allsherjarþing Sameinuóu
þjóöanna hefir á ferli sinum
samþykkt með stuðningi
Bandarikjamanna óteljandi á-
lyktanir, þar sem aðskilnað-
arstefnan var fordæmd og
skorað á stjórn Suður-Afriku
aö hverfa frá henni. En hvorki
hefir gengið né rekiö. Burt-
rekstri var synjað með neitun-
arvaldi, en útilokunin, sem nú
hefir verið samþykkt, ber vott
um gremju, sem búin er að
magnast lengi.
Einhliða samþykktir i efna-
hagsmálum kunna að vera
óraunhæfar, en þær eiga sinar
eðlilegu orsakir. Þær eru svar
fátæku þjóðanna við minnk-
andi þróunaraðstoð hinna auð-
ugu, langvarandi vanrækslu á
lagfæringu viðskiptakjara, og
sýna jafnframt djúpstæðan
ótta um arðrán fjölþjóðlegra
fyrirtækja.
HVERNIG ber þá að bregöast
við þessari pólitisku flugelda-
sýningu á allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna? Eiga
vestrænu þjóðirnar að draga
enn úr aðstoð sinni, sem
naumast getur talizt innt af
hendi nema með hálfum huga
eins og komið er? Að minu viti
væri stefnt I öfuga átt með þvi.
Virðist vera i aösigi kalt
strið með gagnkvæmu niður-
rifi milli norðurs og suðurs,
milli vanþróaðra þjóða og þró-
aöra, eru Sameinuðu þjóöirn-
ar hinn rétti vettvangur til aö
fást við það. Þar eiga allar
þjóöir fulltrúa, og þar ber að
grafast fyrir ræturnar og sigr-
ast á sambúðarerfiðleikunum.
Þetta viðfangsefni krefst
auðvitaö þolinmæði, hófsemi
og skynsemi af hálfu fulltrúa
þriðja heimsins, eins og full-
trúa Vesturveldanna. Sumar
athafnir fulltrúa þriðja heims-
ins á þessu allsherjarþingi
verða að teljast fávislegar og
til óþurftar, jafnvel frá þeirra
eigin sjónarhóli séð. Samein-
uðu þjóðirnar geta ekki sýnt
árangur, nema þar sé leitað
samræmis og samstööu.
Sigurgöngur og mikillæti eiga
þangað ekkert erindi.
SAMEINUÐU þjóðunum hefir
orðið mikið ágengt undan-
gengið ár, þegar á allt er litið.
Þær hafa á ný fært sönnur á
friðargæzluhæfni sina meö til-
komu nýrra friöargæzlusveita
I löndunum fyrir botni Miö-
jarðarhafsins og eflingu sveit-
anna á Kýpur.
Þær hafa haldið jákvæðar
ráðstefnur um mikilvægustu
vandamál mannkyns, matinn,
mannfjölgunina og hafréttinn,
enda þótt fjarri fari, að þessar
ráðstefnur hafi leitt til endan-
legrar niðurstöðu.
A þessum sviðum er tilvera
og nærvera Sameinuöu þjóö-
anna hvað þörfust. Þessi mál
snerta hagsmuni nálega hvers
einasta msnns, og engin von er
til að leysa þau með farsælum
hætti annars staðar en þar,
sem nálega allir eiga fulltrúa
og leita i einlægni aö sam-
stöðu, unz hún finnst.
— JH