Tíminn - 22.01.1975, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 22. janúar 1975.
TÍMINN
7
I
j
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðsluslmi 12323 —
augiýsingasimi 19523.
Verð i lausasölu kr. 35.00.
Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Magnús rdðherra
Magnús Kjartansson skrifar i gær fyrstu for-
ustugreinina i Þjóðviljann eftir að hann lét af
ráðherradómi. Þar birtist þvi miður allt annar
Magnús en sá, sem sat i ráðherrastóli fyrir
nokkrum mánuðum. Magnús ráðherra hvatti til
varfærni i kaupgjaldsmálum, því að ella væri
hætta á þvi, að atvinnuvegirnir drægjust saman
og ekki yrði unnt að halda uppi þeirri framfara-
sókn, sem vinstri stjórnin beitti sér fyrir. Magnús
ráðherra lagði mikla áherzlu á að tryggja at-
vinnuöryggið, þvi að enginn bölvaldur væri verri
en atvinnuleysið.
Auðvelt er að benda á glögg dæmi um þessa af-
stöðu Magnúsar ráðherra. Haustið 1972 voru
horfur þær, að útflutningsframleiðslan gæti ekki
risið undir þeim byrðum, sem á hana höfðu verið
lagðar. Nefnd sérfræðinga var þá falið að kynna
sér efnahagsástandið og gera tillögur til úr-
lausnar. Hún benti á þrjár leiðir til að tryggja
rekstur útflutningsframleiðslunnar. Ein þeirra
var gengislækkun, en önnur niðurfærsla á kaupi.
Alþýðubandalagið kaus niðurfærsluleiðina og átti
þar samleið með Framsóknarflokknum. Björn
Jónsson og flokkur hans vildu heldur fara gengis-
lækkunarleiðina og knúðu það fram. En svona
mikilsvert töldu forráðamenn Alþýðubanda-
lagsins þá að tryggja rekstur utflutningsfram-
leiðslunnar, að þeir voru tilbúnir til að lækka
kaupgjaldið til að ná þvi marki. Sá þeirra, sem
var einna ákveðnastur i þessum efnum, var
Magnús ráðherra.
Annað dæmi má nefna frá siðastl. vori. Það var
ljóst eftir kaupsamningana á siðastl. vetri, að at- •
vinnuveg ir nir gætu ekki risið undir hinni miklu
grunnkaupshækkun, ef jafnframt yrði haldið full-
um verðlagsbótum. Stöðvun atvinnuveganna var
fyrirsjáanleg, ef ekki yrði gripið til sérstakra
ráðstafana til að hamla gegn of miklum
kauphækkunum. Atvinnuöryggið var i voða.
Vinstri stjórnin, þar sem Magnús ráðherra var
einn helzti áhrifamaðurinn, lagði þá fram frum-
varp um að binda kaupgjaldsvisitöluna i sjö
mánuði og fresta jafnframt öllum grunnkaups-
hækkunum samkvæmt hinum nýju kjara-
samningum, sem væru meiri en 20%. Láglauna-
fólk skyldi þó vera undantekning. Þegar þetta
fékkst ekki fram, rauf vinstri stjórnin þingið og
setti bráðabirgðalög um bindingu kaupgjalds-
visitölunnar.
Þetta var þá talið nauðsynlegt af vinstri
stjórninni til að tryggja i senn rekstur atvinnu-
veganna, næga atvinnu og áframhaldandi fram-
farir. Hér réði sama afstaða hjá vinstri stjórninni
og haustið 1972, þegar gengið var lækkað, eftir að
niðurfærsluleiðin hafði ekki fengizt fram. Um það
verður ekki deilt, að bæði haustið 1972 og vorið
1974 voru efnahagshorfur hvergi nærri eins
iskyggilegar og þær eru nú. Samt var þetta talið
nauðsynlegt þá til að tryggja atvinnuöryggið.
Það er eðlilegt áframhald af framangreindri
stefnu vinstri stjórnarinnar, að nú sé varað við
öllum almennum kauphækkunum, ef tryggja á
atvinnuöryggið og áframhaldandi framfarir.
Lægstlaunuðu stéttirnar eru þó undantekning og
verður að athuga mál þeirra sérstaklega. Ef
Magnús væri áfram ráðherra og eins eindreginn
framfaramaður og hann var, þegar hann sat i
vinstri stjórninni, myndi hann nú heilshugar
styðja þetta sjónarmið. Vafalitið er lika, að innst
inni er hann þvi fylgjandi, þótt hann skrifi nú
annað i Þjóðviljann.
ERLENT YFIRLIT
Verður Teng hlut-
skarpari en Chang?
Þeir keppa nú um sæti Chou-En-lais
NÝLEGA er lokið tveimur
mikilvægum fundum i Peking.
Fyrst var haldinn fundur i
miðstjórn Kommúnistaflokks-
ins, sem stóð i þrjá daga, eða
frá 8.-10. janúar. Þar var sam-
þykkt ný stjórnarskrá og
ákveðin endurskipan rikis-
stjórnarinnar. Stjórnarskráin
og ráðherralistinn voru siðan
lögð fyrir þjóðþing Kina til
formlegrar samþykktar, en
þaðsat á fundi frá 13.-17. þ.m.,
eða I fimm daga. Báðir þessir
fundir voru haldnir leynilega
og ekkert tilkynnt um þá fyrr
en að báðum loknum. Þjóð-
þingið, sem virðist hrein
málamyndarsamkoma, lagði
blessun sina yfir það, sem
miðstjórnin hafði gert. Þjóð-
þingið hefur ekki komið sam-
an til fundar, nema fjórum
sinnum siðan kinverska al-
þýðulýðveldið var stofnað, en
að nafni til er það æðsta lög-
gjafarsamkoma Kina. Það
kom fyrst saman 1954, þegar
það samþykkti nýja stjórnar-
skrá og kaus Mao forseta
rikisins. 1 annað sinn kom það
saman 1959, en þá hafði Mao
sagt af sér forsetaembættinu,
og var Liu Shao-chi þá kosinn
forseti. Þriðji fundur þess var
svo haldinn um áramótin 1964-
1965, en slðan hefur það ekki
komiðsamanfyrr en nú. Siðan
Liu var hrakinn frá sem for-
seti f sambandi við menn-
ingarbyltinguna 1967, hefur
Kina ekki haft neinn forseta.
Samkvæmt nýju stjórnar-
skránni hefur forsetaembættið
verið endanlega lagt niður.
Þvi fylgdu litil völd, en valda-
mestu menn Kina eru formað-
ur Kommúnistaflokksins, en
það embætti hefur Mao skipað
frá upphafi, og forsætisráð-
herrann, en það embætti hefur
Chou-En-lai einnig skipað frá
stofnun alþýðulýðveldisins.
Þjóðþingið virðist hafa verið
kvatt saman nú til þess að
samþykkja formlega hina
nýju stjórnarskrá, en hún hef-
ur verið lengi I undirbúningi.
EINS OG jafnan áður, þegar
slikir fundir eru haldnir,
reyna fréttamenn að draga af
þeim ályktanir um hvers
vænta megi um stjórn Kina
eftir að Mao, sem er 81 árs, og
Chou, sem er 76 ára, falla frá.
Einkum er reynt að leita
svara við þvi, hvort þá taki
heldur við hinn róttækari arm-
ur flokksins, sem talinn er
njóta stuðnings Maos, eða
hinn hófsamari og varfærnari,
sem er talinn undir stjórn
Chous. Ýmsir fréttamenn hafa
dregið þá ályktun af fundun-
um nú, að fylgismenn Chous
hafi frekar styrkt aðstöðu
sina. Þá hafa sumir frétta-
menn vakiö athygli á þvi, að
Mao sat hvorugan fundinn.
Það er hins vegar ekki óvenju-
legt, að Mao sæki ekki slika
fundi. Hann hefur jafnan
kunnað þvi vel að stjórna að
tjaldabaki og koma litiö fram
opinberlega. Hann mun nú
dvelja utan Peking, en virðist
þó siður en svo hafa dregið sig
i hlé. Meðan miðstjórnin sat á
fundi, átti hann viðræður við
Mintoff forsætisráðherra
Möltu, og meöan þjóðþingið
hélt fundi sina, átti hann fund
með Franz Josef Strauss, sem
hefur verið tekið með slikum
kostum og kynjum i Kina, að
vestur-þýzka stjórnin hefur
talið það næstum móðgandi
fyrir sig. Af þessum viðræðum
Teng Hsiao-ping
Chang Chun-chiao
Yeh Chien-ying
má ráða, að Mao tekur þátt i
stjórnarstörfum á sama hátt
og áður og virðist siður en svo
vera að draga sig i hlé.
TVENNT er einkum nefnt
sem ábending þess, að fylgis-
menn Chous hafi styrkt stöðu
sina. Annað er það, að Teng
Hsiao-ping var kosinn vara-
formaður flokksins til viðbót-
ar þeim fimm varaformönn-
um, sem voru fyrir, og jafn-
framt var honum raðað efst-
um, þegar talin voru upp nöfn
hinna tólf varaforsætisráð-
herra. Af þvi mætti ráða að
Teng komi nú til greina bæöi
sem eftirmaður Maos eða
Chous, ef annar hvor forfall-
ast. Hitt var það, að Yeh
Chien-ying, marskálkur var
skipaöur varnarmálaráö-
herra, en enginn hefur gegnt
þvi embætti formlega siðan
Lin Piao fórst i flugslysi 1971,
en hann mun þá hafa verið að
flýja til Sovétrikjanna. Bæði
Teng og Yeh eru nánir sam-
herjar Chous. Yeh og Chou
hafa verið félagar siðan á
námsárum sinum, og dvöldu
m.a. samtimis i Paris, þar
sem Yeh lagði þá stund á leik-
list. Yeh hefur undanfarið ver-
ið einn af varaformönnum
flokksins, Teng var um skeið
einn af valdamestum mönnum
flokksins, en féll i ónáð i
menningarbyltingunni, en var
skyndilega tekinn i sátt fyrir
hálfu öðru ári og skipaður
varaforsætisráðherra nokkru
siðar. Hann hefur seinustu
mánuðina verið eins konar
staðgengill Chous, sem hefur
verið a.m.k. öðru hverju á
sjúkrahúsi. Það gildir hins
vegar um þá báða Teng og
Yeh, að þeir eru háaldraðir,
Teng74 ára og Yeh 75 ára. Þvi
verða þeir ekki taldir lfklegir
sem eftirmenn Maos og
Chous, a.m.k. ekki nema i
stuttan tima.
1 SAMBANDI við nýskipan
stjórnarinnar hefur það ekki
sizt vakið athygli ýmissa
fréttamanna, að helzti for-
ustumaður kommúnista i
Shanghai, Chang Chunchiao,
hefur verið skipaður varafor-
sætisráðherra og fékk jafn-
framt það hlutverk að mæla
fyrstur fyrir stjórnarskrár-
frumvarpinu á þjóðþinginu.
Chang, sem er 63 ára, hefur oft
verið talinn lærimeistari
Wang-Hung-wen, sem er frá
Shanghai, en Wang var kosinn
einn af varaformönnum
flokksins á flokksþinginu 1973,
og vakti það sérstaka athygli,
þvi að nann er ekki nema 38
ára og þvi langyngstur af leið-
togum Kommúnistaflokksins.
Ýmsir töldu þá, að Mao hefði
ákveðiö hann sem eftirmann
sinn, en einkum var þó Chiang
Ching, kona Maos, talin hafa
mætur á honum, en hún er tal-
in leiðtogi róttæka armsins,
ásamt Wang og Yao Wen-
yuan, þekktum blaðamanni i
Shanghai. Róttæki armurinn
hefur oft verið kenndur við
Shanghai, en þar hefur Chang
verið aðalleiðtogi flokksins
um alllangt skeið. Það hefur
vakið athygli, að hann kom
næstur Teng, þegar varafor-
sætisráðherrarnir voru taldir
upp. Það þarf þvi ekki að
koma á óvart, þótt hann yrði
forsætisráðherra Kina áður en
langur timi liður, þar sem
hann er meira en áratug yngri
en þeir Chou og Teng.
A þjóðþinginu flutti Chou
aðalræðuna af hálfu flokksins
og var þungorður i garð bæði
Sovétríkjanna og Bandarikj-
anna og hélt þvi m.a. fram, að
styrjöld milli þeirra væri
óhjákvæmileg.
Þ.Þ.
-Þ.Þ.