Tíminn - 19.03.1975, Page 7

Tíminn - 19.03.1975, Page 7
Miðvikudagur 19. marz 1975. TÍMINN 7 mmim i j Otgefandi Framsóknarflokkurinn Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga- stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif- stofur í Aðalstræti 7, sími 26500 — afgreiðslusfmi 12323 — auglýsingasfmi 19523. Verð i lausasölu kr. 35.00. Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f. 'x—:---:_______— _____________________:______^ Tvísýn staða á hafréttarráðstefnunni Islendingar munu tvimælalaust fylgjast með athygli með þriðja fundi hafréttarráðstefnunnar, sem hófst i Genf siðastl.mánudag, en eitt aðalmál hennar er að fjalla um rétt strandrikis til allt að 200 milna efnahagslögsögu. Það mun ekki draga úr þessari athygli, að staðan i þessu máli ertvisýn. Siðan undirbúningsnefnd hafréttar- ráðstefnunnar hóf að fjalla um þetta efni veturinn 1971, hefur orðið mikil breyting á viðhorfi margra rikja til þess. Stórveldin, með Bandarikin og Sovétrikin i fararbroddi, beittu sér þá eindregið gegn 200 milna efnahagslögsögu og reyndu að túlka hana sem merki um óhæfilegan yfirgang strandrikja. Þegar stórveldin fundu, að þessi áróður bar ekki tilætlaðan árangur, var snúið við blaðinu. Nú Iýsa þau sig fylgjandi 200 milna efna- hagslögsögu, en reyna að koma fram ýmiss konar undanþágum, sem gera efnahags- lögsöguna meiri i orði en á borði. Stórveldin telja sig nú bera hungraðar þjóðir mjög fyrir brjósti og þvi verði að forðast jafnmikið vannýtingu fisk- stofnanna og ofnýtingu þeirra. Þetta sjónarmið á vissulega nokkurn rétt á sér. í framhaldi af þessu er þvi haldið fram, að geti strandrikið ei hagnýtt fiskstofnana innan 200 milna markanna af eigin rammleik, sé það skyldugt til að leyfa öðrum að veiða afganginn. Það er hins vegar látið ósagt hvaða aðili eigi endanlega að ákveða hámark veiðanna innan efnahagslögsögu viðkomandi rikis eða eigi að meta það, hvort viðkomandi riki geti náð þessu hámarki af eigin rammleik, og beri þvi að láta öðrum eftir ein- hvern afgang eða ekki. Bak við tjöldin er svo stefnt markvíst að þvi, að risi ágreiningur milli rikja um þetta efni, verði endanlegt úrskurðar- vald i höndum þriðja aðila, sem yrði þá einhvers konar gerðardómur. Baráttan varðandi efnahagslögsöguna snýst þannig ekki orðið lengur um það, hvar mörkin eiga að vera. Samkomulag er nokkurn veginn fengið um 200 milna mörkin. Það, sem deilan snýst um nú, eru undanþágurnar, sem reynt er að koma fram til þess að gera efnahagslögsöguna meiri i orði, en á borði, a.m.k. hvað fiskveiðarnar varðar. Baráttan um þetta getur orðið mjög tvisýn, þvi að mörg riki hafa ekki sérstakra hags- muna að gæta i þessum efnum og óvist er þvi enn um endanlega afstöðu þeirra. í ýmsum tilfellum verður hún ef vil till ekki ráðin fyrr en á siðustu stundu. Það sýndi sig á hafréttarráðstefnunum 1958 og 1960, að stórveldin geta verið drjúg á loka- sprettinum, þegar þau snúa sér beint til viðkom- andi rikisstjórna. Hafréttarráðstefnan fjallar um mörg fleiri ágreiningsefni en undanþágur i sambandi við 200 m. efnahagslögsöguna. Þess vegna er vafa- samt, að henni nægi fundurinn i Genf til að ljúka störfum, en sennilega verður ljósara eftir hann en áður,hvort von er um ný alþjóðleg hafréttarlög i náinni framtið. En hver, sem niðurstaðan verður, mun það ekki breyta þeirri ákvörðun Is- lendinga að færa efnahagslögsöguna út i 200 milur á þessu ári. Á fundi hafréttarráðstefnunnar i Genf verður það aðalerindi íslendinga að berjast fyrir óskoruðum , rétti strandrikisins til að ráða þvi, hvaða undanþágur eru veittar innan efnahagslögsögunnar. Fáist það ekki fram, getur það verið íslendingum sársaukalaust, þótt ráðstefnan misheppnist, þvi að strandrikin munu þá nota einhliða útfærslurétt sinn. þ þ ERLENT YFIRLIT Verður Efnahags- bandalagið sósíalískt? Flokkspólitískar kosningar á þinginu í Strassborg STOFNANIR Efnahags, bandalags Evrópu, sem mestu ráBa um störf þess, eru þrjár, ‘e&a stjórnarnefndin, ráð- herranefndin og þingiö. Til þessa hefur vafalitið stjórnar- nefndin ráðið mestu, þvi að hiin annast bæði undirbúning ákvarðana og sérum daglegar framkvæmdir. Ráðherra- nefndin, þar sem situr einn ráðherra frá hverju þátttöku- riki, hefur meira vald, en oft- ast fer hún eftir tillögum stjórnarnefndarinnar, nema þegar um sérstök ágreinings- mál er að ræða. Þá er stund- um vikið frá tillögum stjómarnefndarinnar til sam- komulags. Þriðja stofnunin er svo þingið, en á þvi hefur bor- ið einna minnst til þessa, enda fer það aðeins með ráðgjafar- vald. Margt bendir til þess, að það ætli sér stærri hlut i fram- tiðinni. Andstæðingar aðildar Bretlands að Efnahagsbanda- laginu hampa þvi t.d. i vax- andi mæli, að litið verði úr sjálfsforræði Breta, þegar þing Efnahagsbandalagsins ræður oröið mestu um löggjöf og stjórnarstefnu bandalags- rikjanna. Þing Efnahagsbandalags- ins, sem heldur fundi sina i Strassborg, er skipað þing- mönnum frá þátttökurikjun- um, sem valdir eru af viðkom- andi þjóðþingum með hliðsjón af flokkaskipun þar. Sú tillaga virðist eiga vaxandi fylgi, að þingmenn, sem eiga sæti á þingi bandalagsins, verði kosnir beinni kosningu af kjósendum. Sú skipan þykir likleg til að styrkja áhrif og álit þingsins. Þótt minna hafi borið á störfum þingsins en stjórnar- nefndarinnar og ráðherra- nefndarinnar, hefur það vafa- litið haft ýmis áhrif á þróun Efnahagsbandalagsins, en sennilega eru þau áhrif meira óbein en bein. Þingið hefur • fjallað um ýmis málefni bandalagsins og bent á leiðir tillausnar, jafnframt þvi, sem það hefur gagnrýnt ýmis framkvæmdaatriði. Þannig hefur það haft meiri og minni óbein áhrif. ÞAÐ hefur vakið sérstaka athygli á þinginu, að þar hefur myndazt eins konar flokka- skipan, sem fer ekki eftir landamærum. Jafnaðarmenn eöa sósialdemókratar hafa myndað eins konar flokk. Kommúnistar og bandamenn þeirra annan, kristilegir flokkar þann þriðja og frjáls- lyndir flokkar og miðflokkar þann fjórða. Brezkir Ihalds- menn hafa hafnað utan við, þvi aö þeir vilja ekki mynda fylkingu með kristilegu flokk- unum á meginlandinu, eða miöflokkunum. A fundum þingsins, sem hafa staðið yfir undanfarið, hefur þessi flokkaskipting komið vel í ljós i sambandi við kosningu á forseta þess, en hann er kjörinn til tveggja ára i senn. Frambjóðendur voru ekki færri en fimm eða George Spenale frá Frakklandi, er sósialdemókratar buðu fram, Alfred Bertrand frá Belgiu, sem kristilegir demókratar buðu fram, Michael Yeats frá trlandi (Fianna Fail), sem framfarasinnaðir demókratar buðu fram, en hér var aðal- lega um frjálslynda flokka og miöflokka að ræða, Lenonilde Iotti frá ítaliu, sem kommúnistar og bandamenn þeirra buðu fram, og loks Pet- Giscard d’Estaing er nú oftast talinn sá maður, sem mestu geti ráöið um framtfð Efnahagsbandalagsins næstu árin. er Kirk, sem var frambjóð- andi brezkra Ihaldsmanna. Við fyrstu atkvæðagreiðslu urðu úrslit þessi: Bertrand 50 atkvæöi, Yeats 46, Spenale 45, Kirk 18 og Iotti 12. Þar sem enginn fékk hreinan meiri- hluta, eins og áskilið er, varð aö kjósa aftur og urðu úrslit nokkuð svipuð. Við þriðju at- kvæðagreiðsluna drógu þau Kirk og Iotti sig i hlé og urðu þá úrslit þessi Spenale 59, Bertrand 55 og Yeats 54. Kommúnistar höfðu greitt Spenale atkvæði, en brezkir Ihaldsmenn höfðu skipzt milli þeirra Bertrands og Yeats. Að lokum var kosið milli þeirra tveggja, sem fengu flest at- kvæði i þriðju umferð. Spenale náði þá kosningu með 86 at- kvæðum, en Bertrand fékk 72. Það verður þvi sósialdemó- krati, sem mun stjórna fund- um þingsins næstu tvö árin, og vera aðalfulltrúi þess út á við. Spenale hefur átt sæti á þingi bandalagsins i meira en áratug eða siðan 1964 og látið allmikið bera á sér. Hann hóf starfsferil sinn i þjónustu frönsku nýlendustjórnarinnar og náði m.a. svo langt að vera landstjóri Frakka i Togo á árunum 1957-1960. Hann hefur átt sæti á þingi siðan 1962 og hefur unnið sér þar gott álit. KJOR Spenale sem forseta þingsins, er talið merki um að það muni herða baráttuna fyrir þvf að fá aukin völd, en Spenale hefur verið mjög eindreginn talsmaður þess. Einkum hefur hann lagt áherzlu á, að þingið fengi auk- ið fjárlagavald, en hann hefur átt sæti I þeirri nefnd þingsins, sem hefur fjallað um fjárlög bandalagsins. Flokkaskipting sú, sem kom nú svo greinilega fram við for- setakjörið, hefur aukið spár um það, að framvegis kunni átök innan bandalagsins að geta orðið alveg eins mikið milli flokka og milli rikja. Bræðraflokkar i bandalags- löndunum muni halda áfram að styrkja samheldni sina og reyna að hafa þannig beint og óbeint áhrif á þróun banda- lagsins. Þessar flokkadeilur kunni í framtiöinni að setja meginsvip á störf þingsins og stefnumótun þess. Af hálfu ýmissa sósialista og sósial- demókrata á meginlandinu er þvi haldið fram, að það gæti oröið áhrifamesta og fljótvirk- asta leiðin til að koma á sósialisma i Evrópu að ná tök- um á stofnunum Efnahags- bandalagsins. t Bretlandi beita hins vegar ýmsir róttæk- ir menn þeim áróðri gegn að- ild Bretlands að Efnahags- bandalaginu, að ihaldsöflin á meginlandinu eigi eftir að taka forustuna innan banda- lagsins og nota þá aðstöðu til að treysta áhrif sin og yfirráð. Þess vegna eigi Bretar ekki heima I bandalaginu. Allt eru þetta meiri og minni ágizkanir á þessu stigi. Mörg- um kunna að þykja þær óraun- verulegar og óliklegar, en iðu- lega hefur það lika gerzt, að framvindan hefur orðið önn- ur en menn hafa talið trúleg- ast aö hún myndi verða. Hvort tveggja getur gerzt, að Efna- hagsbandalagið verði vigi Ihaldsafla eða flýti fyrir sósialskri þróun i Evrópu, Þ.Þ.

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.