Tíminn - 16.04.1975, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 16. april 1975
TÍMINN
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gfslason. Rit-
stjórnarskrifstofur f Edduhúsinu við Lindargötu, sfmar
18300 — 18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö í iausa-
sölu kr. 35.00. Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
V________________________________________________Blaðaprenth.f.
Stund efndanna
öll biðum við, jafnt i sveit sem kaupstað, vors-
ins, sem við vitum, að er i nánd. Þau sumur, sem
okkur veitast, eru skammvinn. En þeim mun dýr-
mætari eru þau okkur. Um allar aldir hefur
sumarkoman vafalaust verið meira tilhlökkunar-
efni á Islandi en á flestum öðrum byggðum bólum.
Með vorið i námunda förum við að hugsa um
gróður og ræktun og byrjum að hlynna að þvi, sem
i okkar umsjá er, hvort sem það eru viðlend tún
stórrar jarðar eða litill blettur við húsið. Þannig
hefur það verið hvert vor.
Að þessu sinni biður islenzku þjóðarinnar sam-
eiginlega stærra verkefni af þessu tagi en áður. Á
þjóðhátiðardegi á Þingvöllum við öxará sam-
þykkti alþingi íslendinga að minnast ellefu aldar
byggðar i landinu, er svo hefur gengið nærri
gróðurriki þess, að okkur blæðir i augum, með þvi
að ánafna landgræðsæu og gróðurvernd einum
milljarði króna. Það er þjóðargjöfin, sem svo
hefur verið nefnd — framlagið, sem við ætlum að
reiða af höndum á næstu árum i þvi skyni að veita
gróðureyðingu viðnám, snúa vörn i sókn og reyna
að skila landinu ögn betra i hendur næstu kynslóð-
ar en við tókum við þvi.
Á Þingvöllum lifðum við stund fyrirheitsins á
einum þeim degi, er fegurstur getur gefizt. Nú
kemur senn að dögum efndanna, framkvæmd-
anna, þegar gengið verður út að girða og friða, sá
og gróðursetja.
Þjóðargjöfin mun vissulega skila landgræðslu-
málum okkar áleiðis á næstu árum, og þeim mun
betur sem fleiri leggja þar hönd að starfi af alhug
og ræktarsemi við fósturjörð sina og framtiðar-
heill landsins barna. En hversu miklu, sem áorkað
verður með þeim fjármunum, sem landinu hafa
verið ánafnaðir i þessu skyni, getur það þó ekki
orðið nema skref i áttina að þvi marki að klæða
landið. Verkefnin eru svo mikil, að þau kalla á at-
orku margra kynslóða. Þau verður næstum þvi að
nálgast með kinversku hugarfari — hinu fræga
þolgæði bóndans, sem réðst ótrauður gegn fjallinu
i trausti þess, að synir tækju við af föður og þeirra
synir aftur af þeim.
Reiðarslag
Mörg undanfarin ár hafa íslendingar streymt til
Spánar i leyfum sinum. Hefur þeim ekki orðið tið-
förulla til annars lands i seinni tið. Þannig hafa
Spánverjar hreppt miklar fúlgur gjaldeyris frá
okkur.
Nú fréttist það hins vegar, að Spánverjar hafi
fyrirvaralaust fjórfaldað innflutningstill á salt-
fiski. Þetta gerist i lok vetrarvertiðar, þegar fisk-
verkendur hafa saltað þann fisk, sem þeir ætluðu
sér með hliðsjón af fyrra ástandi, og ekki verður
aftur snúið.
Nærri mun láta, að innflutningstollurinn nemi
30% af fiskverðinu eftir breytinguna. Þetta er
reiðarslag — ekki sízt ef Portúgalar, sem nú eru i
gjaldeyrisþröng, kunna að feta i fótspor Spán-
verja.
— JH
Kristeligt Dagblad:
Víetnamstríðið hefur
í raun staðið í 21 ár
Friðarsamningarnir í janúar 1973 voru aldrei haldnir
UNDANGENGINN mánuð-
ur virðist ætla að ráða úrslit-
um um framtið Vietnam, en
baráttan þar hefir nú staðið i
21 ár og a.m.k. tvær milljónir
manna hafa fallið. Borgara-
styrjöldin, sem nú virðist vera
á lokastigi, hófst undir eins og
friðarráðstefnan i Genf 1954
batt endi á Indókinastriðið
fyrra eða striðið við Frakka.
Umfangsmiklar orrustur voru
þó ekki háðar fyrri en eftir 20.
desember 1960, þegar Þjóð-
frelsishreyfing Suður-Viet-
nam var stofnuð.
Þjóðfrelsishreyfingunni var
sem stjórnmálahreyfingu
stefnt gegn einræðisherranum
Ngo Dinh Diem, en hann var
myrtur i byltingu hersins 1960.
Stofnendur bjóðfrelsishreyf-
ingarinnar voru jöfnum hönd-
um skæruliðar úr sveitum
Viet Minh, sem börðust gegn
Frökkum, trúflokkar fjand-
samlegir rikisstjórninno og
ýmsir hópar þjóðernissinna.
Diem gerði þá höfuðskyssu
aðstórauka miðstjórnarvaldið
i Vietnam, en stjórnkerfið þar
hafði einmitt verið sérlega
dreift. Bændur i landbúnaðar-
þorpunum voru þvi hlynntir
Þjóðfrelsishreyfingunni.
Fæstir tóku þó beinan þátt i
bardögum eða skemmdar-
verkum, en þeir skutu skjóls-
húsi yfir skæruliða og létu
þeim i té mat.
ÁRIN 1960-1964 fjölgaði
þátttakendum I bjóðfrelsis-
fylkingunni úr 7 þúsund i
hundrað þúsund. Stjórnmála-
áhrif hreyfingarinnar i land-
búnaðarþorpunum jukust að
sama skapi.
Eftirmönnum Diems, sem
tóku við hver af öðrum, tókst
ekki að koma á friði eða festu i
landinu. Þegar kom fram á
árið 1964 naut stjórnin i Suður-
Vietnam ekki öruggs stuðn-
ings nema tiu héraða af fjöru-
tiu og þremur og aðeins þriðj-
ungs ibúa landsins.
Rikisstjórn Bandarikjanna
hafði vaxandi áhyggjur af
siauknum áhrifum
kommúnista i Suður-Vietnam.
Skæruliðar fengu vopn og vist-
ir að norðan, meðal annars um
Laos og Kambodiu. Leiðin var
kennd við Ho Chi Minh, rikis-
leiðtoga Norður-Vietnam.
Bandarikin veittu stjórn
Suður-VIetnam bæði efna-
hags- og hernaðaraðstoð. En
Bandarikin urðu ekki virkur
þátttakandi i styrjöldinni fyrr
en eftir Tonkinflóaævintýrið i
ágúst 1964.
TVEIR bandariskir tundur-
spillar, sem voru við gæzlu á
Tonkinflóa, urðu fyrir árás
tundurskeytabáta frá Norður-
Vietnam. Lyndon B. Johnson
forseti Bandarikjanna ákvað
umsvifalaust að láta hefja
loftárásir á strandstöðvar
tundurskeytabátanna I Norð-
ur-Vietnam.
Liðsafli Bandarikjanna i
Suöur-VIetnam skipti um
nafn. Sveitir hernaðarráð-
gjafa urðu að her. Vorið 1965
var bætt nokkrum tugþúsund-
um manna við þennan her. 1
lok ársins 1965 voru banda-
riskir hermenn i Suður-VIet-
nam orðnir 184 þúsund og 391
þúsund um mitt ár 1966.
Her Þjóðfrelsisfylkingarinn-
ar hóf verulega sókn vorið 1965
og naut þá herstyrks frá Norð-
ur-VIetnam I fyrsta sinni.
Bandarikjamenn svöruðu
þessari sókn með svonefndri
„þrumuherferð”, en það voru
sifelldar loftárásir á Norður-
Vietnam, jafnt hernaðar-
stöðvar sem aðra staði.
ÞJOÐFRELSISHREYF-
INGIN hóf næstu sóknarlotu
sina 31. janúar 1968 við áramót
þeirra Vietnama, sem nefnast
Tet, enda nefndTet-sóknin. Þá
lét Johnson forseti fjölga her-
liði Bandarikjamanna i' Víet-
nam upp I 543 þúsund manns
og fjölmennara varð það ekki
Þjóðfrelsishreyfingin beið
hemaðarlegan ósigur i sókn
sinni, en jók stjórnmálaáhrif
sin I Suður-Vietnam.
I september 1967 var Ngyen
van Thieu kjörinn forseti
Suður-Vietnam, en margir
töldu svikum beitt i þeim
kosningum. Hálfu ári siðar
sagði Johnson forseti Banda-
rikjanna, að loftárásirnar
næðu til niu tiundu hluta Norð-
ur-Vietnam. Jafnframt lýsti
hann yfir, að hann ætlaði ekki
að verða i kjöri við forseta-
kosningarnarinóvember 1968.
I mai 1968 hófust samninga-
viðræður Norður-VIetnama og
Bandarikjamanna, og i októ-
ber það ár skipaði Johnson
forseti svo fyrir, að öllum loft-
árásum á Norður-Vietnam
skyldi hætt. Þjóðfrelsishreyf-
ingin hafði tilkynnt opinber-
lega sumarið 1968, að búið
væri að mynda byltingar-
stjórn til bráðabirgða i Suður-
Vietnam.
FULLTRÚAR bráðabirgða-
stjórnarinnar tóku þátt I
friðarviðræðunum i Paris i
janúar 1969, ásamt stjórninni i
Saigon, Bandarikjamönnum
og Noröur-Vietnömum. Þegar
fram á sumarið kom, tilkynnti
hinn nýi forseti Bandarikj-
anna Richard Nixon, að fyrsti
hópur bandariskra hermanna
hyrfi heim frá Vietnam, og
væri það fyrsti áfangi áætlun-
ar að efla Suður-VIetnama til
sjálfsbjargar, eða að „viet-
namisera”, eins og það hét.
Vorið 1970 voru styrjaldar-
kviarnar færðar út og látnar
ná til Kambódiu, sem hafði
verið hlutlaus. Norodom
Sihanouk var steypt þar af
stóli i byltingu hersins undir
forustu Lon Nol hershöfðingja.
Sihanouk hafði látiö viðgang-
ast að vistir og vopn frá Norð-
ur-Vietnam væru flutt um
Kambódiu, en Lon Nol vildi
stööva þessa flutninga.
Lon Nol var þarna sama
sinnis og Bandarikjamenn,
enda réðst bandariskur her,
ásamt her Saigon-stjórnar,
inn i Kambódiu litlu siðar.
Borgarasty r jöldin milli
skæruliða Rauðra Khemera
og stjórnarhers Lon Nol er
beint framhald þeirra átaka,
sem hófust með innrás Banda-
rlkjamanna i Kambódiu.
Svipuð innrás var gerð i
Laos 1971 til þess að loka að-
flutningsleiðinni, sem kennd
var við Ho Chi Minh.
ÞAR kom, að allir urðu á
einu máli um, að styrjöldin i
Vietnam yrði að taka enda.
Nixon leitaði hófanna, bæði i
Sovétrikjunum og Kina, sem
bæði höfðu veitt Norður-Viet-
nömum verulegan stuðning.
Hinn sérstaki ráðgjafi Nixons,
Henry Kissinger, núverandi
utanrikisráðherra Bandarikj-
anna, átti leynilegar viðræður
i Paris haustið 1972 við Le Duc
Tho flokksstjórnarmann frá
Norður-Vietnam.
Aðilar að samningaviðræð-
unum voru óðum að nálgast
samkomulag um vopnahlés-
skiimálana, þegar viðræðum
var allt i einu hætt. Ástæðan
var mikil loftárás Bandarikja-
manna á borgirnar Hanoi og
Haiphong i Norður-Vietnam i
desember 1972. 40 þúsund
smálestum af sprengjum var
varpað á þessar borgir, og
eyðileggingin var gifurleg.
1318 manns biðu bana og 2579
limlestust.
Árásunum var hætt
skömmu fyrir áramótin 1972-
1973, og viðræður hófust aftur i
byrjun janúar 1973. Þær leiddu
til vopnahléssamninga, sem
tóku gildi á miðnætti 27. janú-
ar 1973, en hafa eiginlega
aldrei verið haldnir. Samning-
arnir leiddu þó til þess, að að-
ilar skiptust á striðsföngum.
THIEU forseti sakar Norð-
ur-Vietnama um brot á vopna-
hléssamningunum, en and-
stæðingar hans fullyrða aftur
á móti, að hann og hershöfð-
ingjar hans hafi gert allt, sem
I þeirra valdi stóð, til þess að
viðhalda ófriðarástandinu.
Fulltrúar Saigon-stjórnar-
kenna Norður-Vietnömum um
kvaðeina, sem er henni óvin-
samlegt i orðum eða gerðum.
Atökin mögnuðust um allan
helming i byrjun þessa árs, og
alger umskipti hafa orðið und-
angenginn mánuð. Baráttu-
kjarkur hersveita Saigon-
stjórnarinnar hefur aldrei
verib á marga fiska, enda hafa
þær flúið frá miðhálendinu
öllu, svo að segja án viðnáms.
Hersveitirnarhafa einnig flúið
frá strandhéruðunum og borg-
um þar, tiðast áður en til
árása Þjóðfrelsishreyfingar-
innar kom.
Stjórnin I Saigon ræður að- ,
eins yfir höfuðborginni sjálfri
og óshólmum Mekong i
grenndinni. Ibúarnir flýja sem
fætur toga. Þeir vita vel, að
þeir eiga á hættu að verða
fyrir loftárásum, ef þeir verða
um kyrrt I þeim bæjum, sem
er Saigon-stjórnar hefur yfir-
gefið.
Bandarikjamenn ætluðu i
upphafi að sleppa frá Vietnam
með „óskerta æru”. Thieu for-
seti, leiðtogi Saigon-stjórnar-
innar, má teljast sæll og hepp-
inn, ef hann sleppur lifandi.
Övini hans er meira að segja
að finna meðal hershöfðingja
stjórnarhersins.