Tíminn - 22.04.1975, Blaðsíða 2

2
TÍMINN
Þriðjudagur 22. april 1975.
HeildarútlánÚtvegsbankans
4.645 millj.
Ileildarinnlán Útvegsbanka is-
lands jukust á árinu um 658
milljónir króna og námu i árslok
4.645 milljónum króna, að þvi er
segir i ársskýrslu bankans fyrir
árið 1974.
Heildarútlán bankans jukust á
árinu um 2.721 milljón króna og
námu i árslok 7.548 milljónum
króna, en þar af voru endurseld
útlán 1.666 milljónir króna, aðal-
lega vegna sjávarútvegs.
Skipting útlána bankans til
liinna ýmsu atvinnugreina var i
árslok þannig: sjávarútvegur
51.5%, verzlun 14.9%, iðnaður
10.5% og aðrar greinar 23.1%.
Þannig hefur meira en
helmingur heildarútlána Útvegs-
bankans gengið til sjávarútvegs.
Það verður að teljast óeðlilegt, að
fjármögnun helzta útflutningsat-
vinnuvegar þjóðarinnar skuli
hvila nær eingöngu á tveimur við-
skiptabönkum, Landsbanka og
Útvegsbanka.
Tekjuafgangur útvegsbankans
árið 1974 nam 30 milljónum
króna. Af hagnaði ársins var ráð-
stafað 15 milljónum króna til
varasjóðs, 6 milljónum króna til
afskiftasjóðs, 6 milljónum króna
til húsbyggingasjóðs og 3 milljón-
um króna til eftirlaunasjóðs
starfsmanna Útvegsbankans. Þá
greiddi bankinn rikissjóði á árinu
41 milljón króna í skatt af gjald-
eyrisverzlun og tæpar tvær
milljónir króna i landsútsvar.
Þann 23. til 26. aprfl n.k. heldur Karlakórinn Fóstbræður slna ár-
legu samsöngva fyrir styrktarfélga slna. Hefjast þeir öll fjögur
kvöldin kl. 19.00 Styrktarfélögum kórsins hefur fjölgað allmikið
undanfarin ár, og veröa þvl samsöngvarnir I fjögur skipti, en
hafa oftast áður verið þrisvar sinnum. Söngstjóri er Jónas Ingi-
mundarson, en einsöngvarar með kórnum eru Sigrlður E.
Magnúsdóttir, Hákon Oddgeirsson og Þorgeir Andrésson. Undir-
leikari er Carl Billich. Efnisskráin er fjölbreytt aö vanda, eftir
innlend og erlend tónskáld. Meðfylgjandi mynd er frá æfingu
kórsins. Styrktarfélagar geta vitjað miða sinna I Leðurverzl.
Jóns Brynjólfssonar I Austurstræti 3.
Lögbannið auglýsing fyrir Indriða:
Þjófur í Paradís
bráðum uppseld?
SJ-Reykjavfk. —■ Þaö eru fáein
hundruö eintaka eftir óseld af
skáldsögunni Þjófur I paradis,
sagði Baldvin Tryggvason, fram-
kvæmdastjóri Almenna bóka-
félagsins, I viðtali viö Tlmann.
Bókin seldist vel, þegar hún kom
út 1967, en við áttum þessar eftir-
hreytur, og nú selst hún aftur
töluvert, eftir að hún komst á
hvers manns varir vegna lög-
banns sem lagt var á lestur
hennar I útvarp.
Þessi ummæli Baldvins
Tryggvasonar sýna, að lögbanns-
málið vegna skáldsögu Indriöa
G. Þorsteinssonar hefur orðið
auglýsing fyrir rithöfundinn og
bók hans. 1 slðustu viku var lög-
bannið lagt á gegn 100.000 kr.
tryggingu, og I þessari viku
veröur væntanlega höfðað
staðfestingarmál fyrir bæjar-
þingi Reykjavikur.
I greinargerðum sinum, áður
en lögbannið var lagt á, héldu lög-
fræðingarnir Knútur Hallsson
(Rikisútvarpið ) og Hrafnkell As-
geirsson (I.G.Þ.) þvi fram, að
hlutlægdæmi vantaöi I lögbanns
beiðni Kristjáns Eirikssonar hrl.
um að Indriði G. Þorsteinsson
hefði notað orð og orðastef i
skáldsögunni, sem Tómas i Eli-
vogum hefði viðhaft. Knútur
Hallsson taldi skáldsöguna frem-
ur fjalla um fátæka menn al-
mennt á kreppuárunum, en um
einn einstakan mann, og væri hún
málsvörn fyrir þá.
Báðir héldu þvi fram, að bókin
væri fyrst og fremst skáldsaga,
og að lögbannið bryti I bága við
lög um mál- og prentfrelsi.
Hrafnkell Asgeirsson taldi málið
vanreifað af hálfu lögmanns að-
standenda Tómasar heitins
Jónssonar (K.E. hrl.) Hann fór
fram á að tryggingin yrði 500.000
kr., en þvl var synjað. Þorsteinn
Thorarensen borgarfógeti kvað
upp lögbannið.
Það vekur nokkra furðu, að
engar aögerðir fóru fram af hálfu
aðstandenda Tómasar Jóns-
sonar, þegar bókin kom út. Svo
virðist sem lögbannið nú hafi alls
ekki tilætluð áhrif þ.e.a.s. að
vernda minningu látins manns,
heldur þveröfugt, nefnilega að
vekja athygli á þessu máli öllu.
Yfirlýsing frá Landssambandi ísl. samvinnustarfsmanna:
Uppsögn Kolbeins siðferði
leg mistök og valdníðsla
LANDSSAMBAND Isl. sam-
vinnustarfsmanna hefur sent
Timanum yfirlýsingu vegna upp-
sagna og verkfalls hjá Kaupfélagi
Arnesinga, þar sem m.a. segir, að
það sé skoðun framkvæmda-
stjórnar LÍS, að uppsögn Kol-
beins Guðnasonar sé siðferðileg
mistök og valdniðsla á starfs-
manni, sem unnið hefur hjá sam-
vinnuhreyfingunni i hálfan fjórða
áratug.
Yfirlýsing framkvæmdastjórn-
ar LtS fer hér á eftir:
Það hlýtur að vera samvinnu-
hreyfingunni kappsmál, að
ágreiningur eins og þessi komi
ekki upp á vinnustöðum sam-
vinnufélaganna. Ljóst er, að deila
þessi hefur ekki aðeins valdið
Kaupfélagi Árnesinga miklum
álitshnekki, heldur samvinnu-
hreyfingunni i heild.
Varðandi samskipti starfsfólks
og stjórnenda i samvinnuhreyf-
ingunni, þá verður að gera þá
kröfu til samvinnufélags, að öll
mannleg samskipti séu sem far-
sælust og frekar en i nokkru
einkafyrirtæki þess gætt, að við-
kvæm starfsmannamál séu ekki
leyst með einhliða tilskipunum.
Það er Landssambandi isl. sam-
vinnustarfsmanna kappsmál, að
atvinnulýðræði og auknum áhrif-
um starfsmanna sé rudd braut i
samvinnufélögunum, m.a. til að
fyrirbyggja deilumál eins og
þetta.
Það er skoðun framkvæmda-
stjórnar Landssambands isl.
samvinnustarfsmanna, að upp-
sögn Kolbeins Guðnasonar sé sið-
ferðileg mistök og valdniðsla á
starfsmanni, sem starfað hefur
hjá samvinnuhreyfingunni i hálf-
an fjórða áratug og hefur leyft sér
Rithöfundasamband Islands:
„Lögbannið skerðir
tjáningarfrelsið"
að mótmæla á hógværan hátt þvi
að starfshlunnindi séu tekin ein-
hliða af honum og vinnufélögum
hans. Uppsögn, sem ber að á
þennan máta, burtséð frá vinnu-
hæfni viðkomandi, er mjög var-
hugavert fordæmi og gefur það
fyrst og fremst i skyn, að að-
finnslur og mótmæli geti leitt til
uppsagnar þess, er hefur slikt i
frammi.
Varðandi þessa uppsögn og
aðrar hjá K.Á. nýverið, þá eru
það starfsmenn, sem starfað hafa
hvað lengst og elztir eru, eða búa
við fötlun, sem sagt er upp störf-
um. Fyrirtæki eins og samvinnu-
félag, sem á að hafa umhyggju
fyrir manninum frekar en pen-
ingunum að leiðarljósi, sæmir
ekki að vega þannig að atvinnu-
öryggi manna.
Það er sérstakt alvörumál
varðandi þessa deilu, hvernig
fjölmiðlar og ýmsir aðilar hafa
gert hana torleystari en ella hefði
orðið, sem sýnir hins vegar
hversu alvarlegt og óæskilegt það
er að láta deilu sem þessa koma
upp og ekki þýðir að dylja fyrir
nútima þjóðfélagi og þeim mögu-
leikum til fréttaflutnings og
áróðurs, sem eru til staðar.
Þessi deila sýnir einnig á
áþreifanlegan hátt, að innan
samvinnuhreyfingarinnar skortir
aðila, sem hægt er að skjóta
deilumálum sem þessu til. Það
hefur þvert á móti verið áber-
andi, að þeir aðilar, sem þarna
eiga mestan hlut að máli, frýja
sig ábyrgð og nánast afsala sér
möguleikum til að leysa þessa
deilu, eins og stjórn K.A. Þetta
leiðir svo aftur hugann að þvi,
hvert sé vald og hlutverk stjórna
samvinnufélaganna eins og hátt-
aö er nú. Landssamband fsl. sam-
vinnustarfsmanna gerir það að
tillögu sinni, að kannað verði
gaumgæfilega, bæði með hliðsjón
af þessari deilu og öðrum, sem
upp geta komið, hvort ekki sé
hægt að koma á fót nokkurs konar
gerðardómi til lausnar deilumál-
um, sem ekki er i annarra verka-
hring frekar að fjalla um.
Með hliðsjón af aðdraganda
þessarar deilu og gangi mála sið-
an, þá telur framkvæmdastjórn
Landssambands isl. samvinnu-
starfsmanna, að krefjast verði
þess að Kolbeinn Guðnason komi
aftur til starfa hjá K.A. og verk-
fallsmenn ekki látnir gjalda þess,
að þeir lögðu niður vinnu af þess-
um sökum, þött harma verði, að
gripiö skuli hafa verið til ólög-
legra verkfallsaðgerða, sem i eðli
sinu eru vitaverðar.
Þá litur 'Landssambandið það
mjög alvarlegum augum, að
hlunnindi starfsmanna, eins og
afnot af tækjum og húsnæði utan
vinnutima, séu tekin af einhliða,
eins og gert var. Um slik mál áað
semja og ræða, og æskilegast að
þar sætu allir starfsmenn við
sama borð, ef um einhver hlunn-
indi er á annað borð að ræða.
Landssambandið telur þá hug-
mynd mjög athyglisverða i þessu
sambandi, að Starfsmannafélag
K.Á. eigi hér hlut að máli til
lausnar.
Framkvæmdastjórn Lands-
sambands isl. samvinnustarfs-
manna hvetur til þess að Starfs-
mannafélag K.A. verði eflt sem
mest, og kjósi m.a. úr sinum röð-
um starfsmann í stjórn K.A. i stað
þess,aðþaðernúgertá aðalfundi
K.A.
Um leið og Landssamband isl.
samvinnustarfsmanna lýsir yfir
siðferðilegum stuðningi við bar-
áttu verkfallsmanna hjá Kaup-
félagi Árnesinga, þá hvetur
stjórnin öll starfsmannafélög
samvinnustarfsmanna til þess að
láta sig þetta mál skipta og jafn-
framt, að samvinnumenn um
land allt leggi verkfallsmönnum
lið með fjárframlögum, ef þessi
deila leysist ekki innan tiðar.
18. aprfl 1975
Auglýsið
Tímanum
Endurómur frá fyrri tíð?
„Skáldsagnahöfundar hljóta að
vera frjálsir að þvi að sækja efni-
við sinn i mannlegar kenndir, við-
brögð og athafnir i þvi augnamiði
aö leiða I ljós almenn og
ópersónuleg sannindi um líf og
tilvist manna”, segir I samþykkt
Rithöfundasambands tslands
vegna lögbannsins, sem sett hef-
ur verið á skáldsögu Indriða G.
Þorsteinssonar, Þjófur I Paradis.
í samþykktinni er lögbanninu
andmælt og vlttar allar hindranir
á birtingu og flutningi skáldsagna
yfirleitt.
Þá segir i samþykkt Rit-
höfundasambandsins:
„Allt frá elzta sagnaskáldskap
til okkar daga hefur skáldsagan
byggt á dæmum úr veruleika og
lifi i tima og athöfn, og umskapað
þau dæmi til listrænnar tjáningar
á mannlifi. Það erbeinlinis for-
senda hennar og takmark. Bók-
menntasagan hefur löngu sannað,
að menn kjósa fremur skáldsögur
en lögbönn. Slík bönn gilda vafa-
laust gagnvart raunveruleikan-
um en vant að sjá, hvaða erindi
þau eiga við imyndaðan veru-
leika, nema menn óski að hefta
tjáningarfrelsi.
Skerðing á frelsi skáldsögunn-
ar, eins og fyrrgreint lögbann,
bindur höfunda i framtíðinni, og
likist engu fremur en ritskoðun,
ef lesa ætti niðurstöðu dómstóla
að geðþótta einstaklinga, hvenær
sem þeim þætti að sér vegið.
Fjölmörg dæmi eru þess, að
skáldsagnahöfundar styðjist við
raunverulega atburði, þjóni þeir
þvi hlutverki að skýra myndir
skáldsögunnar og auðvelda
niðurstöður hennar. 1 þvi efni má
nefna dagbækur Magnúsar Hj.
Magnússonar, sem Halldór Lax-
ness byggir á skáldsöguna
Heimsljós, og Svartfugl Gunnars
Gunnarssonar. Á erlendum vett-
vangi visast til viðhorfa manna
eins og Sommerset Maugham,
sem segir i ævisögu sinni, að það
sé almenn regla að rithöfundar
hafi lifandi fyrirmyndir að per-
sónum I samtimaskáldsögum,
Ivan Túrgenéff, sem sagðist
aldréi hafa skapað persónu án
þess að hún ætti sér hliðstæðu i
raunveruleikanum, og til er
eiginhandarhandrit eftir Sten-
dahl, þar sem hann telur upp per-
sónur i sögum sinum og segir
hvaða hliðstæður þær eigi meðal
manna, sem hann þekkti. Dæmi
úr nútíma eru m.a. svokallaðar
heimildaskáldsögur, t.d. Með
köldu blóði, eftir Truman Capote.
Ekki verður séðað skáldsagan
„Þjófur i Paradis styðjist i neinu
mæli við heimildir á borð við
fyrrgreindar skáldsögur, og að
þvi leyti er hún ekki einkennandi
dæmi um skáldsögur, sem byggja
á fyrirmyndum.”
„Atlaga gegn hinum
norræna kynstofni"
— segja Ásatrúarmenn um fóstureyðingar
„Fundur Ásatrúarfélagsins,
haldinn 20. april að Draghálsi i
Svinadal, itrekar fyrri andmæli
félagsins gegn aukningu fóstur-
eyðinga á islandi. Fundurinn tel-
ur, að með lagasetningu i þá átt
sé að þvi stefnt að gera islenzk
sjúkrahús að útrýmingarstöðv-
um, enda sé baráttan fyrir slíku
runnin undan rifjum alþjóðlegra
hreyfinga, sem beinast gegn
Norðurlandaþjóðum og norrænu
kyni sérstaklega.”
Þannig er að orði komizt i sam-
þykkt Asatrúarmanna um fóstur-
eyðingafumvarpið s.k. 1 sam-
þykktinni segir ennfremur:
„Fundurinn telur, að aðrar ráð-
stafanir séu nauðsynlegri til að
bæta mannlifið á tslandi en að
myrða ófædd börn, og minnir um
leið á hinn forna málshátt, að
enginn veit að hvaða barni gagn
verður. En Islendingar þurfa á
öllu sinu að halda til þess að geta
gegnt sinu þjóðarhlutverki.
Fundurinn minnir á, að norska
Stórþingið hefur hafnað fóstur-
eyðingafrumvarpi og gefið þann-
ig fordæmi, sem Islendingar gætu
verið vel sæmdir af að fylgja.”