Tíminn - 06.05.1975, Blaðsíða 9

ÞriOjudagur 6. mal 1975.
TÍMINN
9
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viO Lindargötu, simar
18300 — 18306. Skrifstofur I Aöalstræti 7, slmi 26500 — af-
greiöslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö I lausa-
sölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuöi.
Blaöaprenth.f.
Þrásetumaður
á hárri súlu
Til eru menn, sem hafa getið sér eins konar
frægð fyrir það að sitja langtimum saman uppi á
háum súlum, likt og skarfar á bergi i úteyjum.
Dagblaðið Visir, annað aðalblað Sjálfstæðisflokks-
ins, varð sér fyrir allnokkru úti um viðlika orðspor
fyrir þá kenningu, að mestir óþurftarmenn og
dragbitar i landinu væri það fólk, sem ræktar
jörðina og framleiðir hin hollustu matföng handa
þjóðinni, milljarða virði á ári hverju.
Enginn af vandamönnum Visis hefur orðið til
þess að bera brigður á þessa skritnu og margend-
urteknu kenningu þrásetumannsins á súlunni,
nema siður sé. Aftur á móti hefur hann nú vikkað
kenningu sina i hverri forystugreininni af annarri
að undanförnu, og verður ekki annað séð en það sé
gert með fullri velþóknun allra, sem að útgerð Vis-
is standa. Nú heitir þetta orðið kenningin um „hina
voldugu þrýstihópa, sem mergsjúga þjóðfélag
okkar.”
Komið er upp úr kafinu, að það eru ekki bændur
einir, sem þjóðfélagsbölinu valda, heldur ekki sið-
ur sjávarútvegurinn, landsbyggðin og allt vinn-
andi fólk i landinu:
,,í fremsta flokki þessara þrýstihópa eru land-
búnaðurinn, sjávarútvegurinn, launþegasamtök-
in, landsbyggðin og kjördæmin,” segir Visir.
Fleiri „þrýstihópar” eru ekki nafngreindir,
enda er hér flest tiundað af þvi, sem heldur uppi
siðmenntuðu þjóðfélagi og gerir yfirleitt lift i land-
inu. Samt er gefið i skyn, að fleira sé til af óþurft-
arfólki á baksviðinu, þótt Visir geymi sér að leiða
það til opinberrar krossfestingar.
Siðan kemur lýsingin á náðinni, sem þetta
skelfilega fólk nýtur, og afleiðingum hennar:
„Með hinum svonefndu efnahagsráðstöfunum er
reynt að finna nýtt jafnvægi milli hagsmuna
þrýstihópanna, og þá vitanlega á kostnað annarra
hópa þjóðfélagsins, til dæmis almennings.”
Það kann reyndar að flögra að einhverjum, að
sá „almenningur,” sem eftir er, þegar sleppt er
þeim, sem eiga beina hagsmunalega samleið með
„þrýstihópunum,” svo rausnarlega framtöldum
sem þeir eru, muni heldur fáliðaður. En þá fyrst
verður þessi „almenningur” þunnur i roðinu, ef
litið er til óbeinna hagsmuna. Þegar bændur hætta
að erja jörðina, fiskimenn að færa fisk að landi og
launþegar að sinna störfum á þeim þúsundum ver-
stöðva, er þeir bera uppi, mun sem sé fljótt reka að
þvi, að siðasti móhikaninn lepji dauðann úr kráku-
skel i einsemd sinni, og kenningasmiðin verði létt i
maga, áþekkt og flautirnar á fyrri timum.
Þó að einhverjum kunni að virðast það hugljúf
kenning, að peningarnir, „fjármagn þjóðarinnar,”
eigi að streyma frjálst eftir þeim farvegum, sem
liggja til stórgróðavona, þá er hætt við, að þeir
komist fljótt i ónotalega snertingu við möl og ryð,
ef þeir farvegir liggja frá undirstöðuatvinnuveg-
um þjóðarinnar, framleiðslugreinunum, og þeim
stöðvum, er þar leggja langmest að mörkum. An
blómlegrar framleiðslu er ekkert og enginn til
þess að græða á. Farvegirnir þorna eins og rás á
söndum i þurrkatið.
Efnahagskerfi okkar kann að vara gallað, jafn-
vel meingallað, og ýmsir hópar of kröfuharðir, en
Visir bendir á veg dauðans. — jh
Weekendavisen:
Portúgalsstjórn hefur
gert ítalska kommún-
istaflokknum óleik
Kristilegi demókrataflokkurinn er enn tregari
til stjórnarsamstarfs en áður
14. FLOKKSÞING Komm-
únistaflokks ttaliu var haldið
dagana 18. til 23. marz. Clelio
Darida, borgarstjóri Kristi-
lega demókrataflokksins I
Róm, var boðinn hjartanlega
velkominn. Andrei Kirilenko,
formanni rússnesku sendi-
nefndarinnar, var fagnað með
dynjandi lófataki.
Erlendar sendinefndir sátu
til vinstri handar leiðtogum
flokksins, þeim Luigi Longo
forseta og Enrico Berlinguer
formanni. Hægra megin við þá
sátu fulltrúar annarra flokka
á ítaliu, og eins fulltrúar
mennta- og listamanna. Allt
bar þetta vott um þann mikla
áhuga og óskiptu eftirtekt,
sem Kommúnistaflokkur
ítaliu vekur sem annar fjöl-
mennasti flokkur i landinu og
fjölmennasti stjórnarand-
stöðuf'.ikkurinn.
ENRICO Berlinguer flutti
setningarræðuna. Hún snerist
einkum um hið „sögulega
samkomulag”, eða hugsan-
legt stjórnarsamstarf
kaþólskra manna og komm-
únista. í munni Berlinguers er
„samkomulagið” fyrst og
fremst krafa um, að Kristilegi
demókrataflokkurinn breyti
um stefnu, enda lagði sendi-
nefnd hans eyrun betur við en
flestir aðrir fundarmenn.
En fregnir af atburðunum i
Portúgal spilltu strax á fyrsta
degi þvi vinsamlega andrúms-
lofti, sem rikti við setningar-
athöfnina. Sendinefnd Kristi-
lega demókrataflokksins gekk
af fundi til þess að andmæla
þvl, að kristilegir demókratar
fengu ekki að taka þátt I kosn-
ingabaráttunni I Portúgal.
Amintore Fanfani, formaður
flokksins, hafði skipað fyrir
um þetta.
FANFANI tók þessa
ákvörðun án samráðs viö aðra
leiötoga flokksins, eins og þá
Aldo Moro forsætisráðherra
og Mariano Rumor utanrikis-
ráðherra. Þar á ofan for-
dæmdu sóslalistar þessa
ákvörðun ekki slður en komm-
únistar. Vinstri armur Kristi-
lega demókrataflokksins var
hvergi nærri ánægður með
ákvörðunina. Leiðtogar hans
töldu hana ýmist „fljótræði”
eða „óþarfa”. Luigi Granelli,
leiðtogi eins hinna óánægðu
hópa innan Kristilega demó-
krataflokksins, sagði til
dæmis:
„Nauðsynlegt er að nota
skynsemina, en láta ekki til-
finningarnar einar ráða”.
Andrei Kirilenko lýsti sam-
úð sinni með fulltrúum
Kommúnistaflokks Portúgals,
sem þarna voru staddir. Þeir
kröföust þess á lokuðum fundi
meö Berlinguer, að hann lýsti
stuöningi við ákvarðanir
flokks þeirra. Berlinguer
svaraöi þvi til, að flokkurinn i
Portúgal hætti á að verða
bannaöur, ef hann héldi
uppteknum hætti.
ANDRÚMSLOFTIÐ á
fyrsta degi flokksþingsins gaf
einna helzt til kynna, að þátt-
taka kommúnista I rikisstjórn
væri alveg á næsta leiti. Á sið-
asta degi þingsins var flokkur-
inn hins vegar kominn i vörn,
og málgagn Kristilega demó-
krataflokksins, II Popolo, við-
hafði sama orðbragð og tiðkað
var, þegar heiftin gegn
kommúnistum var hvað mest.
A svipstundu var búið aö lima
Enrico Berlinguer, fonnaöur
italska Kommúnistaflokksins.
Amintore Fanfani formaður
Kristilega demókrataflokks-
ins.
upp áróðursspjöld frá Kristi-
lega demókrataflokknum vlðs
vegar um Róm, og á þeim
stóð:
„Það sem gerðist I
Portúgal, mun einnig gerast á
ttaliu”.
Einn af forustumönnum
Kommúnistaflokks ttaliu Gian
Carlo Pajetta, vakti sérstaka
athygli á þvi I ræðu sinni á
flokksþinginu, að ekki mætti
jafna saman aðstæðum I
Portúgal og á ttaliu. t Portú-
gal væri náin samstaða með
hernum og vinstriöflunum, og
af þeim sökum væri nær að
ltkja ástandinu I Portúgal viö
ástandið i Alsir eða Egypta-
landi en á ttaliu. Hitt væri þó
ef til vill enn mikilvægara, að
Kristilega demókrataflokkn-
um á Italiu mætti ekki með
nokkru móti likja við hinar
ýmsu hreyfingar kaþólskra
manna I Portúgal. Fulltrúar
kaþólskra á Italiu hefðu tekið
þátt i baráttunni gegn fasism-
anum, alveg eins og hliðstæð-
ur flokkur i Þýzkalandi hefði
barizt gegn nasistum.
A siðasta degi flokksþings-
ins tók Berlinguer beina af-
stöðu gegn þeirri ákvörðun,
sem Portúgalir höfðu tekið.
Hann sagði hana ekki aðeins
útiloka einstaka menn, sem
gæti verið réttlætanlegt,
heldur stóran hóp fólks, sem
fylgdi ákveðnum stjórnmála-
flokki. Hann gekk meira að
segja svo langt, að gagnrýna
stjórnarform hersins i Portú-
gal.
tTALSKIR kommúnistar
hafa hvað eftir annað lagt
áherzlu á, að þeir væru með
öllu óháðir Sovétmönnum.
Þeir fordæmdu til dæmis inn-
rásina I Prag. Sagt er og, að
rétt fyrir siðustu forseta-
kosningar á Italiu hafi Amin-
tore Fanfani, frambjóðandi
Kristilega demókrataflokks-
ins, lagt leið sina til Rússlands
til þess að biðja um stuðning.
Honum á að hafa verið heitið
stuðningi þar, en þegar að
kjörborðinu kom, greiddu
italskir kommúnistar atkvæði
gegn honum.
Þrátt fyrir þetta er litiö svo
á, að fordæming aðfara
Kommúnistaflokks Portúgal
hafi verið eins konar örþrifa-
ráð. Kommúnistar á Spáni, I
Frakklandi — og i Portúgal —
hafa krafizt þess, að
Kommúnistaflokkur ttaliu
stæði með þeim. Margir lita
þannig á framvinduna, að
Kommúnistaflokkur Italiu
hafi nálgast evrópska jafnað-
armannaflokka verulega með
afstöðu sinni á flokksþinginu,
og siður en svo staðfest sam-
búð sina og samstöðu meö
þeim flokkum, sem berjast
ákafast „gegn heimsvalda-
sinnum”.
Viðbrögð erlendra sendi-
nefnda voru i samræmi við
þetta álit. Sendinefndir Rússa
og Portúgal tóku með hang-
andi hendi þátt i hátiðahöldun-
um I lok flokksþingsins og
hröðuðu sér síðan úr landi.
HAFI einhverjir félagar i
Italska Kommúnistaflokknum
óttazt, að ræða Berlinguers á
lokadegi flokksþingsins yrði
skilin sem eins konar viður-
kénning á Amintore Fanfani,
þá hefur sá ótti verið gersam-
lega ástæðulaus. Og hafi Fan-
fani gert ráð fyrir, að komm-
únistarhliðruðu sér hjá að for-
dæma aðfarir Portúgala og
staðfestu þar með sem rétt
það álit hans, að „hið sögulega
samkomulag” komi ekki til
mála og sé gersamlega óraun-
hæft, þá hefur honum ekki
siður skjátlazt.
Berlinguer lagöi höfuð-
áherzlu á i ræðu sinni, aö ekki
skipti mestu máli, hvenær
kaþólskir og kommúnistar
hæfu stjórnarsamstarf, heldur
hitt, að úr þvi yröi einhvern
tlma, þar sem stjórnmála-
vandinn á ttaliu yrði ekki
leystur með öðru móti. Jafn
vandasamt verk hlýtur óhjá-
kvæmilega að taka alllangan
tlma, sagði Berlinguer, en
Kristilegi demókrataflokkur-
inn yrði alveg tafarlaust að
breyta stefnu sinni.
Flokksformaður Kommún-
ista sagði óbeint, en afar skýrt
eigi að siður, að Fanfani væri
greinilega ekki rétti maðurinn
til þess að koma þessu i kring.
Annars var ræðan öll bein per-
sónuleg árás á formann
Kristilfcga demókrataflokks-
ins.
RÆÐAN var mjög ólik þvi,
sem ræður Berlinguers eru
vanar að vera. Hann sneiðir
alla jafna hjá öllum
orðalengingum, forðast
tilfinningasemi og reynir að
vera fáorður og gagnorður.
Enginn efi er á þvi, að hann
var fyrst og fremst að tala til
þeirra manna Kristilega
demókrataflokksins, sem hafa
orðið að horfa upp á það und-
angengið ár, að flokkur þeirra
hefur klofnað meira og meira
undir forustu Fanfanis, en
honum hefur farizt for-
mennskan óhönduglega aö
flestra dómi.
Varla verðurtekin ákvöröun
um, hvort Fanfani eigi að láta
af formennsku eða ekki, fyrr
en að afstöðnum héraða-
kosningunum I júní. Komi þar
I ljós, að ekki beri tilætlaðan
árangur sú heiftúðuga barátta
gegn kommúnistum, sem
hann hefur gengizt fyrir sem
formaður Kristilega demó-
krataflokksins, þá verður að
telja óliklegt, að honum verði
falin formennskan áfram.