Tíminn - 07.06.1975, Blaðsíða 3

Laugardagur 7. júni 1975
TÍMINN
3
BYGGÐAÞRÓUNARÁÆTLUN N-ÞINGEYJARSÝSLU:
Þórshöfn verði miðstöð
sýslunnar, útgerð á
Raufarhöfn og Kópasker
verði „blandaður staður"
ASK—Reykjavík. Stefna ber að
þvl að öll þjónusta, sem sam-
eiginleg á að vera f sýslunni verði
á Þdrshöfn. A Raufarhöfn verði
höfuðáherzla lögð á eflingu
sjávarútvegs og á Kópaskeri á
hvers konar iðnað og þjónustu-
starfsemi.
Þetta kemur fram í byggðaþró-
unaráætlun Norður-Þingeyjar-
sýslu, er unnin var af Guðmundi
Óskarssyni verkfræðingi, fyrir
Framkvæmdastofnun rfkisins.
Byggðaþróunaráætlunin er nú
til umræðu meðal ráðamanna,
áður en hún verður tekin tií
endanlegrar afgreiðslu.
í formála skýrslunnar segir
Bjami B. Jónsson meðal annars:
„Tildrög áætlunargerðarinnar
voru þau, að 25. april 1972 sam-
þykkti Alþingi þingsályktun þess
efnis að skora á rikisstjörnina að
fela Framkvæmdastofnun rikis-
ins að gera sérstaka landshluta-
áætlun fyrir N-Þingeyjarsýslu.
Var samið við Verkfræðiþjónustu
Guðmundar Óskarssonar i april
1973, um samningu áætlunarinn-
ar. Hefur starfið að áætluninni
staðið siðan með hléum, en mest
að unnið árið 1974.”
Skýrsla þessi er nákvæm og vel
unnin úttekt á fyrirtækjum,
tekjuöflun, byggingarvandamál-
um og mannfjöldaþróun, auk
margs annars.
Aðaláherzla hefur verið lögð á
athuganir í sambandi við eflingu
atvinnulifs, en einnig könnuð itar-
leg samgöngu-, heilbrigðis-,
mennta- og félagsmál auk opin-
berrar stjórnsýslu.
Upphaflega var ekki gert ráð
fyrir, i þessari fyrstu landshluta-
áætlun, að landbúnaður væri tek-
inn með i reikninginn. En vegna
mikillar óánægju heimamanna
með að málefni hans væru ekki
tekin eins föstum tökum og aðrar
atvinnugreinar, hefur Landnám
rfkisins látið gera könnun á stöðu
landbúnaðarins f sýslunni. Gera
má ráð fyrir að í framhaldi af
búsetuáætlun fyrir Hólsfjöll og
bæi á Efrafjalli, komi land-
búnaðaráætlun fyrir N-Þing-
eyjarsýslu, i beinu framhaldi af
byggðaþróunaráætluninni.
Meðal athyglisverðra stað-
reynda, er fram koma i athug-
unni, er meðal annars, að mun
lægra hlutfall þéttbýlis er bæði i
N-Þingeyjarsýslu og á Norður-
landi heldur en yfir landið allt.
58 af hundraði Ibúa i N-Þing-
eyjarsýslu bjuggu 1973 í þéttbýli,
á móti 87 af hundraði yfir allt
landið.
1 yfirliti yfir þróun meðaltekna
I N-Þingeyjarsýslu kemur i ljós,
að hlutfall fbúa sýslunnar fór
lækkandi til 1968, en þá voru
meðaltekjur aðeins 65.5% af
þjóðarmeðaltali. Siðustu ár hafa
meðaltekjur hækkað nokkuð. 1972
var mismunur meðaltekna enn
mikill, eða 90.2% af landsheild á
Norðurlandi, en hins vegar
einungis 79.6% af landsheild i
Norður-Þingeyjarsýslu.
Þegar meðaltekjur eftir at-
vinnugreinum eru athugaðar,
kemur I ljós, við samanburð, að
Norðlendingar náðu ekki lands-
meðaltali nema I þremur at-
vinnugreinum, en sá galli var á
gjöf Njarðar, að þar var einungis
um að ræða 25% framteljenda.
Þar var um að ræða landbúnað,
bankastarfsemi og opinbera
þjónustustarfsemi. Hins vegar
náðu N-Þingeyingar ekki lands-
meðaltali i einni einustu atvinnu-
grein. 90% af landsmeðaltali náð-
ust aðeins í fimm atvinnugrein-
um, og var þar um að ræða 38%
framteljenda. Þar var um að
ræða landbúnað, bifreiðaakstur,
verzlun, bankastarfsemi, og opin-
bera þjónustustarfsemi. 1 öðrum
greinum voru meðaltekjur i N-
Þingeyjarsýslu almennt um 80%
af landsmeðaltali.
1 skýrslunni, sem er um 220 bls.
er drepið á fleiri vandamál, sem
eru veigamiklir þættir i byggða-
vanda þeim, er hrjáir Þingeyjar-
sýslu.
Einhæft atvinnuval, rýrar tekj-
ur, samgöngur, menntunarað-
staða og þjónusta af öllu tagi er
lakari en aðrir landshlutar njóta.
í kafla um heilbrigðismál er til
dæmis bent á, að í lögum er gert
ráð fyrir að þrir læknar skuli
þjóna sýslunni, en til staðar er að-
eins einn.
í kafla um meðaltal ærgilda á
jörð kemur fram, að 272 ærgildi
reyndust vera i N-Þing. sem er
10% lægra en landsmeðaltal, sem
var 303. Það er hins vegar 20%
lægra en á Norðurlandi, sem var
336. Bú i N-Þing. voru þvi al-
mennt nokkuð langt undir meðal-
lagi. Þá kemur fram að Fjalla-
hreppur og öxarfjarðarhreppur
skáru sig úr. Meðaltal ærgilda á
jörð voru þar 30% yfir sýslumeð-
altali, 10% yfir Norðurlands-
meðaltali og um 15% yfir lands-
meðaltali.
Að lokum fjallar höfundur
skýrslunnar um aðgerðir, er að
gagni gætu komið við aðjafna út
þann aðstöðumun, er Ibúar
sýslunnar mega við búa. Þar tel-
ur hann opinbera sjóði verða að
fjármagna langmestan hluta at-
vinnulifsins, ásamt vélum og
tækjum, en að eigendur muni
leggja fram rekstrarfé. Stjórnun
fyrirtækja verði að bæta, en höf.
Þörshöfn
telur, að vankunnátta á þvi sviði
eigi vafalaust sinn þátt i lélegri
framleiðni á ýmsum sviðum at-
vinnurekstrar. Nýjum greinum
átvinnurekstrar, svo sem niður-
lagningu og niðursuðu, fiskirækt
og fiskeldi, auk ýmiss konar
framleiðsluiðnaðar, verði að
koma á fót. Siðast en ekki sizt
þurfi að laða að iðnaðarmenn,
sem yrðu fyrst i stað nokkurs
konar kennarar heimamanna.
Hafnabætur og auknar flugsam-
göngur séu og einn sá þáttur er
bæta verði að ógleymdum sam-
göngumálum sýslunnar.
Sá hluti skýrslunnar, sem menn
eiga vafalaust eftir að deila hvað
mest um, er þróun byggða-
kjarna i sýslunni. Höfundur
kerrist að þeirri niðurstöðu, að
Þórshöfn hafi alla kosti til að bera
til að gegna þvi hlutverki, og þvi
beri aö stefna þar að staðsetningu
allrar þjónustu, sem sameiginleg
verður að vera i sýslunni, bæði
opinberrar svo og á vegum einka-
aðila. Varðandi Þórshöfn er og
lagt til, að þar verði jafnframt
lögð áherzla á eflingu hvers konar
framleiðslu- og þjónustuiðnaðar.
ARaufarhöfn verði aðaláherzla
lögð á eflingu sjávarútvegs, og
iðnaður vegna hans gerður sem
fjölbreytilegastur.
Kópasker er talið hagstætt til
hvers konar iðnaðar-og þjónustu-
starfsemi, með hliðsjón af þeirri
samkeppni, sem bærinn á við að
etja gagnvart Húsavik. Þá er og
lagt til að sú útgerð, sem þaðan er
stunduð, verði efld að þvi mai'ki,
sem heppilegt þykir.
NÝJA NORÐFJARÐARHÖFNIN
Tilraunir fyr-
ir útlendinga
FB-Reykjavik.l straumfræði-
stofnun Orkustofnunar á
Keldnaholti hafa verið gerðar
likantilraunir með skemmti-
bátahafnir fyrir tvo erlenda
aðila, Palmas de Mar
Company á Puerto Rico og
Sea Pines Plantation Com-
pany i South Carolina I .Banda-
rikjunum, að þvi er segir i árs-
skýrslu stofnunarinnar.
í skýrslunni ^egir, að þátta-
skil hafi orðið i starfsemi
stofnunarinnar 1973, er likan-
tilraunir hófust. Aðdragand-
inn var sá, að islenzkur verk-
fræðingur, Gisli Viggósson,
hafði numið hafnargerð hjá
próf. dr. P. Bruun i Þránd-
heimi, og siðan verið sam-
starfsmaður hans við rann-
sóknir og kennslu við Tækni-
skólann I Þrándheimi á árun-
um 1968 til 1971.
FB-Reykjavlk. í straumfræðistöð
Orkustofnunar á Keldnaholti hafa
farið fram að undanförnu likan-
tilraunir vegna fyrirhugaðra
hafnarframkvæmda i Neskaup-
stað. Hlutverk nýju hafnarinnar i
Neskaupstað eykst til muna, þar
sem loðnulöndun og útskipun
loðnumjöls mun bætast við fyrri
verkefni hafnarbakkans, en
ætlunin er að endurreisa mann-
virki Sildarvinnslunnar hf. á ytri
hluta núverandi hafnarbakka við
nýju höfnina. Stóraukin notkun
hafnarbakkans leiðir af sér, að
byggja þarf viðlegukanta fyrir
bátaflotann, þannig að hafnar-
bakkinn verði eingöngu notaður
fyrir löndun og útskipun.
Ýmsar athuganir hafa verið
framkvæmdar i höfninni i vetur.
Höfnin og umhverfi hennar var
byggt í mælikvarða 1:60, en sam-
kvæmt lögmáli hafnalíkana
brenglast hraði og timi þannig, að
allt gerist mun hraðar I likaninu
en i náttúrunni, eða 7.7 sinnum
hraðar. Eftir ýmsar athuganir og
tilraunir hafa tvær aðaltillögur
verið rannsakaðar, en siðan hefur
Likanið að Noröf jarðarhöfn I
straumfræðistofnuninni.
(Timamynd GE)
önnur smáþróazt yfir I liklegustu
tillögu að framtiðarskipulagi
hafnarinnar.
Samkvæmt niðurstöðu likantil-
raunanna, hefur höfninni verið
skipt I þrjú athafnasvæði: Fremri
höfn, þar sem eingöngu fer fram
löndun og útskipun, og er stærð
hennar 2.3 ha., viðlegu- og þjón-
ustukvi fyrir bátaflotann, og
trillukvi inn af viðlegukvi, sem
eingöngu verður notuð fyrir trill-
ur.
Niðurstöður tilraunanna sýna,
að talsverð ölduhreyfing og
straumar verða I viðlegukvi mið-
að viö fyrsta áfanga. Þegar höfn-
in verður fullbyggð, verður litil
hreyfing I viðlegukvinni.
Stefnt er að því i sumar, að
fremri höfnin, hluti af viðlegukvi,
ásamt trillukvi, verði grafin upp.
Auk þess verður gerður viðlegu-
kantur i bátakvi, ef fjármagn
fæst.
Eysteinn Jónsson
kosinn formaður
Sa mba ndsst jórna r
FB-Reykjavík. Eysteinn Jóns-
son var kjörinn forma
stjórnar Sambands islenzkra
samvinnufélaga á aðalfundin-
um, sem lauk i gær. Tekur Ey-
steinn við af Jakobi Frimanns-
syni, sem eins og Timinn skýrði
frá i gær, gaf ekki kost á sér til
endurkjörs.
Aðrir I stjórn Sambandsins
voru kjörnir Valur Arnþórsson,
Akureyri, Ólafur Sverrisson,
Borgarnesi og ólafur E. ólafs-
son, Króksfjarðarnesi. Aðrir I
stjórn Sambandsins eru: Finnur
Kristjánsson, Húsavik, Guðröð-
ur Jónsson, Norðfirði, Þórarinn
Sigurjónsson, Laugardælum,
Ragnar Ólafsson, Reykjavik og
Ólafur Þ. Kristjánsson, Hafnar-
firði.
I varastjóm voru kosnir til
eins árs þeir Ingólfur ólafsson,
Reykjavik, Gunnar Sveinsson,
Keflavik og Helgi Rafn Trausta-
son, Sauðárkróki.
Endurskoðandi til 2ja ára
var endurkjörinn Björn Stefáns-
son, en fyrir var Tómas Árna-
son.
Auk Jakobs Frímannssonar
höfðu nú endað kjörtimabil sitt i
stjórn Sambandsins þeir Þórður
Pálmason, Borgarnesi og Ólaf-
ur E. Ólafsson, Króksfjarðar-
nesi. Þeir Jakob Frimannsson
og Þórður Pálmason gáfu ekki
kost á sér til endurkjörs, voru
þeir ákaft hylltir af fundar-
mönnum og þakkað langt og
giftudrjúgt starf i þágu sam-
vinnuhreyfingarinnar. Þórður
hefur átt sæti i stjórninni frá
1939 en Jakob frá 1946, þar af
sem formaður frá 1960.