Atuagagdliutit - 13.01.1955, Qupperneq 4

KartussissoKarneruvdlo iluane ar-
diaKångitsuinarnik pingåruteKar-
tunik akuerssineKarsimavoic.
pinerdlugtuliutinik pitdlaissar-
nigssame inatsit julip 15-åne 1954-
ime atulerpoK.
pisimassoK ImaKa Kalåtdlit-nu-
nåne malungnautcKangångika-
luarpoK, tåssame inatsisip suliari-
neKarnerane. Kangånitdle Kalut-
dlit-nunåne atortusimassut najor-
KutarineKarsimangmata. kisiåne
inatsit pissutsimigut åsseKångilaK,
tåssame tungavigissai encarsauti-
nut nutaunerpånut nalerKungma-
ta, taimailivdlunilo Kalåtdlit-nu-
nåt pinerdlugtulerinerup nutåp
tungåtigut angussaKarnerpausi-
mavoK.
nålagkersuissut inatsissartutdlo
isumaliutigåt ukiut ingerdlanerine
påsisimassalingnik misigssuisso-
KåsassoK pinerdlugtuliortunik pit-
dlaissarnigssame inatsisip — åma-
me ei’KartussissoKarnerme åndg-
ssussinerme kisalo åiparingnerme
inatsisigssat nutåt atorneKarnerå-
ne KanoK ingerdlaneKarnersoK på-
siniaivigalugo. kigsautigineKar-
porme Kularnaitdlisiniarumavdlu-
go angussat nautsorssutigissanut
neriutigissanutdlo nalerKutisa-
nersut.
sordlo naliingerérigse åiparing-
nerme inatsit kungimit atsiorne-
icarérsimavoK.
neriutigisimagaluarparput 1955-
ime januarip autdlarKautåne ator-
tulersinåusassoK, kisiåne piarer-
sautigssat ardlaKåloKingmata ini-
ngitsorsimavoK. aitsåtdle aulaja-
ngersagkat pingårnerussut tama-
nut sarKumiuneKarsinaulisåput
julip autdlarKautåne 1955-ime.
1954-ime sulissartut umiartor-
tutdlo akigssarsiagssåinut malig-
tarissagssat atortulersimåput. tåu-
ko tåssåuput akigssar^iatigut ator-
finigtitsissarnermilo nutåmik ilu-
arsartussiniarnigssamut autdlar-
Kautit. taima iluarsartussiniardlu-
ne anguniagait pingårtuvdlunilo
artornakulugtussoK sivisumik su-
liarissariaKarpoic, taimåitumik u-
kiune aggersune tugdlerne nåmag-
sivingneKarsinåungikatdlarput.
kunge arnaK KitigtoK, tåssa tuluit kftngiat
dronning Elizabeth Londonime igdloKångi-
nerssarssbp Hydc Parkip akhnigtarfianc
Krimime Balaklava tiguniutdlugo sorssuner-
ssuarmlt ukiut lOO-’ngornerat nagdliutorsiu-
tigineKarmat (tuluit rhsitdlo sorssQncrssuå-
ne). igdlugå såkutht tingmissartortartut
nålagaunerssuat sir John Baldwin.
Dronningen danser. Dronning Elizabeth af
England deltog forleden i et stort bal på
Hyde Park hotel i London, hvor man fejre-
de 100-årsdagen for slaget om Balaklava på
Krim. Del er luftmarskal, sir John Baldwin
som svinger dronningen.
kisalo 1954-ip uvdluisa kingug-
dlit ilåne pisimavoK, imigagssat
pivdlugit matuma sujornagut au-
lajangersagkat atortussut ato-
rungnaermata.
neriutigåra tamåna nangminer-
ssordluinalernerput tugdlusimå-
rutigissarput mianerssordluta a-
tuivdluardlutalo atorumårigput.
aulajangigaK tamåna pingår tit-
dlugo ajortortailo imigagssamik
atornerdluinikut pissartut akior-
niardlugit ikioKatigigdluartaria-
Karpugut.
tåssalo måna ukioK nutåit aut-
dlartipoK. landsrådimut kommu-
nalbestyrelsinutdlo ilaussortagssa-
nik nutånik Kinersinigssanit su-
nersimaneKartugssåusaoK. Kular-
nångilaK inuit ikingenissut jxit-
saussutdlo Kinigagssångortiku-
mårtut. nalungilarput ilaussortau-
simassut ardlagdlit, sordlo lands-
rådime, suliagssamingnik nåmag-
singnigdluarsimavdlutik tunuaru-
mårtut tamanit Kujamasuvfigine-
Kartugssauvdlutik. avdlatdle siv-
nerumårpait. kikusanersut inuit
aulajangigagssarisavåt. inuit aju-
nginerpåmik, eKiasuitdlutik u-
ngéinardlo issiginatik, kalåtdlit
nunåmiunut iluaKutigssaunerpå-
nik suliaKarsinaussut naniniarta-
riaKarput, avKutigssausinaussunik
navssårsiutdlaricigsut ajornartor-
siutinigdlo påsingnigsimassut.
tåssame ajornartorsiutit 1955-
imlnåungitson nåpitåsavavut, å-
måtaordle ukiune aggersune.
finansministerip, finansudval-
gip grønlandsudvalgivdlo 1954-
ime tikerårpåtigut, Kularnångilar-
dlo kalåtdlit nunåne inoKångilaK
Kulautigingnigtunik, mana Dan-
markip ilå danskitdlo inuiait må-
nltut, nålagkersuissunit inatsi-
ssarlunitdlo puigorsimaneKånge-
igdloKarfiup avisianc Nungme au-
lisarnerup oKatdlisigineKarnera ala-
pernautdlugo atuartarsimagavko ta-
persiutaussunik utsiaratdlardlanga.
tåssalume ukiorpålungorput tamåna
OKatdlisigalutigo, akissutisiarigajug-
tarpavutdlo Nungme aulisartut ikig-
patdlårtut 1952-ime igdlonarfingme
nangmineK 30 migssåinikamik emå-
lo ilångukåine 1G0 inulårdlugit),
umarKatårpatdlårtut akigssarsiarissa-
riaKångikåtdlo erniortisxnaunagulo
10—15 miil. kr.-nik akilingmik umiat-
sialivigtåsavdlutik.
iluaKutausimångilardlo ukiume ki-
ngugdlerne Nungme nangmineK au-
lisagkat nalagarssuarnut tunissaussar-
lut ikiliartorsimanerat, tamatumalo
igdloKarfiup avisiane nalunaerssor-
Kigsårnera, taimatuldlo danskit avi-
sine ardlanångikaluartune kalerriut-
dluarniavigdlugo naiciningåtsiar-
ssuarnik Kuleiuitserdlugo atuagag-
ssiarineKarsimanera Nungme erKå-
nilo aulisarneii 1953-ime kinguariar-
simassoK.
tainåko tamarmik Nup aulisarnikut
issigineKarneranut ilungersungårdlu-
nilo aulisartut umiatsialivigssanik
kigsauteKarneranut iluaKutausi-
mångitdlat. pissortaussune Kularner-
mik pilersitserKajåsimåput sulissu-
ssiniartutdlo akornusersorsimavdlu-
git, tåssa tusagagssiaussunut peicati-
gititdlugo erKartorneitartångingmat
Nungme erKånilo aulisarnerup ukiu-
ne kingugdlerne sujuariartorsimane-
ra, taineKartånginginatdlo aulisartut
ikissusiat ericarsautigigåine aulisar-
nermit pigssarsiaussut ukiune tåuku-
Kissut. åmåtaordlc nalungilarput
Danmarke månåkorpiaK ajornar-
torsiuteKaKingmat. aningaussati-
gut ajornartorsiuteKaKaoK, tama-
nitdlo kigsautigincKaraluaKissoK
taima pissoKåsångitsoii, uvagu-
taoiv månitugut taima ajørnartor-
siuteKarnerup kagdluåsavåtigut,
kagdluartariaKarpåtigut.
ajornartorsiutinit sunerneitar-
KårtugssaugunarpoK sanaortor-
neK. kisiånile unisångilaK. uvdlui-
narne inunerput suliavutdlo ta-
matumånga sunerneKångisångit-
dlat. åma sulivfeKarfingne åssigl-
ngitsune sulineic, uvdlumikut a-
jornakusoréKissoK, ukiume atu-
ligkavtme pitsångorsarneKarsi-
naunaviångilaK, nauk suliagssat
inungnutdlo pissariaKåssusé suliv-
feKarfitdlo ikiutariaKåssusé ag-
dliartuinåsagaluartut. 1955-ime
sanaortorneKåsaoK, kisiånile ne-
riugisimassaraluavtinit angnikine-
roKissumik. tamånalo agdlåt nå-
parsimavingnik atuarfingnigdlo
sanaortornerme malungniuteKå-
saoK.
nåmagsissanik pitsångorsagka-
nik avdlångutigssanigdlo takussa-
KarusungneK erininerdlo nåma-
gigtaitdliiitaussåsagun arput, ta-
mavta ilungersordluta sulinivtigut
tapersersuiniarnivtigutdlo tåuna
nåmagigtaitdliorneK åungartiniå-
ngikuvtigo.
ajornartorsiutit agdliartortit-
dlugit anguniagan ungasigdliar-
tuinåsaoK, taimåitumik sulivdlu-
arnivtigut peKatigingnivtigutdlo
angnerussumik såkulersortaria-
Karpugut.
isumaKalerångavse uvdloK tåu-
na, sapåtip akunera tåuna namag-
tunik suliaKarérsimavdluse, misi-
ligtarisiuk sule angnerulårtumik
nåmagsissaKarniartardluse.
nane kalåtdlit-nunåne pigssarsiaussut
angnertunerit ilagisarait.
tauvalo oitåtåriartigo sårugdling-
niarnerme pigssarsiaussut nålagar-
ssuit nalunaerutigissartagait Beret-
ninger vedr. Grønland najorKutara-
lugit misigssordlugit.
1951- ime Nungme eriiånilo pisiau-
simåput 4587 tons migssiliordlugit
(amerdlanerusimåsagaluarput, kisiå-
ne ukiunerane pissaussut pivdlugit
nalunaeruteKarsimångilaK). naler-
Kiutdlugit taisinauvavut ukioK tamå-
na K’aivortume ericånilo pisiausi-
mangmata 2225 tons, Manitsume 2117
tons Ausiangnilo 1956 tons.
1952- ime pisiausimåput tarajugkat
1500 tons panersiagssaldlo 500 tons.
tåssa katitdlugit 2000 tons. ukioK ta-
måna K’aKortume pisiåuput 2600 tons
migss. Manitsumilo 2250 tons, Kér-
Katdlo 250 tons inigss. erKaimassaria-
Karpordle K’aKortume Manitsumilo
aulisartut amerdlanerungmata.
1953- ime Nungme eritånilo tuni-
ssaussut tarajugkat 1086 tonsiuput
kugssartitatdlo 820 tons migss. (K’or-
nume 240 tons, Kapisilingne 550
tons Nungmilo 40 tons migss. nalu-
naerutiginenångilaK niuvertoruse-
Karfit avdlat Nup erKånitut paner-
siagssanik tunissaiiarsimanersut). tå-
ssa katitdlugit 1916 tons. tarajugkat
tunissaussut ukioic tamåna ikingne-
runerata pissutigisimavå aulisartut
ilarpagssue nålagarssuit Ameralingme
bundgarninik aulisartitsineråne sulc-
Katausimangmata. aulisarnermilo tå-
ssane pigssarsiausimåput 375 tons.
aulisartume kajumigsårneKarsimåpul
tåssa 1955-ime ukiortåme kig-
sautigiumassara.
latinerit oKausingnåtoKaicarput
ima: „avKut avKutigiuminaitsoii
atuardlugo uvdlorissanut.“ — tai-
ma oKarnikut isumagineKartarpoK
aitsåt ajornartorsiutit avKutiger-
Kårdlugit pissutsit nuånersut a-
nguneKarsinaussut.
inuiait kikutdlunit pissutsinik
ajunginerussunik, inunermik piv-
dluarnarnerussumik angussaKar-
sinåungitdlat nåmagigtardlutik
ilungersordlutigdlo ajornartorsiu-
tinik ajugauvfigingningniartina-
tik.
akerdlianigdle ugperisavarput
— ilungersornivtigut peKatiging-
nivtigutdlo — Kalåtdlit-nunåt
anguniagkavtinut, sujunigssame
angujumågkavtitut takordlortag-
kavtinut, pissusinaujumårdlugo.
imaiialo ukioK atauséK sujua-
riåtdlangnerujugssuarmik nagsa-
taKångikaluarpat, taimåitoK ukiut
tamarmik ingmikut sujuariåtdlag-
fiussåsåput, sujuariarnernik ang-
nikitsunik angisunigdlunit. sujua-
riåtdlangneritdle mikissuinauga-
luartut åma iluaKutåuput.
taimåitordle sujumut avdloriåt-
dlagtarnérarpagssuit — imåna
malungnångikaluardlutik — uki-
orpålugssuit ingerdlaneråne Iva-
låtdlit-nunåta nutångorsarniarne-
rane sujumut ingerdlatitsissug-
ssåuput.
Kalåtdlit-nunånitut tamaisa kig-
såupåka ukiume nutåme pivdluar-
nigssamik nuånårnigssamigdlo,
inungnut atausiåkånut, ilaiiuta-
ringnut angerdlarsimavfingnutdlo
tungassutigut. åmåtaordle ajor-
nartorsiutinut akiuniarnivsine, —
Kalåtdlit-nunåt pivdlugo.
ukiortåme pivdluaritse!
Ameralingme aulisarnerme ikuter-
Kuvdlugit, taimalo aulisaiiatauner-
mingne tarajorterivingnut nålagar-
ssuit pigissåinut tunissaifarsimanatik
tåssalume avisitigut aulisarnerup
ukioic tamåna „kinguariarneranut"
pissutinekardlutik. Ameralingme pig-
ssarsiat ilångukåine ukioK tamåna
pisiaussut 2290 tonsiuput.
ukioic tamåna niuvertoKarfingne
avdlane pissausimassut amerdlåssu-
sé sule ilisimångilavut nålagkersui-
ssutigut tutsiutineKångingmata, Be-
retninger vedr. Grønland 1954 nr. 1
agdlagaiv måna decemberip Kericane
1954 agdlagkavko sule tåkusimånging-
mata. tamatumungale tungatitdlugo
sujornagut taerérsimassara taeridg-
dlara inutigssarsiornermik nalunae-
rutit tamåko soicutiginaKissut, sordlo
aulisarnermik nalunaerutaussut ma-
tuma kingorna åma kalåtdlisut tutsiu-
tineKartarKuvdlugit saplngisamik na-
Kitiårniardlugit, kalåtdlit aulisartui-
nut soKutiginartorujugssungmat inu-
tigssarsiutik pigssarsiaussutdlo piv-
dlugit saplngisamik angnertumik
ilisimassaKarnigssaK.
195!f-ime aulisarnermit pigssarsiau-
ssut sule ilisimassaKarfigingilavut.
Nup erKåne aussaK inanalo ukiup
nålernera mæslinginit akornusersu-
gausimaKaut, tusarsimassarale nalu-
naerutigisavara niuvertoruseitarfing-
nic KapisilingmnaK jånuårip 1-ånit
1954 novemberip nanera tikitdlugo
sårugdlit tunissaussut 1.200.000 kg
tikitdluinangajagsimangmatigik
(nangisaoK inip. 8).
Nungme erKånilo aulisarneK umiatsialivigssardlo
4