Atuagagdliutit - 26.01.1956, Blaðsíða 7

aningaussat nålagauvfiup 1955-1956-ime atugagssaisa inat-
sissartune aipagssånik oKaluserineKarnerane ^Kalåtdlit-nunå-
nut atugagssat pivdlugit oKauserissat
ukiut tamaisa uteKåtårtumik pisi-
massussarpoK inatsissartune aningau-
ssat nålagauvfiup atugagssaisa OKalu-
serineKarneråne aningaussarpagssuit
Kalåtdlit-nunånut atugagssat tutsiii-
tardlutik, tamånalo inatsissartut ava-
tåne agdlåt uitsatigineKarlardlune,
sordlo avisine. ilåne nåpitariaKar-
tarput inuit aningaussanik tåukuni-
nga kåkagingnimissårtut, tåssa ator-
tariaKartut tåukua tunulerissåt påsi-
simånginamiko. taimåitumik kisitsi-
såinait tåuko aningaussane nålagauv-
fiup atugagssaine agdlagsimassut er-
sseridngeKissut påsinarsalårumavdlu-
git Kalåtdlitdlo-nunåne pissutsinik
p&singnigsimångitsut navsuiaivigilår-
niardlugit sarKumigaKåsaunga suna
pivdlugo pissariaKarnersoK aningau-
ssat tamåko måna Danmarkime ani-
ngaussat tungaisigut ajornartorsior-
neuaraluartitdlugo agdlåt tuniutisav-
dlugit.
Danmarkime nålagauvfiup ani-
ngaussatigut ajornartorsiuteKarnera
pivdlugo Kalåtdlit-nunåne sanågssat
igdluliagssatdlo ukiune tatdlimane
sujumut pilerssårusiat maligdlugit
1954-imit 1958-imut sananeKartug-
ssaugaluit tamarmik nåmagsincKarsi-
nåusångitdlat. grønlandsdepartemen-
timit ukiut tatdlimat ingerdlaneråne
ukiumut 24 mil. kr. erKåine atorta-
rumaneKarsimagaluarput, ukiune su-
jugdlerne amerdlanerutitdlugit, ki-
ngugdlernilo ikingnerutitdlugit —
katitdlugit atorumaneKardlutik 120
mil. kr. migss.. aningaussat tåuko tu-
sardlugit amerdlaKaut, oKautigisinau-
varale OKautigincKartut maligdlugit
sanågssat tamåko Danmarkime sana-
neKarsimagaluarpata aningaussat ag-
fåinait atorneKarsimåsagaluartut. nu-
narpume Danmarkip ilagissartåva
ungaseKaoK agssartornerdlo akisoKa-
lune, tamånalo pivdlugo sanaortor-
neK akikinerusinaunane. angnikitdli-
sautitutdle taineKarsinauvoK ani-
ngaussat atortut ilarpagssue Danmar-
kimut utertarmata sulissunut akig-
ssarsiauvdlutik atortugssanutdlo pisi-
niutauvdlutik, sanåtdlo sananeKartut
Kalåtdlit-nunåne Danmarkip ilagi-
ssåne sanan'eKartarmata tåssane inui-
nut iluaKutigssångordlutik.
sujorna sanågssat ukiunut tatdli-
manut aulajangersagkat najorautara-
lugit 33 mil. kr. migss. atortariaKara-
luartut 20% mil. kr. akuerssissutau-
simåput åmalo 1,7 mil. sitdlimatig-
ssångortitauvdlutik. ukiordlo måna
ajornakusorutit angnertusinerat pi-
ssutigalugo sule sanågssanut igdlu-
liagssanutdlo atugagssat ikililendng-
neKarput 17 mil-ngordlugit. tåukunå-
nga 2 mil. kr. Nungme tuberkulose-
san atoriamut atugagssångortitausi-
måput, nutåliagssanut igdluliagssa-
nutdlo inerneKångitsunut inårsautig-
ssatut atugagssångortitauvdlutik.
aningaussat tamåko nunap inuinut
naleridutdlugit angnertoicissut ukiut
tamaisa tuniuneKartarnerat Kujåssuti-
gårput. KujamasungneK tamåna ardla-
ieriardluta sarKumersitarérparput,
nvdlumilo ama tamåna sarKumersi-
“liarpara. ilumordlungale oKåsaunga
aningaussat atugagssat Danmarkip
daine avdlane nunavtinilo ikilisine-
K£>rsimanerat nunavtinilo nutångor-
sainerup tamatuinCma kinguarsarne-
Kainigsså ajussårutigigigput, nauk
taiinailiornerup tunulerisså påsiv-
dluaraluardlugo.
atugagssanik ikililerinerit kingu-
artiterineritdlo ajoKutaungåtsiartug-
ssåusåput, Danmarkimilo l'olketings-
mandiunera najorautaralugo aperiiu-
liginiarpara tamåna iluaKuserncKar-
sinaunersoK, sordlo aningaussat ator-
tugssat sujunersutaussut saniatigut
akuerssinikut.
aningaussanik amikisårneK patsisi-
galugo atuarfingnut tungassune ukioic
måna suliariniarneKarnerusimåput
nunaivarfingne ardlaKångitsune angi-
sune suliat autdlarnerneKarérsima-
ssul nanginigssait. laima Sisimiune
1,2 mil. kr. Ausiangnilo 0,9 mil. kr.
atugagssautitausimåput, avdlatdle tai-
ma pissarianartigigaluartut pissaria-
Kartigingajagkaluartutdlunit kingu-
artitausimavdlutik.
manalo åssersutigssanik sarKumiu-
ssaKatsiåsaunga. Ilulissane atuarfe-
Karnermut lungassut namaginångi-
ngårmata ikiorserneKarnigssåt kingu-
artitariaKarsoringilara. nugtertut nu-
naaarfiuvdlo nangminea inuisa amer-
dliartornerat patsisigalugit ukiune
kingugdlerne pingasune atuarlut
50%-imik amerdlisimåput, laimaing-
matdlo init atuarfiussut angnilcipat-
dlålersimavdlutik. taima sept. 1-åne
atuartut 170-iiiput — kingorna nalu-
naerutaussut maligdlugit 190-iuvdlu-
tik —, initdle atuarfiussut pingasui-
nauvdlutik, asulo pingajuat inerssuar-
mit angisujungitsumit angnerunane.
taimaingmat klassit mardluk sommer-
feriep kingornagut atuångikatdlarsi-
måput — Kåumatit sisamåusagunar-
lut —, uta'rKisigssatut atuarliussug-
ssat init mardluk palasip igdlorssua-
toKane nalerKupatdlångikaluartume
suliarineKartitdlugit. atuartut amer-
dliartuinarmata sule ukioK måna init
atuarfiussut amigarnerulersugssåu-
put, taimalo iliniartitsinermut malig-
tarissagssane nal. ak. atuarf'iussartug-
ssat, atuarfingme perningnigssaK piv-
dlugo årKigssugkat, atuarfingme så-
kutit atortugssat il. il. pivdlugit ma-
lericussaussut angnikinerpåt agdlåt
nåmagsineKarsinaunatik. åmalume
iliniartitsissunut sulinermut tunga-
ssut nåmaginångitdluinardlutik. atu-
arfigssap nunaKarfingme sananeicag-
ssamåraluartup ukiune tugdliussune
Kaningnerne sananeKarnigsså ilima-
nångingmat, nunaKarfingmilo tåssa-
ne mimik avdlamik atuarfiusinaussu-
mik peKånginguatsiarmat kigsautigi-
naraluaKaoK ukioK måna atuarferKa-
mik pukitsumik Kalialingmik klassit
mardluk inigisinaussånik sanassoKar-
nigssa. taimåitumik aperiniarpunga
ingmikut 100,000 kr. tamatumunga
akuerssissutigineKarsinaunersut.
nunaKarfingme umårigsume Manit-
sume atuarfingnut tungassut taima-
tutaoK ajornakusortigaut. atuarfing-
me 4-nik initalingme atuartut 230-
uput, tauvalo åma ajonip igdlugisi-
masså mikissoK oKalugfiuvdlo Kalia-
ne ine utaniisaussumik gtuarfigitine-
Karput, kingugdleK tåuna kiagsarne-
Karnera pitsauvdluångikaluartoK Kav-
dlunårKanut atuarfigititdlugo. ukioK
måna åipågulo atualersugssat inig-
ssaKartineKångingmata åipågulo sule
amigarnerulisangmata initårKingnig-
ssaK pissariaKardluinarpoK. åma Ma-
nitsume atuarfiliortugssaugaluarput,
Kanigtukutdle tamatuma nåmagsine-
Karuigsså ilimanarunarane. taimaing-
mat isumaga maligdlugo ukioK måna
åma Manitsume atuarfigssamik barå-
kiliortariaKarpoK, imalunit ukiaro
atualersinagit init atuarfiussut ilassa-
riaicarput.
tauva atuarfigtigut pissutsit tama-
gingne itul navsuiarniardlugit taigat-
dlardlåka igdloKarfinguame K’asigiå-
nguane atuarfingme atuartunut 20-
nut atuarfigssiaussume atuartut 70-it
atuarmata. Upernavingme pissutsit
åma taima ajortigincrarncKarput, ag-
dlåt imana ajorneruvdlutik. KanoK
ilivdlune atuartitsineK nåmaginartu-
mik ingerdlåneicarsinaunersoK onau-
tigisinåungilara, iliniartitsissututdle
oicarsinauvunga jgdlersoriarfeKångit-
sok. åmalo taisinauvara niuvertoru-
seKarfingme Kangåmiune, igdloKar-
fingne K’eKertarssuarme, Angmagssa-
lingme niuvertoruseKarfingmilo Ar-
sungme 300-nik inulingme 130-nik a-
tuartoKartume- inigssaileKineKaKing-
mat, åmalo iliniartitsissut tåukualo
inigssait amigautauvdlutik.
kisalo åma tainiarpara Nungme
atuarfiliulernerugaluaK måna unig-
dluinangajangmat, aningaussatigut-
dlo pissutsit månåkutut ajornakusor-
tiginarpata OKautigineKarsinaunane
KaKugo ingerdlaterKingneKalcrumår-
nersoK.
igdloKarfingme tåssane mérKat inu-
sugtutdlo atuarfine atuartut ukiut si-
samat kingugdlit ingerdlaneråne
100%-imik amerdlisimåput. 1950-
ime 220-nik iliniartOKarpugut, 1954- i
ime 450-inik, tamalumungale naler-
Kutumik init atuarfiussut amerdlisi-
mångitdlat, nauk iliniarfigssup Kalia
forstanderivdlo inai iniliorfigineKar-
simagaluartut. iliniartut nerissaKarti-
taussut Kalåtdlit-nunånit tamarmit
Pissut 1950-ime 60-iusimagaluartut
måna 150-ingorsimåput. kalåliaricat
atuarfiåne atuartut 1950-ime 150-iu-
simassut 250-ingorsimåput, Kavdlu-
nårKatdlo atuarfiåne atuartut 1950-
ime 20-usimagaluartut 80-ingorsi-
mavdlutik. sulilo atuartut iliniartut-
dlo ukiut tamaisa amerdliartuinartug-
ssåuput. åssersutigalugo taisinauvara
ukioK måna 1955-ime Kavdlunåricat
atuarfiåne atuartut 100 erivåinilisang-
inata, nauk måna tikitdlugo Kavdlu-
nåtut oKalugsinaussuinait liguneicar-
tarsimagaluartut kalåtdlinik angajor-
Kågdlit Kavdlunatut OKalugsinåungit-
sul naggårneKartardlutik. méricat tåu-
kua ilait ukioK måna angajorKåming-
nit Danmarkimut avalagtineKarsima-
put atuariartortitauvdlutik.
atuarfingne iliniartitsinermilo pi-
lerssårutaussut maligdlugit måna
Nungme ukioK måna ukiunilo tug-
dliussune parallelklassinik pilersitsi-
niåsagaluarpugut, kisiåne init atuar-
fiussugssat, iliniartut nerissarfigssait
inigssaitdlo iliniartitsissutdlo ami-
gautigåvut, angnertusisineivångigpa-
talo iliniarumassugaluit ikilisartaria-
Kalisåput. taimåitariaKångilardle. må-
na iliniartut igdlugissait nåmaginå-
ngeKaut ukiorpagssuarnilo taimåisi-
mavdlutik. taimaingmat nauk måna
aningaussatigut Danmarkime ajornar-
torsiutit påsivdluaraluardlugit kingu-
artiterei'KingnigssaK naviasårutigåra,
sujunersutigalugulo atugagssatigut
angnikitdlisainerit sapingjsamik ang-
nikinårniartarKuvdlugit. tåssame tai-
mailiungikåine ajornakusorutit eiviti-
nalisangmata iliniartitsinermutdlo
ajoKutcrujugssuångusavdlutik. —
tamatumunga tungatitdlugo tikuar-
dlara ajoKit kalåliussut ilåne nåma-
ginångeKissumik ineicartineKartarma-
ta, pingårtumigdlo inusugtut inigssi-
neKartarmata suliamingnut kinguar-
sautigissanik perKingneruvdlo tungå-
nit issigalugit nåmaginångitsunik,
nauk tamatuinuna angnertorssuarmik
piumassaKarncK ajoraluartugut ang-
nikitsumik atugaKardluta sungiusi-
magavtigo, suliavdle pitsångorsagau-
nigsså kigsautigigåine åma tamåna
inigissat pitsångorsagaunigssåt ilå-
ngutariaKarpoK. pitsangorsainigssaK
pissariaKardluinarpoK, isumaKai-pu-
ngalo aningaussatigut ajornakusor-
torsioraluaråinilunit nåmagsineK
ajornavxngitsut.
erKartugkåka tamåko tusarnerpat-
dlårunångikaluarput. taimaingmat
åma erninaK oKautigisavara åma tug-
dlunarsinaussunik takutitagssaKarsi-
naugavta nauk oKarsinaugaluardluta
7