Atuagagdliutit - 13.12.1956, Qupperneq 2

Kalåtdlit-nunane igdluliorneK
(ag dl. igdluliornermut inspektøre O. Himmelstrup)
Kalåtdlit-nunane angalavdlune su-
linerujugssuaKartoK nalunarneK ajor-
poK, pingårtumik igdluliornlkut. Kar-
titerissut, kåutartut pilagtortutdlo uv-
dlup unuavdlo akiinerisa 24-t araer-
dlanerssåine Kavsinik unuame sining-
nigssamut akornutaussumik tusar-
ssaujuartarput, agdlåme sapame nå-
lagiarnerup nalåne Håne endgsina-
vigtarsimångilaK — igdluliorfiusi-
naussume sivisungitsume nåmagsinia-
gagssaKaKaoK suliagssatut aulajanger-
sagkat angnertoivingmata. inuit ig-
dlugssait mingnerungitsumik nuki-
ngingnarput, tåssame silarssuarine
najugkane avdlanisut sule igdlugssai-
leKineKaKingmat, Kalåtdlit-nunånilo
inugtusiartOKingmat tamånåtaoK ila-
sautauvoK. tamatuma saniatigut sule
igdlut mikivatdlåt sånardlutat taimåi-
tumigdlo perKingnigssamut uloria-
nartut amerdlavatdlårput. igdlutorKat
amerdlanerssait taorsertarialerujug-
ssuput.
igdlut nulål 225-1 ukiul lamaisa.
suliagssap tamatuma nåmagsine-
Karnigssånut tungavigssångortitat
nuånårutiglsavdlugit pissutigssaKar-
pugut. tamatumane erKarsautigåra ig-
dluliornermut tapersersutitut årKig-
ssussineK boligstøtte, tåussuma av-
guaKatigigsitdlugo ukiumut inuit ig-
dlugssait 225-1 nåmagsineKartarsinå-
ngortisimavai. åraigssussineK tamåna
atulerame ukiune tatdlimane atortug-
ssatut aulajangerneKarsimavoK tama-
tumalo kingornagut nutarterneKar-
tugssåusavdlune. nutarterneKarfigsså
mana erininarungnaerpoK. tåssa år-
KigssussineK tamåna tungavigalugo
1957 ukioK kingugdliungmat aningau-
ssanik akuerssissuteKarfiusinaussoK.
ingerdlaterivingnigsså påsissat nåper-
tordlugil imaKa avdlånguteKarumår-
tugssaK 1957-ime aussalernerane mi-
siligusiorneKarérsimassugssauvoK.
taimailivdlutik inuit 1958-ime igdlu-
tårniartugssat ilisimarérsinåusavait
Kanoic taorsigagssarsisinauvdlutik ig-
dlutdlo KanoK sananeKåsassut årKig-
ssuneKåsassutdlo. taimåitumik måna
pissutigssaKardluarpoK inuit igdlug-
ssåinik sanaortorneK ånugssussineK
mana atutoK najorKutaralugo KanoK
ingerdlasimassoK Kiviåsavdlugo.
ukiune sujugdlerne
nalornissornartoKartardlunilo nalor-
ssarnartarsimavoK. taimåitorme eri-
ninarpatdlåriångitsoK kommuneiiar-
fingne åssigingitsune igdlugssat titar^
tarnere suliarineKarérput. byggelede-
re amerdlanertigut tamåkuninga su-
liaKartussarpoK, ardlaligtigutdle ka-
låtdlit navdlunåtdlo igdluliornermik
soKutigissaKartut titartaissardlutig-
taoK. titartagkat sujusingnerussukut
ministeriemit suliaritineKarérsima-
ssut autdlaruaumut piumaneKarpat-
dlångitdlat nalerKutingitsutineKar-
dlutik akisuvatdlårneragauvdlutigdlo.
tamatumane erKaimassariaKarpoK ig-
dlunut nutånut sujornatigut aningau-
ssartutaussartut angnikitsoralångu-
ssarsimangmata amerdlanerpåtigut
5000-init 12,000 kr.-ussardlutik, tai-
måitumigdlo igdlutårniartut sujorna-
tigut pissusiussumit akisuneroKissu-
mik igdlutårnigssamingnut årdleri-
ssarsimavdlutik. Danmarkime igdlu-
liortartunit igdluliagssatut titartagkat
åma piumaneKarpatdlårtarsimångit-
dlat. nålagauvfiup akuliusimavfig-
piaisiguinangajak sananeKartarsimå-
put, sordlo inungnut koinmunemit
avdlamit kommunemut avdlamut
nugtitaussunut igdluliarineKartardlu-
tik.
igdlut åndgssunigssåt Kalåtdlit-
nunane månilo oivatdlisigineKartarsi-
maitaoK, inuitdlo igdlugssåinik sa-
naortorneKartuartitdlugo taimåituå-
sagunarpoK. inussauseK avdlångortar-
poK taimalo igdlut atorneKarnerat av-
dlångortardlunisaoK, tamånalo igdlu-
liat årKigssunerånut suniuteKartar-
portaoK. kalåtdlit igdluisa årKigssu-
nigssånut najorKutagssat aulajanger-
simassut aulajangerniaruminaitsusi-
måput, tupingnåsångilardlo måna
misigssusavdlugo igdlut nuname
nangminerme årKigssuneKarsimassut
Kanon ingerdlasimanersut ukiune ki-
ngugdlerne angnertumik igdluliorti-
terneKarnerane, tamåkununatigutdlo
tiingavigssarsineKarsinaunersoK ig-
dluliarineKartarumårtugssat KanoK
å rK igssu n igssåt pivdlugo.
ukiumdna igdlut åssigingitsut 32-t.
igdlugssat 238-t åssigingitsut 32-t
1956-ime suliarineKalerput. atortug-
ssat Danmarkimit pineKartugssaune-
rat taimåitumigdlo sapingisamik åssi-
giårtariaKarnerat erKarsautigalugo å-
ssigingitsut amerdlavatdlårput, suli-
ssugssatdlume amerdlanerpåt avKu-
ssuåkut tåssuna aggersineKartug-
ssaungmatåtaoK. taimåitumik sujug-
dlermik ima aperissariaKarpugut: ig-
dluliat taima åssiglngisitertigissaria-
Karpat, igdluliagssatdlo tamåko angi-
ssutsimikut årKigssugaunermikutdlo
ima åssigingitsigigpat angnikitsu-
nguåin arnik åssigingissutilingnik
navssågssaKarane? navssågssaKartoic
takuncKarsinauvoic 1956-ime igdlu-
liarineKalersut amerdlanerssait iti-
merdloråine måko ernarsautiginagit
igdlut ivssunik silatimikut Karmagkat
ingmikut akuerineKardlutik avang-
narpasigsume sananeKartut igdlutdlo
uigulukutut (rækkehuse) igdluliorfig-
ssatigut amikisårnartune sananeKar-
tut. sivneruput igdlut 190-it åssigi-
ngitsut 19-it. tamåkua angissutsiini-
kut nikingasiternerat imåipoK:
-35 m2 katitdl. 38 tåssa 20% migss.
-45 „ „ 4 „ 2% >»
-55 „ „ 104 „ 55% »
56 „ „ 1 „ %% ff
75 „ „ 29 „ 15% ft
83 „ „ 14 „ 1V‘2 % tf
tåukunånga 190-init 69-it sanane-
Karput atautsimik elapealerdlugit, tå-
ssa 37%, 121-tdlo 1V> etagealerdlugit,
tåssa 03%. 1%-imik etagegdlit tåssa
Kaliamikut sinigtarfigdlit. Kulåne ag-
dlagsimassut najoritutaralugit nangå-
nata nautsorssutigisinaugunarparput
åssigingitsut pingasut pingårnerit
ima anglssusigdlit atorfigssaKartine-
Karnerusassut:
type 1 30 m2 migss. angiss.
type 2 50 „ „ „
type 3 75 „ „ „
type 2 åma 3 encarsautigalugit ig-
dluliagssat typit tåukunlnga etagemc-
terarealigdlit" atautsimik 1 %-imigdlo
etagegdlit suliarisagåine typit åssigi-
ngitsut tatdlimat atordlugit ilaKuta-
ringnut atautsinut igdlugssat atorfig-
ssaKartineKartut 90%-isa migssinge
nåmagsineKarsinåusagaluarput tauva-
lo m etagealingnik igdlutårniat åma
puiorneKarsimåsanatik.
igdlut årKigssuneKarnerat erKar-
sautigalugo oKarneK ajornångilartaoK
typit ilarpagssue angissutsimikut å-
ssigiångajagtiteKingmata typinik iki-
lisainigssaK eriiortumik iliornerusa-
ssok. igdlut årKigssuneKarnerat Ki-
merdlordlugo påsissutigssineicarsi-
naunerdlune igdlugssaK KanoK sana-
neKåsassoK Kalåtdlit-nunåta silåinå
tåssanilo inuneK tungavigalugit? aki-
ssutigssaK tåssaugunarpoK någga. ty-
pit tamavingmik misingnauteKarput
ingmikut sianiginiagaKarpatdlårane
suliarineKarsimassut. Danmarkime
aussarsiortarfiliaussartut årKigssune-
Kartarnerånut erKainartut nalingl-
naunerpåuput, Kularnångitsumigdlo
iluaKutausinaugaluarpoK una agdla-
gaK oKatdlinermik autdlarnisinaugu-
ne, isumissoKarsinaugunarmåme ig-
dluliat KanoK sananeKartalernigsså-
nut tungavigssångorsinaussunik.
nalunångilaK pissutsit sordlo imåi-
tut
1) kalåtdlit ilaKutarit Kavsiussu-
siat,
2) kalåtdlit inutigssarsiutait,
3) Kalåtdlit-nunåta silå,
4) nerissagssanik ingminut pigssa-
KartineK angnikingitsoic igdlut
pissusilersorneKarnerinut su-
niuteicångitsornaviångitsut.
igdlut årKigssornigssanut Kulåne
taigorneuartut KanoK suniuteKarsi-
naugamik?
1) Kalåtdlit-nunane igdlo avguaiia-
tigigsitdlugo 5—6-inik inoKartarpoK,
Danmarkimile ilaKutaringnut inig-
ssiane avguaKatigigsitdlugo pingasut
migssiliordlugit. igdlo siningnigssa-
mut, Kasuersårnigssamut, igdlume su-
liagssanut, pinguarnermut il. il. ilua-
miK årKigssugaussariaKarpoK.
2) kalåtdlit inutigssarsiutait.
tåssane erKarsautigineKarpoK sa-
vautilik, aulisartoK atorfiligdlunit
åssigingitsunik pissariaKartitaKarsi-
naungmata igdlup årKigssornigssånut
suniuteKarsinåussunik.
3) Kal.-nunåta silåinå igdlup Ka-
noK sananigssånut uvsigsarnigssånut-
dlo tupingnångitsumik isumaliortitsi-
ssaKaoK, åmaie s. i. init isersimårtar-
nt tamarmik kiagsauteKarnigssåt tor-
ssussatdlo kiangmik sapingisamik
aniatitsinarpatdlångitsuliaunigssåt
erKarsautigssaussarput.
4) ingmikortortame kingugdlerme
tåssane isumaga unauvoK kalålimi-
niutit suliarinigssåt toncortarinigssåt-
dlo aperKutaungmat isumaliuteKaler-
sitsisinaussoK ingmikut bryggerse-
lcarnigssamik peKusiveKarnigssamig-
dlunit.
igdlo KanoK isava?
tamåkua tungavigalugit igdlo ataut-
siinik — atausinarmik — isertarfilik
kalåtdlinut igdlugssarKigsusorissåi-
narpara. isertarfik tåuna igavfingmut
uningårtarfiutigissumut bryggersi-
mutdlo atassusaoK. taineKartume ki-
ngugdlerme igavfingme suliagssanut
angnerussunut inigssaKåsaoK åmå-
taordle errorsiviusinåusavdlune kisa-
lo, mingnerungitsumigdle, isumatu-
mik årKigssugaussariaKarpoK ilaKuta-
rit eviviluisarnigssåt isumagalugo.
igavfik isersimårtarfiutigissoK alia-
naitsusaoK isumatumik årivigssugauv-
dlune nerivfiussartugssatut sulivfiu-
ssugssatutdlo. tamåkua saniatigut
ikingnerpåmik mardlungnik sinigtar-
feraKåsaoK akigssaKartikåinilo aitsåt
incKartariaKardlune. soruname aina
ineraKartarianarpoK peKusivigtut, Ki-
ssugssausivigtut imaKalo såkutaisivig-
tut atortumik. erninaK erKaisitsissu-
ligisavara igdlo taima itoK uvanga
nalerKiitusorissara atausinarmik pu-
jorfileruminaitsusangmat, tåssame
sujunigssame igdlunut nutånut tamii-
nut pissariaKartutitariaKåsangmat
init uvdlukut unuåkutdlo najugagssa-
tut nautsorssussat tamarmik kissar-
ssumik imalunit kissarssuteKarfing-
mit suvdluligtigut kissagsagaunigssåt,
kissarssumutdlume taorsiutdlugo
kiagsauteualernigssaK sule Kaningi-
katdlarunarpoK, taimailisagpatdle a-
jornarpatdlångitsumik nangmineK år-
Kigssussisinautitsinerulisavdlune.
Kalåtdlit-nunane igdluliornermut
aningaussartutit tungaisigut aperKU-
tit ingmikut i tut navsuiaruininae-
Kingmata agdlauserissame uvane ag-
tungitsortariaKarpavut. taimåitordle
sianigissariaKarpoK igdlut ajungitsut
perKingnartut sarKumiussugkat nå-
pertordlugit nalerKunerpaussugssat
pissutsine ingmikut itune akikitsu-
ssugssåungingmata, sananeKarnerå-
nutdlo akiussugssat erniatigut akiler-
sornigssaisigutdlo najorKutagssat na-
linginaussut maligdlugit angnerusa-
Kalutik, tåssame nautsorssutigissaria-
Kartuåsagunarmat atortugssat suli-
ssutdlo Kalåtdlit-nunane Danmarki-
mingarnit akisuncrujuåsassut agssar-
torneK, angalanerit uninganermilo ta-
piussugssat tapiliuneKartåsagpata. å-
måtaoK ukiune Kaningnerpåne ilima-
giniarneK ajornarpoK igdluliorneK
måne erKartorneKartutut angnertuti-
gissoK Kalåtdlit-nunane nangminer-
me sanassut taimalo akikinerussut su-
lissoralugit namagsineKarsinåusa-
ssok. taimåitumik aningaussat igdlu-
liornermut atortut kalåtdlitdlo nali-
nginaussumik akilisinåussusiat OKi-
maeKatigingituaratdlåsåput.
tåssa ilaKutaringnut atautsinut ig-
dluliarpagssuit pivdlugit OKauserine-
Karsinaussut. tauva ivssunik Karmag-
(nangisaoK nup. 1\).
avangnånit
kujatånut
Danmarkime ingerdlatitseKatigig-
fit ardlagdlit ukiune 50-ine peKatigig-
dlutik Krabbesholmip sanatoriånik
ingerdlatitaKarsimåput, ukiutdlume
Kuit sujornatigut sanatoria sule inig-
ssat tamåkerdlugit perKigsarfigine-
KartarsimavoK. kisiåne måna init ar-
dlagdlit inoKångitdlat, tåssalo Kalåt-
dlit-nunanit perKigsariartortunik ag-
gersoKartarungnåisagunardlune. ili-
manarpoK sanatoria tåuna nålagauv-
fingmut tunineKåsassoK silamikut
amigartunut nåparsimavigssångor-
dlugo.
★
Koldingime julemærkesanatoriame
igkame KalipagarujugssuaK nukag-
jiiarKanit kalåtdlinit mardlungnit
nagdi iutorsiornikut ulérneKarsima-
vok. Mogens Zielerip Kalipagarå —
tåssa scKernup nuilernera.
Hedenstedime inusugtut peKatigig-
fisa sisamat akuerssissutigisimavåt
Danmarkime filmiliortarfingnut ra-
diomutdlo agdlagaKarniardlutik oKau-
sipilutit filmine radiomilo atorneKar-
tarnerat agssuardliutigalugo. „Politi-
ken“ip agdlagå nåpertordlugo ataut-
siminerme onatdlitut filme „lv’ivi-
toK“ crKarsautiginerusimavåt, tåssa-
nigoK oKautsit ilait „ajuvigtaramik",
ilåt taima OKarsimavoK.
ukiunerane Kingminit upangneKar-
neK sujugdleK Ausiangne pisimavoic,
Mathias Geislerip paningua Kimugtut
upagsimangmåssuk Kungasiagut pu-
kusuagutdlo kingmardlugo nåparsi-
mavingmutdlo unigtitariaKalersitdlu-
go. anigorumåråle neriutigineKarpoK.
★
Upernavingme pernardlutik mini-
steriep nagsiussaisa ilånik filmérKa-
mik issigingnårsimåput, Canadamc
eskimut aussaine inunerat Kalipauli-
lingmik issigingnårsimagamiko. sa-
nalugtut tivassutdlo takussaisa^ ila-
gait. tivassut eskimutdlo oKausé på-
siuminartut sualungmik nuånarisima-
vait.
TB-nationalforeningip nåparsima-
viane „Juelsminde“me kalåtdlit su-
liait ukiut tamaisa nåparsimassut su-
liåinik sarKumersitsissarnermut ata-
ssumik sarKumersineKartut eriiortu-
mik alutorineKarsimåput. saorngit
nalinginaussut atordlugit kussana-
vingnik inussiortarsiméput kalåtdli-
sulingnigdlo inussaliortarsimavdlu-
tik, saunernigdlume avdlanik sanaor-
tortarsimavdlutik.
Cmånamingånit tutsiupoii kangcr-
dlup ilarujugssua sikulersimassoK,
taimåitumigdlo niuvertoruseKarfit a-
vangnardlit Igdlorssuit Nugåtsiardlo
sikunialernera perKuligalugo novem-
berip angnerssåne tikincK ajornarsi-
simavdlutik. tusagagssiortup tupigu-
sutigineKarnerarpå niuvertoruseKar-
fit tåukua ardlåinåtdlunit Kangale ra-
diomik nalunaertåumik pilerneKarsi-
mångingmata tikineic ajornarsissarne-
rine sivisune atåssuteKarfigineKarsi-
naulerKuvdlugit. Umånap igdloKar-
fiata erivå sikuniarsimaKaortaoK pui-
ssitigutdlo iluaiaitauvdluarsimavdlu-
ne. jutdlip umiarssuå „Tikeråii" si-
kup sinåvanut usingiartariaKarsima-
vok usilo Kimugsinik igdloKarfiliåu-
ssorneKardlutik. ukiumåna umiar-
ssuit sujugdlersåt upernåK sikup si-
nåvanutaoK taligtariaKarsimavon,
Umånardlo ukiumåna Kåumatine tat-
dlimåinarne tikincKarsinausimavoK
sulissartut amerdlanerit angcrdlariar-
tordlutik „Tikerå“mik autdlarput. pi-
siniarfik sanarKigdlugo avdlångorti-
terdlugo nutångorsarneKarsimavoK,
mérKanutdlo sanatoria agdlincKarsi-
mavoK olietortumigdlo kissarssuser-
neKarsimavdlune. igdlonarfingme pi-
gissainilo boligstøtterne igdluliat ar-
dlagdlit sananeKarsimåput.
2