Atuagagdliutit - 14.03.1957, Blaðsíða 2

atuartartut agdt v lagait tamamtdlo
A
nunånguavsine suligitse! tigulågkat
Danmarkimut uninarsimanera mar-
dlungnik pissuteKarpoK: sujugdlermik,
akigssarsialugpatdlårsimavunga agdli-
sineKarnigssånik neriutigssaKarnanga,
åipagssånigdlo, taimane Grønlands
Styrelsemut nalunaersimavunga akig-
ssarsiåka nåmaginartumik årKigssune-
Karsinåungigpata Danmarkime suliv-
figssarsiorniartunga, taimanilo inung-
nik ardlalingnik Grønlands Styrelse-
rne atorfeKartunik oKartoKarsimavoK
uvanga kalåleK Kavdlunånut nagdler-
susinaunaviångitsunga Danmarkime
ingminut sulivfigssarsiussagssaralunga
inuniåsaguma. oKautsit taimåitut ka-
låtdlinik åmut issigingningnertut issi-
gisimavåka taimåitumigdlo piårtumik
soraerniardlunga agdlagaKarsimavu-
nga sujuligtutit taimåitut erKungine-
rat takutiniardlugo, inungaisingika-
luardlungalo ingminut OKarsinausorå-
nga inuit tamåko OKauserissait erKu-
ngitsussut påsitisimavdlugit.
Danmarkime atorfigssarsinivnit u-
kiut 20-t Kångiusimåput, OKarsinaugu-
narpugutdlo ukiut tåukua ingerdlane-
råne Kalåtdlit-nunåne pissusiussut
pitsånguatdlagsimaKissut. taimåitu-
migdlo erKorsoråra kalåtdlit inusugtut
iliniarsimassut angerdlardlutik suli-
nermut tungassut akigssarsiatdlo pit-
sångorsarniarnigssåne suleKatauj ar-
torKusimagavkit. nangminertaoK tai-
ma suleKataorusugsimagaluarpunga
nunarKatika ikiorusugdlugit, sor-
ssungneruvdlume kingornagut mar-
dloriardlunga tagpavane atorfining-
niartarsimagaluardlunga ajoraluartu-
migdle ilugtitsissarsimananga.
Grønlandskommissionip isumaliutig-
ssissutaisa danskit inatsissartuine a-
kuerineKarnerata kingornagut Kalåt-
dlit-nunåt nålagkersuinerup tungågut
nangminerssortungortitausimavoK, ka-
låtdlitdlo pissariaKartitamingnik ing-
mingnut sulissusinångortitausimåput
akigssarsiat tungaisigutaoK, kalåtdlit-
dlo ilungersordlutik ingmingnut suli-
ssuniarunik Kavdlunåt nålagkersui-
ssuinit tusångitsorneKarunångitdlat,
suliaK tamåna Kalåtdlit-nunåne nang-
minerme pissariaKarpoK, kalåtdlitdlo
ukiune ardlalingne Danmarkimérér-
dlutik utertut iluaKutausinåuput, Dan-
markimiginarumagpatale sujumukar-
sinaunigssaugaluaK kigaitdlisineKå-
saoK, taimatutaordlo åssigingmik akig-
ssarsiaKartitaulernigssamik piuma-
ssaussut.
taimåitumik nunarKatika kajumig-
sårpåka uterdlutik tagpavane ikiu-
kiartorKuvdlugit.
Carl Broberg.
nangmineK isuma mallnardlugo igdlu-
liortitsissariaKångilaK.
igdluliortarnerup pitsaunerussumik
årKigssussivfigineKarnigsså akerdliuv-
figingilara, åmalo igdlutårniat igdlug-
ssamik KanoK årKigssorneKarnigssånik
kigsautaisa tusarneKartarnigssåt aker-
dleringilara, igdlutårniartorme pivfig-
ssaKartitaussarpoK suna kigsautigine-
rå. tamånalo ajungilaK igdluliagssatut
titartagkat Kinigagssarititaussartut
ilait pitsaussuinarssussångingmata.
ukiuinaK Nungme tamanut angmassu-
mik igdlut taorsigagssarsinikut igdlu-
liarititaussartut atautsimissutigineKar-
mata kisima kigsautiginartitdlugo sar-
Kiimiupara påsisimassaKartunik igdlu-
liornerme ikiorteKartarnigssaK. isu-
mavnut tamatumunga tunuleKutigåra
uvdlumikut igdlugssaKartitsiniarnerup
tungå ima ajornartorsiorfiutigissoK
nangmineK isuma mallnardlugo sana-
titsissoKartalisagpat aningaussarpag-
ssuit igdlumut atautsimut atorneKar-
tut angnertuserujugssuåsangmata, ta-
matumalo kingunerisangmago igdlu-
tårnigssamut taorsigagssarsisinauti-
taussut ikileriarujugssuarnerat. tai-
maisigpat igdlulussutsip anigoriartor-
niagaunera arrlneralårssuarmik inger-
dlalisaoK. igdlutårérsimassumut tamå-
na soKutåungikaluartoK igdlutårnig-
ssamik kigsauteKartuartumut nuénisa-
KaOK.
ingminut åssersutiginardlanga. ig-
dlutårnigssavnik akuerineKarpunga,
erKarsautigåralo igdlo sanatiniagara
akeKåsassoK 32,000 kr.-nik. tauvale på-
sisimassaKartunik ikiorteKånginama
nangminerdlo isumaga maligdlugo su-
liaritikavko piumassåka tamarmik a-
kuerineKartardlutik inerpoK — 45,000
kr.-t patdligdlugit akeKalersimavdlu-
ne. avdlatut oKardlune: tåuko 32,000
kr.-t tåssa nungusimåput igdlo inerKa-
jéngitsoK, tåssalo tunerKingneKarsi-
nåungikuma kisiåne unigtitdlugo ima-
lunit inerneKångitsoK iserfigalugo.
T. J„ Nuk.
kia akiltsavai? ? ?
ivsaK radiokut nalunaerutigineKar-
POK ajoraluartumik inugpagssuit nåla-
gauvfik kommunilo aningaussanik pu-
jortulérKanut mérKanutdlo uverssag-
kanut KanoK akiligagssaKarfigitigigait.
taineKarput Narssame, Nanortalingme
Nungmilo uverssagkanut akiliutit aki-
lerneKångitsorsimassut 280.000 kr.-
ussut. tamåna ajoKaoK. inuiaKatigit
taimatut ikigtigissut aningaussat a-
merdlavatdlåKaut. nalunaerutigine-
Karpordlo sukanganerussumik inger-
dlaneKalisassoK. akilingitsorsimassat
amerdlåssusiånut pissutaugunarpoK
akilingitsortartut måna tikitdlugo Ka-
j agssuneKartuarmata. kingunigssaKå-
ngilarme inuit uverssagkanik Kitor-
niortuåsassut pilersuinigssartigdlo isu-
maginago. inuiaKatigit månitugut ilua-
Kussuarårput kommunep akilersutig-
ssat akilerneKångikaluitdlunit inugtåi-
nut akilersinaussaratdlarmagit, nauk
atåtaussut akilinigssartik nåkutigingi-
kaluarpåssugdlunit. kisiåne åma pi-
ssugssauvoK inuit ilait ikiortariaKartut
aningaussanik pigssaKartiniåsavdlugit.
suliagssaK tamåna politit suliagssari-
nginerdlugo? atåtaussunut ersserKig-
sumik påsitiniartariaKarpoK mérKanut
uverssagarissanut akilingitsortarneK
imåinåungitdluinartussoK. ilame 280
tusind kroner igdloitarfingne pinga-
suinarne! erKarsautigeriarsiugdlo ani-
ngaussat tåukua inugssåinut tuniune-
Karérsimåput. kiavdlo akilerpai? tåssa
inuit tamarmik nålagkersuissutigut
aningaussauteKarfit avKutigalugit, a-
ningaussatdlo tåukua utorKait igdlug-
ssåinut avKusinernut il. il. atortug-
ssaugaluarput. atåtaussut akilertar-
niardlisigik, aningaussautivut avdla-
nut atusåput.
(,,Mete6re“mit).
agdlagaminen — navsuiautdlo.
Manitsup avisia „Meteore“, Chr.
Stærmosep akissugssauvfigisså, mart-
sip 1-iåne agdlagaminermik imaKar-
poK — agdlagaminernik avdlanik mar-
dlungnik ilavdlugo atsiorneKångitsu-
mit A/G-p årKigssuissoKarfianut nag-
siuneKarsimavoK nalunångitsumik i-
ngerdlaterKingneKarnigssåt sujunerta-
ralugo. agdlagaminek imåipoK:
„21/2 H. J. Rinkip avangnamukar-
dlune ManitsoK avKusårpå. ukiumåna
agdlagkat sujugdlit Sisimiunukartug-
ssat landshøvdingip tigujumångilai
ilaussut inuvdluatårnigssåt sagdliutit-
dlugo. uvdlut mardluk Kångiutut
landshøvdinge Kimugsimik NiaKornår-
ssungminganit ingerdlarKigpoK. ak-
ja!"
A/G-p årKigssuissoKarfiata „Rink“ip
ilaussuisa inuvdluatårtiniagkat ilåt på-
siniaiyfigisimavå „Meteore“me agdla-
gamineK nailisagaugaluaKalune pasi-
nartuliaK pivdlugo. tåussuma OKausé
nåpertordlugit påsinarpoK „ilaussut
inuvdluatårKunermit" agdlagkanik nu-
namut utertitsissoKarsimångivigsoK,
Kinigagssatdle mardlusimassut, tåssa
karsit mardluk nakorsautigssanik
imagdlit Sisimiunukartugssat imalunit
Ausiangnut Diskobugtimutdlo agdlag-
kat put ingerdlarKigsinåunginamik
Manitsumiginarunik åssigigå sordlit
ardlait tigusanerdlugit. soruname na-
korsautigssat sagdliuneKardlutik tigu-
neKarsimåput. tauva åma aKugtarfiup
agfardlia inéraK imaKaréKingmat ilau-’
ssut „inuvdluatårnigssåt" pingikaluar-
dlugo isumangnaitdlisaivigineKarnig-
ssåtdle pivdlugo pujortulérarmiut ta-
måna mianerssornartutisimavåt. ilå-
ngutdlugulo OKautigiumavå „Rink"
Nungmingånit agdlagkanik Danmar-
kimit Sisimiuliartunik tigussaKarsi-
mångingmat.
Adventisiortut luterikussutdlo ajoKer-
sutaisa akerdlerlssutait.
Adventisiortut kalåtdlit nunånut aut-
dlartitåt atåne atsiortumut avdlanut-
dlo OKartarsimagaluarpoK, adventi-
siortut luterikussutdlo åssigingmik su-
junertarissaKartut.
kisiåne adventisiortut autdlartitåta
måna Nungme atautsiminerme inug-
pagssuit tusåtitdlugit sarKumiupå Ka-
noK adventisiortut luterikussutdlo ajo-
Kersutait akerdlerigtigissut, merdler-
tunguit kuisitarnerat aningaussamut
perKuserdlumik sanaussumut åssersu-
kamiuk, aperineKarame ersserKigsu-
mik navsuerpoK, Adventisiortunut ilå-
ngutoKåsagpat ilångutoK tåuna kuer-
KingneitåsassoK.
Adventisiortup OKausisigut tamå-
kununa måna ersserKigdluinartumik
sarKumerpoK Adventisiortut sujuner-
tarissåt luterikussugut sujunertari-
ssavtinut akerdliuvdluinartoK (nauk
adventisiortoK OKartaraluartoK uva-
guvtitut suj unertarissaKardlune!)
akerdlerissuseK ima angnertutigaoK:
uvagut luterikussugut kuissut kui-
neKautigissarput soraerunago åtavi-
giumavarput, adventisiortutdle kui-
serKerKuvåtigut. luterikussugut kui-
ssut kuineKautigissarput tunissutitut
erdlingnangårtutut issigårput, adven-
tisiortutdle kuissut tåuna aningaussa-
mut perKuserdlumik sanaussumut å-
ssersupåt.
H. Balle.
aitsåtdliuna erKarsautigissagssan.
ukiune måkunane Kalåtdlit-nunav-
tine sulissartunik igdloKarfingne pe-
KatigigfigpålugssuaKalerpoK, Nungme
atautsimut KutdlersaKartunik, Kalåt-
dlitdlo-nunåta sujunigssåne taimåi-
tuarunartunik.
tauva erKarsautigilåriartigo ukiune
måkunane Kalåtdlit-nunavtinut Kav-
dlunåt sulissartut ikingeKissut suliar-
tordlutik tikitarput. tamåkulo aussåi-
narmut ilailume ukioK taputdlugo su-
lissorineKartardlutik. tauva imåisinåu-
nginerdlune: kalåtdlit sulissartue ama
Danmarkimut aussåinardlutik suliar-
tortineKarsinaunerdlutik? — taimåi-
sagpatdlo KularutigissariaKåsångilaK
sulinerup suliavdlo atortorissatdlo Ka-
noK ingerdléneKarnigssait pinarnago
åmåtaordle akigssarsiat atordluarnig-
ssånik sulivfingmigdlo atarKingning-
nigssaK iliniarneKarsinåusagaluarput.
tamatumunalume åma kalåtdlit Kav-
dlunåtdlo ataKatigingnerunigssåt a-
nguj artorneKåsagaluarpoK. taimåisi-
nåusagaluarpåme åsit tåuko aningau-
ssat kisimik akingmivfiugunarput. må-
name Danmarkip nunarput ilagilerma-
go åma kalåtdlit ikingeKissut takulå-
rusugkaluaravtigo.
Kanortormiuna KaKugulunit tamåna
anguneKarniarile.
Karl Rasmussen. („Meteore).
Kalåtdlit-nunåne takornariaKarneK.
aussaK Nungme inugpåluit Kalåt-
dlitdlit-nunåne takornariaiiarnermik
peKatigit autdlarnerpait.
Kaiåtdlit-nunåta takornariarfigssa-
tut isumaliutigineKarnera nutåjungi-
laK. ukiume 1900 autdlartingitsutdle
umiarssuårKat nuånåriutit tåkutaler-
put, ukiunilo kingugdliunerussune
danskit avisisa agdlauserissarpait mil-
liunérit Avangnånut Tunumutdlo nå-
nuniagssamårnere — Afrikame nav-
guaitsorniardlune autdlainiarssuartar-
nerit åssigalugit. Danmarkime takor-
nariartitseKatigit ukiumordlugo atuag-
kiarissartagkamingne Kalåtdlit-nunåt
tåpupåt, 1954-imilo umiarssuautileKa-
tigit „Dronning“imik Kalåtdlit-nunå-
nut takornariartitsiniaraluarput (ajo-
raluartumigdle) ilaussugssat nåmagti-
ngingmata taimaitlnarneKardlune. er-
Kortusavdlunilo kigsautiginåsagaluar-
poK danskit amerdlanerussut Kaiåt-
dlit-nunåta inuilo nangmineK takuv-
dlugit ilisarilersinåusagpatigik tåuku-
nunga tungassunik danskit atuarfine
atuartitaunerata amigåssusia pissuti-
galugo. Kalåtdlit-nunåne takornariar-
titseKatigit tapersersungåsavavut pi-
lersineKarsimagpata uko sujunertara-
lugit: danskit tamaisa — inuinait nå-
lagkersuissutdlo — inuiaitdlo avdlat
uvdlume Kaiåtdlit-nunåta KanoK issu-
sianik, inuinik inussutigssarsiutåinik
avdlanigdlo, påsissaKartiniardlugit.
kisiåne takornariartitseKatigit piler-
sineKarsimagpata sujunertaralugo
Danmarkime takornariartitseKatigit
åssigalugit — takornariagssanik ug-
sagsainiardlutik takornariatdlo nunap
inuisa taimalo nunap aningaussarsiai-
sigut tapertaunigsså, tauvalo ilalernar-
torssungilaK.
Danmarkime peKatigéKardluarpoK
takornariardlutik angalaornianik a-
ngatdlåssissartunik, angalassutdlo su-
julerssorteKartarput takornariat kiku-
galuitdlunit OKausinik sapingitdluar-
tunik. taimatut angalaornerme tåma-
juitsugssat åssigingitsut pisiariortor-
neKartarput. katerssugausivit åssigi-
ssaitdlo atorfigssaKarteKissamingnik
pulårutigut aningaussarsilersarput. a-
ngatdlåssissutdlo akigssarsissardlutik.
takornariaKartitdlugo akunigtarfit, su-
torniartarfit nuånåmiartarfitdlo suli-
ssue åmalo inugpagssuit ingmikut inu-
ssutigssarsiuteKartut aningaussanik
ingmikut iluanåruteKartarput nåla-
gauvfigdlo angatdlatitigut pigissami-
gut iluanårutine agdlisitardlugit.
Kalåtdlit-nunånut takornariat umi-
arssuarnut ilaunerup akisussusia so-
Kutiginago maungnåsagpata suna ner-
dliuneKarsinauva nunap kussanåssu-
siata inuisalo erKumilårtut saniatigut?
KåKat tingmissat ineKarfé, kuit ena-
loKarfit umassorpagssuitdlo åssigingit-
sut autdlainiagagssat pigåvut, kisiåne
orningniåsagåine angatdlatigssaKarta-
riaKarpoK. tamåna erKarsautigineKar-
simanerpa? kiap angatdlatisavai nang-
minerssordlutik piniarnermikut nuna-
mut iluaKutaussut inussutigssarsiutåi-
nit Kimagutitisångikåine? kiap ani-
ngaussarsiat pisavai?
kiap tulugtut, franskisut tyskisut-
dlunit OKalugsinaussup sujulerssusa-
vai? akunigtarfingnik, igdlunik pinia-
riarfigssanik avdlanigdlo sanassoKåsa-
va? nalivtinilo takornariat sungiusi-
massåitut atortorigsårtineKåsagpat?
taimåisagunik akisorujugssuånguså-
put, nauk akigssai? takornariatdlo aki-
liutaisa tamåko matusinåusånerpait
iluanårutauvfiulersisinauvdlugit?
danskit månitut nugtutdlunit tamå-
kunatigut akigssarsiagssanik iluanåru-
teKarsinaunermik sungiussisimassut
ingerdléssissugssatut issigineKarpata
takornariartitsinigssamik erKarsaut
taimaitinartariaKarpoK, kalåtdlit issi-
ginarsinåusanerpåt danskit iluanåru-
taussunik tigornaissusagpata?
peKatigit tuniniainikut avdlatigutdlo
sulivdluavigsorput. kisiåne „K’ivitoK"
tåukua avKutiginagit tikipoK — åmalo
sineriak tamakerdlugo katerssuiniar-
perme akigssarsisitsiniutit avdlanut
pissariaKarnerussunut atorsinauga-
luarput sordlo nåparsimassunut uvig-
dlarnernutdlo. takornarniartitsiniar-
dlutik peKatigit sujunertamingne a-
nguniagkatik iluaKutaussugssatut Ka-
låtdlit-nunånut iluaKutaussugssatut o-
Kautigisinåusagpatigik tauva sapingi-
savtinik „Meteore" avKutigalugo ta-
persersuinigssavtinut piarérsimåsau-
gut.
(,,Meteore“mit).
Kalåtdlit-nunåne kingugdlerne issai-
sangniarnera perKUtauvdlune sikor-
ssuit ukiune kingugdlerne arfineK-
mardlungne aitsåt taima ajornartor-
siornartiginerardlugit amerikamiut
nalunaersimåput. Nordpolip erKåne si-
korssuarujugssuaK 1955-imitdle misig-
ssuissunik inoKarsimångitsoK ameri-
kamiut inerKingnialersimavåt. Kéu-
måme kingugdlerme sikorssuaK tåuna
nanerKigsimavåt Kaiåtdlit-nunåta a-
vangnamut kimut isorpiåta erKånitoK.
14 km-inik isorartussuseKarpoK 7 km-
it atitussuseralugit. Nordpole kaujalu-
kårdlugo ingerdlassuvoK sukasorujug-
ssuvdlune.
2