Atuagagdliutit - 04.12.1958, Side 11

Amos Egede — savat ernisugsiortuat
11. okt. 1872 - 21. okt. 1958
nangminerssordlutik savautigdlit sujugdlersåt, inuk tamatigor-
toK maligagssauvdluartordlo.
Amos Egede —• „kunge Amo“mik
taineKartarnermigut tusåmassauvdlu-
artoK - toKuvoK. angut nunavtine Ka-
Kutigortumik ingmikut itumik angu-
ssaKarsimassOK KimagupoK; Kimatame
akornåne Kujaniarnerinarmik erxai-
maneKartuartugssångordlune.
Amos Egede inungorpoK Igalikume
1872-me tåssalo IgalikumiuvigssuvoK.
angutigå piniartoK Job Egede, Igali-
kumik tungavilissup Anders Olsenip
nuliatalo Tupernap ernutarKiutigåt;
tåssa Poul Egedep — Påligitip — er-
nerssuisa sisamat nukardlersångoK.
tåuko Katångutiglgssuit vikinginik su-
juaissaligssuit nerssutautigdlit taima-
nikut K’aKortup erKåne tusåmanar-
simaKångoK.
piniartoK savautilik
Amo inuit taimatut napaniartut a-
kornåne ilitsorigame piniartoK-ner-
ssutautiligssatut perorsagauvoK. tai-
manikut „ukiussaratdlarmångoK" Iga-
likume piniagagssat måssåkumingar-
nit ajornaitsusimaneroKaut. ukiune
„Tunugdliarfik" sikugångat angatdla-
vigitdluartarsimavåt igdlune naline
angnerussumik angalaKatigissardlugit,
puissiniardlutik teriangniardlutigdlo.
Amo putdlaterpagssuaKarame Tunug-
dliarfingme Aniåmilo teriangniamat-
dluartarsimavoK. ukiune Narssamut
Kavdluniartaramik teriangniat aminik
nangmagtorssuvdlutik Narssap Kulå-
nit nuivdlutik sisorartarnerssue atånit
issigalugit ama alutornartarsimagalu-
ariput; sisoratdlarKigtarsimaKigamig-
dlume. ■—• upernåkut angmagssaKalit-
dlarångat angmagsserKårsinardlune
kitånut kipartarpoK puissiniardlune,
ukiugssap pigissainik nivkunik orssu-
nigdlo amernigdlume piliniardlune.
taimanikut umiaK angatdlatauvoK. ju-
lip nålernerane ivigkerineK autdlarti-
tarpåt umiap userpagssue kitimingnit
aiortordlugit ukiune nerssutautit inu-
ssutigssait. ukiardluinarångat „Kingu-
anut“ eKatdliartarpoK, tarajorteriv-
dlutik panertulivdlutigdlo. Amop ki-
nguamneK nuånarivdluinartugamiuk
85-nik ukioKalernine tikitdlugo tagpa-
vunga ukiat tamaisa pulassarpoK, uki-
une kingugdlerne nukimigut inoriar-
nermine aliénaerniutiginarunardlugo;
Kagssutit angnerussumik såkugiler-
dlugit — kaporniarungnaerdlune. ila
inuit (kalåtdlit) Amotut utorKautiga-
lutik taima pinertusimatigissut ardla-
KarsimångeKaut inunine sivisoic ator-
dluarsimaKå.
anersakut malungnautilik
sordlo timip pigssaisa tungåtigut i-
latsinajuitsussoK, anersåp (tarnip) tu-
ngåtigutaoK taimanikut naliminit ma-
lungnauteKarnerusimavoK. sule mana-
mut erKaimavdlarpara mérakasiuv-
dlunga Amomit puiuikiussara sujug-
dliugunartoK. tåssa Igalikup oKalugfi-
toKånguarigaluane nålagiartitsissoK
Kernertumik ånoråsserdlune takusi-
magavko. taimanikut ajoKeKarsimå-
ngingmat sivnersausimagunardlune;
sivikitsuinaugunartumik. peKatiging-
niaKaratdlarmat ilaussortausimavor-
taoK malungnauteKartumik. kommu-
neråditorKamisaoic ilaussortausima-
vok Narssamut atassumik. agdlagdlar-
KeKaoK atuarumatOKalunilo. åmaliuna
erKaimatdlaKeKissoK OKalugtuagssa-
Kartardlunilo. nuånersunik Kuianar-
tunigdlo. agissarigsorssugame „talika-
sine“ ajungikatdlarmata Kimanavig-
sumik agissatårtaraluarmioK. inuvoK
puiugatdlagagssåungitsoK, atausiåi-
nardlugulunit nåpisimagaluaråine. tai-
måitumigdluna ilisarisimangnigtOKar-
patdlårtOK kalåtdlinit Kavdlunånitdlo.
ilarne Igaliko takornarniartunut ta-
manut takujuminatdlåraoK.
savauteKarKårtoK
Amo akornavtine ingmikut itumik
pingårtunguteKarsimavoK, tåssa sa ■
vauteKarnerrnik. kalåleKatime akornå-
ne sujugdlerpauvdlune nangmineri-
ssaminik savauteKalerKårtusimavoK
kingorna avdlåtaoK malingnaunermi-
kut iluaKutigivdlualersimassåinik. i-
latsinajuitsugame sujumutdlo pissug-
ssanik ericarsartartuvdlune, 42-nik u-
kioKalitdlardlune 1914-me Jens Chem-
nitziugaluamit — nunavtine savaute-
Karnermik autdlarnissumit — mar-
dlungnik savårarsisimavoK pingajuat
angutikulåraK; 25 kr.-nik akilersima-
vai. arnavissatdlo åipångua angatdlå-
neKarnermine ajoKusersimangmat su-
le piarKeriångitsoK toKuinartariaKarsi-
mavå. pivfigssamik atordluaissuvdlu-
nilo perKigsårtugame savånguaK a-
tauseK kinguågsiortitdluarsimagalua-
rujå; tåssa 1948-me ukiåkut arnavi-
ssat ukisitagssai 600 anguvdlugit a-
merdlåssuseKalersimagaluarput! ait-
såme - ilumut nersugagssaK! 1949-
vdle upernagsså ukiordloKingmat av-
dlat åssigalugit ajnåruteKarnikut av-
fåinangajai pigilersimavai. téssalume
utorKéngorérame nåkutiginiarneråni-
lo ikiukungnaerame emerminut nåku-
tigitilerdlugit. perKigsårdluartugami-
le aningaussap tungåtigut ajorssaute-
Kamane inujuarpoK. nunavtine „inu-
inait" ardlaKarunångitdlat tåussuma-
tut perKigsårtigalutigdlo katerssaKar-
simassut.
ingerdlatsivdluartoK
Amop savauteKarneK isumavdlutig-
ssamisut ingerdlåniarugtuleramiuk sa-
vautine nåkutigivdluarniartarsimaKai.
mérauvdluta silagtorpugut taimanikut
savauteKartut måssåkut savauteicar-
tuningarnit atautsimut issigisagåine
nåkutigdlinerujugssussut. ukiussume
unulerångat tamaisa angerdlåuneKar-
tarput, pissariaKarsimagpatdlo ner-
dlerneKåsåput ivigkanik angmagssa-
nigdlunit — taimanikut angmagssa-
Kartartorssugatdlarmat. upernalerne-
rane Kåumat marts nåjartulersoK sa-
vårKat nåkatdlagtålerérput, soruname
sule aputiligssuaK. uvdlunerane savat
asime påririardlugit unulerångat a-
ngerdlåuneKartarput isertitdlugitdlo.
iserångata tigussardlugit misigssor-
Kigsårtarpait ernencajånerånik, ivia-
ngersiordlugit avdlatutdlo ... savat i-
nåta iluatigut ungaloKartarpoK ilåne
ardlaringnik, savap eminialerune i-
nigssånik. tåuna nerivfeKartarpoK
narKalo avålaKissanik atdleKutsersor-
simavdlune — tujorminaitdluinar-
tuvdlune. ernissugssarme iluamik pi-
neKarniåsaoK piaragssarssuåkulua-
me iluatingnaKingmat. åmaliuna sa-
vat pårssat unuame eminiartaKissut,
unuauneranilo emisugtugssaussoK su-
jumut ilisimaneKarérsimagune kisiat-
dliuna åma piggéniåsavdlugo; Kut-
dlérånguamik KivdlertuarKap pukua-
nik tunumik orssulersimassumik Kut-
dleKartarput. uvdlut taima itut atuti-
lersitdlugit Amo iteriatdloKissoK i-
ngagdlune sina'kisålinguåsaoK; emi-
sugsiortoK. anånaussorme piaragsså-
ngualo Kavsérpagssuartigut taimatut
nåkutigdlivdluamikut ajOKutigssarsi-
nigssaraluånit ånåuneKartarput. tåssa
taimane savat piarKiårtaratdlarmata
taimatut nåkutigineKartarput. Amop
perugtorfiata nalåne. — utorKångor-
dlune tugdlusimårutigissaKå inusugtut
savauteKamikut iluamik ingerdléssi-
niartut tusartarångamigit. tugdlusi-
måsavdlunime pissutigssaicarpoK, sule
inuvdiune nåmagtoramigit K’aKortup
erKåne savat pigineKartut amerdlane-
ruvfingmikut 22000-ngorsimangmata.
uvagut suliamik Amop ingerdlåsi-
massånik nangitsissussugut pissutig-
ssaKardluarpugut tugdlusimåsavdluta.
akornavtine ilagisimagavtigo angut
pikoringådlune avdlanut maligagssiu-
isimassoK. taima pissariaKarmat peKa-
tigigfingne „Savautigdlit peKatigit su-
leKatigigsut“-ne atarKissatut ilaussor-
tauvoK. kungip Christiåp X-ata nuli-
atalo aningaussauteKarfiånit nersor-
nausigaunikuvoK åssiliartalingmik, ki-
salo 1952-ime sarKarmiumik sølviu-
ssumik nersornauserneKardlune. ta-
mavta KutsateKårput, taimame pissa-
riaKarmat.
Amos Egedep erKaineKarnera nu-
navtine atarKinartujuarile!
Abel Kristiansen.
Danmarkime
makarina
niorKutigi-
agdlagtauserpungOK neKarnerpau-
avdlångortitariaKarpoK artornarpat-
dlårnine pivdlugo! „Atuagagdliutit“ine
agdlautigissat taima imaKartarput, a-
male akerdlilerneKarujugssuartardlu-
tik agdlautsimik pigingninai-umassu-
nit.
akornånituarsimavunga KanoK isu-
misanerdlunga nalulerdlugo. aperKutit
akissagssat tékutarput: agdlagtauser-
put atuinåsagune KaKugo angnerulår-
tumik inungnit amerdlanerussunit i-
lisimaneKalisava? taima ilikalåmig-
ssamut — nauk OKarusungnarneruga-
luartoK ilikardluarnigssamut iliniartit-
sissugssat illkardluarsimassut KaKugo
pisanerpavut, tåukulo kimit iliniartit-
dluameKarsimåsåpat?
ilåne usorssisimåmartarpoK naler-
Kat (suna pivdlugo g, v, t, il. il.) pilor-
simavdlugit Kautugkåine. ilanile nav-
ssårilernartarput tungaveKaratik ima
imalo agdlagtariaKartartut. „tåuko er-
Kaimåinagagssåuput“, oKartoKarta-
raoK. tamåkulime pingitdlat, ukiorpå-
lunguångorputdle realskolerne iliniar-
Kåleravtale ordbogérKame kukunerit
navssårissarpavut. tamåko påtsiveKå-
ngitsut, taimåitordle oKautsdnut pissu-
seKatåinut nalerKiutdlugit maligtari-
ssamik atautsimik peKarsorinaraluar-
tut ingmikut agdlagtaivingnut, avdla-
tutdlunit ilivdlugit nalunaeKutseme-
Kararaut åmigkumågagssat.
tamåkua årKitagssat iluarsineKarpa-
ta, kukuneKångitsumik agdlangnig-
ssaK ajornarungnaernerusaoK". tåssa
tugpatdlersaissut oKausé.
taima OKartartut, tåssa agdlautsimik
pigingnlnarumassut. sunarpiaK avdlå-
ngortitsiniånginermingnut tungavigi-
gåt påsiuminåitarput. måna navsui-
nardlanga avdlångortitsinigssamut i-
sumaKataulersorsimanivnik. gramma-
tik maligdlugo agdlagtamivta ilisima-
torpalugtumigdlo agdlauseKamivta —
amerdlanerussunit usorssisimårutigi-
neKartup, måna nalivtine kingunigssi-
vatdlårsimånginerata ima OKartaria-
Kalersipåtigut: agdlagtauseK tamåna
nalivtinut nalerKukungnaersimassoK.
Fabriciusip agdlagtausiliå najorKuta.-
ralugo Såmualikasik agdlagtausilior-
poK, najorKutarissanile tamatigut ma-
ligdluinardlugo pisanane. tamåna
nangmineK OKauseKarfigissarpå, Fa-
briciusivngoK nalåne OKauseK avdlå-
ngortitagssaK, kalåtdlinit ima imalo
taineKartarsimagame ima agdlangne-
KartugssausimavoK. månale, tåssa Så-
mualip nalåne avdlatut taineKartaler-
simavoK imaKa pikunåinerulerdlune.
tamånagoK pivdlugo Såmualip Fabri-
ciusip agdlagtugaisa ilait avdlångorti-
tariaKartarpai.
Såmualip nalånit måna ukiorpag-
ssuit Kångiuput. KularissariaKångilar-
dlo oKautsivta — pingårtumik taissi-
nerne — avdlångungåtsiarsimanigssåt.
åssersutåinartut tailara aulisartoK. i-
maKa u-Karpalungnera OKaluinamer-
(Kup. 22-me nangisaoK)
SSOK...
ima ateicarpoK:
yMARMRI^,
li