Atuagagdliutit - 24.03.1960, Síða 2

atuartartut agd lagait
tamanitdlo
A tigulågkat
imigagssamik matussisagåine
erKortuliornerussariaKarpoK
sujomatigut Atuagagdliutitigut ag-
dlagaKarérpunga imigagssat nioncu-
taujungnaerpata pitsaunerussoK, ki-
salo imiapalåp tunitdlåussutarnera a-
kikitsumigdlo aulakorusiortarneK i-
nungnut tuniukuminamerungmat a-
kornutaoKissumik pissartuartOK ti-
kuardlugo.
Påmiune kommunalbestyrelsimut i-
laussortat 1959-ime Kinigaunermik ki-
ngoma sujugdliutdlugo suliarisimavåt
imigagssanik matussinigssaK, tamåna-
lo piviussungortikamiko iména åmig-
ssuisimåput: tatdlimångomeme arfi-
ningomernilo, Kåumatip naggatåne
kisalo autdlancautånit pingajuat ilå-
ngutdlugo imiårKat kimigtutdlo nior-
KutigineKåsångitdlat. kisiéne imiag-
ssat sungamitsugssatdlo neKerorutigi-
simavait imatut OKarniånguatsiardlu-
tik: imiapalåmik akikitsumik takåna
isumarse maligdlugo aulakomiaritse!
nunaKarfiga Kåumatit arfinigdlit
Kimagsimarérdlugo uterama imigag-
ssat matunerisa agdlagartåt takuniar-
simavara, takusimavdlugo politéK,
politimestere landshøvdingilo isuma-
Katigingnerme ikiortigalugit matussi-
neK atulersineKartoK. imiagssat neKe-
rorutaunerinut ilalerissutut issigigav-
kit tåuko taivåka. landsrådip 1958-ime
1959-imilo atautsimlnerine imiapalå-
liortarneK ilånguneKartuåinarpoK nu-
ngutitaunigsså sujunertarineKardlune.
taimåitumik tupigåra imiapalåp ang-
nerussumik atugaunigsså tapersersor-
neKarsimangmat Kutdlersarissavtinit.
kommunalbestyrelsimut ilaussortat
suliagssartik erKuvigdlugo autdlarti-
simagaluarpåt. imame isumaKartoKå-
nguatsiarmat: sulineK, mingnerungit-
sumik inutigssarsiomeK, imigagssamit
akornusemeicarane atåinartumik i-
ngerdlåneKåsassoK. kisiånile naluler-
simavåt suliagssartik KanoK ånceriå-
sanerdlugo. imalunit tamavisa måtu-
tisagaluarunikik inuit oKatdlinigssåt
pingitsortiniardlugo såimarsartaria-
Kartilersimavait imiagssat neKitsiut-
dlugit. suliap taimatut inernera nuå-
nårutigssåungilaK; kångusutigssåi-
nauvoK sianipalugtumik inoKatinut
sianinårineK.
OKarsinåungilagut Påmiune aula-
kortameK migdleriarsimaKissoK. påsi-
ssat maligdlugit issigissatdlo nåper-
tordlugit aulakomeK migdleriarane
agdlinarsimavoK. tuniussagssaK ake-
Kångingajangmat inuit Kujarupåt.
ugpernarsarpara påmiormiumik Kar-
dluatdlagtoKångingmat imiagssat ma-
tuneKånginere iluarusutiginermit. av-
dlåusagaluarpoK imiagssat matune-
Kartugpata.
junip autdlartinerane Påmiut Ki-
måpåka aulisarneic agsut ingerdlav-
dluartoK. imiårKatdle imigagssatdlo
kimigtut matussaunerisigut imiapalåK
agsut akomutaulersimavoK; somgu-
nalime inutigssarsiomeK tamatumu-
nåkut nékariaru j ugssuarsimavdlune.
Danmarkimitdlunga tunissat pivdlu-
git aperssuisimavunga akineKardlu-
ngalo aulisagkat pisiarineKartut 300
tonsinik nåkariarsimassut. tassuna ta-
kuneKarsinauvoK imiagssat atugaoru-
jugssuamerat KanoK ajOKutautigissoK
sulissunut inutigssarsiortunutdlo ta-
måkissumik.
erKortusorinångilaK inuit piumå-
ssusiat nukigdlårsåsavdlugo — atau-
singorneK imigagssat niorKutaulerfig-
ssåt uvdlåmit Kamåsavdlugo ilisimav-
dlugulo piumassamut pisinautitauv-
dlune. taimailivdlune imigagssap su-
nineranit pivfigssarujugssuaK asiuti-
neKartarpoK.
matussineK erKortuliomerusagpat
imiagssat sungamitsutdlo måtuteKa-
taussariaKarput, imalunit matussineK
atorungnaersitariaKarpoK imigagssat
imemigssåinut inuit iliniamerat a-
kornusertariaKångingmat.
uvdlume aulisamikut atortorigsår-
figssarput nagdliusimavoK; kisiånile
uvagut aningaussanik nautsorssuingi-
patdlåmerput pissuvdlune sule KanoK
ilioriarsinåungilagut. taimaititdluta
aulisameK iluanårfigisinåimgitsutut
issigilersarparput, tunutdlugulo suliv-
feKarfingnut ingerdlaniamerulersar-
dluta. agdlåt Påmiune aulisartuvit
GTO-p handelivdlo sulivfeKarfinut
piumåkalugtuinarput tåssane piuma-
ssarssomerussumik någdliungnångi-
nerussumigdlo inunigssartik plnavig-
dlugo.
(Kup. 16-me nangisaoK).
Nakuångorusugkuvit
SOL GRYN-tortarniarit
SPIS SOL GRYN OG BLIV STÆRK
Sol-Grynit ivsingigagssat
mamarnerssaråt
sikatarsungnialåramingme
proteinimik, kalkimik,
saviminermik, fosforimik,
B vitamininigdlo akoKarput
»åsit imigagssamut«-mut
Atuagagdliutit tåkukångata „atuar-
tartut agdlagait" åma Kilanårissama
ilagissarpait påsissutigssanik nal'ingi-
narpagssuarnik imaKartarmata. pi-
ngårtumik uvdlune måkunane imi-
gagssap Kåputaulemerata Kupernerup
tåussuma imai Kilanårnarningortisi-
mavai. Atuagagdliutine agdlautigi-
ssaK: „åsit imigagssaK" tåkungmat
aulajangersimavunga tåuna OKause-
Karfigilåsavdlugo (imaKa ilåtigut ki-
nåussusersiungajagtumik agdlåt).
sunalunit OKaluserineKalerdlune
Kagfartarångame oKautsit nal'inginar-
pagssuit anitdlagterKårdlugit aitsåt
inernigssane tikitarpå. uvanga isu-
maKarsimagaluarpunga imigagssap o-
KaluserineKamera nåmaginartumik
årKigssussinermik kinguneKarumår-
toK. tamånale isuma ama manåkut
Kaminalernerdlune? — kinguartitsi-
neK pissutigalugo?
tupingnångilaK OKautsit sorpagssuit
KagfakåtineKartarmata, agdlåt imi-
gagssap akerdlerivdluinagai „neKita-
tungajak" OKauserineKartardlutik. (u-
vanga bibilisiomermut nalerKutingi-
kaluaKalunga isumaKarpunga bibile
imigagssardlo ingmingnut ungaseKi-
ssut, nauk bibilime ardlaligtigut imi-
gagssaK nåmagtugagssaugaluartoK).
tamana igdlersutitut inungnit atugao-
Kinane. erKainiartigik inungnik nuå-
nårtitsissamerpagssuit tamanga j ag-
dluinarmik imigagssamik pissuteKar-
tut, bibilerpasingitdluinartumik. ama
OKauseK una atugaoKinane: Jisuse Blå
KorsiungilaK, taimåitumik Blå Korse
pissariaKångilaK“. (tamåna anginåri-
ssutut isumaKarfigigaluarpara). o-
Kautsit tamåko atomeKaKinatik imi-
gagssamut nalerKutingitdlat, oKause-
rineKarmatale issuarpåka.
„åsit imigagssame" erKartomeKar-
tune (agssuardliutaussune) måne nu-
naKarfivtine pissartut nautsorssutigi-
neKarsimangmata OKauseKarfigilasa-
våka. agdlagtup ånereKisså imigagssat
soraerdlit peKatigigfingmit många na-
lunaerutigineKångilaK, Narssamile
kommunalbestyrelsip sancumiusima-
sså imiagssat igdlumilo imiortamerup
unigtineKarnigsså tapersersordlugo
många nalunaertoKarsimavdlune). ig-
dlua’tungåle åma puigomeKångilaK
nalunginavtigo sut tamarmik årKig-
ssutariaKartut igdluinarsiungitsumik
åmalo inuiaKatigiussutsivtinut nika-
narsautausinaussut issigimarérdlugit.
naluneKångilaK inuit inatsisit tunga-
vigalugit aKuneKartugut, pissusigssa-
misungilardlo inuit inatsisitigut pisi-
naujungnaersitausimångitsut pisinau-
ssåinik arsåsavdlugit.
KajaK KuleKéngikafdlarmat
nunaKarfit ilåne takusimanarpoK
KåKajungnaK Kåva itsarssuarmit sunik
saunernik ikumaortitsiviussarsimaner-
mit Kernertumik ivssusumik Kalipersi-
massoK, åmutdlo kugårtarsimaKalune,
ersserKigdlune orssuligssuit Kamigkat-
dlåsångitsut ikumaortitaussarsimassut.
nunaKarfingme KilalugaligssåssarpoK
taimanerssuaK, piniartutdlo pigssarig-
sorssuit amerdlaKalutik — tusåmar-
mut.
sok taimåitoK? — tåssagoK KajaK
KuleKångikatdlarmat (atå ivnålo kisi-
mik ameKaratdlarmata, Kåva angmåi-
nardlune) ikerane Kåmatilitdlarångata
Katsungassorssuarme ikumaortitsissar-
simåput, anordlilerneranut kalerriutig-
ssaKartariaKarmat; Kåinåme KUleKå-
ngitsut anordlersume imarsiutigssåu-
ngingmata. tåssalo pujua ordlerpat a-
nordlilersoK påsivdlugulo tunungmut
tamaviat — tunungmukålisåput.
nunaKarfik kangerdlungmipoK alia-
naitsorssuarmik inigssisimavdlune. Ka-
jaK taimåitoK kangerdlungne avdlane
nunavta sineriåne ltune taimaeKaser-
dlugo OKalualågssaKarnerpat tusaru-
minartuvoK, tåssuna sujulivta inuniar-
nermingne angatdlatigissåta pigssar-
siornermut atordluarsimaKissup KanoK
ineriartortineKarsimanera — kisa pu-
vigdlugo amertalerdlugo — nuåner-
sumik erssersinaugaluarmat sujulivta
seKajungissusiat ulérdlugo.
OKalugtuaminertå avdlåkut sarKU-
mersisinausoralugo ilångutingilara.
sume avdlame taimåitoKarpat —
Karsimagpat — tusåsavdlugo nuånisa-
galuårpoK!
A. Kr.
1920-p migssåne imiagssat Kalåt-
dlit-nunSne kikunitdlunit kigdleKara-
luartumik pisiausinångorput igdlumik
pigissaKartunit. taimanikumut naler-
Kiutdlugo tamåna erKaimassagssatut
pingårtutut pissusimåsaoK, agdlåt su-
jmnukåtdlangnermik misigivfiusimå-
savdlune. sunauvfa'le 1950-it nålerne-
råne tamåna KåputaulerumårtoK. sut
tungavigalugit?
taimane imiagdlertarneK inuit a-
merdlanerit ilerKoråt, pigssaKéssuser-
mut erssiutitut agdlåt atortardlugo.
månale uvdlunik nutånik taineKar-
tartunut iseriartulersugut uparuagag-
ssat pitsångorsagauvfiéne imigagsså-
(Kup. 16-me nangisaoK).
jutdle nuåner-
dluarKuvdlugo
sume, sume jutdlilitdlarångat inuit
pikileraraugut akigssaKåssuserput na-
jorKutaralugo uvavtinut ilaKutavti-
nutdlo nuånårutigssiorniardluta. jut-
dlitdlarångat igdluvtine OKalugfing-
me avdlanilo nuånåmiardluta sule
nuånårneruleraraugut ilaKutavtinit i-
kingutivtinit ilisarisimassavtinitdlo
telegrammisigångavta taimailivdluta
sordlo aitsåt iluvtigut erKigsiatdlag-
tartugut pivdluamerput nåmagtitutut
ilivdlugo.
taima jutdlime telegrammit erKu-
tarnerat Kujavdlunga sule Kujanciuti-
giumagaluardlugo periusigssaerutar-
punga avdlatut ajomartumik tele-
gramminik åtsissoK kisiat sunguamik
KujauserfigissariaKartardlugo; tai-
maingmat Kangale erKarsautigissaler-
simavara imaKa jutdlime telegram-
misiat malungnarnerussumik Kujau-
teKarfigissaraluaråine kussanardlunilo
iluaKutigssamik kinguneKarsinåusa-
galuit.
imaluna isumaliorKutigissarsimaga-
luariga: ilaKutarit (igdloKatigit) jut-
dlime telegrammisiamik amerdlåssuså
nåpertordlugit telegramminik åtsissu-
mut øringuamik tuniussaKartåsassut
telegram atauseK 5 ørimik nalilerdlu-
go tamånalo ingerdlåneKartåsassoK
Ju telegrammit atunerat tamåkerdlu-
go. soruname isumaKångilanga tåuko
tuniussagssamininguit telegraminik
åtsissup pisagai. isumaKarpungale tai-
måitoKåsagpat tåuko øringuit atautsi-
mut katerssugéusassut tåssa nunaKar-
fingme sumilunit telegrammit avgu-
åuneKåsavdlutik autdlariarKårfiånut
utisavdlutik. nunaKarfingne radiosta-
tioninut niuvertoruseKarfingne asimi-
OKarfingnilo telegramminik isuma-
gingnigtunut. taima aningaussat ka-
terssorneKarsinaugpata tauva nagga-
tågut asimioKarfingnit avdlanitdlo
niuvertoKarfigissap radiostationianut
nagsiutdlit kisalo imaKa niuvertoKar-
fingnit avdlanit imaKa Nungme av-
dlamilfinit øringuit tåuko atautsimut
eKiterfigisinaussåinut inungmut ator-
feKarfingmutdlunit aulajangersima-
ssumut tauva imaKa ørinångujung-
naerdlutik aningaussarpålungusagalu-
it jutdle nuånemerorKuvdlugo mérå-
nguanut avdlanutdlo ukiap taimailer-
nerane pilersortaerutunut nuånåru-
tigssatut tuniutisavdlugit.
imaKa oKartoKarsinaugaluarpoK: ki-
siånime jutdlimut aningaussaK ator-
taKigavtigo aningaussautaerutarpugut.
åmalo iliniartorpagssuit néparsima-
ssut ikiorteKångitsut suna tuniutisa-
vait. isumaKångilangale pingitsailini-
ardlugit. imaKalo sårdlo iliniartut ili-
niarfiata tunisissutilårsinaugaluarait.
avdlatutdle erKarsautigalugo ima o-
Kåinardlanga: inuit pigssaKartut tai-
mailiorsinaugpata nuénersutut kussa-
nartututdlo issiginarsinaugaluarmat.
sujunersutinguaK tåuna sarKumiu-
kavko kikunitdlunit OKauseKarfigine-
Karnigsså kigsautigigaluaKåra agdlåt
nålagkersuissunut aputugssatut er-
Karsautigalugo. naggatågutdlo isuma-
Karpunga piviussungorsinaugpat A-
tuagagdliutit nutårsiagssatdlo kater-
ssuivfik radioavise isumagingnigtug-
ssatut torKaraluaråine pitsåusagalua-
KissoK téuname nunavtine ajunåmi-
kut erKugaussunik arajutsissaKajuit-
sunerungmat.
Hans Egede Berthelsen.
2