Atuagagdliutit - 07.09.1961, Qupperneq 8

finansminister Kjeld Philip Kalåtdlit-nunåne angalaorsimavdlune
tikinermine avisikut »Politiken«ikut takussaminik agdlagaKarsimavoK.
tåuna mauna ilånguneKarpoK agdlagtup avisivdlo akuerssineratigut
-
sapåtip akunere mardluk sivnitsiar-
dlugit Kitå Upernavingmit Nanorta-
lingmut angatdlavigerérsimavdlugo
Kangerdlugssuarmit angerdlåsavdlu-
nga tingmissartumut ikigama ersser-
Kigdluinartumik påsisimavara måssa
periarfigssarigsårtitausimagaluardlu-
nga Kalåtdlit-nunåne apencuterpag-
ssuit ilait angnikitsuinarmik påsissa-
Karfigisimagika. misigisimavunga sor-
dlule kungip iliverssuanut nalunar-
torpagssualingmut itsuartorsimassu-
nga.
finansudvalgiuna angalaicat pitsau-
viugaluartoK, inuit takomartanik ta-
kussagssarsiortOKartitdlugo pitsau-
ssuinamik nutaunerussuinarnigdlo ta-
kutitserusugtarnerat finansudvalgi-
mut atusimångilaK. — taimaitdlunime
udvalge oKalugtuatorKane erKartorne-
Kartartumut Kingmerssuarmut ani-
ngausserivingmik pårssaKartumut å-
ssersuneKarsinaussoK maunga pisima-
vok, taimaingmatdlo sapingisamik a-
migautaussunik takutiniartariaKar-
dlune. soruname taména åma igdlui-
narsiornertut OKautigineKarsinauga-
luarpoK kisiåne takornarniat taku-
ssartagåinit nalinginaussunit påsissu-
tigssivdluarnerussutut OKautigineKar-
sinaugunardlune.
malugisinåungilisiuk naterput iter-
ssiumissårtuinaungmat, eskimut ar-
natorKat ilåta pivåtigut. malugisinåu-
ngilarput, udvalgimume ilaussortat
taima ardlaxartigissut iseriarmata
nateK tuvigdlune tugsimagame. — tå-
ssauna isugutangmit, uviata isugut-
serneK tikuarpå. — Kaliarpununa uv-
sinermit siagdlerångat taimailissar-
toK, nulia nangigpoK. — boligstøtte-
mit igdluliat ilåt misigssorparput. —
tipe naimasinauviuk, angutitorKap
tivnersariardlunga pivånga: sok tai-
ma tipigtigisoraiuk? — sule akissutig-
ssavnik navssåriångitsunga nangig-
POk: angmartartumik silåinarigsarfe-
Kånginavta silåinarigsineK ajorpugut.
— pisussutit pårssissait tikiutitdlatu-
armata ajoKutit uparuarneKarsinau-
ssut issertorniarneKångivigput.
inuit ilåta aperåtigut sårugdlit ki-
ngungnik mamarissaKartunersut ima-
lunit tamåkuninga soKutigissaKarpiå-
ngitsunersut. aperissoK tåssauvoK au-
lisartoK sapåtisiutiminik åssuatåvig-
sok, KaKOrtumik ånorålerdlune Ker-
nertunik Kardlilerdlune. — påsivar-
put isumaKartoK pitsaunerussartoK
sårugdlit aulisarfiussartume erdlavi-
artaråine, kisiåne taména kinguit ag-
sut amerdlissutigissarpåt, apencutau-
vordlo sårugdlit kingugtorusugtarner-
sut. aperKut tamåna nalunaeKutap a-
—
kunera sivnerdlugo aulisartut han-
delimilo sulivfeKartut OKatdlisigåt. e-
rininarseriångitsoK tamavta OKatdli-
nermut ilaorKupugut. udvalgimutdle
ilaussut tamatuma tungåtigut ilisima-
ssait nåmångitsut påsivarput, agdla-
me Gottshalck-Hansen akitdlivoK.
tugdliutdlugit misigssorpavut na-
parsimavik avssiaKUtaKångitsumik
tarrarssuivdlune åssilissarfilik, nakor-
sap igdlua pujortartumik kiagsautilik,
ernissarfik amitsuarakasingmik maju-
artarfilik. K’aKortume nåparsima-
vingme nåparsimassut angutit inigi-
ssartagat uvsitsorujugssuarnik igalå-
lik. anordlilerångåmigOK igalåt sågue
avåmut tikortarput. inusugtut atuar-
fé pitsåungivigsunik atuartunut sinig-
tarfigdlit. uvdlåkungoK iliniartut er-
mingnialerångamik kisiåne siko tor-
dlugo imertarKårdlutik. ila udvalgi-
mut ajornartorsiutinik tusagagssaile-
KinångeKaoK. — måne atuarfingme
klassit sisamat amigautåuput. — ig-
dloKarfingme sujugdliutdlugo tikitav-
tine init atuarfiussartut mardluinait
amigautaugaluarput. — sumutdlunit
pigåine børnehavit unersiutigineKar-
tarput, kisiåne ingnåtdlagissiorfit, i-
meKarfit avdlatdlo amigautaunerat
orutdlutåungitsortarnane. ingnåtdla-
gissiorfeKångigpat sulivfigssualiorneK
aj ornaKaOK Kerititsi viliortoKarsinau-
nanilo. ila suliagssat amerdlaKaut.
Manitsume pisiniarfigtårssuaK tu-
nutdlugo igdloKånginerssap tungånut
Kiviaråine tåuna avdlåunginame så-
naverujugssuaK. tamane tamåne ig-
dluliat sule inerneKångitsut takug-
ssåuput, imalunit igdlut nutaungåra-
mik sule inoKarnerilunit takuneK a-
jornartut. Kivdlerussuit uningneK a-
jortut tusångunångitsungitdlat. mia-
nerssorKUSsumik kalerrisårut tutsiu-
simatsiåinartOK KårtitserpatdlaKaut,
tåssalo ujaramernit ivssordlo tamanut
tamaunga sordlo supissat. danskit su-
lissartut tamane tamåne takugssåu-
put, ilait sutdlivingme, avdlat igdlu-
gissamingnut iseriartortut. danskit
sulissorpagssuit kalålersaKångingaj a-
vigput. ilånime isumaKalernångitsor-
neK ajorpoK igdloKarfit ilåine danskit
inoKatigiliortitertut inerigkanik. ta-
ména KanoK isumaKarfigineKarpa,
taimailiungitsuguvtalo Kanormitauva
oKartoKartåsagaluarpa?
igdlut ivssunik Karmagdlit kussa-
naitsut ajorpatdlångitsutdle atornéru-
tingaj alerput, takugssaunerulårtutdle
tåssåuput igdluarnat Kissungnit sanåt
kussanarsågåungivigdlutigdlo åndg-
ssutdluagåungivigsut, imaKale amer-
dlanertigut uvsigsardluagaunerulår-
tut. taorsiuneKartugssat tåssåuput ig-
dlut Kissungnit sanåt — uvagut issiv-
tine mikissut åncigssutdluagkatdlo —
tåukule issåine angivatdlårtut åmalo
aserfatdlagtailiuinerup evKiarneruv-
dlo tungaisigut pissariuvatdlårtut. i-
nime pingasut sumut atusavavut uv-
dloK nåvdlugo iggavik najornerussar-
dlutigo. taimåikaluartordle — mérKat
OKalugtuarissarpåt iliniartitsissut Ka-
noK igdloKartut, igdlume inussautsit
avdlaussut sungiuneKartarput nagga-
tåtigutdlo igdlutåt iserterfigineKartar-
dlutik.
ukiut Kulit migssåinåne atuarfit,
nåparsimavit, ingnåtdlagissiorfit, i-
meKarfit, avKUsernit, umiarssualivit
avdlarpagssuitdlo sanaortortariaKar-
simangmata tupingnångilaK igdloKar-
fit sånavigssuarnut erKainarsisimang-
mata.
tamatigume uvdlut avdlångorujug-
ssuarfit atugåuput. ukiut huntritilig-
pagssuit ingerdlaneråne inuit tåukua
tusintit ardlaKangangitsut nunanit
avdlanit avingarusimavdluinardlutik
inusimåput, inuiangne avdlane inu-
ssautsit ilerKuliussatdlo påsisimarKa-
lårdluinardlugit. piniarnerinanga j ak
inutigssarsiutigalugo. ivssoK ujarKat-
dlo Kissianik nåmausersugkat ator-
dlugit igdluliortarsimåput igdlutik a-
pumik uvsigsartardlugit. ukiut amer-
dlasorujugssungitsut atordlugit ka-
låtdlit silarssuarme aningaussarsior-
nermit katdluardluinarneKalersimå-
put. Kangarssuarnitdle ingerdlausitor-
Kamingnik ingerdlatsinarsinaunerat
kalåtdline pissusiussunit akornutig-
ssaKartitausimångikaluarpoK. ilumut-
dlime uvagut silarssuarput tekniki-
mik ilisimassaminigdlo tikiussisimå-
ngitsugpat Kularnångitsumik ukiune
huntritilingne ardlaKartune sule pui-
ssinik malerssuilordlutik inusinausi-
måsagaluarput, — imaKa ilåne kågta-
raluardlutik perdlersoKartaraluardlu-
tigdlo, åmale pigssarsivdluartariar-
dlutik arsissaKalutik, Kåinanut, unå-
nut avdlanutdlo atortugssanik ajor-
ssauteKarnatik.
igalånguaK angmarneKarsimavoK
matuneKarKingisåinartugssamik. eski-
mut sånarigkaluaKissut puissit tuniu-
sinaussait atordlugit merssorfingnik
radionigdlo sanaortorneK saperput.
måna peKUtit åssigingitsut, nigdlatår-
titsivit kissarssutitdlo ingnåtdlagiar-
ssortut niuvertarfingne niorKutigssau-
lersimåput; sånatit saunernit tugånit-
dlo sanåt kåutanik, pilagtutinik agiu-
tinigdlo taorserneKarsimåput. Kangar-
ssuaK måtak mamakujugtortugau-
ssartOK sikaritinit, sukuarKanit siku-
liamitdlo taorserneKarsimavdlune.
inuit puissitdlo akornåne Kangar-
ssungmat OKimaeKatigigsimaneK tå-
marpoK. Kanga puissit amerdlåssusiat
inuit amerdlåssusiånut kigdlilissu-
ssarsimavoK. mana puissit KaKutigor-
nerulersimåput, inuitdle amerdleriar-
simaKalutik. måna sårugdligpagssuit
pissaussalersimagaluarput, kisiåne
avdlanik tapertaKartinagit neKimit i-
nussutigssatut issigalugit inorssaKa-
lutik. sårugdlit tunineKartarput tama-
tumunalo aningaussarsiat atordlugit
avdlarpagssuit pisiarineKartardlutik.
Kanga nunap tuniusinaussainik isu-
mavdluteKarnerugaluaK aningaussa-
nik isumavdluteKarnermit taorserne-
KarsimavoK avdlångortitagssåungitsu-
mik.
inutigssarsiornermik ingerdlatsine-
rup avdlaussup tamatuma kingunera-
nik ama pissariaKalersimavoK nunag-
ssitarneK avdléngortisavdlugo. puissit
KaKutigornerulermata åma siamasig-
sumik najugaKartarnigssaK pissaria-
KalersimavoK. sårugdlit sineriarujug-
ssuarme siåmarsiméput, umiarssuår-
Katdle aulisarnerme atorneKartut or-
ssugssaKartitariaKardlutigdlo avdla-
nik atortugssaKartitariaKarput. så-
rugdlit nerpiliorfingmut tarajorteri-
Wå vingmutdlunit sigssiugkamitumut nu-
nigutariaKarput. nunaKarférKat Kav-
sigsunguåinarnik igdloKartut tunut-
dlugit igdloKarfit igdlorpagssuagdlit
atorneKalerput. Kanga erKasutauneK
ajortut, sordlo imeKarniarneK perdlu-
kunigdlo erKaissarnigssaK, måna pi-
ngåruteKartorujugssuartut erKarsau-
tigssaulersimåput. inuit nålagkersui-
ssutigut ingerdlatitaunerat avdlångor-
titauvdluinarpoK sordlo kommunal-
bestyrelsit avKUtauvdlutik, kalåtdlit-
dlo sapingisamingnik atugagssarilig-
kamingnik sungiussiniartariaKarput.
igdlut atassuinaulerångata åma ev-
KiluisårniarneK Kavsitigut aporfigssa-
KalersarpoK. sule mana Ausiait tivkat
naimassutut ipara, aulisagkat, Kup
Kingmitdlo anaisa tivkat.
måna Danmarkivingme pissutsit tå-
rn atigut atorniarneKalerput, nunamile
Kalåtdlit-nunatut itume taimaisior-
neK akisorujugssuvoK. sanaortorner-
me akigssaiautit Danmarkime akig-
ssaiautaussartut mardloriautigait.
ingnåtdlagissiorfit inungnik 2000 mig-
ssåinåinitunik pilersuissugssat inug-
tunerussune pigineKartunut migssi-
ngiutisagåine akisunerujugssuput. i-
meKarniarneK akisorujugssuvoK er-
mup avKUtai ingnåtdlagiaK atordlugo
kissagsimårtiniartariaKarmata. igitat
avKutigssiornigssåt imåinåungitsoru-
jugssuvoK nuna Kerisimajuartarmat.
taimåitumik KaKutigorssuåinaK anar-
tarfit ingmingnik errortortut nåpitag-
ssaussarput. Kangaungmat atugau-
ssok, tåssa Kingmit inuit anåinik ne-
rissarnerat, akikineroKaoK, kisiåne
danskit pissarneranut åssingunane.
akigssaiautit akigssarsiatdlo OKi-
maeKatigigsiniarnerat ajornakusorto-
rujugssuvoK.
nunap nangmineK tuniusinaussait
kigdleKaKaut. nunatavia isumavdlu-
tigssåungingajavigpoK. imaK isumav-
dlutigssauneruvoK — puisseKardlua-
vigsuvoK nungutagssåunginguatsiar-
tunigdlo aulisagaKardlune.
Islandip takuterérpå inugtut suju-
arsimassutut inuneK ajornångitsoK i-
maK kisiat isumavdlutigssarigaluaråi-
nilunit. Islandile Kalåtdlit-nunånit
tatdlimariardlune inugtimeruvoK i-
nuitdlo eKimaneruvdlutik. sigssiugkat
Kerititsivitdlo ingmingnut akilersi-
nåusagpata atuissugssat amerdlasoru-
jugssussariaKarput, Kalåtdlit-nunåni-
le igdloKarfit angnerussut to tusin-
tinarnik inoKartiterput 800 migssigi-
ssait méråusagunardlutik.
ukiut huntritiligpagssuit ingerdla-
neråne puissiniarnerup arfangniarne-
ruvdlo KanoK ingerdlåtariaKarnera-
nik ilitsisimaneK iluaKUtaorujugssuå-
ngilaK umiarssuårKat motorisa inger-
dlatinigssåt sårugdlitdlo nerpiliorfing-
ne suliarineKarnigssåt erKarsautigi-
gåine.
taimåitumik iliniartitsineK pingåru-
teKartorujugssuvoK atuarfigtigutdle i-
ngerdlatsineK ajornartorsiutigssar-
pagssuaKardlune. ■ OKautsit mardluk
iliniarnigssåt ajornaitsungilaK. nåpar-
simavit ilåne kalåleK utorKaK nåpipa-
ra — agsut atuarumatoK —; atuagag-
ssaujungnartut tamaisa atuarérsima-
gamigit KanoK ilioriarfigssaerusima-
vok. atuagkat kalåtdlisut 200-ngajait
tamavisa atuarérsimavai. atuagkat a-
merdlanerussut naKitertinigssåt aki-
sorujugssuvoK pisisinaussut ikeKing-
mata, taimåitumik kalåtdlit åma Kav-
dlunåtut iliniartariaKarput, Kavdlu-
nåtdle OKausé ilikaruminaitsorujug-
ssuput.
ama atuarfingne iliniarneK akiso-
KaoK. Danmarkip inuisa 25%>-é mé-
réuput 14 inordlugit ukiugdlit, Kalåt-
dlit-nunane 400/o. taimåitumik iliniar-
titsissorparujugssuit atorfigssaKarti-
tåuput. atuarfit sananeKarneråne a-
kigssaiautaussartut Danmarkime a-
kigssaiautaussartunit angneroKaut, i-
liniartitsissutdlume akikinerunatik.
mérKat atuarfiata saniatigut pigissa-
riaKarput efterskolet, handelsskolet,
aulisartunutdlo atuarfit. ilumutdlime
niuvertoruseKarfingmiunik aulisartut
atuarfiånitoKarsimassfigpat kinguit
pivdlugit aperKut imarssuaK erKar-
sautigssåuséngikaluarpoK. atuarfit
taimåitut amigautåuput pisinaugåini-
lo ingminut akilersinaugunardlune.
isumaga maligdlugo børnehavit ta-
manit iluaKutauneruput. tåssane mér-
Kat Kavdlunåtut ilinialersarput ilisi—
massagssatdlo silarssuarmut Kalåt-
dlit-nunåta avatånitumut tungassut
iliniarneKartardludk.
ukiune måkunane sulissartut dan-
skit amerdlaKissut Kalåtdlit-nunåni-
put. kalåtdlit tamåkuninga suleKate-
Karnermikut iliniarsinåuput, tamatu-
manile akigssarsiat årKigssuneKarne-
rat ajornartorsiutaoKaoK. åssigingmik
akigssarsiaKarsimagångata sulisitsi-
ssup danskeK sulissorerusungneru-
ssarpå, ilisimassaKarneruvorme, tut-
suvinarneruvdlune åmalo nåmagsi-
ssaKarnerussardlune. åssigingitsumik
akigssarsiaKarångamik kalåleK ming-
nerutineKartutut misigissarpoK erKU-
ngitsuliortoKartoK OKautigissardlugo.
sujunigssame sanaortorneK kalåtdlinit
isumagineKalersugssåusaoK, kisiåne i-
liniarfigisinaussait kigdleKartorujug-
ssuput.
iliniartitaunerup Kåumaisimassa-
KarnerulerneK kisiat kingunerissångi-
lå, åmale inusugtut utorKaunerussut-
dlo åssiginginerulernerat naligingine-
rulerneratdlo. inusugtut ilait iliniari-
artordlutik avalagtarput danskit aju-
ngitsutait misiligtardlugit: bilit, neri-
niartarfit, Tivoli åssigissaitdlo taima-
lo danskiunatigdlo kalåliujungnaer-
tarput.
Kalåtdlit-nunåt ungaseKingmat su-
livfigssuit nunap nangmineK tuniusi-
naussainik tunissagssiorsinåungitsut
isumavdlutiginiarneK ajornaKaut. tai-
méitumik Kalåtdlit-nunåne sulivfig-
ssuit aulisarnermut tungassussug-
ssåuput. tamatuma kalåtdlit nuna-
Karfingne ardlaKångitsuinarne eKi-
tertariaKalernerat kingunerå, åmame
tunissagssiorfit angisussariaKarmata.
Kalåtdlit-nunåne tamarme tunissag-
ssiorfit kigsautigineKarput. nunaKar-
fingne atausiåkåne kigsautigissat a-
kuerssånginigssåt ajornakusortuvoK,
akuerssissoKarnerile tamaisa uvdloK
timissagssiorfit ingmingnut akilersi-
naulersinauvfiat ungasigdliatdlagtar-
poK. akuerssårtoKéngikångat tamåna
nåpertuivdluénginertut tiguneKartar-
POK.
ukiut huntritigdlit måna atutut su-
juline ajorfigssausinaussut taimåitut
ingmingnik årKigtarput. åmame tai-
mane inuit misigilersarpåt avdlamiut
atugarigsårneruvdlutik inussut. tauva
najugartik Kimagtarpåt. islandimiut,
norskit svenskit avdlatdlo Amerika-
me nålagauvfeKatigingnut nugtertar-
put iluanårnigssamingnik neriugdlu-
tik. måna sordluna inuit tamarmik
piumassarisinaussamigtut issigilersi-
magåt sumikaluarunigdlunit avdlatut
atugarigsårtigisavdlutik.
kisiåne aulisarnikut tunissagssiorfit
atuarfitdlo KanoK amerdlatigissutdlu-
nit sanagaluaruvtigik nalivtine inu-
ssut ilimagisångilarput akigssaiautit
iluanårutitdlo OKimaeKatigilernigssåt
takujumårigput. naluvara tamåna Ka-
Kugulunit pisinaujumårnersoK. måna-
le nalungilara: finansudvalge Kalåt-
dlit-nunanukarKingitsorungnångilaK.
iléngutdlugule encaimassagssarårput
Danmarkip ilåne avangnardlerpåme
inuiaKatiginguit sapingisamik atuga-
rigsårtiniartariaKagkavut inungmata.
Hans Egedep Kalåtdlit-nunånukar-
tarnermik angmaerKingnerata kingor-
natigut autdluneKarnerusimassoK tå-
ssauvoK ajoKersuiartortitsineK, ki-
ngorna nåparsimaviliorneK. uvdlume
autdluneKarnerussugssaK tåssaussari-
aKarpoK atuarfit tauvalo aulisarner-
me tunissagssiorfit.
inuiånguit ukiune huntritilingne i-
lerKorisimassamingnit pérsineKalersut
uvdlumikut takusinauvavut. uvagut
ukiut tusintit ingerdlaneråne ilinia-
gagssarisimassavut ukiune amerdla-
sorssungitsune iliniagagssarilerpait.
tamåna ajornåsånginerpa? tamatuma-
ne nunat kinguarsimanerussut ajor-
nartorsiutigissait inungnit ikigtuinau-
galuartunit avKutigineKartugssångor-
put. tamåkua silarssflp ugtutai ator-
dlugit ugtusagåine angnikitsuinauga-
luartut nalåuneKartunut erKasutigssa-
Karnartorujugssuput.
KularnångilaK inoKarmat ima er-
Karsar tunik: tauvame pivdluarneK,
nuånårneK nåmagingnisimårnerdlo
angnerussoK angujumårnerpåt? ama
ingmingnut aperisinåuput uvagut ta-
måkununatigut pivdluarnerulersima-
nersugut. tamånale angnertunerussu-
mik unigfigssaugunångilardlunit. na-
livta tungusungnitsutainik OKåtåre-
rérsimassunut avKutigssaK atausinau-
VOK.
Kjeld Philip