Atuagagdliutit - 24.02.1982, Blaðsíða 29

Isumaliutersuut / Kronik
atuartitsinermi
sullissinermilu
kalaallit oqaasii
pingaamerussapput
"■ Naammanngilarli pissusitoqqat
^yttunaarpalaartut, qangatut ilusilersukkat,
Manngortinngivillugit tiguinnaraluaraanni, Søren
estergaard Mikkelsen oqallisissiami uani allappoq,
0l7^munaldirektør Jørgen Labansenip AGimi
°Sallisissiarinikuusaanut tunngassuteqartumi.
jJ9Q-llisissiaq immikkoortuata aappaa
lngusinnerusukkut saqqummerumaarpoq
S,
øren Vestergaard Mikkelsen-imit
susara Jørgen Labansen
/valaallit Nunaanni inuiaqati-
8iit
tamanna piumasarigutsigu
lyaiasarinngikkutsigulu a™.-
. Irnmik — tassaalersimapput
t..Ulaqatigiit akuleriissut akule-
ls*sunik kulturillit. Taamaattu-
si Pmgaartorujussuuvoq paa-
ti8?«lugu uagutsinnut suffigeqa-
S’inniarnersugut. Innaqatigiit-
rPugut, qitornartaaqatigiittar-
s Sut taamaattumillu assigiis-
rPassuarnik ajornartorsiute-
r uta, kisiannili amma allatut
s^0ruartumik ullumikkut siunis-
JUilu inuunissarput pillugu assi-
Ssorpassuarnik siunertaqarta-
laqarpUgut.
ijQ^l^aanngoriartornerup ukiut
ut kingulliit ingerlaneranni piu-
asinnaasaraluatsinnit sukkane-
s SUraik ingerlasimanera ajuus-
a, ^utigalugu qissatigisinnaavar-
ajll Paasilluarparput inuunermi
lu ®aarutHippassuit inuusaaser-
s ’ eskimuut ukiuni tusindterpas-
„ arni inuujuarniarnerannut tun-
Sayiusimasoq, taamaattuarnis-
j^U'innut kalaallillu ulluinnarni
Unerannut sunniuteqarnissa-
j| n,lut periarfissaarussimasut.
eqqutsialappassuit, katerisi-
aariaatsit suleriaatsillu eski-
s: ut°qqat inuusaasianni atugaa-
asut maanna allanit inanger-
’larsimapput kalaallillu oqalut-
ilafS'Sartaata aamma kulturiata
ga -U.ssua taamaallaat katersu-
taH^Vinni’ atuakkanik atorniar-
Unni filmertarfinnilu isigin-
arUeqarsinnaalersimavoq.
a, ■ aarnaakkaluartoq isumalluan-
®Unissamut isumanerlunnissa-
^ I u pissutissaqarsorinngilara.
Sq aallimmi Nunaat namminer-
ita n®ruleqqammerpoq, taamalu
fin; *nut tunngasut sunniuteqar-
a®s>nnaalerlugit. Kalaallit Nu-
Per' u.^umfkkut aatsaat taama
Pis lar^.ssari;ssaartigilerpoq siu-
Pfin a|n' *neriartornissami nammi-
la . Uusilersornissaanut, aamma-
s ‘Uuiaqatigiinnik ilusilersuinis-
atu lnut politiki, inuttaaqatigiit
n Saat, nunatami tunniussin-
dsai, aningaasat kulturimullu
tunngasut eqqarsaatigalugit eq-
qorsorinarsinnaasumik illersorne-
qarsinnaasorineqarsinnasumillu.
Erseqqissarasuassavara isu-
maqataagama kalaallit innuttaa-
qatigiit kalaalinngorsagaanis-
saannut tunngavissat pingaarne-
rit ilaat tassaasoq, kalaallit oqaa-
siisa atuartitsinermi allaffitsigul-
lu sulissussinermi annerpaamik
atorneqarnissaat. Tamannali iter-
nga tikillugu iluarsisinnaagalua-
rutsiguluunniit, uanga isumaga
malillugu naammattumik qular-
naarsimassanngilarput inuiaqati-
giit politikikkut siunnerfigineqar-
tunut naapertuuttumik ineriar-
tussanersut.
Bornholmimi inuunikuullunga-
lu alliartornikuugama misilittak-
kakkut nalunngilara assigiinnik
oqaaseqarlunilu inuiaqatigiinnut
ataatsinut atasuussuseq assigiin-
nik isummertarnermik kingune-
qarneq ajortoq aammalu assigii-
aanik iliuuseqartitsissanani.
Naak bornholmimiut kalaallisulli
amerlatigipajaaginnaraluarlutik
oqaaseqaqatigiillutillu taamaat-
toq malunnartarput isumaqati-
giinngittartorujussuusut, akerle-
riittaqalutik soqutigisaallu assi-
giinngittaqalutik. Bornholmimiut
imminnut assoirtuuttaqaat im-
minnut inguttaqattaattarlutik ul-
luinnarnilu imminnut quiassuaa-
tissanngortinniartarlutik. Born-
holmimiut amerlanersaasa isuma-
qatigiissutigisinnaasatuaat tassa
Bornholm silarsuarmi nunat alia-
naannersarigaat. Kalaallittaaq
isumaqatigiissutigilluarsinnaa-
vaat Kalaallit Nunaat silarsuarmi
nunat alianaannersarigaat. Isu-
maqatigiinnerlu tassunga kille-
qartarpoq.
Qularutissartaqanngitsumik
eqqortuuvoq, allaffeqarfitsigut
ingerlatsineq taamalu illoqarfik-
kuutaartumik qitiusumilu aalaja-
ngiiniartarnerit innuttaasut
amerlanersaannut paasiuminar-
nerulissagaluarlutik oqallinnerit
suliassanillu ingerlatsineri kalaal-
lisut ingerlanneqartalersuuppata.
Uangali annilaanngatigaara
Den dobbeltsprogede skole. Undervisningssproget bor være grøn-
landsk, mener kronikøren.
ingerlatseriaaseq taama qallu-
naarpalaartigisoq allanngortin-
ngivillugu tiguinnassagaluaraan-
ni kalaallit »inuinnaat« paasisi-
masaqarnerulissutigissanngik-
kaat taamaassusertillu atorfilin-
nut naalakkersuinermillu sulia-
qartunut kalaalisunut tutsinnas-
sallugu. Ajornartorsiut tamanna
illit ilanngullugu taavat, pakatsi-
simaneraravit kalaallit tassa naa-
lakkersuinermik suliaqartut qul-
liunerusut kalaallisut oqaasillit
paasinnittanngissusiannut aam-
malu »qallunaarpalaassutimik«
taasannik allanngortitsisinnaan-
ngissusiannut. Sulili ilimanarto-
rujussuuvoq Kalaallit Nunaanni
pisortatigut ingerlatsiviit amerla-
nersaanni qallunaarpalaartumik
ingerlatsinerup kinguneriumaa-
raa, atorfilippalaartumik qanga-
tut ingerlatseriaaseq maani — si-
larsuarmi allami pisimanertulli —
atorneqarumaartoq »inuinnar-
nik« assigiinngitsorpassuartigut
naqisimanninniutitut.
Imaalluarsinnaavoq allaffimmi
niuernermilu sulisut qallunaaju-
sut allaffeqarfinniittullu qallu-
naatut oqaasillit tamarluinnar-
mik kalaallinik taarserneqarnis-
saannik siunnersuutigisat ajor-
nartorsiuterpassuit iluarsineqar-
nerannik kinguneqarsinnaasoq.
Apeqqutaaginnarunarpormi al-
laffitsigut ingerlatseriaaseq qa-
noq ittoq aammalu sulisorisat qa-
noq pisinnaatigisut kissaatigine-
qarnersut. Oqarputit taamaalior-
nikkut illussat amerlissasut aam-
malu kalaallit inuusuttorparujus-
suit imminnut tatiginerulissasut.
Illussat taakku uterfigiumaar-
pakka, kalaallilli inuusuttorparu-
jussuit allaffimmi issianermikkut
imminnut tatiginerulerumaarne-
rat qularaara. Eqqarsaatigiinnar-
lugu eqqumiiginartillugulu isu-
matsannartuusoraara Kalaallit
Nunaann innuttaasut ilarpassui
arfineq-pingasuniit sisamat tu-
ngaannut allaffimmiittarnissa-
mut pinngitsaalineqassappata,
nunami piniarnerup, aalisarnerup
savaateqarnerullu inuutissarsiu-
tinut pingaarnerpaajuffigisas-
saanni.
1982-imi februarip 23-iata ki-
ngorna Kalaallit Nunaat qanor-
luunniit ittumik EF-imut atassu-
teqalersimassagaluarpat, tikisi-
tat suli amerlanerusut atorfissa-
qartinneqalersussaapput politik-
ikkut anguniagassatut aalajangi-
ussat eqqarsaatigalugit. KGH
napparsimmaveqarfiullu tigune-
qarnissaat siunnerfigineqarput
pissutsillu ullumikkutut iinnas-
sappata »Sulisunik Københavni-
miit Nuummut nuutsisarneq«-
mik taasat ingerlaqqiinnarallas-
saaq.
Aammattaaq eqqartorpavut
uuliaqarsimappat taanna iluaqu-
tiginiarneqassasoq, Narsarmi
urani, saviminissaqarunarlunilu
aamaruutissaqannguatsiartoq al-
lanillu aatitassarsiorsinnaaneq,
taamaaliussagutta pilersaarutit
tamakkua kingunerisinnaasaat
takorloornerluunniit saperpakka,
sulisussaqarniarnissaannarmi eq-
qarsaatigalugu taamaaliornermi
sulisussarparujussuit avataaniit
tikisinneqarnissaat pisariaqartin-
neqassammat, taamaattoqassap-
pallu tikisitat imaaliallaannaq
Kalaallit Nunaanni najugaqavis-
sunit amerlanerujussuanngus-
sapput.
Illuliortiternissamik sanaartor-
nissamillu pilersaarutit nuan-
naartunartorujussuit ullumikkut
Kalaallit Nunaanni pilerrsaaruti-
gineqartut siuliini taariikkatsitut
sulisussarparujussuarnik ani-
ngaaliiffigineqarnissarujussuar-
millu pisariaqartitsiinnaratik
aammaattaaq ineriartornerup qa-
noq sukkatiginissaa qanorlu ilu-
seqarnissaa pillugu isummerfigi-
neqatariaqarput. Uangami isu-
maga malillugu Kalaallit Nunaa-
ta iternga tikillugu kalaallit tun-
ngavissarititaat malillugit inger-
lanneqalernissaa piumasarineq
ajornaqaaq pisarialippassuit ani-
ngaasaliiffigineqartariaqartut
ilanngullugit piumasarinngik-
kaanni. Apeqqutit aningaasaqar-
niarnikkut, naalakkersuinikkut
immaqalu aamma illersornissak-
kut sumut ataniarnermut tunnga-
sut allatut ajornartumik ilanngul-
(Kup. tugdl. nangisaoK)
Atuagagdliutit
29