Atuagagdliutit - 15.10.1990, Síða 7

NR. 119 1990
ATUAGAGDLI UTIT/GRØNLANDSPOSTEN
7

mmmmmmmmmmmmsm wW/.-.v
KNI-mut allakkat
ammasut
All.: Entreprenør V. Jensen, Kangaamiut
Ukiut arlaqanngitsut ma-
tuma siornagut maani
Kangaamiuni hal-eeqqa-
mik sanasitsisoqarnissaa-
nut suliassiisoqarpoq. Su-
liassaq tamanna tunniun-
neqarpoq sullivimmut E.
og B. Nilsson-ixnut. Hal-
eeraq taamaalilluni mas-
sakkut naammassineqar-
nerminiit ukioq qaanger-
paa. Suliassiissutip ilaa
tassaasimavoq sioqqanik
assartuineq, tamannalu
suli naammassineqarani.
Kangaamiuni sanasut
sulliviit arlaliupput, ua-
gulli maani kisitta sioqqa-
nik assigisaanillu assar-
tuinissamut maskinanik
peqarluta.
Eqqaaneqartut sulisit-
sisut E. og B. Nilsson
Kangaamiuni sulinermik
kingorna aningaasanik
akiligassaqarput, taama-
tullu ilaatigut uagutsin-
nut. Aningaasat piniarne-
ri maannakkut eqqar-
tuussivitsigut ingerlanne-
qarput.
Uagut, namminersor-
tutulli allatulli, soqutigi-
sarinngilarput akiligas-
saatillit sullisissallugit.
Tassa kikkuugaluartul-
luunniit akileeqqaartin-
nagit sullinneqassan-
ngimmata.
Taamaattumik aasaq
manna naaggaarsimavu-
gut sioqqanik assartuinis-
samut, oqarsimallutalu
akiligassat akilemeqarpa-
ta aatsaat sullikkumasi-
mallugit.
Paasisimavarpulli
KNI-p assartuineq inger-
lannialersimagaa, taman-
nalu uagut isumaqarput
malillugu eqqortuusori-
nanngilaq.
Siullermik KNi tas-
sanngilaq sanaartorner-
mut suliaqarluni sullivik,
kisiannili tassaalluni Ka-
laallit Nunaanni Nammi-
nersornerullutik Oqar-
tussat nioqquteqarnikkut
sullivissuat. Tassa qitiu-
sumik aqutsisoqarflmmit
ingerlassaq, naalakker-
suisut ataanni.
Uagut isumarput malil-
lugu unammilleqatigiin-
nermut equngassummik
kinguneqassaaq KNI taa-
maalilluni sanaartorner-
mut suliassanut akuliut-
talissaguni. Taamatullu
aamma isumaqarpugut
inunnut nunaqarfimmi
sulisunut akornutaalissa-
soq akiliineq ajortut
KNI-p sullittalissappagit.
Uagutsinnut naamma-
ginanngilaq aningaasat
uagutsinnut akiliutissaa-
galuit noqqaassutiginis-
saannut ajornartuulissa-
gatta, nunaqarfimmullu
akornutaassaaq aningaa-
sat kaaviiaartussaagaluit
nunaqarfimmiit peerne-
qassammata qitiusumik
aqutsisoqarfitsigut.
Taamaattumik KNI-p
aqutsisoqarfiani aalajan-
giunneqarsimasoq sak-
kortuumik naammagit-
taalliuutigalugu ersersin-
niarparput. Tassa isuma-
qaratta nunaqarfimmi su-
llsussanik atortussanillu
maskinanik sanasoqati-
giinni peqartillugu, KNI
suliassanut taamaattunut
akuliuttussaanngimmat.
Tassungalu atatillugu
erseqqissaatigissavarput
eqqortuusorinnginnatsi-
gu akiliinngitsoorsimasut
KNI-miit ikiorserneqar-
nissaat.
Sænk ølprisen
Af Lars Mosgaard, chefdistriktslæge, Qasigiannguit
KIK sunaana
All.: Søren Abrahamsen, KIK, Sisimiut
Hvis Landstinget endnu en-
gang vover pelsen i sin ma-
negekunst at debatere spiri-
tusrestriktioner, så bør tin-
get være klar over nogle
ganske enkle forhold:
Der er ingen grund til de-
bat, hvis man blot ønsker at
konfirmere tidligere debat-
ters konklusioner.
Hvis tinget kan blive enig
om restriktioner, så bør spi-
rituspriserne sænes dra-
stisk af flere grunde.
Enhver med kendskab til
menneskets sind, bl.a. fra
sig selv, ved, at der ved gen-
nemførelsen af en restrik-
tionspolitik vil komme et be-
tragteligt sort marked for
spiritus, vel først og frem-
mest på ikke forbrugte ra-
tioneringsmærker.
Det må anses for sandsyn-
ligt, at hele landets samlede
ration løbende vil blive for-
brugt, idet man dels må for-
mode, at den samlede ration
vil blive lavere end det nu-
værende »ukontrollerede«
forbrug, og da der som
nævnt forventeligt vil kom-
me et sort marked, som vil
opkøbe og videresælge re-
striktionen med fortjeneste.
Ihukommende den sidste
rationering vil det sorte
markeds priser komme op
på mindst seks gange bu-
tiksprisen, altså i dag måske
100 kroner for en øl.
Hvis butiksprisen for en
øl blev sænket til seks kro-
ner, så vil spiritushajernes
fortjeneste være omkring 30
kroner i stedet for måske 90
kroner ved opretholdelse af
de nuværende butikspriser.
Hvem vil profitere ved et
højt prisniveau? Det vil lan-
dets kasse fortsat, men også
i høj grad hajerne!
Hvem vil være taberne
med det nuværende butiks-
prisleje under en ratione-
ring? Det vil den familie, der
i forvejen ikke har råd?
Samfundet har bedre
gavn af opsparing end af hø-
je afgifter og skatter. Så for
at imødegå en stor merkøb-
sevne efter en prissænkning
under en rationering, bør
denne merkøbsevne opsam-
les i opsparingsordninger,
til nød tvungne, med vægt
på de grupper, der har råd til
det.
Endelig må en spiritusra-
tioneringsordning bakkes
kraftigt op af oplysning, råd-
givnings- og behandlingstil-
bud.
Altså: Gå blot i gang med
debatten, hvis I ikke blot er
ude på at bekræfte gamle
standpunkter. Sænk priser-
ne i forbindelse med ratione-
ring som det bedste værn
mod sortbørshajernes for-
tjenester og ødelæggende
virke. Genkøb tabet i afgift-
sindtægter ved forskellige
opsparingsordninger med
vægt på de bedst aflønnede
grupper i samfundet.
Tilbyd oplysning, rådgiv-
ning og behandling.
Atuagagdliutini nr.102 sep-
temberip ulluisa tallimaan-
ni saqqummersuni Ujarak
J. Heinrich-ip »Kalaallit
Ilinniagaqartut Kattuffiat
sooruna ajornartorsiortoq«
pillugu allagaanut imaattu-
mik akissuteqarniarpunga.
Siullermik Kalaallit Ilin-
niagaqartut aningaasarsi-
aannut tunngasoq allagaa
akissuteqarfigissavara.
Siullermik qaammammusi-
at 3.750 kronenik taasin-
narlugit, taava uku oqaase-
qatigiiliarisimasai issuassa-
vakka: »Aajunali tupinnar-
neq, kattuffipput tamanna
pillugu qarluallanngilaq, ke-
ermiaasiit ilinniagaqartut
soqutigisai illersorlugit ni-
kussaanngilaq, aatsaallumi
taama pilernani«. Siuller-
mik oqaatigilara, kalaallit
ilinniagaqartut aningaasar-
siaat augustip aallaqqaataa-
niit atuutilersumik 3.750
kroneniit 3.850 kroninut
qaffaavigineqarsimammata,
tassa qaffariaat 100 kroner.
Tamannalu naalakkersui-
sut namminneerlutik aala-
jangigaraat. Tamannalu
ilinniagaqartut kattuffian-
niit qutsatigisimavarput,
naak annikikkaluaqisoq.
Kisiannili ukioq manna
1990-imi februarimi ataatsi-
meersuarnermi aalajanger-
neqarpoq, ilinniartut anin-
gaasaarsiaasa qaffaavigine-
qarnissaat anguniarneqar-
tariaqartoq. Tamannalu ua-
gut taamanikkut ataatsime-
ersuarnermi siulersuisun-
ngortut upernaarli timita-
lerniarlugu aallartereersi-
mavugut. Ilinniartut anin-
gaasarsiaasa ilumut qaffaa-
vigineqartariaqarnerannik
tunngavissaqarumalluta
spørgeskemaiiorluta aallar-
tissimavugut, tassa apeqqu-
tinik assigiinngitsunik
apeqqusiorsimavugut ilinni-
artup akisariaqagaanik.
Taannalu spørgeskema
naammasseriarpat nunat-
sinni ilinniartunut nassius-
suunneqassaaq, immersore-
erpallu KIK-mut utertinne-
qassalluni. Taamaalillutalu
ilinniartut aningaasarsiaasa
qaffaavigitinnissaannut isu-
maqatigiinniarnissami
tunngavissat ilagilissavaat.
Neriuutigaarpullu ilinniar-
tunit immersorluarneqaru-
maartoq.
Taamatut ilinniartut an-
ingaasarsiaasa tungaasigut
nassuiaateqarfigisinnarlu-
Tusarusuttaqisakka silassa-
mik taaguisartusi. Uanga
qangalaakasilli umiartor-
tuuvunga. An gallatit taa-
mani atortorissaaru taasa
pingaarnersaraat aquut.
Qulliit taamani tamarmik
petroleumik orsertagaarp-
put, radioqanngilagut. Aal-
laraangatta kingumut aala-
terissaagut, tassa kisimi. Ti-
kileraangatta suaartaatigi-
neqartarpugut, inuillu taa-
maasillutik paasisarpaat ti-
kilersugut (taamani pujor-
siut atortorissaarummut
ilaavoq).
Maannakkut apeqqu tis-
gu Ujarak J. Heinrich-i ma-
lugisinnaavara pissutsinik
pissusiviusunik paasinneq-
q aar an i taamatut avammut
saqqummiussisimasoq.
Taamaattumik siunnersus-
savakkit, tullianik sumil-
luunniit assuarliummik
avammut saqqummiussaqa-
leruit ilumut taamatut al-
lassanerlutit imaluunniit
taamatut allassannginner-
lutit paasiniaaqqaarlutit
avammut saqqummiussini-
arna, tassami paasinneq-
qaartigani assuarliineq ajor-
naqaaq. Uagullu KIK-miit
ullumikkut KIK-p ingerla-
neranik paasiniaassaguit ti-
killuaqqoreerpatsigit.
Ukiuni makkunani ilinni-
agaqartut kattuffeqartaria-
qarnerat pinngitsoorneqar-
sinnaajunnaarsimavoq.
Tassami ilinniagaqartut so-
qutigisaat, aningaasarsiaal-
lu pitsaanerusumik pine-
qassappata ataatsimoortu-
mik kattuffeqartariaqar-
mat. Tassanilu kattuffim-
mik ingerlatsiniarnermi
toqqammavissat pingaar-
nersaraat ilaasortat, ilaa-
sortat sullinnissaat pissut-
sit atugassarititaasut naam-
maginarnerulersinniarlu-
git. Taamaanngippat im-
mikkoortitaassagutta angu-
sassaq pitsaanerusoq angu-
neqarsinnaanngilaq. Taa-
maattumik ilinniartut ilin-
niartunut iluaqutissamik
siunnersuutissaqarunik Ka-
laallit Ilinniagaqartut Kat-
tuffiat saaffigisinnaavaat.
Ullumikkut inuunerput
qimerloorutsigu, taava paa-
sissavarput aningaasaate-
qanngikkutta inuuniarsin-
naanngilagut, ingerlaniar-
sinnaanngilagut. Ullumik-
kut suna tamarmi akeqaler-
simavoq. Aammalu inuuni-
arnerput, ingerlaniarnerput
qangarnit akitsoraluttuin-
narluni, tamannalu aamma
KIK-mut malunniussima-
voq. Tassa imaappoq, anin-
gaasaqamerup tungaatigut
KIK ajornartorsiorsimaga-
luarpoq, maannakkuUi,
oqar langa aningaasarissaar-
nerup tungaanut saakkiar-
tulersim ammat.
Ilumoorpoq kattuffik/pe-
qatigiiffik ilaasortaminik
sullissilluassaguni aningaa-
saateqartariaqarpoq. Ullu-
mikkummi ingerlaniarnit-
sinni aningaasaq qitiulluin-
nalersimammat.
Ujarak J. Heinrich-ip eq-
sakka tikiinnarlakka:
1. Silarsuatta sammivii al-
lanngoramik?
2. Avannaq anorinit kisi-
mi ilisimaneqalernerami?
3. Meeraanitsinnit anorit
sammivii torersut paasisi-
maneerukkamik?
4. Naak kalaallisut oqaat-
sitsinnik suliallit (kalaalin-
ngorsaasut)?
5. Silassamik ilannguta-
garsi una pujorluni isikkivi-
gissaaq.
6. Ilissi pujorsi qanoq-una
ittoq, ungataa ersittarami?
7. Anorit aasap ukiullu ih-
sarnaatai sumut-uku piga-
qaavaa, KIK-p saangiiffe-
q ar tarsim anera, aammalu
siulersuisunut ilaasortap
ilaata oqaaserisimasaa issu-
arlugu, tassa KIK ukioq kin-
gulleq sanngiifTeqarsimane-
ran ik tunngasoq. Sooruna-
mi ukiup ingerlasimanera
pissutsit pissusiviusut
tunngavigalugit nalilersui-
soqartarpoq. Ilaatigut in-
gerlalluarsimanermik, in-
gerlanerliorsimanermik,
naammaginartumik inger-
lasimanermik naliliisoqar-
tarluni. Kisiannili KIK-mi
massakkut siulersuisuusu-
gut, uanga nammineq nali-
liinera tunngavigalugu
oqarsinnaavunga massak-
kut KIK-mi sanngeequteqa-
rata. Tassami siulersuisut
ataatsimiittarnitsinni oqal-
lisigisagut isummatsinnik
aniatitsivigalugit oqallisigil-
luartarpagut, aalajangiiffi-
gisarlugillu sanngeequteqa-
rata.
Aammalu Ujarak J. Hein-
rich-ip apeqqutigaa KIK-mi
ingerlaniarnermi suna taa-
mak ajornartorsiutaatigi-
nersoq. KIK-mi ingerlaniar-
nitsinni aningaasanik nale-
qanngitsut tungaasigut
ajornartorsiuteqanngilagut.
Kisiannili aningaasanik na-
lillit tungaasigut ilaatigut
ajornartorsiuteqartarpu-
gut. Soorlumi siuhani oqa-
reersunga, aningaasaate-
qanngikkaanni ingerlaniar-
neq ajornaqaaq. Imaanngi-
laq tamanna tuppallersaati-
giniaannarlugu taamatut
oqartunga, kisianni ullu-
mikkut silarsuaq inuuffigi-
sarput taamaappoq.
Soorunami immaqa ilu-
moorsinnaavoq KIK tusa-
gassiuuttit aqqutigalugit
avammut tusagassiinngip-
pallaartoq. Kisianni siuler-
suisut ataatsimiinnerisa
naalisarneri sinerissamut
peqatigiiflmnut nassius-
suunneqartarput.
Aammalu Ujarak J. Hein-
rich-ip ilisimassavaa, Ka-
laalht Ilinniagaqartut Kat-
tu ffianniit ilinniartunut
atugassarititaasut naam-
maginarnerulersinnagit
imaluunniit pitsaaneruler-
sinnagit suliniuteqarnerput
inge rlattu assagatsigu.
Mannalu iluatsillugu
oqaatigisinnaavara, ukioq
februar-imi ataatsimeersu-
arnermi suliakkiissutigine-
qarsimasut ingerlammata.
mik?
Tassa isersarneq, aasap
anoraa! Assameq, ukiup an-
oraa!
Ilaannimi silassaq tusaru-
suttaqalugu torinngiinna-
vinnik taasisaramik, soorlu
makkuninnga: Avannaq-
kangisik, avannarlu. Apeq-
qutissaqarpungalu imaattu-
mik: Anorit marluk ataat-
sikkut aggertaleramik?
Atuagagdliutit oqallifTi-
geqqusaapput: Qaa, akigitsi,
suh apeqqutissakka qamani
aninngersaallutik utaqqip-
put.
Kinguartittaqattaaqinagu
All.: Efraimine Jakobsen,
Narsarmijit, Nanortalik
Siullermiilinngillat qineqqusaartut qinersileraangatta ne-
riorsuutigisartagaat pitsaasut tusartarlugit. Neriorsuutaal-
li piviusunngunngitsoortarput aningaasat peqqutaasara-
mik. Qasunarsivorli tusartualerlugu qanoq iliuuseqartoqar-
sinnaanngitsoq. Imigassamik nakkutilliisut inatsisartullu
ataatsimiinnerminni imigassalerileraangamik oqaannara-
raat: Tullianik ataatsimiinnissamut kinguartipparput. Kin-
guartiterineq naammaleqaaq. Siumut ingerlaniartup kin-
guartiterineq nuannarineq ajorpaa. Aserorterinerit allallu
imigassap aserortigai qanormi naleqarpat, tam akku tu-
sanngisaannarpavut.
Silassaq-aasiit
All.: Angallammi naalagaq Marius Petersen, Qaqortoq