Atuagagdliutit - 03.05.1991, Blaðsíða 5

G60 i
90-erne
Kulturikkut illussamik
All.: Anda Poulsen, Aasiaat
Anda Poulsen: - Kulturikkut illussaq Nuummut inissine-
qarniaruni inissinneqarli. Ajunaarnersuartut annilaaruti-
gisariaqnngilaq Nuummiinnissaa.
Qallunaat oqaasiisa
Nunatsinni atugaanerat
All.: Ujarak J. Heinrich, Nuussuaq
Kulturikkut illorsuassaq pi-
viusunngortinneqartaria-
qarpoq ukiuni kalaallit inut-
tut nutarterusulerfigisaan-
ni tassalu ukioq 2000-mut
appakaakkiartulernitsinni.
Kulturimik pingaartitsi-
neq sumiuussutsimik pi-
ngaartitsinermut tutsinne-
qaraniluunniit saqisinniar-
neqartariaqanngilaq sumut
inissinneqarnissaa pissuti-
giinnarlugu.
Nuummut inissinneqar-
niaruni inissinneqarniarli.
Aamma ajunaarnersuartut
annilaarutigisariaqanngilaq
Nuummiinnissaa. Soorlumi
amerlasuut taama eqqarsar-
tut.
Nunatsinni kommunit
kulturip tungaanut »eqqu-
manerusariaqarput« Nam-
minersornerullutik oqar-
tussanik isumalluuteqaan-
naratik avataanilluunniit
allanik isumalluuteqaanna-
Aviisiliortup qallunaap uki-
uni 23-ini maani nunatsinni
najugaqarsimasup, tassalu
Jens Brønden Sermitsiaq nr
5-imi saqqummersumi al-
laaserisaa eqqarsaatinik
qaffakaatitsilersimavoq
annikkusutaminik.
Nalunngilara maani Nu-
natsinni Kalaallit Qallu-
naallu akunerminni atuga-
risaat eqqartorneqaleraa-
ngata qanoq misigissutsiti-
gut kalluutsigisartut, na-
lunngilaralu una allaaseri-
saq aamma misigissutsit
ilaatigut attuijumaartoq.
Qulaani atip taasama
ilaatigut imak allaaserisa-
qarsimavoq »Maannakkut
nassuerutigisariaqalerpar-
put Kalaallit Nunaanni
oqaatsit atorneqartut mar-
luunerat, tamannalu allan-
ngortinneqarsinnaagunan-
ngilaq.
Kalaallit Nunaanni
oqaatsip ataasiinnaq ator-
neqalernissaanik eqqarsar-
neq tunngavissaqanngilaq«.
Ilumullimi J.B. ilumuu-
varsuppoq oqarmat maani
Nunatsinni oqaatsit marluk
atugaalersimaneri, allaallu-
mi maani Nunatsinni aqut-
sisut (Naalakkersuit/inatsi-
sartut assigisaallu) paatsu-
ngaalersimapput suut
oqaatsit maani Nunatsinni
pingaartinnerussanerlugit,
Kalaallit imaluunniit Qallu-
naat oqaasii.
ratik. Ullumikkummi na-
lunngilarput qallunaat isi-
ginnaartitsisartut nipiler-
sortartullu qassiit ukiumut
DK-miit Nunatsinnut aliik-
kusersuiartortartut takor-
narissatut. Kommunit ani-
ngaasarpassuit tamakku-
nunnga atortarpaat naak
kulturimik suliaqartorta-
mik nilliafligiloorlutillu piu-
araluaraatik tapersersorne-
qamissamik. Utaqqiinnar-
neq kommune-ni ingerlan-
neqartariaqanngilaq, nam-
mineerlutik aningaasalee-
qataasariaqarput minne-
runngitsumik sunik ajortu-
nik pinaveersaartitsineq aq-
qutissiuunniarunikku
ingerlanniarunikkulu.
Inuit kommuneni fritids-
inspektøre-tut atorfinitsin-
neqarsimasut amerlavallaa-
leqaat ukiorpassuarni taa-
matut taaguutaannarmik
atorfeqartut. Sumik iliuuse-
Allaallumi imak oqarto-
qartalersimavoq, nunarsu-
armioqatsitsinnut mattutis-
sanngikkutta oqaatsit mar-
luk atortariaqarpagut, taa-
matullu nipilimmik oqartar-
neq isumaqatiginarluinnar-
tarpoq tusaqqaartalerlugu.
Tamannalu tunngavigi-
gunarlugu J.B. tunngavis-
saqarsorinngilaa uagut Ka-
laallisut oqaluttuusugut
nammineq oqaatsigut kisii-
sa atussagigut, Qallunaalli
oqaasii aamma pinngitsoor-
natit atugaasariaqartut, al-
laat naligiimmik.
Apeqquserpara
Tamannali uanga tungin-
niit apeqquserusulluinnar-
para makku tungaviglugit.
Pisiniarfmnut, allaffeqar-
finnut assigisaannullu ise-
rutta Qallunaat oqaasiisa
»pissaaneqarnerujussuat«,
tassami saafliginnikkutta
Qallunaatut oqaluttut ataa-
sinnguamilluunniit Kalaal-
lisut paasinnissinnaangit-
sut, kisianni qallunaatut
oqalunniarsaraluta.
Tassa imaalersimanerlu-
ni, »Kalaaliusugut, tassa
Kalaallisut oqaaseqartuusu-
gut tamatta, tamavitta Qal-
lunaatut ilinniartariaqaler-
simasugut, illuatungaanilu
Qallunaartagut nammineq
oqaatsitik attaatiinnassa-
gaat, Kalaallisut ilinnian-
nguassanatillu, Kalaallisun-
qarsinnaanngitsut inuusut-
tulluunniit akornannut pi-
sinnaanatilluunniit oqalo-
qatiginnissinnaanngitsut.
Ikinngutitoqarsuarminnik
taamaallaat naapitsisartut
kinaassusersiornermillu ta-
siugaqartut naammagilerta-
riaqarpagut sinimmata.
Innuttaasut, aamma kul-
turimik suliaqartut, qanoq
iliuuseqamerusariaqarput
periarfissanik ujartuilaar-
nermikkut. Ajomaqaaq illit
aallartinngikkuit kina aal-
lartissagami? Oqarnavian-
ngilatit sanilit aallartippat
ilUt aallartiinnassallutit.
Kulturimut illorsuassaq qa-
norluunniit akeqaraluarpat
pilerngutassaanngilaq. Inu-
iaanuna atorluarniagassar-
put suliuarnitsigullu ineri-
tikkiartortitassarput aam-
ma kulturikkut inerikkiar-
tornitsinni. Ammaanersior-
luarisatoq!
ngooq oqaatsigut naluna-
qimmata ilinniassallugit, al-
laammi imak nalilerneqar-
talerlutik, akilersinnaan-
ngillat ilinniassallugit.
Ilumut sunaana ingerlaa-
seq ingerlanniarneqartoq
maani nunatinni, sunaana
siunniussaq taamak ernu-
manartigisoq, Kalaallit
oqaasiinik nungusaaniar-
neq? Soorluttaaq akitsinni
akilernermiut taamak pine-
qarsimasut.
Ilumullimi Kalaaliusu-
gut, sooruna pisunut taa-
mak anngaaginnartigisu-
gut, kiisa oqaatsigut pilliuti-
giniartalerpagu t piorsarsi-
massutsip aqqani, nunarsu-
armioqatitsinnut mattutin-
nginniassagattagooq.
Qallunaat nukatsitat
Tusaasigit makkua tikisita-
gut qallunaat, ilaat maanga
nunasinikut, »iluatalingaa-
ramik«, illuatungilissanagit
akuersaartuaannalingaa-
ratsigit, kiisa oqartalerput
uaguttaaq oqaatsivut Ka-
laallit Nunaata Radiuani
naligiimmik ingerlanneqar-
tariaqarput.
Sumi allami taamak
ingerlasoqarami Nunamik
namminersornerulerner-
mik eqqussinikumik inger-
lasumi? Ilumut eqqarsar-
naq.
Taamaattumik imatut
oqaluuneq Kalaallit Nunaat
marlunnik oqaasillit nuna-
gisariaqarpaat naaggaarlu-
innartariaqarparput oqaat-
sivut erligigutsigit.
Tassami oqaatsivut taak-
kuummata siuaasatsinnit
kingomussavut, taamatut-
taarlu inuiaat namminer-
sornerminnut, inuiattut
ataqqinassutsiminnut, kii-
salu inuiattut naleqassutsi-
minnut ilisarnaataammata.
Oqaatsillu allat pisaria-
qartitavut »ataani« inissisi-
masariaqarput atorflssaqar-
tinneri aallaavigalugit, taa-
maattuminguna meeqqat
atuarfiinik assigisaannillu
peqartugut.
Oqaatsit
nikananngitsut
Qallunaat oqaasinik pi-
ngaartitsisunaa, qamunga
isertinniarsiuk qallunaat
oqaasiisa Qallunaat nu-
naanni, savalimmiuni kisii-
sa atomeqarsinnaammata,
Kalaallisut oqaatsivut nar-
runartutut, nikanartutut
isigiunnaarniarsigit, kiisalu
Nunarput namminersor-
nermut ikaarsaarnikuuvoq,
Qallunaat Nunaata immik-
koortuanut, qallunaatut
taalluaannarlugu, amt/pro-
vens-ianut ilaajunnaarni-
kuuvoq, nammineq oqaase-
qarpugut qangali attattuar-
simasavut, pigiuaannaru-
suppagut, tamannalu ataq-
qiniarsiuk.
Inuiaat allat maanga nu-
nasinikut nammineq qiner-
simavaat maani najugaqa-
lernissartik, imaanngilarli
uagut oqaatsivut pilliutigis-
sagigut »inussiarnisaarner-
put« piinnarlugu, atugassa-
rititaasu t/pis sarititaasut
ataqqisariaqarpaat asuli
oqaannarnatik uaguttaaq
oqaatsivut naligiimmik atu-
gaasariaqarput.
Taamaanngippammi
namminersulersimanerup
isumaa kimeqarsimassan-
ngilaq, soorlu oqareersunga,
inuiaat namminersortut
tassaapput nammineq
oqaatsitik atorlugit ingerla-
sut, kinaanermik ersersitsi-
sut.
Naggataatigullu imak
oqarusuppunga, uanga
inuttut nukittussutigaara
oqaatsit siuaasannik ki-
ngornussimasakka aallaavi-
galugit sorlaqalersimagama
nukittuunik, kinaassuse-
qarlunga.
Qaannat, umiat assigi-
saallu oqaluttuaannanngo-
reerput, oqaatsilli suli ataju-
arput, maani nunarsuup
ilaani inuuffigiuminaanner-
paami siuaasannit kingor-
nussimasakka, arlaannil-
luunniit pilliutigerusunngi-
lakka, tammarpatami ki-
naanera tammassammat.
Af Otto
Mathiassen,
Nuuk
Hvis der er en, der med rette
kan betegnes som stiki-
renddreng for hjemmesty-
ret, er det Qaqortoqs borg-
mester Henrik Lund.
Han mener, at helheden
fremfor alt skal være vejen
fremad for Grønland. Et i
øvrigt så ubehageligt og af-
skyeligt synspunkt i be-
tragtning af, at netop sam-
me fremgangsmåde i sin tid
blev fundet så nedværdigen-
de for grønlændere, at hjem-
mestyret bl.a. blev realitet.
Et ynkelige efternøl Henrik
Lund naivt kæmper for med
G60 i hælene på sig
Et samfund, der opsplit-
tes såvel økonomisk som
prioteringsmæssig, vil al-
drig kunne skabe sammen-
holdsfølelse, ej heller hel-
hedsorienteret samfunds-
ordning, da slet ikke når de
mindre kommuner må se sig
betale en så høj pris for det,
uden at have det grundlæg-
gende politiske rettigheder,
sådan som hjemmestyret
styrer Grønland.
Lokalpatriotisme, som
nabokommunernes borgme-
stre beskyldes for at udøve,
må vel hænge sammen med,
at man udover at være un-
derlagt hjemmestyrets prio-
riteringspolitik prøver at bi-
beholde samt udvikle egen
kommune i henhold til bor-
gernes rettigheder og øn-
sker, som Henrik Lund selv
udøver.
Jeg mener ikke, at hver-
ken prioriteringspolitik og
lokalpatriotisme vil tjene
Grønland, når det ikke ind-
byder til samarbejde, og når
det har til formål at opsplit-
te vort land på basis af ren-
tab ilitet og prestige.
Dette bør der kæmpes
imod. Dertil må de mindre
kommuner finde sig i at
skulle erkende, at økono-
misk velplanlægning som
helhed for kommunen er at
foretrække frem for at skul-
le have hjemmestyrets ad-
ministrationsmetoder dertil
hørende manglende presti-
geanerkendelse. Og hertil
hører også, at stikirendd-
reng- ordningen bør indses
af Henrik Lund specielt,
som opsplittende snarere
end som opvækstende, for
Grønland som helhed.
Jeg tvivler stærkt på, at
Qaqortoq kommune vil have
kunne oppebære et så flot
resultat, hvis ikke hjemme-
styret havde haft store tan-
ker om det moderne Grøn-
land.
Ud fra helhedsvurderin-
gen, bør Henrik Lund kun-
ne sige stop. mens legen
endnu er god.