Atuagagdliutit - 14.09.1993, Side 6

6
ATUAGAGDLI UTIT/GRØNLANDSPOSTEN
NR. 89 1993
mmmmmmmmmmm&m
Atuakkiorfiup Pia Rosing Heilmann paasilluarsinnaavaa
Paalup atualeqqaarnera pillugu atuakkiani Atuakkiorlim-
mi saqqummersinniassallugu naammagittassuseqanngim-
mat.
Atuakkiorfik kan godt forstå, at Pia Rosing Heilmann ikke
havde tålmodighed til at få udgivet sin bog om Palus første
skoledag hos Atuakkiorfik.
Atuakkiannik pilluarit, Pia
Allattut Frederik Lynge,
aaqqissuisoq, Ebbe Mortensen,
ilinniusiornemik siunnersorti,
Atuakkiorfik
Oqaatsigut
atorluarnerusariaqarput
pisariaqartippavullu
All.: David Jeremiassen, ilinniamertooq, Nuuk
Kalaallit Nunaanni atuak-
kiortuuniaraanni utaqqisin-
naasariaqarpoq, - soorlumi
nunani allani aamma. Eq-
qortuuvorlu atuakkamik
saqqummersitsiniaraanni
piffissangaalsiaq atortaria-
qarsinnaasoq. Pia Rosing
Heilmann AG-mi 24. august
saqqummersumi oqarmat
paasilluarsinnaavarput
Paalup atualeqqaarnera pil-
lugu atuakkiami Atuakkior-
fikkut saqqummersinniar-
neranut utaqqerusunngim-
mat.
Taamaattumik nersorta-
riaqarpoq Kujataata Naqite-
rivia atuakkiaminik anin-
gaasalersuisillugulu, aaq-
qissuisillugulu naqiteritissi-
mammagu. Atuakkiorfiup
naqiterivimmit sumilluun-
niit ukiumoortumik saq-
qummersittakkani tamaasa
- 80-90-it missaanniittut -
akeqanngitsumik naqiter-
tittaraluarpagit piffissamik
atuisarnini anigussagaluar-
paa. Atuakkiorfiup saqqum-
mersitsiniarnermini tamani
suliap pitsaassusissaanut,
teknikkikkut aningaasati-
gullu pissutsit pingaarutillit
eqqumaffigisariaqarpai.
Allaaserisaq assitassaalu
saqqummersitassatut ima
piukkunnaateqartigissap-
put saqqummersinneqar-
nissaat akuerineqarsinnaal-
lutik Aningaasartuutit tul-
linnguukkaanni aaqqissui-
soqarfimmi ilusilersuiso-
qarfimmilu suliap naqiti-
gassanngortinniarneranut
piareersaatinut akissaqar-
tariaqassaaq.
Akissarsiassat aalaj an-
gersakkat najoqqutaralugit
atuakkiortut, aaqqissuisut,
kukkunersiuisut, ilaatigut
nutserisut, assiliisut titar-
taasullu akissarsisinneqar-
tassapput. Taakkulu sania-
tigut suliap naqiterneqar-
nissaanut aamma aningaa-
saqartariaqassalluni.
Tassunga atatillugu oqaa-
tigisinnaavarput Pia Rosing
Heilmannip atuakkiaata
»Lissip napparsimanera«-ta
teknikkikkut suliarinerin-
naa 83.000 kr.-nik akeqar-
mat. Atuakkiorfiup anin-
gaasaliilluartartut arlallit
saqqummersinniakkanut
assigiinngitsorpassuarnut
aningaasaliisarmata qutsa-
vissaqarfigisarpai. Tassa-
niippoq suliap ilarujussua.
Takorloorsinnaanngilluin-
narparput Pia Rosing Heil-
mannisut suliap »nuanniit-
sortaata« piflissaajarnartor-
taatalu allanut akeqanngit-
sumik suliaritinnissaa.
Ukiumummita atuakkat
qassit Kujataata Naqiterivi-
ata Naqiterisitsisarfiata
»Paalup Atualeqqaarfia«-
tut akilersorlugit saqqum-
mersittarpai?
Ono Fleischerip allaaserisi-
masaa AG, nr. 86-imi ilann-
gunneqarluni atuagassiann-
gortoq, taperserlugu ima al-
laaserisaqalaarniarpunga:
Ilumoortoq oqaatsitta sal-
liunneqartarnissaat ullut-
sinni eqqartuiffigineqartari-
aqalersoq. Aamma ilumoor-
poq »kingulissatta kinaas-
suseqarlutik ineriartomis-
saat« salliuttariaqalersoq.
Tassaavorlu tamannarpiaq
ulluinnarni qaangiakalaa-
Det kræver tålmodighed at
være forfatter her i Grøn-
land, - ligesom alle andre
steder vel. Og det er ikke
usandt, at det at skulle udgi-
ve en bog, let kan komme til
at tage tid. Vi kan godt for-
stå Pia Rosing Heilmann,
når hun i AG den 24. august
citeres for, at hun ikke hav-
de tålmodighed til at få udgi-
vet sin bog, om Paalus første
skoledag, hos Atuakkiorfik.
Det er derfor endnu mere
prisværdigt, at hun fik Syd-
grønlands Bogtrykkeri til at
finansiere, tilrettelægge og
trykke bogen. Hvis Atuak-
kiorfik på sådanne betingel-
ser af et hvilket som helst
trykkeri fik tilbudt at få
trykt alle sine årlige udgivel-
ser - som tæller omkring
80-90 styk - så ville vort tids-
problem være løst.
Atuakkiorfik må, for hver
eneste udgivelse, tage hen-
syn til en række kvalitets-
mæssige, tekniske og økono-
miske faktorer. Selvsagt må
manuskript samt illustra-
tioner være af en sådan kva-
litet, at materialet kan anbe-
fales til udgivelse. Dernæst
kommer økonomien.
Der skal være finansiel
AG nr. 78-imut allaatigin-
nittumut; Ane Sethsen Fre-
deriksen-imut akissut:
Atuagagdliutinik atuar-
tartut Ane Sethsen Frede-
riksen-ip allagaqarneratuut
paatsuungatinneqaqquna-
git periarfissaq manna iluat-
sillugu matumuuna nalu-
naarutigissavara, Sisimiu-
niit ilaquttakka ilagalugit
Nuummut nuunnerput,
Nuummilu initaarnerput
maleruaqqusat ileqqoreqqu-
sallu maannamut atuuttut
tamaviisa eqqorluinnarlugit
malittareqqissaarlugillu pi-
simammat.
ginnalerlugu atulersimasar-
put.
Soorunami taamatut
oqalhssuteqalerutta qallu-
naaluarluta isummamik pi-
gisaqanngisaannarpugut.
Tassami amerlanertigut
oqaatsitsinnik pingaartitsil-
lutik saqqummiussisartut
qallunaaluarniaannartunik
taaneqarajuttarmata.
Inuuvugut ulluinnarni
oqaatsitsinnik pingaartitsil-
lutik atuerusuttut atuisul-
lu. Kisiannih aamma ino-
basis for den redaktionelle
bearbejdning og den grafi-
ske tilrettelæggelse. Der
skal betales tarifbestemte
honorarer til forfattere, re-
daktører, korrekturlæsere,
evt. oversættere, fotografer
og tegnere. Og der skal være
en god sum penge til pro-
duktionen (trykningen af
bogen), for nu at nævne nog-
le faktorer.
Det kan nævnes at alene
den tekniske fremstilling af
Pia Rosing Heilmanns bog
»Lissip napparsimanera«
beløb sig til 83.000 kr. Atu-
akkiorfik har gode mæcener
at takke, når det lykkes at få
finansiering af en række ud-
givelser bragt i hus. Og heri
ligger en stor del af vores ar-
bejde, for vi kan ikke i vores
vildeste fantasi forestille os,
at vi kan være ligeså heldige
som Pia Rosing Heilmann
og få udført alt det »kedsom-
melige« og mange gange
tidskrævende arbejde gratis
af andre.
Hvor mange bøger mon
Sydgrønlands Bogtrykkeris
Forlag udgiver om året på
samme betingelser som
»Paalup Atualeqqaarfia«?
Atuartartunut taamaam-
mat ilisimatitsissutigissava-
ra Nuummi initaarnerput
Ilinniarfissuarmi augustip
aallaqqaataaniit atorfeqa-
lerninnut attuumassuteqar-
mat allam illu, soorlu allaati-
ginnittup pasilliineratigut
»inunnik immikkoortitsiso-
qameratigut« pissuteqann-
gilluinnarmat.
Ilisimaneqareersutuum-
mi Namminersomerullutik
Oqartussat Nuup kommu-
nealu tamarmik immikkut
atorfeqartitaminnut atorfi-
nitsinniakkaminnullu inis-
saateqarput, maleruaqqu-
qarpoq oqaatsitta suliffe-
qarfinni qitiusumik atorne-
qarnissaannut nikaginnit-
tunik atuerusunngitsunillu.
Tamakkulu inuit tunnga-
vissaqarluartumik imaattu-
mik paasitikkusunnarput:
Oqaatsigut nunatsinni
atorneqartut nikananngil-
luinnarput, tassami immi-
nut »inuunerarlungalu
danskisuinnaq oqaaseqar-
sinnaannginnama«. Taa-
maattoqarsinnaanngilarlu!
Oqaatsigut nunatsinniin-
naq atorneqarsinnaanngil-
lat, aamma Sibiriami, Ala-
skami Canadamilu oqaatsi-
gut nikanaratik iluaqutaal-
lutillu atorluarneqarsin-
naapput. Taamaattumik
oqaatsitsinnik nikaginnin-
niarlutik sukataartartut
tunngavissaqanngillat!
Inuiaat uagut imminnut
»kalaallinik« taasartut na-
lunngilarput nunatta ineri-
artortinneqameratigut alla-
miut oqaasiinik sapinngisa-
qarnissarput, taamattaaq
inuit allamiut oqaasiinik
atuiumannginnermik tunu-
liaqutaqartumik pigisa-
qanngilagut. Inuilh silarsu-
armioqatigiit nalitsitut isi-
galugit ataqqillugillu peru-
suppavut. Immikkoortitsi-
nermi qanoq kingunerlut-
tartigisoq qangaaniilh paa-
sereersimagaluar parput.
Oqaluttuarisaanerup taku-
tittuarpaa inoqatit kikkul-
luunniit nunaminni nuna-
giuarsimasaminniittut inni-
migalugit pineqartassasut.
Ajoraluartumilh oqaluttua-
risaanerup paasitittuarpaa-
tigut inuit allat inuiaqati-
minnit qanoq pinerhneqar-
tarsimatigisut pinerlline-
qartartullu. -Maannah nu-
narput nunasiaajunnaare-
ersimavoq. Pissusissami-
suussaarlu nunatsinni
oqaatsigut pinerlineqaratik
attatiinnassallugit.
Uanga kujataani ilinniar-
nertuunngorniarnerma na-
laani oqaatsitsinnik tunul-
liussillutik pisimasunik ar-
lariinnik naammattuuga-
qarsimavunga, misihttaga-
qarsimavunga. Unalu pisi-
masoq kisiat ilanngutitsias-
savara:
sat allat aamma naapertor-
lugit atorfeqartitap alla-
tuulh qaammammut akiler-
sugassaat.
Atuartartunut pingaartu-
millu allaatiginnittumut
ilanngullugu ilisimatitsissu-
tigerusuppara Nunatsinni
inissaaleqqinerujussuaq
partiitsinnit arajutsisima-
neqanngimmat, taamaattu-
miUi Inatsisartut ukiamut
ataatsimiinnissaannut IA-
miit siunnersuuteqalersaa-
ratta inissialiortitsinermut
an ingaas al iissu taasartut
qaffanneqaqqissasut sa-
naartortitsinerup ukiuni
Ullut ilaanni ilhuiiarner-
tuunngorniat inersuarmi
ataatsimiisinneqamissaat
nalunaarutigineqarpoq. Ul-
lorli taanna inersuarmut
takkuttut ilinniarnertuunn-
gorniat kalaalliusut tamak-
kiusallutik peqataaj ar tor-
put; kisiannih »qallunaajaq-
qat« (taamak taasaratsigit
oqaatsitsinnik sapertut)
ikittuinnaallutik. Ilaasa
ataatsimiinnissaq soqutigi-
nagu anisimammata. - Taa-
manilu ataatsimiinnissami
aqutsisussat oqaatsitsinnik
atuisuupput. Ataatsimiin-
nerh ima pisoqarfiuvoq:
Oqallittoqarpoq qallunaa-
tuinnaq ingerlanneqartu-
mik aa li inuit ataasiak-
kaannguit danskisuinnaq
oqaluttut ullormi tassani
peqataagaluartut.
Soorunami taamani aker-
lilersuisimagaluarpugut
tunngavissaqartumihi
naammagittaalhoraluarlu-
ta. Ihnniartitsisumihi qahu-
naajusumit oqarfigineqarlu-
ta »Kujataani Ilinniamer-
tuunngorniarfik qallunaa-
tut ingerlanneqartumik
ilinniartitsiffigineqarmat
ataatsimiinneq qallunaatut
ingerlanneqartariaqartoq«
qanorluunnut danskisut
oqaasihit ikittuinnaat na-
juukkaluarpata. Taamanilu
peqquneqarnerput naalassi-
mavarput. Allamimmi qa-
noq ihoriarfissaqarsimann-
gilagut.
Taamaammat Ono isu-
maqatigilluarpara inuit
oqaatsitsinnik pisinnaallu-
artut kisusa Ilinniamer-
tuunngorniarfinnut ilinni-
arnertuunngorniartussatut
tiguneqartalernissaannik
siunnersuutaanut. Tamak-
kumi oqaatsitsinnik saper-
tut oqalussinnaanngitsullu
amerlanertigut nunarput
qimakkajuttarpaat. »Asu-
liinnarsuarlu« akeqanngit-
sumik nunatsinni Uinniar-
tinneqartarlutik.
Maanna tullinnguuppoq
nunatsinni ilinniartitaane-
rup sukumusumik aaqqis-
sorneqartalernissaa, oqaat-
sitsinnillu atugaqartut siu-
nissamilu nunatsinni ilua-
qutaajumaartut amerlane-
rusut ilinniarfissanut am-
maanneqartalemissaat.
Nunatsinnimi inunnik ilua-
qutaasussarsiortariaqaler-
neq salhuttahssallugu pif-
fissanngorpoq. Qallunaa-
tuinnaq oqaasillit ilinniar-
finnut assigiinngitsunut
isaajuarnerat unitsittaria-
qalerpoq oqaatsigut ilinnia-
rusuhugit pisalinngippata.
Qallunaat oqaasii ilinnia-
rusuppagut; aammali ne-
riulluta qallunaat uagut
oqaatsigut ilinniarusuhssa-
gaat!
kingullerni appariarsim ane-
ra aamma pakkersimaamia-
rumallugu.
Ane Sethsen Frederiksen
taamaammat aamma kaju-
missaarumavara partiitsin-
nut inissaaleqisut naamma-
gin artumik atugaqalernis-
saannik suliniuteqarniar-
nitsinni peqataaniartaqqul-
lugu, aammalu minnerunn-
gitsumik pasilhiniutinik
tunngavissaqanngitsunik
tamanut saqqumitinniakka-
minik ihuuseqalertinnagu
paasiniaalaartaqquUugu.
Paasiniaaneq akeqanngilaq
aammalu annernanngilaq.
Tillykke med bogen, Pia
Af Frederik Lynge, chefredaktør og
Ebbe Mortensen, konsulent for
undervisningsmidler, Atuakkiorfik
Malittarisassat malippagut
All.: Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit siulittaasuat