Atuagagdliutit - 15.05.1997, Qupperneq 12

12
Nr. 37 • 1997
a^apy(/é/'a £/£
GRØNLANDSPOSTEN
»HANS HEDTOFT«-IMUT
ILAASUSSAAGALUAQ
Kisiannili Ulf Olsen-ip piumaneruaa Danmark-imiiginnarnissaq maskinistinngorniat atuarfianni ilinniaqqiiluni
- Malugisinnaanngilluinnar-
para 60-iliisimanera. Ulloq a-
taasiinnaq sunniuteqanngilaq,
pisamittullu nukissaqarlunga-
lu eqeersimaartigaanga.
Taama oqarpoq Ulf Olsen,
ungasinngitsukkut inuunermi
angusassat qulliit ilaannik
angusisimasoq. Ukiut 60-it
eqqaasariaqanngillat suli taa-
ma suliassaqartigitillugu, a-
ngunissaannullu pilersaaruti-
nut ukiut taama amerlatigisut
atorsinnaatillugit.
Taamaapporlu Ulf Olsen.
Kalaallit Nunaanni sulisarto-
qameq pillugu atuakkiomissa-
mut atortussanik katersivoq.
SIK-p 40-liilluni nalliuttorsi-
omerminut atatillugu saqqum-
mersitaa naammaginartippal-
laanngilaa, saqqummersitami-
lu ilanngussaa ilanngunneqar-
simavoq »sallusumik tunnga-
vissaqarluni«. Nalusimavaami
ilanngussassani sumut atome-
qassanersoq. Ilisimasimasuu-
guniuk sumut ilanngunneqas-
sanersoq allarluinnarmik al-
lassimassagaluarpaa. Taa-
maattumik allatut ajomaqaaq
Kalaallit Nunaanni sulisarto-
qamermi peqatigiiffeqamerup
1953-imi aallartinniamisaar-
neraniit manna tikillugu pisut
»eqqortumik« atuakkiarinis-
saat nammineerluni allattaria-
qarpaa.
- Ukiut marlussuit matuma
sioma taqqakkut milittoorama
isumaqaleraluarpunga utoqqa-
lissallunga »kinguariassallu-
ngalu«. Ajungaarama nakor-
sap inassutigaa siusinaartumik
soraaminngussasunga, taama-
nikkullu nammineq takusin-
naanngilara qanoq periarfis-
saqarnerlunga. Feriaramali
pitsaanerulaalerpunga, utoq-
qaallu illuanni kiassaateqar-
fimmi pedelitullu sulinissan-
nik neqeroorfigineqarama eq-
qarsarpunga taamatut nappaa-
teqaraluarlunga suliffik taanna
sapernaviamagu.
Feriamera naammat nakor-
saq saaffigaara nassuiaallugu-
lu pitsaanerulersimallunga, si-
usinaartumillu soraarninngor-
nissannut pappiarat atsiortari-
aqanngikkai. Namminerlu
nassuerpoq ajunnginnerusu-
mik isikkoqartunga, tamatu-
malu kingorna peqqittuaan-
narsimavunga.
Attartup Timaani Ulfip nu-
liatalu Lisap najugaanni nuan-
nersumik pequsersorsimasumi
nakorsap oqamera AG-p aal-
lartitaata ilumoomeraannar-
sinnaavaa. Ulf Olsen-ip angut
60-inik ukiulik assiginngilaa.
Soorlumi ilutigiittugut, AG-
llu aallartitaa ukiunik arfini-
linnik nukarliugaluarluni u-
toqqarpaluttutut oqaatigine-
qarsinnaanngilaq. Ilumut Ulfi
inuusuppaloqaaq.
Qullissani inunngortoq
Qullissani inunngortartut allat
assigalugit qiammiartuutiga-
luni 1937-imi inunngorpoq,
tassanilu ukiuni siullemi 14-
ini najugaqarluni. Tamatuma
kingorna Aasianni efterskole-
miippoq, kingomagullu Sisi-
miuni ilinniagaqalerluni. Qul-
lissalli suli qimannagit ilaati-
gut ilikkarpaa illoqarfiup in-
naallagissiorfiani sulisartut
qanoq sulisamersut. Mekanik
maskinallu suliarissallugit nu-
annarisorujussuuaa, taamaat-
tumik apersortinnermi kingu-
ninngua sunngiffimmini in-
naallagissiorfimmi sulisarpoq.
Tassanilu paasivaa inersima-
leruni mekanikimik ilinniaga-
qarnissani.
Sisimiuni ukiut siulliit mar-
luk amutsivimmi mesterlære-
mi ilinniarpoq, kingornali
Helsingør Skibsværft-imut
maskiskolemullu ilinniariar-
torluni. Ilinniarnini naammas-
sigamiuk Qullissani maskina-
lerivimmi ukiup ataatsip mis-
saani sulivoq, Sisimiunulli u-
teqqilluni, tassani sulisartut
sulilluartuummata. Taamaat-
tuunerat Ulf Olsen-ip iluaril-
luarpaa erinitsajasutut pis-
suseqarnermigut ineriartor-
nermi siullemut ilaajuaannar-
simagami, pingaamertullu su-
liassamisut toqqarsimasami-
nut tunniusimalersimalluni,
tassalu Kalaallit Nunaanni
sulisartoqameq pillugu peqa-
tigiiffeqamermut.
Misileeqataasoq
Ulf Olsen-ip sunniuteqartu-
mik pisoqarsimanera qutsati-
gisarpaa, pinngitsoorani toqu-
nissaraluanit annaassisoq.
- Helsingør Værft-imi ilin-
niartuunerma naggataani Ka-
laallit Nunaata umiarsuassaata
»Hans Hedtoft«-ip motorer-
suinik suliaqarfimmut immik-
koortortamut nuunneqarpu-
nga, Ulf Olsen oqaluttuarpoq.
- Amutsivimmi pisortap pissu-
sissamisoorsoraa kalaaliuga-
ma Kalaallit Nunaata umiar-
suassaani suleqataasariaqar-
tunga, aammalu pinngitsoor-
sinnaanngitsutut isigineqar-
poq siullermeerluni angalanis-
saani maskinassistentitut inut-
taanissara.
- »Hans Hedtoft« angalanis-
saminut piareerpoq, umiar-
suullu Kalaallit Nunaannut
aallannginnerani Øresund-imi
misilittameqamerani arlaleri-
arlunga ilaasarpunga. Umiar-
suullu aallamissaa qanilliar-
tortillugu soqutiginninnera
milliartorpoq, aallamissaanul-
lu ullut 14-it sinneruttut nalu-
naarpunga maskinskolemi i-
linniaqqinnissara eqqarsaati-
galugu ilinniarnera ingerla-
teqqinniarlugu.
- Tamanna annassutigaara,
kisiannili pisoq tupannaqaaq,
tamannalu sioqqullugu pisut
eqqarsaatigalugit »Hans Hed-
toft«-ip umiunera inuuninni
misigisama ajornerpaat ila-
gaat.
- Umiunerup kingorna arla-
qarpugut kalaallisut erinarsor-
tarluta umiarsuup umiunerani
alianartumi qimataasunut ani-
ngaasanik katersiniarluta.
Sulisartoqameq
Pingaamerutilluguli Ulf Ol-
sen-ip sulisartoqamermi suli-
assat aallutarisarsimavai, uki-
unilu siullemi taamatut suli-
nermini akornutissarsisarsi-
mavoq. 1953-imi peqatigiiffe-
qarneq aallartinniamisaaler-
poq, 1956-miilli aallartillua-
villuni. Taamanikkut Ulf aam-
ma Odaq Olsen Sisimiuni
amutsivimmi kalaallinit kisi-
mik ilinniagaqarsimasuupput,
qallunaanillu namminnertut
ilinniagaqarsimasunit pinga-
jorarterutaannarmik akissarsi-
aqartinneqarlutik. Kalaallit su-
leqataasut marluk isumaqarsi-
mapput tamanna eqqortulior-
nerunngilluinnartoq. Dan-
mark-imi qallunaat assigalugit
ilinniagaqareersimanerup ki-
ngoma akissarsiat taama ikit-
sigisinnaanngimmata.
- Taamanikkut sulisorine-
qarput »fastelajat« ullormullu
akissarsiaqartinneqarlutik su-
lisorineqartartut. Kingulliit
tassaapput ilinniagaqarsiman-
ngitsut. Immikkoorluta peqa-
tigiiffiliorpugut, kisiannili i-
ngerlaannaq suleqatigiilerluta.
Peqatigiiffiliomermilli aal-
lartitsisut ajornartorsiutissar-
silluarput. Kalaallit Nunaanni
sulisartut peqatigiiffeqarne-
rannik aallartitsineq nuanner-
suinnaanngilaq, ajomartorsiu-
tit aporfissallu taamanikkut
kammalaataasalu naapittagaat
Ulfip isumaa malillugu SIK
40-liilluni nalliuttorsiormat a-
tuakkiami iluamik eqqartome-
qarsimanngillat.
- Amutsiviup qullersaannit
arlalippassuariarluta naveer-
sorujussuartarpugut. Taakku-
mi taamanikkut qallunaagin-
naapput. Kikkut tamarmik aa-
lajangiisartut tikisitaapput, ua-
gullu isiginnittamitsinnit allar-
luinnarmik isiginnittaaseqar-
lutik. Assersuutigalugu sioo-
rasaameqartarpugut ima imalu
iliorutta soraarsitaassasugut.
Tamannakuli uniffigineq ajor-
pavut.
Iluamik paasillugit
- Odaarlu Danmark-imeereer-
nitta kingorna iluamik taku-
sinnaalerparput pissutsit aku-
ersaaruminaassusiat, ukior-
passuit sorsuuteqareernerup
kingorna sulisartut atugarisaat
Danmark-imi assigiinneruler-
simammata. Uagut ingerlari-
arnissatsinnut tunngavissa-
qanngilagut, akissarsialli assi-
giinnginnerujussuat erseqqil-
luinnartoq pissutigalugu saq-
qummiussisinnaalluta tunuar-
tikkuminaatsunik.
- Sakkortuumik sulivugut
pissutsit pitsanngortinniarlu-
git, piffissallu ingerlanerani i-
neriartorneq sunniuteqarfigi-
sinnaalerlugu. Assersuutigalu-
gu uagut iluatsipparput Ka-
laallit Nunaanni siullersaalluta
kalaallimik amutsivimmi naa-
lagaqalerneq. Taamani tun-
ngavilersuutigaarput suliffik i-
ngerlaannassappat sinneqar-
toorfiullunilu, taava sulisut
naalakkallu imminnut oqalo-
qatigiissinnaasariaqartut. Sisi-
miuni amutsivimmi piumasa-
raarput kalaallisut oqaasilim-
mik naalagaqalemissaq, taa-
maattumik Henrik Siegstad
amutsivimmi naalaganngor-
poq. Angusaqamissarlu utaq-
qilussinnanngilarput, piffissa-
milu sivikitsuinnarmi Sisimiu-
ni amutsivik Kalaallit Nu-
naanni amutsivinnit siuller-
saalluni sinneqartoorfiuler-
poq.
- 1960-ikkut naalemeranni
ukiunilu tulliuttuni GAS -
Grønlands Arbejdersammen-
slutning - taamanikkut taama
taagomeqartoq - sulisut sinnii-
saannik angutinik arnanillu
amerlasoorpassuamik ilinniar-
titaqarqpoq, amerlanerilli an-
naasarpavut KGH-mi ima-
luunniit GTO-mi sulisut pisor-
taattut atorfinitsinneqaraanga-
ta. Tamanna taamanikkut ima-
torsuaq soqutiginngikkaluar-
parput, tassami taakkunani ka-
laallit sulisorineqamissaat qu-
lamaameqarmat, kisiannili ul-
luinnarni sulisartunut sullissi-
nitsinnut tamanna akomutaa-
qaaq.
LO-mut
ilanngussinnaanngilaq
Ulf Olsen oqaluttuarpoq Sisi-
miuni GAS-ip immikkoortor-
taqarfia Kalaallit Nunaanni
sulisartoqamermi taamanikkut
siuarsimanersaasoq, nunap
sinnerani siuariartomeq suk-
kaatsuinnaasoq.
- Taamanikkut illoqarfiit a-
komanni telefonikkut atassu-
teqartoqarsinnaanngilaq, taa-
maattumik peqatigiiffinnut al-
lanut atassuteqameq amigar-
torujussuuvoq. Taamaattumik
isumaqarpugut Sisimiuni im-
mikkoortortap sinniisoqarfi-
gigaa Kalaallit Nunaanni suli-
sartoqarnermi peqatigiiffeqar-
neq. Tassanimi suliniuteqarto-
qarpoq, tassaanngaanniillu su-
lisartoqarnermi peqatigiiffe-
qameq ineriartortinneqarpoq.
- Taamaattumik Danmark-
imi sulisartut kattuffissuat LO
ilaasortanngorfigiumallugu
qinuteqarpugut, itigartinne-
qarlutali. Uagummi nammi-
neq kattuffiunngilagut, taa-
maattumik qallunaat kattuffis-
suata siulittaasuata eqqisseq-
quaatigut.
Taamanikkut sianiilliorsi-
manini Ulfip ilaatigaa, utoq-
qatsissutigaluguli taamanikkut
ilamilu angusaqarusullutik e-
rinitsajasuusimanertik.
- Iluamik akuersaarsinnaan-
ngilarput kigaalaartumik piso-
qartamera aallartitsiniamemii
atomeqartartoq, atassuteqar-
tarnerullu kigaappallaarnera
pissutigalugu Kalaallit Nu-
naanni malunnaateqartorujus-
suaq.
Sisimiuni immikkoortorta-
qarfimmi kingomalu nuna ta-
makkerlugu kattuffiulersumi
aallartitseqqaartunut ilaasut
Ulf aamma Odaq Olsen siulit-
taasutut paarlagaattarput.
Aappaa siulittaasuugaangat
aappaa siulittaasup tullerisar-
paa, taamalu ukiorpassuami
imminnut ikioqatigiittarlutik.
Angerlarsimanngisaan-
nangajattoq
Pissutsilli ilungersunarput a-
ngalasoqartuartariaqart armat,
Ulf Olsen-ilu qaqutiguinnaq
angerlarsimasarpoq. Ataasiar-
luni qaammatit pingasut i-
ngerlaneranni arfineq-marlori-
arluni angalasarpoq, allakkul-
lu - Sisimiuni suli najugaqar-
luni - ukiup ataatsip ingerlane-
rani katillugit ulluni taamaal-
laat 34-ni angerlarsimavoq.
- Tamanna pissutigalugu i-
luamik ilaqutariinni inooqati-
giinnissaq ajornakusoorpoq,
taamaattumik nulianilu siulleq
Ulf Olsen inuusuttuulluni ilinniarnerminik naammassinneqqammerluni maskinassistentitut
»Hans Hedtoft«-imut ilaanngitsooqqarpoq. Umiarsuup umiunerani qimataasut katersuunniar-
lugit kalaallisut erinarsortut tassaapput Daugaard Josefsen, Johannes Larsen aamma Ulf
Olsen.
Som ung og færdiguddannet undgik Ulf Olsen (tv.) med nød og næppe at komme med som
maskinassistent ombord på »Hans Hedtoft«. Her synger Daugaard Josefsen, Johannes Larsen
og Ulf Olsen grønlandske sange ved en indsamling til fordel for de efterladte fra forliset.