Atuagagdliutit - 20.01.1998, Síða 18

18
Nr. 5 • 1998
Nunaqavissut akissarsiaanik
assigiinngisitsineq
All. Vittus Poulsen, STI-mi ilinniartitsisoq/ Narsaq
Ukiut arlaqanngitsut qaangi-
upput tikisitat feriefrirejseqar-
tinneqartamerat tunngaviga-
lugu nunaqavissunut taamatut
isumaqatigiissuteqartoqartar-
simammat, tassunga tunnga-
viunnguatsiarpoq tikisitat nu-
naqavissullu akissarsiatigut
ajunngitsorsiatigullu assigiin-
nerulemissaat.
Massakkulli qanoq piso-
qarpa? Nunaqavissut akor-
nanni akissarsiatigut ajunngi-
tsorsiatigullu assigiinngitsu-
mik pineqarlermata. Tassalu
kingulliullutik atorfinittut
feriefrirej seqartinneqartartus-
saajunnaarput massakkut
NAK-mik isumaqatigiissut
ilaasortanit akuerineqassaga-
luarpat.
Tupigusunnanngitsooman-
ngilaq sooq nunaqavissut as-
sigiinngitsunik atugassaqar-
tinneqarnissaat. Assersuuti-
galugu atorfillit allamik misi-
liinissaminnut tunuarsimaar-
talersinnaapput.
Uanga nammineerlunga so-
qutiginngikkaluarpara ferie-
frirejse peemeqaraluarpat tas-
sami nunarsuarmi kisiartaal-
luta taamatut aaqqissuussisi-
mannguatsiaratta.
Isumaqarama Nunaqavis-
sut tikisitallu apeqqutaatinna-
git akissarsiatigut assigiim-
mik pineqartarmata, ingasap-
pallaaqaarmi Nunaqavissut
assigiinngisinneqaleraluarpa-
ta, Afrikap kujataani ammip
qalipaataannik assigiinngisit-
sisimanermut assinguallaa-
qimmat, suleqat sanileralugu
assinganillu suliaqarluni na-
lunagu assigiinngitsumik atu-
gassaqarluni apeqqusiinartas-
saqimmat.
Parliit erinaataat -
imaluuimiit inuiaqaligiit
Ullumikkut nunatsinni aningaasanik nakkaatitsilluni pinnguaatinik eqquiniutinillu allanik
pinnguarneq innuttaasut ilaannut nappaatinngorsimavoq. Pinngitsoorani tamanna
ilaqutariinnut aningaasatigut nanertuutaasumik.
Ca agyqg'c/é/'a £/£
GRØNLANDSPOSTEN
DEBAT
Peqqiimissaq 2000
All. Andrea Davidsen, Paamiut
Matumuuna eqqarsaatersuuti-
gisartagara allaaserlaalerpara.
Paaserusupparattaaq oqaaseq
qulequtsiussara kikkut isu-
massarsiarisimaneraat? Ullu-
mikkut pissusiviusut aallaavii
qimerluussagutsigik eqqar-
samarpoq peqqinnissaqarfim-
mut tunngasut eqqaassagaan-
ni.
Aammattaaq inuiaqatigiit
tungaatigut atugarititaasut u-
paruartariaqarsoraakka. Juul-
lilemersua tikillugu suliffis-
saaleqisut soraaminngorsima-
sullu atugaat peqqilluni inuu-
nissamut naleqqutinngillat.
Taakkuinnaanngillat kisimik
pissaaleqisartut, atorfilippas-
suit ilaqarput taakkuninngalu-
unniit ilungersomerusartunik.
Pingaartumik pilersuisoq ki-
sermaajugaangat. Kikkummi
ukiorpassuarni aalajaallutik
sulisimasut nuannaajallaatis-
sannguamik tunisittartut tas-
saanerupput »atorfilinnik«
taaneqarartut ukiut marluk-
kaarlugit sulinngiffeqarner-
minni angalatitaasartut il.il.
Ukiuni makkunani peqqin-
nissaqarfimmi sulisuusugut
ilinniagaqarsimasut ukiunik
suliffitsinnik akunnaalligaa-
ngatta pappiaqqamik nersor-
niummik tunineqartarpugut.
80-ikkut naajartomeranni u-
kiunik 25-liisut amerlanerit
tuppallersaaserneqartarput
500 kroninik. Kiap inuup uki-
uni taakkunani taamak anni-
kitsigisoq tangilimmut atus-
sammagu? Kingullertigut an-
nertusisimammat tigusisartut
qutsannarput taamannarsuaq
kajumissaasemeqartalermata.
Taamaattumik ilanngussi-
laarpunga; pisortanut qulliu-
nerusunut eqqaasitsissutigis-
savara aamma innuttaqarmata
sulilluaraluarlutik aamma
pinngitsooratik pissaaleqi-
sartunik. Akileraarutinut nak-
kaatitavut annerpaamik su-
mut atortamerpavut? Tassalu
inunnik isumaginninnermut
Aningaasanoorutit matusigit
Allattoq Pele Lange, Qasigiannguit
maani kommunitsinni. Naa-
lakkersuisunut ilaasortat, eq-
qaamalaarsiuttoq innuttaqa-
rassittaaq ajunngitsorsiassa-
minnik naalaartunik, aamma-
lu sulitillutik pillualaaruma-
sartunik. Ullumikkut inuuni-
ameq aningaasarlu sorlermi-
taava Peqqinnissaq 2000-
imut naleqqunnerunerpa? Pi-
sortat qineqqusaamissinni ne-
riorsuutisi eqqaaqqilaartami-
arsigik qinersisisi pakatsisis-
sanngikkussigik.
Neriuppunga naalakkersu-
isunut ilaasortat qisuariaru-
maartut unalu allakkiaq aki-
laarlugu. Neriuutigaara Peq-
qinnissamut Naalakkersuisup
tamanna erseqqissumik aki-
laarumaaaraa. Innuttatit ala-
atsinaannerulaamiakkit, aam-
ma pisariaqartittarparput illo-
qarfikkaarlugit alakkaatikula-
nerunissat.
Ukiortaami pilluaritsi
Illoqarfimmi najukkatsitut it-
tumi ullumikkut innuttaasut
aningaasarsiomerat annertuu-
mik kinguariartorpoq - tuni-
saqamikkut suliffeqamikkul-
lu, raajanik tunisassiomeq u-
nimmat, unitsitaammat. Ku-
jasinnerusunullu nuutinneqar-
mata.
Tamakkualu kinguneri-
saannik maani najugaqartugut
aningaasatigut ingerlanerput
ingerlatsivinnullu annertuu-
mik malunniuppoq. Ilaqutari-
innullu misinnaqisumik ki-
nguneqalerpoq, tamannalu
qanoq sutigullu taarsemeqar-
sinnaanngilaq, pissusiusima-
sullu kingumut uteqqinnavia-
ratik.
Inunnik isumaginnittoqar-
fik aningaasarpassuamik a-
torfissaqartitsigaluartoq ami-
gartuartunik atugassaqartuas-
saaq, iluarsiisoqamissaanillu
oqaluinnamerit amerlatseqa-
lutik, massa naluneqanngik-
kaluartoq aningaasanik pissa-
qameq killeqaqisoq. Pissuse-
rilersimavarpullu ilaquttavut
suliffinni akisussaaffitsinnut
katersorlugit sulisoriumallu-
git-
Akiligassaqamerpullu tike-
riarutsigu, annilaarnartoqar-
poq - akiligassatsigut kingu-
artooqqajaanerujussuarput i-
laanni nammineq pisuussuti-
ginngisatsinnik ilaqartartoq.
Akiligassaqarfinnut akiligas-
sanik isumaginninnginnerup
suliffeqarfiit ingerlatsiviillu
ajomartorsiutissaqartilertarpaat.
Akiligassaqarfigineqamermik-
kut neriorsuiffiginerlunnik-
kullu salloqittameqamikkut.
Qulequttamut: Aningaasa-
nik nakkaatitsilluni pinngua-
atit aningaasanillu eqquiner-
taqartartut innuttaasut ilaan-
nut nappaatinngorsimasoq,
katsorsameqassappat ani-
ngaasanoorutit atorunnaarsit-
tariaqarput. Nalunngilavut a-
ningaasarpassuamik iluanaar-
fiusartut piginnittunut. Ani-
ngaasanoorutimmi sulinani
isaatitaat (pinnguarisaat) in-
nuttaasut ilaannut annertuu-
mik ajomartorsiutaalersimap-
put, akiligassanut atugassara-
luatik inuuniamerminnillu i-
luaqutissaraluatik pinnguara-
lugit nungunneqartarput. Al-
laat aningaasarsortartut im-
minnut oqarfigisarlutik quias-
suaatitut, ima amerlatigisut
nunguppakka. Aningaasanoo-
rutinillu piginnittut aningaa-
sarpassuamik sulinnguaratik
iluanaaruteqartarput aningaa-
sanillu pinnguartut quiassuaa-
tigineqartarlutik sianiissuser-
sui pillugit, massa taamatut
uerineq nappaatitulli atugaa-
sartoq katsorsameqartariaqar-
torlu.
Peqqissuseq - imminullu a-
qussinnaaneq angujumallugu
piaarnerpaamik kommunip
aningaasanoorutit inerteqqu-
tigilertariaqarpaat piiarlugil-
lu. Inatsisartullu inatsisaat
imaalertariaqarpoq:
»Kalaallit Nunaanni ani-
ngaasanoorutit inerteqqutaap-
put«.
Erinarsuutit partiinut pigitinneqarlutik saqqummersinneqartartut taalliortuisa ilumut taama
atugassanngorlugit suliarisimaneraat atuartartup allakkamini apeqquserpaa.
All. Kelly Berthelsen, Nuuk
Ukiuni kingullerni partiit ni-
pilersukkanik saqqummersit-
sisalerput. Alutomartaraluar-
tut eqqarsaateqarfiginanngit-
soortanngillat. Taalliortuisa
ilumut inuiaqatigiit naalak-
kersuinikkut agguataamissaat
siunertarisimanerpaat? Eq-
qarsarsimassanerput inuit i-
laannaasa erinnat taakku pi-
gisutut piumaaraat?
Uanga isumaqarpunga eri-
narsomeq inuiassuit kikkuu-
sut inuiaqatigiinnerminni a-
taatsimoorutitut atortaraat.
Naalakkersuinikkut eqqarsar-
taatsit apeqqutaanatik, pisuu-
juneq piitsuuneq, sumi atorfe-
qameq allallu apeqqutaagatik
erinarsoqatigiinnikkut inuit
ataatsimoortutut misigilersar-
put. Erinarsomermi kulturit-
sinnut ilaalluinnarpoq, kultu-
rilu kinaassusersiortanngilaq
naalakkersuinikkut isumma-
nik apeqqutaatitaqartanngin-
nami.
Ajoraluartumilli ullumik-
kut kalaallit qangaaniilli eri-
narsuutigisimasaat partiit
namminneq pigisutullusooq
erinarsuutiginiartalerpaat.
Aallaqqaataani apeqqutigi-
sara uteqqilaaginnassavara,
ilumut taalliortui taallioramik
kalaallit ilaannaat eqqarsaati-
gisimanerpaat? Taamaatto-
qarsimagunanngimmat taa-
matut partiinut erinnanik pigi-
titsisameq taalliortuinik ataq-
qinninnginnerujussuartut isi-
gaara. Aamma, erinnat ta-
makku ilarpassui inuiaqatigiit
kalaallit qangaaniilli nuan-
naarnerminni allatulluunniit
ataatsimoomerminni atortar-
paat, ataatsimoomermillu mi-
siginermut atuisarnerannut
aamma partiit imminniinnaq
piginnissorilernerat siulit i-
leqquinik ataqqinnginneru-
jussuartut isigaara. Pingajus-
saattullu, erinarsomeq kultu-
ritsinnut ilaalluinnarpoq, al-
laat nunat allamiut tupigusuu-
tigisarpaat sooq kalaallit taa-
ma erinarsomermut nipiler-
somermullu piginnaaneqarti-
gisut, taamaammat erinnat
ilaasa partiinut pigitilemissaat
kulturitsinnik ataqqinninngin-
nertut isigaara.
Ajunngilaq partiit erinar-
suuteqamiarunik namminneq
taalliarigunikkit, makkuli qa-
ngali taalliaareersut partiiler-
somissamik siunertaqamnan-
ngivissut tassa ilanngussorun-
naarniarlisigit ataqqinnin-
nginneruallaaqaaq.
ASS./ FOTO: VMR