Atuagagdliutit - 28.01.1999, Blaðsíða 14

14 • TORSDAG 28. JANUAR 1999
ATUAGAGDLIUTIT
»Hans Hedtoft«
annaanneqangajappoq
»Hans Hedtoft«-ip umiiarnera atuaruk aamma tyskit kilisaataata »Johannes
Kriiss«-ip Nunap Isuata kujataani ajunaarfimmut ornigunnera tupinnartoq
Kalaallit Nunaannut ministerip Johannes Kjærbøl-ip
pinerluttutut iliorluni KGH-p umiarsuami naalagai
pinngitsaalillugit ukiuunerani umiarsuartarnermut
nassuiaateqartippai, namminneq akuerisinnaanngisaannik.
Grønlandsminister Johannes Kjærbøl havde på bedste
gangstennaner »vredet armen om på ryggen« ajKGH's
kaptajner og aftvang dem en erklæring om vintersejlads,
som de ikke kunne stå inde for.
(JB) - Aqagu ukiut 40-rpiaat
qaangiutissapput umiarsuup
Nunatsinnukartaatip nutag-
garissuup »Hans Hedtoft«-ip
avannamut iluatsittumik a-
ngalaqqaareerluni Qaqortu-
mit Danmarkimut uterluni
aallameranit.
Umiarsuaq nutaaq issittu-
mi angalanissamut immikkut
sanaajuvoq pitsassuarmillu
ninngorsarneqarsimalluni,
putusuussagaluarunilu put-
taannarsinnaavoq umiarsuaq
arlalissuarnik immikkut assi-
aqusersukkanik agguluttor-
neqarami, taamaalilluni im-
manneq umiarsuup sinnera-
nut isersinnaanani.
Ilaat isumaqarput umiarsu-
aq ilulissamut aporaluaruni-
luunniit navianartorsiussann-
gitsoq. »Hans Hedtoft«-imit
nalunaarutit naapertorlugit
ajoraluartumik allatut piso-
qarpoq, kiisalu alianartumik
umiiartoqareermat immikkut
ilisimasallit paasiniaalluar-
nerat najoqqutaralugu.
Angalaqqaarnermi Qaqor-
toq Nunatsinni kingulliullu-
gu umiarsualivissiffigaa, aal-
larporlu tallimanngomeq 29.
januar nalunaaqutaq 21.15.
Umiarsuaq nunatsinnukar-
taat nutaaq tassani kinguller-
mik takuneqarpoq, politik-
kikkut taamarsuaq annikilli-
ortitsinikkut sananeqarsima-
soq. Tamanna pillugu aviisi-
mi quppemermi allami atuar-
neqarsinnaavoq.
Umiiamennit allaaserisat
qiortameqarfii
Umiiameq pillugu qallunaat
aviisiini allaaserinninnerit
qiortarlugit AG-p pigisarai.
Katersat sumit pisuunersut
ilisimanngilarput, paasinar-
porli qallunaat tusagassiuu-
taanni eqqartorneqartut su-
kumerluinnartumik imarivai.
Ministerit marluk nunatsin-
nukartamemut akisussaa-
sut. Saamerliuvoq Johannes
Kjæbøl, ukiuunerani ilaaso-
qarluni umiarsuartitsisar-
nermik ingerlaannartitsisoq,
talerpilliuvoq paarlattaa
Kai Lindberg.
De to minstre, der havde
ansvaret for grønlands-
farten. Til venstre Johannes
Kjærbøl, der fik gennem-
trumfet vintersejladsen
med passagerer, og til højre
hans afløser Kai Lindberg.
Ajoraluartumik aviisit sorliit
tigusiffigineqarsimanersut
allattorneqanngilaq, qupper-
nerilli tamarmik ullulersor-
neqarsimapput.
Atuagassat pikkunartut..
Inuit oqaluttuassartaat, umii-
arnermit annaassiniamermil-
lu nalunaarutit, oqaaseqaatit
politikerillu saqitsaannerat -
tamaasa katiterlugit amiilaar-
nartumik paasissutissarsif-
fiit, neriuinnartitsiniartut
naak kikkut tamarmik qa-
muuna ilisimagaluaraat neri-
uutaarutivittoqareersoq.
Kinaluunniit Nunap Isuata
kujataani imarpissuarmi an-
nassinnaanngilaq, aviisillu
arlallit taagortuagaannik
»umiarsuit iliveqarfiat«.
Aallarneq
Angaqqaarluni aallarneq pi-
voq Københavnimit 7. janu-
ar, Nunatsinnullu ingerlaar-
neq aarlerinanngitsumik i-
ngerlavoq. »Hans Hedtoft«
sukkaqaluni ingerlavoq, nas-
satani nioriarlugit Nuummil-
lu Qaqortumillu allanik usi-
lersoriarluni ilaasoqarlunilu
uterpoq.
Inuit 95-it issimapput - i-
nuttat 40-t ilaasullu 55-it.
Ilaasunut ilaapput arnat 19-it
meeqqallu arfinillit.
Isumannaallisaaneq eqqar-
saatigalugu najoqqutassat
sipporluarlugit annanniutis-
sanik useqarpoq.»Hans Hed-
toft« takissutsit tamaat qale-
riinnik ameqarpoq, ajorto-
qassagaluarpallu, ajorluin-
nartumik, angallateqarpoq
pingasunik annanniutinik sa-
viminermik oqitsumik ami-
linnik, umiatsiaq motorilik
kiisalu umiatsiat annanniuti-
git qaleruallit sisamat aqqa-
neq marluuttarissat, tamar-
mik ajunaalemermi kalerri-
saarutinik isummaminnik
aallartittartunik atortulersuk-
kat.
Aallalemermi Nunap Isua-
nut silassaq naammaginar-
poq, aqaguanili - arfininngor-
nikkut - amerikamiut silasi-
orfiat nalunaaqutaq 9.35 si-
larlunnissaanik ilimasaarum-
mik nassiussuivoq. Nalunaa-
rummi sukumertumik taane-
qarpoq silarluk nalunaaquta
9, sumiiffimmi 56°N, 37°V
ittoq. 25 knob-imik sukkati-
galuni avannamut-avanna-
mut kangimut illuariartorpoq,
anorilu 400 sømil-isut an-
nertutigisumi 8-10-mik sak-
kortutigissasoq (Beaufort-ip
anorimut uuttuutaa).
Attaveqaqatigiinneq
Qanorpiaq pisoqarsimanera-
nik ilisimasaqarpallaanngi-
lagut. Umiarsuulli radioleri-
sua ilaasoq C. J. Dejligbjerg
iluaqutigalugu umiarsuup i-
ngerlamgata ilaa malinnaaffi-
gisinnaavarput (ataani attave-
qaqatigiinnerit Jan Schmidt-
ip atuakkiaani 1996-imeersu-
mit »Hans Hedtoft«-imit atu-
gaapput).
30. januar ullaassakkut na-
lunaaqutaq pingasunut, tassa
Qaqortumit aallarnermit na-
lunaaquttap akunneri arfinil-
lit qaangiuttut, umiarsuarmi
suut tamarmi ajunngitsut na-
lunaarutigineqarpoq. »Hed-
toft« 10-12 knob-imik suk-
katigaluni kujammut kangi-
mut ingerlaarpoq. Anore-
qanngingajappoq, 10 sømil
angullugu qinerfeqarpoq.
Ullaap tungaani nalunaa-
qutaq qulingiluanut - nal.ak.
arfinillit qaangiuttut - anori
sakkortusivoq, avannamut-
avannamut kimmut saqilluni.
Sømil ataaseq anguinnarlugu
qinerfeqalerpoq.
Nal. ak. marluk qaangium-
mata »Hans Hedtoft« sikunik
nalunaaruteqarpoq, ilaatigut
taaneqarluni Nanortallip ku-
jammut kangianit 25 sømil-
isut ungasinnerusumi siko-
qanngingajattoq, taamaattor-
li sikutaqartoq sikorsuaqa-
laarlunilu.
Nal.ak. pingasungajaat
qaangiuttut, nal. 13,56 nunat-
ta nalunaaqutaa, »Hans Hed-
toft« ajunaalemermik SOS-
imik nalunaaruteqarpoq -
Sumiiffimmi 59°N, 43°V ilu-
lissamut aporpugut.
Umiarsuit pingasut sumiif-
fitik »Hans Hedtoft«-imut
nalunaarutigaat, tassaasut
»Transatlantic«, »Poseidon«
aamma »Campbell«.
Nalunaaqutaq 14.41
»Hans Hedtoft« SOS-imik
nalunaaruteqaqqippoq: - U-
miarsuaq putoqarpoq mas-
kiinaqarfialu immalluni.
Omigutipallagit
Minutsit pingasut qaangium-
mata »Hans Hedtoft«-ip
»Poseidon« kalerrisaarpaa:
Umiarsuarni qaninnersaavu-
tit, ikiuukkiartorlutit ornigu-
tipallagit.
Minutsit marlussuit qaa-
ngiuttut »Poseidon« akivoq:
»Johannes Kriiss« qaninne-
ruvoq ikiuukkiartussaarlu.
»Hans Hedtoft« ajutuuler-
nermi nassitsissutikkut 2182
kHz-ikkut kalerrisaarisinnaa-
junnaarpoq, 500 kHz-ilu
atortariaqarlugu. taamaattorli
2182-ikut suli naalaarsinnaa-
voq.
Ualikkut nalunaaqutaq pi-
ngasut minutsinik pingasu-
nik qaangeraa »Hans Hed-
toft« tyskillu kilisaataat
»Johannes Kriiss« radiokkut
attaveqalerput. Kilisaatip
naalagaata »Hans Hedtoft«
nalunaarfigaa kilisaat agger-
toq »Hans Hedtoft«-ilu qin-
nuigaa naleqqernissaanut
500 kHz-ikkut aallakaatit-
seqqullugu.
»Hans Hedtoft« aperaaq: -
Qanoq tusaavinga?
»Johannes Kriiss« akivoq:
- OK.
»Johannes Kriiss«-imit ili-
simavarput tyskit kilisaataata
»Hans Hedtoft« 226 grade-
mut naleqqeraa, umiarsuarlu
nunatsinnukartaat tamatu-
minnga paasitinneqarpoq na-
lunaaqutaq 15.11.
Tyskisut oqaluinnarit
Nalunaaqutaq 15.12 »Hans
Hedtoft« kalerrisaarivoq, ra-
diolerisualu nassuiaavoq u-
miarsuup naalagaata ilisima-
tikkaani umiuarsuup eqqaa
sikoqartorujussuaq. - Posei-
don qinnuigiuk ikiuukkiar-
toqqullugu. Umiarsuaq kivi-
artorpoq. Maskiinaqarfia
immattorujussuuvoq, ilaaso-
qaqaagullu, inuttai ilanngul-
lugit 90-it missaanniippugut.
- Tyskisut oqaluinnarsin-
naavutit, radiolerisoq qallu-
naaq ilassuteqarpoq.
Nalunaaqutaq 15.15
»Johannes Kriiss« akivoq: -
OK. 10 knob missaani sukka-
tigaluta ingerlavugut. Mal-
leqaaq sikoqaqalunilu, nit-
taappoq qinerfilullunilu.
Nalunaaqutaq 15.25
»Hans Hedtoft« kalerrisaari-
voq: - Naleqqeqqikkusuppit?
»Johannes Kriiss«: - OK,
naleqqigassatsinnik nassius-
suigit.
Nalunaaqutaq 15.28: -
Toqqaannartumik 235 gra-
de-mut naleqqerpatsigit.
2182 kHz nassiussuillutit na-
leqqersinnaaviuk ?
»Hans Hedtoft«: - Naagga.
»Johannes Kriiss«: - Qin-
nuigaakkit Prins Christians
Sund nassiussuillutit naleq-
qeqqullugu.
»Hans Hedtoft«: - OK. Na-
leqqissavarput.
Nalunaaqutaq 15.52: - U-
miarsuup naalagaa oqarpoq
Prins Christians Sund toq-
qaannartumik avannamut
naleqqerlutigu.
Taamaalimmat »Johannes
Kriiss«-ip naaralaartitsivik
taanna naleqqerpaa, naleqqii-
nerillu naqqissorneqarput,
sikut pillugit nalunaarasua-
qatigiittoqarpoq, naleqqersu-
isoqaqqippoq. »Johannes
Kriiss« nalunaarpoq umiar-
suaq malissioqisoq, nit-
taaammallu qinerfiloqisoq.
Qaninaarlugu
Ualikkut nalunaaqutaq talli-
manut tanneq pingasunngor-
toq »Johannes Kriiss« Prins
Christians Sund-imut nalu-
naarpoq kilisaatip »Hans
Hedtoft« omikkaa, aatsaalli
nalunaaquttap akunnera ataa-
seq marlulluunniit qaangiup-
pata tikissinnaassallugu. Nit-
taak, malissuit sikullu inger-
laarneq kigaatsippaat. Taa-
malli atugarliortinneqaralu-
arlutik 10 knob-imik sukkati-
galutik ingerlaarput.
Umiarsuit marluk radiole-
risui attaveqaqatigeeqqipput,
nalunaaqutarlu 16.41-nngu-
innartoq tyskit kilisaataata
»Hans Hedtoft« qinnuigaa
qaammartaatinik qummo-
roortartunik aallakaatitseq-
qullugu.
»Johannes Kriiss«-illi ra-
ketsit takusinnaanngilai.
»Hans Hedtoft« innaalla-
giaarussimammat kilisaatip
qallunaat umiarsuaat qinnui-
gaa »Johannes Kriiss«-ip
qinnguartaatai alaatsinaaq-
qullugit, tamannali aamma
kinguneqanngilaq.
Nalunaaqutaq 17.15
»Hans Hedtoft« qinnuigin-
eqarpoq naleqqersuutissanik
nassiussueqqeqqullu. Tama-
tuma nalaani »Johannes
Kriiss« »Hans Hedtoft«-ip
sumiiffigisatut nalunaarutaa
tikereersimassagaluarpaa, u-
miarsuarli nunatsinnukartaat
takussaanngilaq.
Kivivugut
17.41 »Hans Hedtoft«-ip
Prins Christians Sund 176
grade-mut naleqqerpaa. Taa-
maalinerani radiolerisoq
Dejligbjerg nalunaarpoq u-
miarsuaq arriitsumik kiviar-
tortoq.
(Naleqqiineq 356 grade-
usussaasimagaluarpoq).
Nalunaaqutaq 17.45 Prins
Christians Sund-ip »Hans
Hedtoft« nalunaarfigaa tim-
misartut umiarsuaq qulaa-
vaagaat. »Hans Hedtoft« ilu-
moorinerarluni akivoq, radi-
oqarfiulli paasilluanngilaa,
nalunaaqqeqqullugulu qin-
nuigalugu.
Nalunaaqutaq 18 »Johan-
nes Kriiss«-ip »Hans Hed-
toft« qinnuigaa naleqqersuu-
tissamik nassiussueqqullugu,
akisoqanngilarli.
Nalunaaqutaq 18.06 »Jo-
hannes Kriiss«, »Poseidon«
aamma Prins Christians
Sund-ip 500 kHz-ikkut tu-
saavaat, toornerit naatsut
marluk sivisuullu pingasut
nassiunneqartut kiisalu
»toornerit« ilaannakortut
paasinanngitsullu. Nalunaa-
rutillu arlallit paasiuminaat-
sut, radiolerisut misilittaga-
qarluartut ima paasisaat: -
Kivivugut.
Nalunaaqutaq arfineq pi-
ngasut qaangilaaraa »Johan-
nes Kriiss« kalerrisaarivoq: -
HH, tusaasinnaavitigut?
Akisoqanngilaq...
Qattammut
Qulamanngitsumik »Johan-
nes Kriiss« ima qallitigisi-
massagaluartoq »Hans Hed-
toft«-imi inuttat ilaasullu
naggataa tikillugu neriuu-
teqarsimassagaluarlutik. I-
maassinnaavoq umiarsuit
imminnut ima qanissimatigi-
sut qinerfiginnerusimagalu-
arpat imminnut tikissinnaal-
lutik.
»JOHANNES KRUSS«-ip
issimasut tamaasa ikisinnaa-
galuarpai, tamaanili imarlun-
nera ima ajornakusoortitsi-
sitsigaaq annaassiniarneq pe-
riarfissaqarfiunani.
Taamaalilluni Nunatsinni
imarsiomermik immikkut ili-
simasalippassuit oqallinner-
mikkut annilaanngatigisaat,
piviusunngorpoq. Tamakku
pillugit quppememi tulliuttu-
ni atuakkit.
Sapaatip akunnerata tulliani
»Hans Hedtoft«-imik
annaassiniamerit
pillugit oqaluttuatnangeq-
qinneqassapput