Tíminn - 16.09.1975, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 16. september 1975
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargöti,!,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500
— afgreiðsiusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
Blaðaprenth.f.
Dökkar horfur
Þær vonir, sem hagfræðingar hafa gert sér um
efnahagsbata i Bandarikjunum og Vest-
ur-Evrópu á þessu ári, hafa ekki orðið að veru-
leika. Þvert á móti hefur efnahagsvandinn viða
haldið áfram að aukast, einkum þó atvinnuleys-
ið.
Þessi óhagstæða þróun efnahagsmála hefur
ekki farið framhjá íslendingum frekar en öðrum.
Hér hefur að visu tekizt að verjast atvinnuleys-
inu, en verðbólgan hefur aukizt alltof mikið. Þá
hafa viðskiptakjörin haldið áfram að versna.
1 viðtali, sem Timinn birti við Ólaf Jóhannesson
viðskiptamálaráðherra siðastl. laugardag fórust
honum m.a. orð á þessa leið:
„Horfur allar i efnahagsmálum eru fremur
dökkar. Liklegt er að útflutningstekjur okkar i ár,
verði 4-5 milljörðum króna minni en áætlað var i
vor, þótt enn verði ekkert fullyrt i þvi efni.
Áætlað er, að innfluttar vörur muni hækka um
8% i innkaupi á þessu ári. Útflutningsvörur okkar
hafa hins vegar fært okkur 3% minni tekjur á
fyrra helmingi þessa árs, en á sama tima i fyrra.
Þvi blasir við oss sú staðreynd, að viðskiptakjör
hafa enn versnað verulega á þessu ári frá þvi sem
var og þvi er óhjákvæmilegt, að lifskjör manna
þrengist eitthvað og búast má við þvi, að rifa
þurfi seglin i framkvæmdum.
Gengisfelling kemur þó ekki til greina, nema
einhverjar ófyrirsjáanlegar breytingar verði frá
þvi, sem nú er. Við verðum að leita annarra úr-
ræða. Við höfum reynt gengisfellingu það oft, að
sýnt er, að hún er til litils gagns.
Við höfum lifað um efni fram og gerum enn og
þvi miður er ekki annað að sjá en viðskiptakjörin
haldi áfram að versna. T.d. er almennt við þvi
búizt, að seint i þessum mánuði hækki olia um
10-15%.
Framfærsluvisitalan er nú rétt við rauða strik-
ið svokallaða þ.e. 477 stig. Sjálfsagt kemur til
nýrra kjarasamninga um áramótin næstu, en
miklu skiptir þá, að sýnd verði sanngirni i kaup-
kröfum og tillit tekið til aðstæðna þjóðarbúsins.
Það hefur verið, er og verður stefna stjórnar-
innar að tryggja fulla atvinnu, en hins vegar skal
ég játa hreinskilnislega, að rikisstjórninni hefur
ekki tekizt að ná þeim tökum á efnahagsmálun-
um, sem skyldi, enda hafa ytri ástæður, sem við
ráðum ekki við, verið okkur óhagstæðar.
Árið 1972 var gerð athugun á þeim valkostum,
sem fyrir hendi voru i efnahagsmálum, en þar
var um þrjá kosti að ræða. í fyrsta lagi,
uppfærsluleið eða gengislækkun, i öðru lagi milli-
færsluleið, þ.e. skattheimta, sem siðan hefði ver-
ið notuð til niðurgreiðslna eða útflutningsbóta og i
þriðja lagi niðurfærsluleið, þ.e. að færa niður
visitölu, verðlag og kaupgjald, skatta og vexti og
aðra kostnaðarliði. Ókleift reyndist að huga nán-
ar að þessari leið þá, vegna ákveðinnar andstöðu
sumra, sem að þáverandi stjórn stóðu.”
Ólafur Jóhannesson sagði að lokum, að
persónulega teldi hann rétt að athuga þessa leið
gaumgæfilega nú, þótt ljóst sé að á framkvæmd
hennar eru ýmsir vankantar.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Thorn verður forseti
allsherjarþingsins
Enn fjölgar Afríkuþjóðunum í S.Þ.
I DAG verður sett 30. alls-
herjarþing Sameinuðu þjóð-
anna. Eitt fyrsta verk þess
verður að kjósa forseta þings-
ins. Það hefur fallið i hlut
Vestur-Evrópu að þessu sinni
að velja forsetann, og varð
það niðurstaðan eftir að Dan-
inn Otto Borch og fleiri höfðu
gefið kost á sér, að tilnefna
Gaston Thorn, forsætisráð-
herra Luxemburg sem for-
setaefni og virðist það hafa
mælzt vel fyrir hjá öðrum
rlkjahópum. Thorn mun þvi
verða forseti 30. allsherjar-
þingsins.
Gaston Thorn er 46 ára
gamall, sonur verkfræðings,
sem starfaði iFrakklandi. Þar
sleit Thorn þvi bernskuskón-
um. Rétt fyrir siðari heims-
styrjöldina, fluttist fjölskylda
hans heim til Luxemburg.
Þegar Þjóðverjar hernámu
Luxemburg, létu þeir fangelsa
föður Thorns sökum dvalar
hans i Frakklandi og nokkru
siöar var Thorn sjálfur tekinn
og fluttur til Þýzkalands, þótt
hann væri ekki nema 12 ára,
og settur i þvingunarvinnu.
Astæða var sú, að hann var
talinn hafa reynt að skipu-
leggja mótmæli gegn Þjóð-
verjum.Eftirstyrjöldina lagði
Thorn stund á lögfræði i Paris
og Lausanne, og hóf að námi
loknu þátttöku i stjórnmálum.
Frændur hans ýmsir höfðu
látið stjórnmál til sin taka og
hafði einn þeirra verið for-
maður kristilega flokksins.en
annar hafði verið formaður
flokks sosialdemokrata.
Thorn skipaði sér hins vegar i
sveit þriðja flokksins, Frjáls-
lynda flokksins. Hann var kos-
inn þingmaður, þegar hann
var 31 árs gamall og hefur
hann áttsæti á þingi siðan. Tiu
árum siðar varð hann utan-
rikisráðherra i samstjórn
Kristilega flokksins og Frjáls-
lynda flokksins. Eftir þing-
kosningarnar, sem fóru fram i
Luxemburg i fyrra, mynduðu
Frjálslyndi flokkurinn og
Sosialdemokratar stjórn undir
forustu Thorns. Nokkuð var
deilt um það, hvort Thorn ætti
að hverfa frá stjórnarforustu i
þrjá mánuði til þess að taka
forsæti á allsherjarþinginu, en
það þykir ekki eins mikil
tignarstaða nú og áður fyrr.
Sagt er, að Sosialdemokratar
hafi stutt að þvi, að Thom yrði
forseti allsherjarþingsins, og
hafi ein ástæðan verið sú, að
varaforsætisráðherra er úr
hópi þeirra og mun hann
gegna stjórnarforustunni i
fjarveru Thorns. Það studdi
ogað vali Thorns, að hann hef-
ur ferðast mikið um Afriku.
Val hans sem forseta hefur þvi
mælzt allvel fyrir meöal
Afrikuþjóða. Kona Thorns,
sem er starfandi blaðamaður,
mun vafalaust dveljast i New
York með honum og sennilega
skrifa um þingið.
Þess má geta, að Thorn var
um skeið ræðismaður íslands i
Luxemburg.
EITT AF fyrstu verkum
allsherjarþingsins, næst for-
setakjörinu, verður að sam-
þykkja aðild þriggja Afriku-
rikja, sem þegar hafa verið
samþykkt i Oryggisráðinu.
Þessi riki eru Mosambik,
Cape VerdeogSaoTome. Þrjú
riki hafa sótt um aðild, en ekki
fengið tilskilið fylgi i öryggis-
ráðinu. Þessi riki eru Suður-
Vietnam, Norður-Vietnam og
Suður-Korea. Suður-Korea
fékk ekki tilskilinn atkvæða-
fjölda i Oryggisráðinu og
beittu Bandarikin þá
neitunarvaldi gegn aðild viet-
nömsku rikjanna. Ekki er
ósennilegt, að þessi deila leys-
ist meðan þingið stendur yfir.
Eftir að áðurnefnd þrjú
Afrikuriki hafa fengið aðild að
Sameinuðu þjóðunum verða
þátttökurikin orðin 141.
Það mun gerast á þessu
þingi, að þýzka verður tekin
upp sem eitt aðalmálið. Upp-
haflega voru aðalmálin fimm,
eða enska, franska,. spænska,
rússneska og kinverska. Fyrir
nokkru bættist arabiska við,
og taka Arabarikin á sig þann
kostnað, sem leiðir af þvi.
Þýzku rikin og Austurriki
munu greiða þann kostnað,
sem hlýzt af þvi, að þýzka
verður notuð sem eitt aðal-
málanna.,
Eins og venjulega, verða
fjárlög Sameinuðu þjóöanna
eitt af meiriháttar málum á
þinginu. Kurt Waldheim
framkvæmdarstjóri hefur lagt
fram fjárlagafrumvarp fyrir
árin 1976 og 1977 og nemur út-
gjaldaupphæð þeirra 737 millj.
dollara og er það 21.6% hækk-
un frá árinu 1974 og 1975. Hér
eru ekki taldar með þær sér-
stofnanir, sem eru i tengslum
við S.þ. Starfsmenn Samein-
uðu þjóðanna eru nú um 11
þús. talsins og starfa lang-
flestir þeirra i New York og
Genf. Waldheim gerir ráð fyr-
ir, að þeim fjölgi um 800 á ár-
inu 1976 og 1977.
EKKI er gert ráð fyrir að
meiriháttarný mál setji svip á
þingið. Flest helztu málin
verða gamlir kunningjar frá
fyrri þingum,eins og deilumál
ísraelsmanna og Araba, kyn-
þáttadeilan i Suður-Afriku,
Koreumálið o.s.frv. Þá munu
efnahagsmálin að sjálfsögðu
bera mjög á góma og þar
koma fram mismunandi
sjónarmið rikra þjóða og fá-
tækra. Þó kann eitthvað að
verða minna rætt um þessi
mál en venjulega, sökum
aukaþingsins, sem lýkur i' dag,
en þar hefur aðallega verið
rætt um efnahagsmálin. Eins
og málin horfa nú, er búizt við
þvi, að þetta þing verði öllu
friðsamara en allsherjarþing-
iði fyrra. Þannig þykir nú orð-
iö vafamál, hvort Arabarikin
geri alvöru úr þvi að reyna að
útiloka Israel, en þriðji
heimurinn svonefndi virðist
orðinn klofinn i þvi máli. Þá er
búizt við, að deilur um efna-
hagsmálin verði öllu hófsam-
ari en áður, m.a. vegna þess
að Bandarikin tóku jákvæðari
afstöðu til þeirra á aukaþing-
inu en þau hafa gert um skeið.
Liklegt þykir, að hinum nýja
aðalfulltrúa þeirra, Daniel
Moynihan, verði veitt meiri
athygli en siðustu fyrirrennur-
um hans, þvi aðhann er miklu
litrikari persónuleiki en þeir.
Sennilega munu vaxandi
deilur Rússa og Kinverja setja
svip á þingstörfin. A auka-
þinginu mótmælti fulltrúi
Sovétrikjanna því harðlega,
að þjóðum heims væri skipt i
rikar þjóðir og fátækar eða að
farið væri að tala um þjóðir i
norðri og suðri sem andstæö-
ur. Þetta væri rangt vegna
þess, að sosialisku rikin stæðu
ávallt með þróunarlöndunum.
Fulltrúi Kinverja svaraði
þessu með þvi, að þróunarrik-
in mættu ekki beina svo mikilli
athygli að úlfinum, sem væri
að góla við hliðiö, aö þau gættu
þess ekki, aö tigrisdýrið kæm-
ist inn um bakdyrnar.
Þá hafa Rússar lagt fram
tillögur um að gerður verði al-
þjóðlegur sáttmáli um að
banna allar tilraunir með
kjamorkusprengjur, en þær
eru samkvæmt núgildandi
samningum leyfilegar neðan-
jarðar. Kina, Frakkland og
Indland hafa ekki gerzt aðilar
að þeim samningi. Samkvæmt
tillögu Rússa, mun hinn nýi
samningur ekki taka gildi fyrr
en öll riki hafa undirritað
hann. Rússar búast vart við
þvi, að Kinverjar undirriti
hann fremur en núgildandi
samning. Búizt er við, að Kin-
verjar stimpli þessa tillögu
Rússa sem áróðursbragð.
Þ.Þ.