Tíminn - 08.11.1975, Blaðsíða 13

Laugardagur 8. nóvember 1975.
TÍMINN
13
Reykingar kvenna
Kvennafridagurinn er liöinn.
Konum mun hafa tekizt að
vekja nokkra athygli á vissum
áhugamálum.
Um sama leyti og dagskrár
kvennafridagsins voru undir-
búnar á ýmsum stöðum birtist
skýrsla frá borgarlækni i
Reykjavik, þar sem m.a. kom
fram þessar niðurstöður:
Að börn 9 ára eru farin að
reykja.
Að reykingar aukast stórlega,
þegar börnin ná 12-13 ára aldri.
Að stúlkur, sem lokið hafa
skyldunámi, ganga lengra á
þessari braut en piltar á sama
aldri, gagnstætt þvi sem áður
tiðkaðist, þar sem konur voru að
jafnaði til mikilla muna hóf-
samari en karlar um tóbaks-
nautn og áfengisneyzlu.
Að 51,1% pilta reykja, þegar
þeir hafa náð 16 ára aldri.
Að 61,1% stúlkna reykja, þeg-
ar þær hafa náð 17 ára aldri —
sex að hverjum tiu.
Að á siðastliðnum 15 árum
hafa reykingar stúlkna tvö- til
þrefaldazt.
Þess hefur ekki verið getið, að
þetta mál væri á dagskrá á
kvennafridegi. Gleyma konur
þvi, aö móðurhlutverkið er mik-
ilvægt, aö uppeldi barna á
heimilum er eitt hið mikilvæg-
asta viðfangsefni og að á þvi
sviði eiga konur að standa körl-
um framar?
A sl. 15 árum, þegar konur
hafa kappkostað aö vinna utan
heimilis, þegar aðsókn að hús-
mæöraskólum hefur verið
dræm, en menntaskólar yfirfyil
ast, þá hafa reykingar ungra
stúlkna allt að þvi þrefaldazt.
Er samband þarna á milli?
Þjóðskáldið, sem hafði lært
bækur og tungumál og setiö við
listalindir, sagöi hiklaust, að
enginn heföikennt sér gagnlegri
fræði en móðir sin.
Konurnar sjálfar ættu sizt að
gleyma þeim sannindum eöa
vanmeta, að „viö aringlóö og
sólarsýn er sæmd þin kona
mest.” Bóndi
t f wa i ' W f i
■jik
Stjórn Kaupinannasamtaka tslands á fundi. Talið frá vinstri: Sveinbjörn Arnason, Sigurður Matthfas-
son, Leifur isleifsson, Magnús E. Finnsson framkvæmdastjóri samtakanna, Gunnar Snorrason formað-
ur kaupmannasamtakanna, Sveinn Björnsson varaforðmaður samtakanna, Jón i. Bjarnason fundarrit-
ari framkvæmdastjórnar, Hreinn Sumarliðason, Asgeir S. Asgeirsson, Jónas Eggertsson.
Kaupmannasamtök
® ny'innnr í 1n nHinit h Ú m Ú pii
Íslands25ára
1 DAG, laugardaginn 8. nóvember
verða Kaupmannasamtök Is-
lands 25 ára. Kaupmannasamtök-
in voru stofnuð formlega, 8. nóv-
ember árið 1950, en þann dag voru
lög Sambands smásöluverzlana,
— eins og samtökin hétu þá, stað-
fest með undirskrift stofnaðila, og
er þvi sá dagur talinn stofndagur
samtakanna.
Kaupmannafélögin, sem að
stofnun samtakanna stóðu og
undirrituðu lögin, voru: Félag
matvörukaupmanna, Félag vefn-
aðarvörukaupmanna, Félag
búsáhalda- og járnvörukaup-
manna og Kaupmannafélag
Hafnarfjarðar.
Fljótlega fjölgaði sérgreina-
félögum og kaupmannafélögum
innan samtakanna og nú eru þau
rúmlega 20 auk einstaklinga, en
samtals eru um 700 félagar i
Kaupmannasamtökum Islands.
Nafni Sambands smásöluverzl-
ana var breytt á aðalfundi 1959 i
Kaupmannasamtök Islands.
Formenn Kaupmannasamtak-
anna hafa verið: Jón Helgason
1950-1953, Kristján Jónsson 1954-
1956, Páll Sæmundsson 1957-1960,
Sigurður Magnússon 1961-1967,
Pétur Sigurðsson 1968-1969,
Hjörtur Jónsson 1970-1972. Núver-
andi formaður er Gunnar Snorra-
son, en framkvæmdastjóri er
Magnús E. Finnsson.
1 lögum Kaupmannasamtak-
anna segir m.a. að tilgangur
þeirra sé, aö vinna að hagsmuna-
málum félaga sinna og koma
fram fyrir þeirra hönd gagnvart
opinberum aðilum svo og öðrum
stofnunum, samtökum og fyrir-
tækjum i öllum þeim málum, sem
snerta hagsmuni félagsmanna.
Annast undirbúning og gerð allra
kjarasamninga fyrir hönd félags-
manna við samtök launþega.
Safna skýrslum um eitt og annað
er lýtur að vörudreifingu 1 smá-
sölu. Beita sér fyrir umbótum á
verzlunarlöggjöf og vinna að
afnámi hafta, verðlagsákvæða og
hvers konar þvingana, er skerða
rétt og frjálsræði verzlunarinnar.
Að þessum málefnum ásamt fjöl-
mörgum öðrum hefur verið og er
nú unnið.
Af brautryðjendum Kaup-
mannasamtakanna skal nefna þá
tvo menn, sem einir hafa verið
kjörnir heiðursfélagar samtak-
anna og eru nú báðir látnir, en
það eru þeir Jón Helgason fyrsti
formaður samtakanna og Sigur-
liði Kristjánsson sem var lengi
stjórnarmaður samtakanna.
1 núverandi framkvæmdastjórn
Kaupmannasamtakanna sitja
Gunnar Snorrason formaður,
Sveinn Björnsson varaformaður,
Leifur Isleifsson, Hreinn Sumar-
liðason og Sigurður Matthiasson
og eru þeir aðalmenn. En vara-
menn i framkvæmdastjórninni
eru Jónas Eggertsson, Asgeir S.
Asgeirsson og Sveinbjörn Árna-
son. Starfsfólk á skrifstofu sam-
takanna er 5 manns.
Kaupmannasamtökin stefndu
að þvi frá byrjun að eignast sitt
eigið húsnæði. Keypt var i áföng-
um húseignin að Marargötu 2 og
nú á aldarfjórðungsafmælinu
eiga samtökin þá ágætu húseign
alla. En framtiðaráformið i þvi
efni er bygging Húss verzlunar-
innar i nýja miðbænum, en að
henni standa auk Kaupmanna-
samtakanna sex önnur samtök og
félög tengd verzlun og viðskipt-
um. Hús verzlunarinnar eins og
þaö er teiknað, verður ein glæsi-
legasta bygging i landinu.
Kaupmannasamtökin hafa
stúðlað að og átt beinan þátt i
stofnun margra félaga of yfir-
tækja tengda verzlun ogviöskipt-
um á einn eða annan hátt. Nægir i
þvi sambandi að nefna stofnun
Verzlunarsparisjóðsins á sinum
tima, sem er i dag Verzlunar-
banki Islands hf., en kaupmenn
innan vébanda Kaupmannasam-
takanna eiga um það bil helm-
inginn af hlutafé bankans.
Ekki verður um það deilt, að
þegar Verzlunarsparisjóðurinn
og siðar Verzlunarbanki Islands
h.f. var stofnaður var stórt skref
stigið til uppbyggingar verzlun-
arinnar i landinu. Þá má einnig
nefna Lifeyrissjóð verzlunar-
manna, en fulltrúi Kaupmanna-
samtakanna hefur verið
formaður sjóösstjórnarnnar allt
frá þvi að sjóðurinn var stofnað-
ur. Lifeyrissjóðurinn hefur veitt
miklu fé til uppbyggingar verzl-
unarfyrirtækja, og einnig til
Verzlunarlánasjóðs og stofnlána-
sjóða Kaupmannasamtakanna.
Einnig áttu Kaupmannasamtökin
hlut að máli þegar tollvöru-
geymslan var stofnuð og sat
Sigurliði Kristjánsson i stjórn
hennar.
Fyrir um það bil 9 árum var
faríð að vinna að stofnun sér-
stakra stofnlánasjóða innan vé-
banda samtakanna til þess að
leysa, eftir þvi sem hægt væri
lánsfjárþörf félagsmanna. Þessir
stofnlánasjóðir eru nú orðnir fjór-
ir, eða Stofnlánasjóður matvöru-
verzlana, Stofnlánasjóður skó- og
vefnaðarvörukaupmanna, Stofn-
lánasjóður raftækjasala og Al-
mennur stofnlánasjóður Kaup-
mannasamtaka Islands. Allir
þessir sjóðir hafa greitt götu fé-
laga sinna með peningalánum og
stuðlað að uppbyggingu smávöru
verzlana, bæði nýbyggingum,
endurnýjun eldra húsnæöis,
endurnýjun innréttinga og tækja-
búnaðar, viðsvegar um landið.
Kaupmannasamtökin hafa
beitt sér fyrir margvislegri
fræðslustarfsemi á sviöi verzlun-
ar og viðskipta. Haldnar hafa
verið ráðstefnur fyrir kaupmenn
á vegum Kaupmannasamtak-
anna.
Þá hafa Kaupmannasamtökin
beitt sér fyrir fjölmörgum nám-
skeiðum fyrir kaupmenn, verzl-
unarstjóra og afgreiðslufólk. Til
námskeiðahaldsins hafa jafnan
verið valdir færir fyrirlesarar og
fagmenn, og fengnir til þeirra er-
lendir sérfræðingar. 1 þessu efni
hafa samtökin átt mjög ánægju-
legt samstarf viö Norðmenn.
Kaupmannasamtökin hafa gef-
ið út óslitið frá byrjun timaritið
Verzlunartiðindi og eru komnir út
25 árgangar af þeim. Ritstjóri
þeirra er nú Jón I. Bjarnason
Gefnir hafa verið út fræðslubækl-
ingar, sem samtökin hafa staðið
að ein eða i samvinnu við aðra
aöila.
Fyrirhugað er að halda á næsta
Þessari spurningu er beint til þin, ungi
islendingur. Þaö þýöir ekkert fyrir þig að berja
höfóinu viö steininn og segja aö þú vitir ekki að
reykingar séu heilsuspillandi. Athugaóu þinn
gang áóur en þú snertir sigarettur. Stefnir þú
aö því aö leggjast inn á sjúkrahús meö hjarta-
eóa lungnasjúkdóma, þegar þú ert á bezta aldri
eöa ætlar þú aö deyja úr einhverjum
reykingasjúkdómanna, þegar kunningjarnir,
sem ekki reykja, eru enn i fullu fjöri ?
Láttu bitra reynzlu allt of margra islendinga af
reykingum veröa þér viti til varnaðar.
^^^^^.Byrjaðu aldrei aö reykja.
SAMSTARFSNEFND UM REYKINGAVARNIR
ári ráðstefnuþar sem rædd verði
m.a. breytt viðhorf til verzlunar,
breyttir verzlunarhættir, kröfur
neytenda, verðsamkeppni,
markaðir, verzlunarlöggjöfin og
setning reglugerða varðandi
verzlun. Einnig er fyrirhugað að
ræða á þessari ráðstefnu og verk-
efni hins frjálsa kaupmanns i
þjóðfélaginu i dag i ljósi breytts
viðhorfs almennings og stórlega
aukinna áhrifa samvinnuhug-
sjónarinnar og samvinnufelaga,
— Kaupfélaga, — i verzlun.
Þá er fyrirhugað að hafa um-
ræðu á ráðstefnunni um lokunar-
tima verzlana, og lita á máliö frá
sjónarhóli neytenda og kaup-
manna. Þá mun verða rætt þar
um viðurkenningu rikisvaldsins á
þýðingu verzlunarinnar sem at-
vinnugreinar. Eðlilegt er, aö búið
sé jafnvel að verzluninni ogöðrum
atvinnugreinum. Verzlunin er
hluti af framleiðslunni. Ef stefna
á að þvi að framleiða sem flestar
vörutegundir á Islandi, samanber
— styrkið islenzkan iðnað, þarf að
gera verzluninni i landini kleift að
dreifa og selja vörurnar, sem
framleiddar eru i landinu.
Kaupmannasamtökin eru aðili
að Kjararáði verzlunarinnar og
Verzlunarráði Islands og hefur
Kjararáðið með höndum kjara-
samninga. Af málefnum sem
unnið er að má ennfremur nefna:
Skipulagsmál. Tekið sé tillit til
verzlana þegar gömul hverfi eru
endurskipulögð og verzlanir i nýj-
um hverfum skipulagðar og stað-
settar á sem hagkvæmastan hátt.
Lánainál. Unnið er að þvi að
stofnaður verði Langlánasjóður
verzlunarinnar, og þannig að
verzlunin sitji við sama bqrð i þvi
efni og iðnaður, sjávarútvegur og
landbúnaður.
Innheimta söluskatts. Unnið er
að þvi við opinbera aðila að verzl-
unin fái innheimtulaun vegna
söluskattsinnheimtunnar. Vinna
við söluskattsinnheimtuna hefur
margfaldazt siðan vörutegundum
undanþegnar söluskatti fjölgaði.
Verðlagsmál.Segja má að dag-
lega sé unnið að verðlagsmálum.
Ráðamenn reyna sifellt að ganga
á hlut verzlunarinnar þegar
breytingar verða á vöruverði.
þannig að heyja verður harða
varnarbaráttu til þess að halda i
horfinu.
(Frá Kaupmannasamtökum
lslands)