Tíminn - 26.11.1975, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 26. nóvember 1975.
TÍMINN
9
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
l>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötif,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, sfmi 2650P
—■ afgreiðshisimi 12323 — auglýsingasfmi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
-— ' BlaöaprentiT.f;
Stríðsbyrjun
Þótt vel hafi gengið i þorskastriðinu við Breta
fyrstu daga þess, mega menn ekki blindast af
sigurvimu og telja sér trú um, að nú þegar sé full-
ur sigur unninn. Ástæðan til þess, að brezku
togararnir hafa hótað að hverfa af íslandsmið-
um,ef þeir fái ekki aukna vernd, er tviþætt. Ann-
ars vegar hefur islenzka landhelgisgæzlan gengið
vel fram og valdið brezku togurunum meiri skrá-
veifum en forráðamenn þeirra hafa reiknað með.
Hins vegar hafa brezkir togaramenn alltaf viljað
fá herskipavernd frá upphafi og gripa þvi hina
vasklegu framgöngu islenzku varðskipanna sem
tilefni til að krefjast hennar. Þegar þetta er ritað,
er ekki vitað, hvort brezka stjórnin verður strax
við kröfum þeirra eða kýs heldur að fika sig
áfram i áföngum og biða eftir einhverju sérstöku
tækifæri til þess að geta frekar réttlætt innrásina.
En öll ástæða er til að ætla vegna ákveðinna yfir-
lýsinga brezkra stjórnmálamanna úr báðum
aðalflokkum þingsins, að herskipin komi fyrr eða
siðar til sögunnar, ef brezkir togaramenn telji sig
ekki geta náð öðruvisi þeim afla, sem ætlun
þeirra er að ná.
Það tjóar þvi ekki annað fyrir íslendinga en að
búa sig undir algert þorskastrið, þar sem átökin
geta orðið enn harðari og lengri en i fyrri þorska-
striðum. Frá brezku hafnarbæjunum berast þær
fréttir, að þar sé andúðin i garð Islendinga enn
meiri nú en hún var i fyrri þorskastyrjöldum.
Þannig vill þetta lika oft verða, þegar menn eru
að heyja sitt lokastrið.
Þvi mótmælir sennilega enginn, að Bretar eru
okkar aðalandstæðingar i þessum átökum. Þeir
sækjast nær eingöngu eftir þeim fiskstofninum,
þorskinum, sem er hvort tveggja i senn okkur
dýrmætastur og i mestri hættu. Mestu máli skipt-
ir þvi að verja hann. öllum hlýtur að vera ljóst,
að við erum að leggja út i styrjöld við ofurefli,
þegar brezki flotinn er annars vegar. Gegn hon-
um verður þvi að beita öllu þvi afli, sem við ráð-
um yfir. Við höfum ekki efni á að veikja það og
tvistra þvi með þvi, að eiga jafnframt i striði við
marga aðra. Við lærðum það i siðasta þorska-
striði, að Þjóðverjar gátu veitt 90 þús smál. á Is-
landsmiðum 1973, sökum þess, að við urðum að
einbeita okkur gegn Bretum. Sama sagan er lik-
leg til að gerast nú, nema okkur takist með
samningum að draga úr þessu aflamagni Þjóð-
verja. í þessum efnum er alveg út i hött að vera
að vitna til afla Þjóðverja undir allt öðrum
kringumstæðum, eða þegar við þurftum ekki að
eiga i striði við Breta.
Sérhver sá, sem ætlar að vinna strið, reynir að
berjast við sem fæsta andstæðinga i senn. Hitt er
ekki annað en að flana beint út i ósigurinn að ætla
að berjast við marga i einu og fást þannig við
margfalt ofurefli. Þetta verða menn að gera sér
ljóst, ef það er ásetningur þeirra að sigra aðal-
andstæðinginn. í þessum efnum dugir ekki nein
óraunsæ sigurvima, þótt sæmilega gangi meðan
andstæðingurinn er ekki farinn að beita afli sinu.
í þorskastriðinu nú verður framar öðru að hafa
það að leiðarljósi að sigra Breta, þótt það taki
sinn tima. En sá sigur er næsta vonlitill, ef við
ætlum að berjast við marga aðra samtimis.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Hans Friderichs
eykur áhrif sín
Þriðji vinsælasti stjórnmálamaður Þjóðverja
ÞVI var yfirleitt spáð, að
það yrði mikið áfall fyrir
Frjálslynda flokkinn i Vestur-
Þýzkalandi, er Walter Scheel
utanrikisráðherra lét af for-
mennsku hans og dró sig út úr
stjórnmálum, þegar hann var
kjörinn forseti sambands-
rikisins. Walter Scheel var þá
án efa vinsælasti stjórnmála-
maður rikisins og honum hafði
að verðleikum verið þakkað,
að Frjálslyndi flokkurinn hélt
velli i kosningunum 1969 og
1974, en i bæði skiptin var talin
nokkur hætta á, að flokkurinn
hlyti ekki 5% greiddra at-
kvæða, en það hefði þýtt, að
hann hefði ekki fengið neinn
þingmann kjörinn. Af eðlileg-
um ástæðum spáðu þvi margir
illa fyrir Frjálslynda flokkn-
um, þegar Scheel lét af forustu
hans. Eftirmaður hans sem
flokksforingi var kjörinn
Hans-Dietrich Genscher, sem
hafði verið varaformaður
flokksins um skeið og jafn-
framt gegnt embætti innan-
rikisráðherra. Genscher hafði
að visu unnið sér gott orð, en
hann skorti glæsileika Scheels
og persónulegar vinsældir.
Jafnframt þvi sem hann tók
við flokksforustunni, jók hann
einnig við embætti utanrikis-
ráðherra af Scheel. Þar þótti i
fyrstu einkum mikill
mannamunur, þvi að glæsi-
leiki Scheels hafði ekki sizt
notið sin vel i þvi starfi. En
Genscher hefur hægt og hægt
unnið sér vaxandi álit sem
utanrikisráðherra og hann
hefur að þvi leyti haft betri að-
stöðu en fyrirrennari hans, að
Helmuth Schmidt kanslari er
ekki eins afskiptasamur á
sviði utanrikismála og Willy
Brandt var. Genscher hefur
þvi i öllu rikari mæli getað lát-
ið til sin taka á sviði utanrikis-
mála en Scheel.
Svo hefur lika farið, að
hrakspárnar varðandi Frjáls-
lynda flokkinn sökum brott-
farar Scheels, hafa siður en
svo rætzt. 1 fylkiskosningun-
um, erhafa farið fram á þessu
ári, hefur flokkurinn unnið
hvern sigurinn á fætur öðrum
og unnið að verulegu leyti upp
það tap, sem hinn stjórnar-
flokkurinn, sósialdemókratar,
hefur orðið fyrir. Vafalaust á
vaxandi álit, sem Genscher
nýtur, sinn þátt i þessu, en
fleira kemur til. Eitt er það, að
fyrra sæti Genschers sem
varaformanns flokksins skip-
ar tiltölulega nýr maður i
þýzkum stjórnmálum, Hans
Friderichs, sem hefur vakið á
sér vaxandi athygli fyrir sjálf-
stæðar skoðanir og einbeitni i
framkomu. Það virðist vera
framganga, sem fellur Þjóð-
verjum vel i geð. Hans Fride-
richs hefur þvi vafalitið átt
sinn þátt i sigrum Frjálslynda
flokksins að undanförnu.
Það hefur ekki sizt stuðlað
að auknu áliti Hans Fride-
richs, einkum þó meðal
óháðra kjósenda, að hann
hefur sýnt sjálfstæði og
einbeitni i skiptum við hinn
öfluga samstarfsflokk, en
andstæðingarnir hafa reynt að
koma á þviorði.að Frjálslyndi
flokkurinn væri áhrifalitni
meðreiðarsveinn sósialdemó-
krata. Hans Friderichs hefur
hvað eftir annað sýnt, að svo
er ekki. Eindregin afstaða
hans gegn róttækum fyrirætl-
unum um svonefnt atvinnu-
lýðræði átti vafalifið veruleg-
an þátt i þvi, að dregið var úr
kröfum um það á nýloknu
flokksþingi sósialdemókrata,
þar sem sýnt var, að annað
gæti leitt til alvarlegs árekstr-
ar við Frjálslynda flokkinn og
lians Friderichs.
jafnvel sundrað stjórnarsam-
starfinu. Hans Friderichs
hefur verið sá leiðtogi Frjáls-
lynda flokksins, sem hefur lát-
ið mest til sin taka á þessu
sviði, og mest andmælt rót-
tækum breytingum. Það er
ákveðin afstaða hans i málum
eins og þessum, sem hefur
unnið honum það álit, að sam-
kvæmt skoðanakönnun á
þessu ári kemur h’ann i þriðju
röð á vinsældalista stjórn-
málamanna, næst á eftir þeim
Walter Scheel og Helmuth
Schmidt. Það er ekki litil
viðurkenning fyrir mann, sem
enn er hálfgerður byrjandi á
stjórnmálasviðinu.
HANS FRIDERICHS er 44
ára að aldri, fæddur og uppal-
inn i sveitaþorpi við Moselána,
þar sem faðir hans er læknir.
Hann lauk háskólanámi i þjóð-
félagsfræðum tiltölulega ung-
ur. A námsárum sinum hóf
hann að sækja fundi i æsku-
lýðssamtökum frjálslyndra
demókrata, og varð það til
þess, að hann gekk i Frjáls-
lynda flokkinn 1956. Hann
gegndi ýmsum störfum að
loknu námi, unz Genscher réði
hann starfsmann á flokks-
skrifstofuna i Bonn árið 1963.
Genscher var þá nýlega orð-
inn framkvæmdastjóri flokks-
ins. Ari siðar tók Hans Fride-
richs við þeirri stöðu af
Genscher og þótti hann reyn-
ast mjög athafnasamur i
henni. Hann endurskipulagði
starfsemi hennar frá rótum og
fékk þekkt auglýsingafyrir-
tæki sér til aðstoðar við það
starf. Næstu árin voru mjög
umbrotasöm i sögu Frjáls-
lynda flokksins. Flokkkurinn
var orðinn þreyttur á sam-
starfinu við kristilega flokkinn
og Erich Mende var umdeild-
ur foringi. Hans Friderichs
vann þá að þvi með þeim
Scheel og Genscher að rjúfa
samstarfið við kristilega
flokkinn og skipta um forustu i
flokknum. Arið 1968 var
Scheel kjörinn formaður
flokksins og hóf að undirbúa
jarðveginn fyrir samstarf við
sósialdemókrata, en Frjáls-
lyndi flokkurinn var þá utan
rikisstjórnar, þvi að hann
hafði rofið stjórnarsamstarfið
við kristilega demókrata 1967
og leiddi það til stjórnarsam-
starfs kristilegra demókrata
og sósialdemókrata. Eftir
kosningarnar 1969 mynduðu
Frjálslyndi flokkurinn og
sósialdemokratar stjórn sam-
an og hefur það samstarf
haldizt siðan.
Það kom ýmsum á óvart,
þegar Hans Friderichs hætti
störfum á vegum flokksins i
Bonn árið 1969 og gerðist land-
búnaðarráðherra i fylkis-
stjórninni Rheinland-Pfals, en
þá var þar samstjórn kristi-
legra demókrata og frjáls-
lyndra demókrata. Árið 1971
rofnaði þetta samstarf og
frjálslyndir demókratar fóru
úr fylkisstjórninni. allir nema
Hans Friderichs. Þetta vakti
undrun margra, en upplýst
er nú, að hann tók þessa
ákvörðun i samráði við þá
Scheel og Genscher. Meðal
óbreyttra kjósenda Frjáls-
lynda flokksins hefur þetta
hins vegar jafnan valdið
nokkurri tortryggni i garð
Hans Friderichs og hann verið
talinn sá foringi flokksins,
sem helzt geti hugsað sér
samstarf við kristilega demó-
krata. Álit þeirra Scheels og
Genschers á Hans Friderichs
minnkaði þó ekki. Árið 1972
fengu þeir þvi til vegar komið,
að hann varð efnahagsmála-
ráðherra i sambandsstjórn-
inni i Bonn og hefur hann skip-
að það embætti siðan. Hann
þykir hafa reynzt vel i þvi em-
bætti, en þó vera helzt til
trúaðuráhið frjálsa markaðs-
kerfi, eins og kemur ljóst fram
i bók hans, Mut zum Markt.
Sumir kenna honum þvi um
atvinnuleysið, en aðrir benda
á, að Vestur-Þýzkaland búi við
minni verðbólgu og hagstæð-
ari gjaldeyrisstöðu en nokkurt
annað land i Vestur-Evrópu.
Ef til vill hefur þetta ekki átt
minnstan þátt i að auka álit
Hans Friderichs og flokks
hans meðal miðstéttarfólks.
Þetta hefur hins vegar oft
kostað hann deilur við ýmsa
ráðherra úr hópi sósialdemó-
krata, og hefur Hans Fride-
richs oftast borið sigur úr být-
um i þeim deilum, enda mun
Helmut Schmidt kanslari
standa skoðanalega nær Hans
Friderichs i þessum efnum en
flestir aðrir leiðtogar sósial-
demókrata.
Hans Friderichs var kjörinn
varaformaður Frjálslynda
flokksins á þingi hans fyrir
rúmu ári. Hann var kosinn
með 204 atkvæðum, en keppi-
nautur hans, Verner Maihofer
innanrikisráðherra, fékk 194.
Það munaði þvi litlu þá, en nú
þykir óliklegt, að reynt verði
að keppa við Hans Friderichs
um varaformennskuna.
ÚRSLIT þau, sem urðu á
nýloknu flokksþingi sósial-
demókrata þar sem stefnt var
öllu meir til hægri en áður,
þykir vera sigur fyrir Hans
Friderichs og afstöðu hans,
þar sem þau þykja merki
þess, að leiðtogar sósíaidemó-
krata telji sig þurfa að taka
meira tillit til Frjálslynda
flokksins og Hans Friderichs
en áður. Þvi fer þó fjarri. að
hann hafi tekið neikvæða af-
stöðu til þessa samstarfs held-
ur vill hann að fullt tillit sé
tekið til Frjálslynda flokksins.
Afstöðu sina til stjórnarsam-
vinnu og bandalaga milli
flokka, hefur hann sennilega
markað greinilegast ’méð
þeim orðum, að hann þekki
ekkert dæmi um sögulegt
bandalag, sem hafi haldizt
endalaust. Afstaða til mála
geti breytzt og þetta tvennt
hljóti að ráða mestu. Ýmsir
túlka þetta sem merki þess, að
Hans Friderichs geti hugsað
sér samvinnu við kristilega
demókrata. Það þykir hins
vegar geta haft áhrif á hann
að kona hans er sögð meira til
vinstri, enda gekk hún ekki i
Frjálslynda flokkinn fyrr en
eftir að Scheel var kosinn for-
maður og samstarfið við
kristilega demókrata hafði
verið rofið. Þau hjón eiga tvö
börn og er fjölskyldulíf hans
sagt gott. I tómstundum sin-
um er Hans Friderichs sagður
fást við leirmunagerð og
hlusta á hljómplötur.
— Þ.Þ.