Tíminn - 13.01.1976, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 13. janúar 1976.
TÍMINN
9
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfuiltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Augiýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindargöty,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aöalstræti 7, sfmi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi, 19523. Verð j
lausasölu lír. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
V BlaðaprentlT.f:'
Landhelgin og Nato
Steingrimur Hermannsson, ritari Framsóknar-
flokksins, ritaði grein um landhelgina og Atlants-
hafsbandalagið i siðasta sunnudagsblað Timans.
Hann sagðist i grundvallaratriðum vera þeirrar
skoðunar, að ekki ætti að tengja saman útfærslu
fiskveiðilögsögunnar og þátttöku okkar i Atlants-
hafsbandalaginu. Siðar i greininni farast honum
orð á þessa leið:
,,Ég er að óbreyttum aðstæðum hlynntur þátt-
töku okkar i Atlantshafsbandalaginu. Sú þátttaka
er okkur hins vegar einskis virði, ef efnahagslif
landsins er lagt i rúst. Sá féiagsskapur er heldur
ekki að minu skapi, ef bandalagsþjóðirnar geta
aðgerðalausar horft á aðferðir Breta á íslands-
miðum. Ef til vill finna þessar þjóðir það sér til af-
sökunar, að okkur íslendingum sé litil alvara. Við
skulum þvi gera þeim ljóst, að alvara er á ferðum.
Það verður að gera án tafar. Stórslys getur á
hverri stundu orðið á miðunum. Þá er hætt við að
kröfurnar um harðar aðgerðir verði svo almennar,
að móti þeim verði ekki staðið.
Þær aðgerðir, sem rikisstjórnin hefur nú ákveð-
ið, eru góðra gjalda verðar, svo langt sem þær ná.
Hins vegar efast ég um árangur fyrr en harðar er
á tekið. Að minu mati verður þetta bezt gert með
þvi,
1. að tilkynna án tafar, að sendiherrar okkar,
ekki aðeins i London, heldur einnig hjá Atlants-
hafsbandalaginu, verði kvaddir heim, ef áfram-
hald verður á tilraunum Breta til ásiglinga, og
2. að tilkynna Atlandshafsbandalaginu, að við
munum taka þátttöku okkar i bandalaginu til
endurskoðunar, og jafnframt að sjálfsögðu dvöl
varnarliðsins hér á landi, ef brezk herskip hverfa
ekki af íslandsmiðum innan tiltekins tima.”
Rikisstjórnin hefur valið þá leið að láta reyna á
það, hvort þátttaka okkar i Atlantshafsbanda-
laginu er okkur sá styrkur i fiskveiðideilunni við
Breta, sem við teljum að hún eigi að vera. Það var
áreiðanlega rétt ráðið. En reynist þessar vonir
ekki réttar, er ekki um annað að ræða en að athuga
þá leið, sem bent er á i grein Steingrims Her-
mannssonar.
Athyglisverð tillaga
í grein Steingrims Hermannssonar segir enn
fremur:
,,Á alþjóðlegum vettvangi er ég sannfærður um,
að bezta vörn okkar og sókn felst i skýrslum fiski-
fræðinganna. Niðurstöður þeirra um ástand fisk-
stofnanna þurfum við að kappkosta að kynna. Það
verður að gera langtum betur en gert hefur verið
til þessa. Til dæmis kemur mér i hug, að rétt væri
að bjóða hingað til lands til fundar nokkrum viður-
kenndum visindamönnum á þessu sviði frá þjóð-
um við Norður-Atlantshafið. Við megum ekki hika
við að leggja fram útreikninga fiskifræðinganna.”
Hér er tvimælalaust hreyft athyglisverðri til-
lögu. Það væri okkur á allan hátt mikill styrkur að
fá álit sem flestra fiskifræðinga um þessi mál, þvi
að meginrök okkar i landhelgisdeilunni við Breta
byggjast á þvi, að vernda þurfi þorskstofninn.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
ítalskir sósíalistar
valda stjórnarkreppu
Þeir hafa lykilstöðu í ítölskum stjórnmálum
í VIKUNNI sem leið baöst
Italska rikisstjórnin lausnar.
Rikisstjórn þessi, sem var sú
37. i röðinni frá striðslokum,
var minnihlutastjórn Kristi-
lega flokksins, Lýðveldis-
flokksins og sósialdemókrata,
en naut stuðnings Sóslalista-
flokksins, og hafði þannig
meirihluta á þingi. Fráför
hennar stafaði af þvi, að
Sósialistaflokkurinn lýsti yfir
þvi, að hann styddi hana ekki
lengur. Flokkurinn færði eink-
um þau rök fyrir afstöðu sinni,
að hann teldi tillögur hennar i
efnahagsmálum ekki nógu
róttækar. Einkum gagnrýndi
hann, að tillögur hennar til að
efla atvinnulffið á Suður-Italiu
gengju hvergi nærri nógu
langt. Fleiri ástæður eru tald-
ar hafa átt þátt i þessu, og
m.a. sú, að furðuleg samfylk-
ing hefur myndazt i italska
þinginu um afstöðuna til
fóstureyðinga. Nú eru i gildi á
Italiu lög, sem banna fóstur-
eyðingar með öllu. Ýmis
kvennasamtök og ópólitisk fé-
lagasamtök hafa beitt sér
fyrir þvi, að þjóðaratkvæða-
greiðsla fari fram um þessi
lög. Þau hafa safnað nægum
undirskriftum til að knýja
fram þjóðaratkvæðagreiðslu,
og á hún að fara fram á tima-
bilinu 15. april til 15. júni i ár.
Ef þjóðaratkvæðagreiðslan
gengur á móti lögunum, falla
þau úr gildi, og verða þá engin
lög til um fóstureyðingar. Allir
stjórnmálaflokkar eru
mótfallnir þjóðaratkvæða-
greiðslunni, og helzta ráðið til
að afstýra henni, er að setja
ný lög um fóstureyðingar, og
fella núgildandi lög þannig úr
gildi, en krafan um þjóðarat-
kvæðagreiðslu snerist ein-
göngu um þau. Sósialista-
flokkurinn og litlu miðflokk-
arnir hafa lagt til að fóstur-
eyðingar verði alveg frjálsar,
en þvi hefur verið hafnað af
Kristilega flokknum, komm-
únistum og fasistum, og virð-
ast þessir þrir flokkar ætla að
koma sér saman um lög, sem
heimila fóstureyðingar innan
vissra takmarkana. Þetta er
býsna skrýtin samfylking, og
undrast margir afstöðu
kommúnista. Hún mun hins
vegar byggjast á þvi, að hann
vill ekki lenda i miklum deil-
um við kaþólsku kirkjuna
fyrir þingkosningar, sem eiga
að fara fram i siðasta lagi vor-
ið 1977.
1 HEILD mun hin breytta af-
staða Sósialistaflokksins til
rikisstjórnarinnar hafa stafað
af þvi, að hann taldi hana yfir-
leitt ekki taka nægilegt tillit til
sin, en eins og er hefur hann
lykilstöðu i itölskum stjórn-
málum, og vill að sjálfsögðu
halda henni áfram. Sósialista-
flokkurinn erelzti stjórnmála-
flokkur Italiu, stofnaður 1892,
og var lengi vel eini verka-
lýðsflokkurinn á ítaliu. Hann
klofnaði árið 1921, þegar
Kommúnistaflokkurinn var
stofnaður. Eftir siðari heims-
styrjöldina komst á náið sam-
starf milli hans og Kommún-
istaflokksins, en það hélzt ekki
lengi. Þetta samstarf leiddi
hins vegar til þess, að flokkur-
inn klofnaði 1947. Þeir, sem
voru andvigir samstarfinu við
kommúnista, stofnuðu þá
flokk sósialdemókrata, sem
gekk til liðs við Kristilega
flokkinn, Lýðveldisflokkinn og
Frjálslynda flokkinn, og fóru
þessir fjórir flokkar iengstum
saman með stjórn á árunum
1948—1962. Þá þótti þessi sam-
steypa vera orðin of veik, og
náðist þá samkomulag um það
viðSósialistaflokkinn, að hann
styddi stjórn þessara flokka,
sem var mynduð undir forustu
Martino (til hægri)og Nenni.
Fanfanis. Rúmu ári siðar, eða
haustið 1963, tók Sósialista-
flokkurinn svo þátt i stjóm,
sem Moro myndaði, og var
hinn aldni leiðtogi Sósialista-
flokksins, Nenni, varaforsæt-
isráðherra i henni. Siðan hefur
Sósialistaflokkurinn ýmist
verið i stjórn eða stutt stjórn
áðurnefndra flokka. Þeir hafa
ekki getað myndað starfhæfa
stjórn án stuðnings hans.
Þetta hefur verið erfið aðstaða
fyrir flokkinn á margan hátt,
þar sem hann hefur orðið að
bera ábyrgð á stjórninni, án
þess að koma nema takmörk-
uðum hluta af málum sinum
fram. Þó bætti flokkurinn við
sig verulegu fylgi I héraðs-
stjórnakosningum á siðast-
liðnu sumri, en hann fékk þá
12% af atkvæðamagninu i stað
9,6% i þingkosningunum 1972.
Hann hefur nú 61 þingmann i
íulltrúadeildinni og 35 i öld-
ungadeildinni. Helzti leiðtogi
hans frá striðslokum hefur
verið Pietro Nenni, sem er
kominn yfir áttrætt, en tekur
þó enn þátt i stjórnmálum.
Núverandi leiðtogi hans er
Francesco de Martino, sem er
68 ára gamall.
EINS og áður segir, hefur það
verið mjög erfið staða fyrir
Sósialistaflokkinn að taka þátt
i stjórnarsamstarfi við Kristi-
lega flokkinn og miðflokkana,
og hafa Kommúnistaflokkinn i
stjórnarandstöðu. A vissan
hátt hefur hann mætt þessu
með þvi að vinna með
kommúnistum i ýmsum hér-
aðsstjórnum og borgarstjórn-
um. Jafnframt hefur hann
hvatt til þess, að rikisstjórnin
hefði visst samstarf við
kommúnista um lausn ýmissa
meiriháttar landsmála og þeir
látnir bera ábyrgð á þann
hátt. Hins vegar mun forustu-
mönnum flokksins vera um og
ó að kommúnistar taki þátt i
stjórn með Kristilega flokkn-
um, enda hætta á, að þá myndi
versna sú taflstaða, sem
Sósialistaflokkurinn hefur nú.
Stóru flokkarnir myndu ráöa
ráða málunum meira og
minna til lykta án samráös við
minni flokkana.
Sósialistaflokkurinn hefur
lagt til nú, að mynduð verði
stjórn til að fjalla eingöngu
um lausn fjárhagsmálanna.
Hann hefur ekki sagt neitt
Moro.
beint um það, hvort hann vilji
láta kommúnista taka þátt I
henni. Hins vegar mun hann
vilja láta ræða við þá um viss-
ar aðge.rðir. Af hálfu kristi-
legra demókrata er þvi tekið
fjarri að mynda stjórn með
kommúnistum, en hins vegar
ekki talið útilokað að ræða við
þá um einstök mál. Allir flokk-
arnir hafa lýst yf ir þvi, að þeir
vilji komast hjá þingkosning-
um nú, ef hægt er. Meira að
segja kommúnistar hafa sagt,
að glima verði við efnahags-
vandann strax, en kosningar
nú gætu þýtt aðgerðaleysi i
marga mánuði. Það verður
hins vegar hægara sagt en
gert að koma nýrri stjórn á
laggirnar, og vafalaust verður
það ekki hægt, nema Kristilegi
flokkurinn gangi meira til
móts við Sósialistaflokkinn.
Sjö þingflokkar eru nú á
Italiu eða þessir, auk Sósial-
istaflokksins:
Kristilegi flokkurinn, sem
var stofnaður 1943. hefur nú
266 þingmenn i fulltrúadeild-
inni og 135 i öldungadeildinni.
Hann fékk 38,5% af atkvæða-
magninu i þingkosningunum
1972, en 35,3% i héraðsstjóma-
kosningunum i fyrra.
Kommúnistaflokkurinn
hefur 179 þingmenn i fulitrúa-
deildinni og 91 i öldungadeild-
inni. Hann fékk 27,1% af at-
kvæðamagninu i þingkosning-
unum 1972, en 33,4% i héraðs-
stjórnakosningunum i fyrra.
Flokkurinn tók þátt i fyrstu
stjórnunum á Italiu eftir lok
seinni heimsstyrjaldarinnar,
eða fram til 1948, en á þeim
tima fóru þjóðstjórnir með
völd á ttaliu.
Fasistaflokkurinn, sem var
stofnaður 1946, hefur 56 þing-
menn I fulltrúadeildinni og 26 i
öldungadeildinni. Hann fékk
8,7% atkvæðanna i þingkosn-
ingunum 1972, en 6,4% i hér-
aðsstjórnakosningunum i
fyrra.
Flokkur sósialdemókrata
hefur 30 þingmenn I fulltrúa-
deildinni og 12 i öldungadeild-
inni. Hann fékk 5,1% atkvæð-
anna I þingkosningunum 1972,
en 5,6% i héraðsstjórnakosn-
ingunum i fyrra.
Frjálslyndi flokkurinn, sem
er frekar ihaldssamur, hefur
20 þingmenn i fulltrúadeild-
inni og 8 I öldungadeildinni.
Hann fékk 3,9% atkvæðanna i
þingkosningunum 1972. en
2,5% i héraðsstjórnakosning-
unum i fyrra.
Lýöveldisflokkurinn, sem
rekur rætur sinar til 1895, er
frjálslyndur miðflokkur. Hann
hefur 15 þingmenn i fulltrúa-
deiidinni og 5 i öldungadeild-
inni. Hann fékk 2,9% af at-
kvæðamagninu i þingkosning-
unum 1972, en 3,2% i héraðs-
stjómakosningunum 1975.
Stjórnin, sem féll nú, var
undir forustu Aldo Moro, sem
er leiðtogi vinstri arms Kristi-
lega flokksins. Þ.Þ.