Tíminn - 22.06.1976, Qupperneq 13

Þriðjudagur 22. júni 197G
TÍMINN
13
tf
möppur og gjafakassa. Þarna
munu vinna einstaklingar sem
þessa stundina búa út i bæ, en
núverandi vistmenn eru yfirleitt
svo illa farnir i höndum, að þeir
eiga erfitt með það. Vinnustof-
an er það sem við köllum
„vernduð” vinnustofa. Hún er
byggð upp eftir ákveðnu kerfi og
þar kemur til með að vinna fólk,
sem getur ekki skilað fullum af-
köstum á hinum almenna
vinnumarkaði. Sjálfsbjörg gerir
sér fyllilega grein fyrir þvi að
stofan verður rekin með tapi, og
þvi er gert ráð fyrir aö trygg-
ingastofnunin og atvinnuleysis-
tryggingasjóður — ásamt félag-
inu greiði tapið. Það má vel
vera, að það komi mönnum ein-
kennilega fyrir sjónir að hefja
rekstur fyrirtækis, sem ekki
græðir en ekki er vafi á þvi, að
það fé, sem varið verður i að
greiða tapreksturinn, myndu
fyrrgreindir aðilar þurfa að
borga annars staðar.
Þá höfum við áhuga á að
koma upp annars konar starf-
semi, en það er dagvistun fyrir
fatlað fólk, sem býr i heimahús-
um. Þvi miður höfum við ekki
húsnæði fyrir þess konar starf-
semi. Hugmyndin er hins vegar
að hingað geti fólk komið nokkr-
um sinnum i viku hverri og
fengið t.d. hádegismat og kaffi
auk þjálfunar. Það er ekki ein-
ungis erfitt fyrir þetta fólk að
þurfa alltaf að vera heima,
álagið á heimilið sem slikt er
lika oft mikið.
Hvað annarri starfsemi hjá
Sjálfsbjörg viðvikur, má geta
þess, að við höfum verið hér
með skemmtifundi, föndur og
bazarvinnu ýmiskonar. Auk
þess hefur verið hér kennsla á
vegum námsflokká Reykjavik-
ur. Að visu var þátttaka litil i
vetur, en hér höfum við verið
áður með kennslu i dönsku og~
ensku. 1 vetur var hinsvegar
það, sem kallað er staðháttai.
kynning, og voru Suðurnesin
kynnt. Sagöar voru sögur af
þessum landshluta og rakin var
jarðfræöisaga hans. Efnt hefur
verið til leikhúsferða á vegum
námsflokkanna og haldið nám-
skeið i fundarsköpum og ræðu-
mennsku. Þessi starfsemi hefur
borið góðan ávöxt, hingað hefur^
komið fólk, sem varla hefur
stigið út undir bert loft i morg ár
og i sumum tilfellum kynnzt
mun fleira fötluðu fólki, sem þó
bjargaði sér betur en það sjálft.
Slikt er mikils viröi.
Aðstööumunurinn er
alltof mikill
— Þið hélduð hér þing fyrir
skömmu. Hver voru helztu mál,
sem rædd voru?
— Það voru aðallega þrjú
mál. örorkulifeyririnn, kaup og
rekstur á bifreiðum öryrkja og
atvinnuútvegun hjá riki og bæj-
arfélögum. Það kom fram að
hægt er að lifa mjög sæmilegu
lifi af lifeyrinum i Danmörku
og Noregi, en bezt mun það vera
i Sviþjóð. Danskir öryrkjar fá
t.d. um 3000 krónur danskar á
mánuði, sem samsvarar um 90
þúsund isl. krónum. Danir gera
ekki einungis vel við sitt fólk
hvað peninga varöar, þeir hafa
einnig byggt töluvert af þvi
sem þeir kalla „Kollektiv
hus", en það eru fjölbýl-
ishús. í þeim er sam-
eiginlegur matsalur þar sem
hægt er að kaupa mat á
vægu verði. Þarna er ýmisleg
sameiginleg þjónusta. Hægt er
að fá fólk til að taka til i ibúðun-
um og til að aðstoða menn við að
fara úr og i rúm. Kostnaðurinn
við að búa i sliku húsi nemur um
helmingi lifeyrisins, og er þá
eftir dágóð eyðsluupphæð fyrir
hvern og einn.
Hvað varðar bilana, þá kom i
ljós, að mjög auðvelt er fyrir ör-
yrkja að eignast og reka bifreið
á Norðurlöndunum. Hér á landi
er ástandið þannig, að þó svo ör-
yrki geti eignazt bil, þá er aðal-
vandinn að reka hann vegna
dýrtiðar. f Sviþjóð er bensinið
hins vegar endurgreitt og i Dan-
mörku eru gefin eftir ýmiskonar
gjöld.
Atvinnumálin virðast ekki
vera i góðu lagi á neinu Norður-
landanna, hvað varðar vinnu
hjá hinu opinbera. A hinum
almenna vinnumarkaði eru þau
i ágætu lagi. Hér eru til lög,
sem segja, að þeir, sem hafa
notið endurhæfingar, skuli að
öðru jöfnu sitja fyrir um störf
hjá riki og bæ, störf sem þeir
geta innt af hendi til jafns við
heilbrigt fólk, en litið hefur
komið út úr þeim lögum. Hjá
endurhæfingarráði hefur ekki
verið starfandi annað fólk en
einn maður og skrifstofustúlka,
sem vinnur hálfan daginn, og
þaðgefur auga leiö að þau hafa
ekki neina möguleika á að sinna
þessu sem skyldi. 1 stuttu máli
vantar öflugri uppbyggingu við
að útvega fólki vinnu. Aö visu
ætlar Reykjavikurborg aö
stofna sérstaka deild innan
Ráðningarskrifstofu Reykja-
vikurborgar og þá ættu þessi
mál að lagast töluvert á
Reykjavikursvæðinu. Einstaka
fyrirtæki hafa og sýnt málefn-
um okkar lofsverðan áhuga.
Iðntækni hefur t.d. I þjónustu
sinni nokkra öryrkja og af sam-
vinnu okkar við þaö fyrirtæki
væntum viö mikils, sagði Theo-
dór A. Jónsson að lokum.
ASK
Ekki til fjármagn til að
Ijúka ibúðunum
— Svo farið sé úr einu i annað,
hvernig gengur rekstur dvalar-
heimilisins hér i Hátúni?
— Við höfum nú rekið þetta
dvalarheimili i um þrjú ár og
hér er aöstaða fyrir 45 manns.
Hér er eingöngu um að ræöa
Nauðsynlegt að koma upp
dagvistun fyrir fatlað
fólk
— Hvað um aöra starfsemi
hjá Sjálfsbjörgu?
— Eins og ég minntist á áðan,
eru hér 45 einstaklingar meö
fasta búsetu, en einnig er
hér til húsa sjúkraþjálfun,
Unniö aö gerö gjaldmæla fyrir leigubifreiöar á vegum Iöntækni h/f. i dag hafa sjö fatlaöir atvinnu hjá
fyrirtækinu.
Theodór A. Jónsson. — Skilningur stjórnvalda á vandamálum fatlaöra er stööugt aö aukast.
Timamyndir: Gunnar
Texti: ASK
Þú átt að vera heima að
sofa...
— Hvað með afstöðu almenn-
ings gagnvart lömuðum?
— Yfirleitt held ég, að fólk á
tslandi sé mun jákvæðara gagn-
vart þeim heldur en gerist og
gengur I öörum löndum. Ég hef
aldrei orðið var við annað en við
værum velkomin. Hér er t.d. al-
gengt, að fólk i hjólastólum fari
á almenna skemmtistaði, og
verður það sjaldan eða aldrei
fyrir neinni áreitni. í þessu
sambandi kemur mér í hug litið
atvik er henti mig i Danmörku
fyrir nokkrum árum. Ég hafði
farið i næturklúbb ásamt fleira
fólki, og eftir að hafa verið þar
um stund kom yfirþjóninn til
min og sagði: — Maður i hjóla-
stól hefur ekkert hér aö gera.
Hann á að vera heima að sofa.
Annað dæmi, sem lýsir e.t.v.
enn betur afstöðu fólks, gerðist
einnig i Danmörku. Þar
skrifuðu einhverjir lesendur i
blöðin og sögðu að fólk i hjóla-
stólum, sem sækti ákveðinn
skemmtigarð, eyðilegði algjör-
lega ánægjuna fyrir þeim heil-
brigðu með þvi að koma þangað
á sunnudögum. Eins og ég tók
fram áðan, hef ég ekki orðiö var
við svipaðar skoðanir hér. Hitt
ersvo aftur annað mál að stuðn-
ingur rikisvaldsins við fatlaða
er mun minni á Islandi en ann-
ars staðar á Norðurlöndunum.
fólk, sem er það mikið fatlað, að
það á óhægt með að bjarga sér
sjálft. Þetta heimili er rekið
sem aðrar heilbrigðisstofnanir.
Við réðumst á sinum tima i að
byggja til viðbótar 36 ibúðir, en
þvi miður hefur ekki tekizt að
ljúka þeim, af þeirri einföldu
ástæðu að fjármagn er ekki fyr-
irhendi. Við erum heldur óhress
yfir þessu, þvi ekki er mikið
eftir og eins og gefur að skilja er
afborgana- og vaxtakostnaður
mikill. Til þess að byggja fékk
Sjálfsbjörg húsnæðismála-
stjórnarlán og einnig kom fjár-
magn úr erfðafjársjoði, en hann
hefur ekki það bolmagn sem
þarf til þess að ljúka ibúðunum.
Þá voru 1961 samþykkt lög á Al-
þingi um styrktarsjóð fatlaðra
en þau lög kváðu svo á um, að i
hann skyldu renna þrjár krónur
af hverju kilói af hráefni til sæl-
gætisgerðar. Giltu þau til 10 ára.
Þegar sá timi var útrunninn
fengum við gildiatima þeirra
ekki framlengdan. Lögin voru
felld niður á þeirri forsendu að
einfalda ætti innheimtukerfi
rikisins. Þvi var ákveðið, að
Sjálfsbjörgu skyldi veittur á-
kveðinn styrkur á hverjum f jár-
lögum. tJtkoman var sú, að við
fengum mun minna en annars,
og á sl. ári fengum viö 3.8 mill-
jónir, sem hrökkva æði
skammt.
en hún hefur nú aðset-
ur þar sem gert var ráö
fyrir vinnustofum. Sú starf-
semi flytzt hinsvegar á annan
stað i húsinu innan skamms. Þá
er ætlunin að koma þar á fót
fyrrgreindum vinnustofum. Við
eigum þegar vélar i þær, og ætl-
um okkur að framleiða þar
ýmsar vörur úr pappa, svo sem
/