Tíminn - 08.07.1976, Blaðsíða 7

Tíminn - 08.07.1976, Blaðsíða 7
Fimmtudagur 8. júll 1976 TÍMINN 7 Útgefandi Framsóknarfiokkurinn. Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn- arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri: Steimgrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhús- inu viö Lindargötu, slmar 18300 — 18306. Skrifstofur I . Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug- lýsingaslmi 19523. Verð I lausasöiu kr. 50.00. Askriftar- gjald kr. 1000.00 á mánuði. Biaðaprent h.f. Saga tveggja ára rifjuð upp Rúm tvö ár eru nú liðin frá siðustu Alþingis- kosningum. Þær kosningar fóru fram ári fyrr en ella sökum þess, að Samtök frjálslyndra og vinstri manna sprengdu vinstri stjórnina, þegar Fram- sóknarf lokkurinn og Alþýðubandalagið vildu hindra fyrirsjáanlega óðaverðbólgu með þvi að festa kaupgjaldsvisitöluna og banna kauphækkanir af völdum nýgerðra kaupsamninga, sem fóru yfir ákveðið mark. Þáverandi stjórnarandstaða notaði stöðvunar- vald sitt á Alþingi til að hindra þessar tillögur, enda þótt hún væri þeim samþykk. Ólafur Jóhannesson greip þá til þess myndarlega ráðs að rjúfa þingið og efna til kosninga. Framsóknarflokkurinn og Alþýðubandalagið settu svo bráðabirgðalög um bindingu káupgjaldsvisitölunnar og ýmsar fleiri stöðvunaraðgerðir, sem hömluðu talsvert gegn verðbólgunni, en þó hvergi nærri fullnægjandi, enda brást þeim vald til að gera það. Það var mikið óhapp, sem seint verður bætt, að efnahagsfrum- varp vinstri stjórnarinnar vorið 1974 náði ekki fram að ganga. Úrslit kosninganna 1974 sköpuðu þráteflisstöðu á Alþingi. Stjórnarsinnar og stjórnarandstæðingar fengu hvorir um sig 30 þingmenn kosna. Þvi varð að leita nýrra leiða til stjómarmyndunar. Fram- sóknarflokkurinn beitti sér fyrir þvi, að reynt yrði að mynda samstjórn hans, Alþýðubandalagsins og Alþýðuflokksins. Þessi tilraun strandaði á sam- eiginlegri andstöðu vissra afla I Alþýðubandalaginu og Alþýðuflokknum. Báðir ráðherrar Alþýðubanda- lagsins, Lúðvik Jósepsson og Magnús Kjartansson, vildu endurreisa vinstri stjórnina i samstarfi við Alþýðuflokkinn, en fengu þvi ekki ráðið, þvi að risin voru upp öfl i flokki þeirra, sem kröfðust þess, að flokkurinn tæki ekki á sig ábyrgð á fyrirsjáanlega óvinsælum ráðstöfunum. Þessi öfl réðu m.a. Þjóð- viljanum og héldu uppi látlausum árásum á Gylfa Þ. Gislason meðan stjórnarmyndunartilraunin stóð yfir. Þetta var kærkomið þeim öflum i Alþýðu- flokknum, sem voru andvig vinstri stjórn. Sjaldan hefur verið iskyggilegra útlit i islenzkum efnahagsmálum en þegar þessari stjórnar- myndunartilraun lauk. Allir flokkar viðurkenndu, að staða atvinnuveganna væri slik, að um 17% gengis- felling eða hliðstæð ráðstöfun væri óhjákvæmileg. Þó voru viðskiptakjörin ekki farin að versna að ráði þá. Óviðráðanleg verðbólga beið framundan, þegar bráðabirgðalög vinstri stjórnarinnar féllu úr gildi 1. september. Stjórnleysi og alger ringulreið var á næsta leiti, ef ekki tækist að mynda meirihluta- stjórn. Það var undir þessum kringumstæðum, sem hinir gömlu aðalandstæðingar I islenzkum stjórnmálum, Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn, ákváðu að taka höndum saman, og reyna að bjarga þvi, sem bjargað yrði. Eftir að þeir mynduðu stjórn, bættust við nýir stórfelldir erfiðleikar, þar sem voru siversnandi viðskiptakjör. Þegar litið er til baka, verður ekki annað sagt en að vel hafi tekizt á margan hátt. Island er eina vestræna landið, þar sem hefur verið næg atvinna á þessum tima. Byggðá stefnunni hefur verið fylgt áfram. 200 milurnar eruV komnar i höfn. Vinnufriður hefur verið sæmilegur. ‘ Viðskiptahalli og verðbólga verða stórum minrii á þessu ári en i fyrra, þótt enn sé hvort tveggja of mikið. Batnandi árferði, sem nú virðist framundan, á að skapa möguleika til að draga úr verðbólgunni og viðskiptahallanum á þeim tveimur árum, sem eftir eru kjörtimabilsins. Þ.Þ. ERLENT YFIRLIT Breytast kommúnista' flokkarnir í Evrópu? Miklar vangaveltur eftir fundinn í Austur-Berlín I BLAÐINU I gær birtist á þessum stað grein eftir einn af fréttaskýrendum Novosti, þar sem lýst var mikilli ánægju rússnesku valdhaf- anna yfir niðurstöðu leið- togafundar evrópsku komm- únistaflokkanna, sem var haldinn I Austur-Berlln á dögunum. Yfirleitt er þó tal- ið, að þessi fundur hafi verið viss ósigur fyrir Rússa, þar sem þeir hafi orðið að falla frá þeirri hefð, að litið væri á rússneska kommúnista- flokkinn sem forustuflokk kommúnistaflokka um heim allan og þá ekki sizt I Evrópu. í staðinn var fallizt á það sjónarmið, sem löng- um hefur verið kennt við Titó, en á slðari árum við Berlinguer, að kommúnista- flokkarnir ættu aö vinna saman sem jafningjar og velja sér starfshætti I sam- ræmi við staðhætti I viðkom- andi landi, þótt grundvallar- stefnan væri svipuð hjá þeim öllum. Þessi kenning var mjög fordæmd af rússnesk- um leiðtogum, þegarTító var upphaflega að ryðja henni braut, og lengi siðan, þótt þeir hafi nú nauðugir eða viljugir fallizt á hana og fagni yfir niðurstöðum Berlinarfundarins, a.m.k. i orði kveðnu. í AÐURNEFNDRI grein eru færð þau rök fyrir niður- stöðu Berllnarfundarins, að Evrópa sé að breytast og niðurstaða fundarins sé I samræmi við það. Það er vissulega rétt, að Evrópa hefur verið að breytast og ein breytingin hefur verið sú, að náin tengsli og undirgefni kommúnistaflokkanna i Vestur-Evrópu var orðin þeim sllkur fjötur um fót, að þeir áttu um það að velja að missa fylgi eða að rjúfa þessi tengsli að mestu eða .öllu, a.m.k. opinberlega. Þetta hefur Berlinguer gert sér manna bezt ljóst. Þetta virð- ist lika hafa verið oröiö Bréznjev og félögum hans ljóst. Þvi verður naumast annað sagt en að þeir hafi hagað sér skynsamlega og reynt að bjarga þvl, sem bjargað varð. Tengslin við kommúnistaflokkana I Vest- ur-Evrópu haldast áfram, en á miklu veikari grundvelli en áður. Fögnuður Rússa getur verið skiljanlegur af þeirri ástæðu, að tengslin slitnuðu ekki alveg, eins og horfur virtust á um skeið, og senni- Beriinguer lega hefði orðið, ef Rússar hefðu ekki slakað til. VAFALITIÐ er það von Rússa, að góð tengsli geti haldizt við ko'mmúnista- flokkana I Vestur-Evrópu á hinum nýja grundvelli og þeir geti haft margvísleg áhrif á málefni Vestur- Evrópu á þann hátt. A þessu stigi verður ekki dæmt um, hvort þessi von þeirra rætist. Reynslan ein getur skorið úr þvl. Þetta fer mjög eftir þvi, hvernig kommúnistaflokk- arnir I Vestur-Evrópu haga vinnubrögðum sinum, og hvort hér er um að ræða hjá þeim breytta stefnu eða að- eins breytta starfshætti. Það á líka eftir að koma I ljós. Verulegar likur benda til þess, að þótt hér sé sennilega i upphafi meira um breytta starfshætti en breytta stefnu að ræða, geti hinir breyttu starfshættir leitt til breyting- ar á sjálfri stefnunni. Þessi varð raunin um sóslaldemó- krata eftir fyrri heims- styrjöldina. Þróunin getur orðið svipuð hjá kommúnistaflokkunum, þótt enn sé of snemmt að spá þvi. Og þá gæti farið svo, að Rússar þyrftu að fara að gá að sér vegna kommúnista- flokka fylgirlkja þeirra I Austur-Evrópu. Þeir gætu orðið fyrir meiri eða minni áhrifum frá flokksbræðrum sínum i Vestur-Evrópu. Þeir gætu þá einnig tekið upp á þvl, að krefjast meira sjálf- stæðis. Þeir gætu þá látið sér detta I hug, að umrædd rlki yrðu ekki i jafnnánum tengsl um við Sovétrikin og nú, heldur hefðu aðeins góða samvinnu við þau líkt og Finnland. ÞAÐ ER vissulega rétt hjá áðurgreindum greinarhöf- undi Novosti-fréttastofunn- ar, að Evrópa er að breytast og heldur áfram að breytast. Það er ekki lltil breyting, að kommúnistaflokkarnir I Vestur-Evrópu hafa losað um tengslin við Moskvu, þótt enn sé ekki hægt að dæma til fullsum afleiðingarnar. Þaö er haft eftir leiðtoga Kommúnistaflokks Spánar að nú væru kommúnistar I Vestur-Evrópu hættir að hrópa: Lifi rússneska byltingin, enda hefðu þeir þá verið börn, en nú væru þeir orðnir fullorðnir. Spurningin er enn samt sú, hvort kommúnistaleiðtogarnir i Evrópu eru enn vaxnir upp úr þeim barnaskap, að trúa á kommúnismann, þótt þeir dragi úr tengslum við Moskvu, eöa hvort þeir eru orðnir nógu reyndir og full- orðnir til að sjá, að kommún- isminn á ekki erindi til Vest- ur-Evrópu, heldur hentar þar bezt umbótastarf, sem byggist á einstaklingsfrelsi, samvinnu og lýðræði. Þ.Þ. Bréznjev hlustar i Berlín.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.