Tíminn - 09.07.1976, Síða 8

8
TÍMINN
Föstudagur 9. júli 1976
Barbara Árnason
Yfirlitssýning á Kjarvalsstöðum
Um þetta leyti stendur
yfir á Kjarvalsstöðum
yfirlitssýning á verk-
um Barböru heitinnar
Árnason, listmálara,
en Barbara lézt sem
kunnugt er á seinasta
vetri.
Barbara (Moray)
Árnason fæddist 19.
april árið 1911 i Peters-
field i Englandi og voru
foreldrar hennar þau
Moray Williams sagn-
fræðingur, O.B.E.,
M.A. og kona hans
IIM RÆNINGJANS IÐRUN
Mabel L. Williams,
fædd Unwin.
Barbara stundaBi heimanám
til 16 ára aldurs, var 10 mánuBi i
frönskum heimilisskóla og þrjú
ár I svonefndum undirbúnings-
skóla Winchester Schoolof Art.
SIBan var hún þrjú ár nemandi I
Konunglega listaskólanum i
London og brautskráBist þaBan
áriB 1935.
AriB 1937 giftist hún íslenzk-
um listamanni, Magnúsi A.
Arnasyni og bjuggu þau allan
sinn búskap i Reykjavlk og I
Kópavogi.
Tréstungur og
bókaskreytingar
Þaö mun hafa veriö áriö 1936,
sem myndir Barböru Arnason
komu fyrst fyrir almennings-
sjónir hér á landi, en þaö var á
sýningu Magnúsar A. Arnason-
ar, er hann hélt þaö ár, og siöar
á samsýningu þeirra hjóna i
„Markaösskálanum” viB
Ingólfsstræti áriö 1938, en þá
vöktu myndir hennar verulega
athygli. Svo fingeröa list höföu
menn ekki séö áöur aö neinu
marki á íslandi. Islenzkir lista-
menn. höföu annaö fótatak,
þyngra og hávaöasamara.
Um þessar mundir voru
myndir Barböru Arnason eink-
um tréstungur á æöalausan viö.
Þessar myndir gátu veriö ótrú-
lega mildar og flngeröar, en
slöan bættist vatnsliturinn viö
og leiöin lá um hrlö inn I heim
bókaskreytinga. Fyrsta bókin
sem hún myndskreytti mun
hafa veriö Leit ég suöur til
ianda eftir dr. Einar Ólaf
Sveinsson. Bókin var safn er-
lendra ævintýra og helgisagna.
Þetta mun hafa valdiö straum-
hvörfum i myndefni Barböru
Arnason, hún hóf nú gerö helgi-
mynda, þvl skömmu siöar mun
hún hafa hafizt handa um
myndskreytingu sina viö
Passlusálma Hallgrims Péturs-
sonar. Hún lauk þeim myndum
áriö 1951, og áratug siöar sáu
þær dagsins ljós I vandaöri út-
gáfu af sálmunum. Myndirnar
voru 50 talsins, eöa jafn margar
sálmunum og þykja frábærar.
Margar aörar merkilegar,
listrænar bókaskreytingar
liggja eftir Barböru Arnason,
þótt eigi sé þeirra getiö hér.
Um llkt leyti og bókaskreyt-
ingarnar uröu til, mun hún hafa
byrjaö gerö barnamynda.
Portrett af börnum.
Barnamyndir
Myndstfll hennar var þess
eölis aö hann féll vel aö barna-
myndum og var Barbara mjög
eftirsóttur barnamyndamálari.
Þaö var næstum þvi stööutákn á
vissu árabfli, aö eiga mynd af
börnum sinum eftir Barböru
Arnason, enda auöskilinn metn-
aöur þegar myndir þessar eru
skoöaöar gaumgæfilega. Bar-
bara mun ekki hafa sótzt eftir
slflcri myndgerö, en bókstaflega
komstekkihjá þvi aö gera fjöld-
ann allan af þeim á vissu ára-
bili.
1 striösbk hélt hún sýningu á
barnamyndum slnum, eöa úr-
vali þeirra og lét ágóöann renna
óskiptan I hjálparsjóö franskra
og norskra barna.
Barnamyndir Barböru Arna-
son, sem voru oft list eftir pönt-
un, heföu án efa getaö oröið
mjög einhæf "framleiösla”, þvl
til mun ótölulegur fjöldi þeirra,
en sem listakona var hún stærri
I sniöum en svo. Allar þessar
myndir hlutu sln persónulegu
einkenni, og svo merkilegt inn-
sæi, aö undrun sætir. Portrett
hennar voru aldrei flaustursleg,
eöa billeg.
Seinustu tvo áratugina sem
hún liföi, helgaöi hún sig fjöl-
skrúöugri vinnu. Hún geröi m.a.
veggskreytingar og teppi. Ein-
föld línuskreyting hennar var
persónuleg og sérstæö. Vegg-
skreytingar hennar voru vlöa og
myndstlll hennar og listgleði
nýtur sln þar yfirleitt vel.
Eins og áöur var sagt, var
Barbara Arnason brezk aö þjóö-
erni. Hún vann fljótlega hug og
hjarta Islenzku þjóðarinnar, og
ég held að hún hafi verið oröin
Islenzk fyrir löngu, ef þaö kynni
aö skipta einhverju máli.
Þjóöleg list er naumast til,
þjóöleg list er flókin blanda úr
öllu sem menn hafa séö og lært
aö tileinka sér á löngum feröa-
lögum aftur og fram um
heiminn.
Þaö eru áhrifamiklir einstakl-
ingar sem móta þjóðlistina á
hverjum tima. Samt er þaö svo
aö viö gránum t.d. tónlist Is-
lenzkan tón. Þaö sama er aö
finna I málverki og myndlist
sumra listamanna, þar á meöal
I ýmsum verkum Barböru
Arnason.
Viö megum heldur ekki
gleyma þvl aö þeir myndlistar-
menn okkar er viö teljum þjóö-
legasta, námu list sina einnig
viö erlenda háskóla, bergdu I sig
UM BARRABAS FRELSI
vizkuna úr hinum sameiginlega
brunni heimslistarinnar.
Sýningin
A sýningu Barböru Arnason
eru 175 verk.
Mest er þar af vatnslitamynd-
um, en þær eru 77.
Tréstungur eru 19, vatnslita-
þrykkjur eru 21, teikningar 39,
gouachemyndir 8, ollulitir á tré
19, veggteppi og skermar 9 og
ásaumuð teppi eru 6.
Auk þess eru fjölmargar
teikningar, vinnuteikningar og
riss.
Ég ætla aö þessi sýning gefi
allgóöa mynd af vinnu og llfs-
verki Barböru Árnason. At-
hyglisverðastar finnast mér
vatnslitaþrykkjumar, sem eru
persónuleg uppfinning listakon-
unnar aö þvl aö mér er sagt.
Þær eru undur flnlegar og lýsa
vel bllölyndi listakonunnar.
Sumar vatnslitamyndirnar eru
llka hreinasta afbragö bæöi frá
sjónarhorni tækninnar og
myndsköpunarinnar.
Viö fyrstu sýn viröast þær
heldur bragödaufar, sumar
hverjar, en þær vinna á og ég
gerði mér sérstaka aukaferö til
þess aö skoöa sumar, eins og í
garöi Renoirs og Hesta
myndina. Llka margar fleiri.
Maöur Barböru Árnason,
Magnús Á. Árnason og sonur
þeirra Vlfill Arnason, settu sýn-
inguna upp oghafa unniö ágætt
verk. Sýningunni er vel fyrir
komiö, en aövitaö spillir mein-
gölluö lýsing á Kjarvalsstööum
þessari sýningu eins og öörum.
Þaö kemur fram I sýningar-
skrá aö flestar myndirnar eru I
einkaeign. Heimili og stofnanir
hafa , lánað þessi verk aö
mestum hluta. Hér er þvl um
einstakt tækifæri fyrir fólk aö
sjá þessi verk, sem ef til vifl
koma ekki aftur á opinbera
sýningu. Ættu menn þess vegna
ekki aö láta þessa sýningu fram
hjá sér fara.
Sýningin veröur opin daglega
til 20. júll næstkomandi á
venjulegum sýningartimum, en
á mánudögum eru Kjarvals-
staöir lokaöir, sem kunnugt er.
Jónas Guömundsson
I .SiÍIiiIM
l.,l!il,Í ffl .1II
ERU STÓRU
JARÐSKJÁLFTARNIR
MANNANNA VERK?
TVEIR meiriháttar jaröskjálft-
ar, sem urðu á tveggja vikna
tlmabili, og spá um að búast
megi viö þeim þriöja hvenær
sem er — á San Andrea-mis-
genginu, sem ógnaö gæti San
Francisco borg, gæti bent til
þess, að jöröin væri að færast
inn á virkara jaröskjálftasvið.
En á milli þess aö hörmungarn-
ar dundu yfir á Noröur-ltalíu og
jaröskjálftinn var i Tash-
kent-héraðinu i Rússlandi,
sprengdu Sovétmenn tvær
kjarnorkusprengjur neöanjarö-
ar. Sprengjur þessar komu af
staö jarðhræringum, sem aftur
gætu hafa oröiö til þess aö koma
jaröskjálftanum i Tash kent
héraöinu af staö.
1 sljótu bragöi virðast tengsl
in á milli sprenginganna i SI-
beriu ogkippanna tvö þúsundog
fimm hundruö milur sunnar
litil, en þar sem svo viröist vera
sem mannkynið þjáist af eins
konar skammsýni, sem m.a.
lýsir sér i þvi, aö leggja áherzlu
á að finna leiðir til aö segja fyrir
um jarðskjálfta, en verið hefur
rik tilhneiging til aö líta
framhjá þeirri staöreynd, aö
maöurinn er fullkomlega fær
um aö koma af staö jaröskjálft-
um.
Það þykir fullsannað, að beint
samband er á milli kjarnorku-
sprenginga og jaröskjálfta, og
þess vegna var aukin skjálfta-
virkni á kjarnorkutilraunasvæði
Bandarikjanna i Nevada áriö
1968-’69 meginástæöan fyrir þvi
aö Bandarlkjamenn hættu
sprengingum þar og fluttu þær
til eyjarinnar Amchita á
Aleutian-eyjum.
En þrátt fyrir slika flutninga
til svæöa, þar sem jarölögin eru
ekki undir þaö mikilli spennu,
að hætta sé á aö skjálftar geti
hafizt þar fyrir tilstilli sprengj-
anna, er þar meö ekki sagt aö öll
hættasé útilokuö. Skjálftabylgj-
ur ganga I gegnum jöröina, og
sú hætta er alltaf til staöar, aö
orkan sem losnar úr iæöingi i
sjrengingunum I dýpri lögum
geti komið af staö jaröskjálfta
langt i burtu frá tilraunasvæð-
inu. Þetta þýðir þó ekki, aö eina
ástæðan fyrir stórum jarö-
skjálftum sé sú viðbótarorka,
sem maöurinn bætir við hina
staðbundnu orku I jarðlögunum,
— heldur eru þær fleiri. Til
dæmis I fjalllendinu sunnan viö
Tashkent eru miklir stiflugarö-
ar og virkjunarframkvæmdir,
og á siðustu áratugum hefur því
veriö veitt athygli, að eftir þvi
sem meira vatnsmagn er stifl-
aö, þeim mun meiri veröur tiön-
in á jarðskjálftum á svæðinu.
Þrátt fyrir aö þessu var fyrst
veitt eftirtekt snemma á þriðja
áratug þessarar aldar, var þaö
ekki fyrr en á árunum 1950-’60
aö fariö var aö gera kerfis-
bundnar mælingar og rannsókn-
ir á þessu fyrirbæri. Þær leiddu
Iljós, að þarna erubein tengslá
milli, og á grundvelli þessarar
niðurstöðu var boöaö til alþjóð-
legs fundar visindamanna I
London árið 1973.
Þar var það staöfest, aö eftir
aö vatn hefur verið stiflað á bak
viö flóðgaröa þrjú hundruö feta
háa eða svo, er sá möguleiki
alltaf fyrir hendi, aö jarðskjálft-
ar aö styrkleika allt aö sex og
hálft stig á Richter er verði
jafnvel á svæöum, sem fram aö
byggingu garðanna heföu talizt
kyrr svæöi. Visindamenn
treysta sérekki tilaö gefa neina
skýringu á hvernig þetta gerist,
en I Koyna á Indlandi leiddi
Framhald á bls. 23