Tíminn - 10.09.1976, Blaðsíða 11

Tíminn - 10.09.1976, Blaðsíða 11
Föstudagur 10. september 1976. TÍMINN 11 Listamenn sem sýna á „Septem” Sigurjón ólafsson, Jóhannes Jóhannesson, Kristján Davl&sson, Guömunda Andrésdóttir, Valtýr Pétursson og Karl Kvaran „SEPTEM” í kaupstaðarferð fólk í listum „Septem” hópurinn hefur nú efnt til sinnar þriðju sýningar i Norræna húsinu, en sú fyrsta með þessu nafni var haldin áriö 1974. Þarna hafa þeir félagar fund- iðstað, eða tjáningarmáta, sem ekki var beinlinis til áður, sem sé hin gamla aðferð að fara i kaupstað á haustin með fé sitt lifandi og dautt. Félagar i „Septem” eru sjö, þau: Guðmunda Andrésdóttir, Jóhannes Jóhannesson, Karl Kvaran, Kristján Daviðsson, Sigurjón ólafsson, Valtýr Pétursson Þorvaldur Skúlason , en þau eru öll kunnir listamenn og boöberar nýrrar hugsunar og viðhorfa I myndlist. „Septem” hópurinn er kjarni úr hópi reiðra ungra manna, sem komu fram fyrir þrem ára- tugum, og núna eru þeir orðnir gráir i vöngum og segjast enn vera reiðir, og hvað um það, pappirstigrisdýr eru lika eins konar tigrisdýr: enginn efast um þaö. Sigurjón ólafssonsýnir fjórar myndir, sem allar eru úr viði. Hann er mikill trésmiður, með hendur úr gulli. Svo er hann lika skáld og passar að trén séu áfram tré, þrátt fyrir sporjárn og sagir. Myndir hans eru hver annarrri betri. Þorvaldur Skúlason er enn á sömu stefnu að þvi er viröist. Nýtur þess að ganga um á góö- um áningarstað. Svo er aftur haldið á brattann. Einhvern veginn hefur maður það á tilfinninguna, að list hans muni standa á timamótum núna, og að brátt muni stormur- inn skella á. Mynd hans „Brún blæbrigði” er liklega ein af hans beztu i seinni tið. Karl Kvaranviröist viðfyrstu sýn vera með svipaða hluti og hann hefur sýnt i seinni tið. Við skoðun kemur i ljós, að talsverö breyting hefur orðið á formum hans. Aður ,jcomu” litaðar bylgjur inn i myndina, oftast frá hægri hlið, og maður hafði það á tilfinningunni að hluti Tnyndarinnar væri utan hennar. Núna rúmast.myndin á fletinum. Karl er með fimm myndir, og standa allar svipað. Kristján Daviðsson fer á kostum. Táningar hans eru skemmtilegir og „Vot lending” er ólgandi af lifi. Kristján hefur, ásamt þeim Jóhannesi Jóhannessyni og Valtý Péturssynifærtsig aftur á bak i tiðina, farið heilan, stóran hring, og standa nú aftur í sömu sporum, en með mikinn feng. Þótt myndir Kristjáns Daviðssonar minni nú á eldri verk hans, unnin fyrir tveim áratugum eða þrem, er vinnu- lagið þó mjög óllkt. 1 stað yfir- legu kemur mýkt I teikningu og lit. Hann er ekki lengur eins stíf- ur iúlnliðnum og sálinni, og gef- ur því myndunum þeim mun meira. Jóhannes Jóhannesson leitar á fomar slóðir. Hefur losað sig við skeifuformið, og tekur þess I stað upp litklæði æsku sinnar. A sama hátt og Kristján Daviðs- son, tekst honum nú aö mála myndir án sýnilegrar yfirlegu, myndir hans eru nú gerðar af öryggi og smekkvisi. Sumar kunna að virðast yfirborðs- kenndar, en það á þó siður en svo við þær allar. Jóhannes sýnir ellefu myndir, og hefur að eigin sögn orðið fyrir áhrifum af kartöflum, eða kartöflurækt, — má þvi segja, að hann hafi nú fengið „rauðan eyvind” fyrir „franskar kartöfl- ur”. Valtýr Péturssoner mörgum ráðgáta þessa dagana. Hann boðaði hreina trú, og var siða- vandari en flestir aðrir. En núna hefúr hannsnúið lengst frá trúnni allra i söfnuðinum. Hann málar blómamyndir. Það eitt hefði verið óhugsandi fyrir aðeins örfáum árum. En svona er heimurinn. Frjálslyndið ber sól og birtu i dýpstu kjallarana lika. Myndir Valtýs Péturssonar i Norræna húsinu eru ljómandi skemmtilegar, ogstinga minna i stúf en ætla mætti i húsi angistarinnar. Guðmunda Andrésdóttirsýnir mu verk, flest heldur dapurleg. Þeir félagar fara skemmti- lega leið i að hengja upp mynd- ir. Skipta plássinu milli sin, eru á báðum sölum með myndir og má það veröa til eftirbreytni þeim er siðan sýnasaman. Mjög snjallt er hvernig mynd Kristjáns Daviðssonar i innri sal er látin hanga framar en hinar. Það fer vel. Er þá ekkert eftir nema að þakka fyrir skemmtilega sýningu. Jónas Guðmundsson Skáld í myndlist Siöastliðin laugardag var opnuð sýning þeirra Magnúsar Pálssonar og Birgis Andrés- sonar. Magnús er kunnur framúrstefnumaður, en Birgir Andrésson mun vera einn nemenda hans úr Myndlistar- skólanum i Reykjavik Það er svolitÚl vandi að skoöa sýningu þeirra, ef til vill er maöur of var sum sig, og svo auðvitað kyrfilega bundinn á klafa hinna viðurkenndu stað- reynda, sem birtast i daglegu h'fi i formi seðlaútgáfu, veö- bókarvottorða og byggingar- leyfa, eða i hvers konar formum öðrum, hinna daglegu sam- skipta f þjóðfélaginu. Maður veit hvað lúðurhljómur er, en þegar lúöurhljómur úr gifsi er sýndur undir heitinu „Lúöur- hljómur i skókassa”, þá vand- astnú máliö. Sama verður upp á teningnum hjá tóbaksmönnum, þegar þeir koma að „Kvíða fá- tæka reykingamannsins” en Magnús hefur tekið gifsmót af sama sigarettupakkanum (inni- haldinu) eftir þvi sem sigarett- unum fækkar. Loksins er pakk- inn tómur og gifsklumpurinn tekur yfir allt innrými sigarett- upakkans. „Dalalæða i Vatnsdal” er lika skemmtileg mynd. Þar er gert model af þokunni, sem er gegnumstungin af Vatnsdals- hólum. Myndir Magnúsar eru skemmtilegar og vel unnar, og þær eru lika ágætar sem endur- hæfing fyrir þá, sem aka i hin- um djúpu hjólförum viður- kenndra staðreynda gegnum heiminn. Verk nemandans eru í anda meistarans, nema hugsun hins fyrrnefnda er ekki eins skiljan- leg. Þó bregður sannarlega fyrir vel gerðum athugasemd- um hjá honum lika. Þetta er þvl skemmtileg sýning, ef menn eru reiðubúnir til að nálgast hana óþvingaðir. Tvær myndir af Gylfa Ágúst Petersen, listmálari hafði samband viö mig út af skrifum um mynd hans á Haust- sýningu 76.Þar er ný mynd eftir Agúst af Gylfa Gislasyni, teiknara.Ég sagðistefastum að þessi mynd væri ný, hefði séð hana um réttirnar i fyrra. Agúst sagðisthafa gerttvær myndir af Gylfa, sú sem væri ný, væri á Kjarvalsstöðum núna, hina ætti hann heima hjá sér. Bið ég velvirðingar á þessum ruglingi. Jónas Guðmundsson. Vaka eða víma o Málfrelsi er nauðsyn og bindindi björgunarstarf öðru hverju -láta málglaðir menn frá sér sjást í blöðum nið um bindindishreyfinguna á ts- landi. Stundum leggja þeir nafn sitt við þetta, en stundum leyn- ast þeir undir dulnefni. Sizt skal kveinka sér vegna þessa. Það er alltaf hægt að svara þvi sem sagt er opinber- lega. Og þessar ádeilur verða stundum orsök þess, að við endurtökum enn einu sinni þaö, sem við vorum þó farnir að vona að öllum væri orðið ljóst. I þetta sinn vil ég svara einni dulefnisgrein úr Dagblaðinu. Dyonýsos nefndist maður, sem átti þar grein i sumar. Hann var stórorður um þaö, sem hann kallar hroka og frekju bindindismanna og þykir þaö ó- hæfa mikil, að svo litill hluti þjóöarinnar skuli vilja segja öðrum fyrir. Hann segir að bindindismenn séu ekki nema tiundi hluti þjóð- arinnar. Ekki veit ég hversu rétt þessi tala er. Hitt veit ég, að margir eru bindindismenn nú, þó að þeir hafi ekki verið þaö alla ævi. Hitt veit ég lika, að margir eru hófsamir við áfengisneyzlu, og það á stundum rætur að rekja til áhrifa frá bindindismönnum. Enn veit ég þaö, að mikinn fjölda manna langar til að vera bindindismenn, þó aö illa gangi að þvi marki. En hvort sem við bindindis- menn erum fleiri eða færri, er þetta spurningin um málfrelsi. Dynoýsos vill ekki, aö litill minnihluti hafi málfrelsi. Það stendur ekki til og hefur aldrei staðið til, að við bindindismenn ráðum málum öðru visi en með þvi, að telja aðra á okkar mál svo að meirihluti fáist. Það er þetta sem Dyonýsos er hræddur við. Það er rétt eins og samvizk- an sé ekki alls kostar góð þegar hann er að verja drykkjuskap- inn. Málfrelsi er frumstæður rétt- ur okkar allra. Þar að auki er almennt málfrelsi þjóðfélaginu nauðsyn. Annars væri vonlaust um alíar framfarir i félagsmál- um. Almennur kosningarrétt- ur, almannatryggingar og al- menn skólaganga áttu t.d. fáa formælendur i eina tið. En minnihlutamenn höfðu mál- frelsi og þeir unnu sér fylgi. Og svo að ég nefni nú þaö, sem er skyldara viöureigninni við á- fengismálin vil ég minna á sótt- varnir. Sú var tiðin, að litið var um sóttvarnir, þvi aö vanþekk- ing og fordómar lögðust gegn þeim. Hefði Dyonýsus fengið að ráöa þvi að enginn heföi mál- frelsi fyrr en vitað væri að hann hefði fjöldann með sér, væri saga mannkynsins allt önnur en hún er. Um okkur bindindismenn er svo þaö að segja, að viö teljum áfengisneyzlu mannfélagsböl. Það vita flestir að er satt, þó að einstakir menn segi að áfengið i sjálfu sér sé meinlaust. Það er meinlaust þeim, sem ekki neyta þess, og ekki þurfa að umgang- ast neytendur þess og geta látið sig einu gilda um neytendur þess. Oðrum er það ekki mein- laust. Það er talið að 20% þeirra, sem neyta áfengis — taka i sig sýkil drykkjusýkinnar — hafi verulegt tjón af áfengisneyzlu áöur en lýkur. Þar að auki leiða þeir margs konar ógæfu yfir aðra. Enginn veit hve margir þeirra, sem smitast af berklum eða taugaveiki, sýkjast alvar- lega. Þeir gera það ekki allir. Hitt hef ég aldrei heyrt, að smit- berarnir, sem aldrei veikjast væru æöri og fullkomnari manntegund en hinir. Ég veit þeim stoðar ekki að segja: Bölvaöir ræflar eruð þiö aö leggjast i bólið og jafnvel drep- ast, þó að þið smitist af tauga- veiki! Ekki þarf ég þess! Þeir hafa verið teknir og sviptir frjálsræði á ýmsan hátt. Þjóðinni voru kenndir ýmsir mannasiðir i umgengni til að minnka sýkingarhættu. Slikt var kallaö kurteisi. ööru máli gegnir enn með útbreiðslu drykkjusýkinnar. Þó vitum við hvernig sýkingarhættir hennar eru. En þar þykir mörgum fint, aö verasmitberi og smita sem flesta) Þaö finnst okkur bindindis- mönnum grunnfær hugsun og slöpp dómgreind, þvi að við vit- um, að menn eru góðgjarnir. Okkur er sagt, að það hafi aldrei tekizt að ala menn upp til þess að láta vera að drekka á- fengi. Þvi þurfi að kenna mönn- um að drekka það svo að ekki verði að tjóni. Hvar hefur það tekizt að kenna mönnum að drekka svo aö skaðlaust væri? Ég veit þaö ekki. Hitt veit ég, að það hefur tek- izt á takmörkuðu svæði, timabili eða félagsskap, að ala menn upp án þess að drekka áfengi. Og það er öruggt ráð þegar það heppnast. Eina örugga ráðið, sem enn er þekkt til útrýmingar áfengisböli. Vegna þessa höfum við bind- indismenn tröllatrú á frjálsum umræðum um áfengismál. Viö viljum ekki svipta Dyonýsos málfrelsi. Við þolum vel að hann geri hróp að okkur. Jafn- vel þó svo furðulega færi að meirihluti yröi með honum vit- um við að þvi yrði ekki breytt nema meö orðum. Við erum ekki hræddir við umræður. Við óskum eftir þeim. Við trúum þvi, að menn hafi bæði dómgreind og samvizku og þvi muni góður málstaður sigra áður en lýkur. Halldór Kristjánsson.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.